December

Baiblo ɔ de si etɛ kaa Abraham ji Mawu huɛ. (2 Kron. 20:7; Yes. 41:8; Yak. 2:23) Lɛ pɛ nɛ Baiblo ɔ tsɛ tɛ̃ɛ kaa Mawu huɛ. Anɛ enɛ ɔ tsɔɔ kaa Abraham pɛ ji adesa nɛ pee Yehowa huɛ lo? Dɛbi. Baiblo ɔ tsɔɔ kaa wɔ tsuo wa ma nyɛ maa pee Mawu huɛmɛ. Ngɛ Baiblo ɔ mi ɔ, a tu nyumuhi kɛ yihi anɔkualetsɛmɛ fuu a he munyu kaa a ye Yehowa gbeye, a he lɛ ye, nɛ a ba pee e huɛmɛ nɛ nyu bi ngɛ e kɛ mɛ a kpɛti. A piɛɛ “nimli kpekpemi nitsɛnitsɛ kaa bɔku” nɛ bɔfo Paulo tu a he munyu ɔ he. (Heb. 12:1) Mawu huɛmɛ ji nimli nɛ ɔmɛ tsuo. Nyɛ ha nɛ waa ya nɔ nɛ waa kase a hemi kɛ yemi ɔ. (Heb. 6: 11, 12) Ke wa pee jã a, wa ma nyɛ maa hyɛ blɔ kaa waa kɛ Yehowa maa pee huɛ kɛ ya neneene! w16.02 2:1, 2, 19

Moo ngɔ lɛ kaa o huɛ ko he lɔle kɛ ke mo. E ngɔ lɔle ɔ he womihi tsuo kɛ ha mo nɛ e de mo ke: “I suɔ nɛ safe ɔ nɛ hi ye dɛ. Imi nɛ ma hi lɔle ɔ hɛɛe, se pi mo.” Anɛ o ma susu kaa e kɛ lɔle ɔ ke mo niinɛ lo? Ke nɔ ko jɔɔ e he nɔ ha Yehowa a, lɔ ɔ tsɔɔ kaa e ngɛ Mawu dee ke: “I ngɔ ye he ha mo. I ngɛ kɛ ha mo.” Yehowa ngɛ he blɔ nɛ e hyɛɔ blɔ kaa jamɛatsɛ ɔ maa ye si nɛ e wo lɛ ɔ nɔ. Se ke jamɛatsɛ ɔ gbo Yehowa nɔ tue nɛ e ju si nɛ e kɛ nɔ ko nɛ e sɔmɔ we Mawu ngɛ nyɛɛe konɛ a sɛ gba si himi mi hu nɛɛ? Aloo ke jamɛatsɛ ɔ ngɛ ní tsumi ko tsue nɛ lɔ ɔ ha nɛ e kɛ be bɔɔ ko pɛ yaa fiɛɛmi, loo e poɔ asafo mi kpehi a mi hu nɛɛ? Ke e pee jã a, lɛɛ e yi si nɛ e wo Yehowa a nɔ. E ngɛ kaa nɔ ɔ nɛ e ke e huɛ lɔle se e ha we lɛ safe ɔ. Ke wa jɔɔ wa wami nɔ kɛ ha Yehowa a, wa ngɛ lɛ dee ke, ‘Yehowa, i ngɛ kɛ ha mo, se pi kɛ ha imi nitsɛ ye he.’ Enɛ ɔ he ɔ, be fɛɛ be ɔ, wa maa pee nɔ́ nɛ Yehowa suɔ, ke wɔɔ wa bua jɔɛ jamɛ a nɔ́ ɔ he po. Nyɛ ha nɛ waa kase Yesu. Lɛ nɛ e tu munyu nɛ ngɛ mwɔnɛ ɔ ngmami ɔ mi ɔ nɛ. w16.03 1:16, 17

Maa pee jeha 3,000 nɛ be ɔ, gbalɔ Eliya tsɛ Elisha kaa e ba ye bua lɛ. Jamɛ a be ɔ mi ɔ, Elisha ji niheyo wayoo. Elisha kplɛɛ nɔ amlɔ nɔuu, nɛ e kɛ anɔkuale yemi ya sɔmɔ gbalɔ ɔ. (2 Ma. 3:11) Eliya ngɔ maa pee jeha ekpa kɛ tsɔse Elisha. Lɔ ɔ se ɔ, benɛ e piɛ bɔɔ nɛ Eliya maa gbe e ní tsumi nya ngɛ Israel ɔ, gbalɔ ɔ de Elisha ke e ma nyɛ ma kpa lɛ sɔmɔmi. Se Elisha fia e pɛɛ si kaa e maa ya nɔ ma sɔmɔ e tsɔɔlɔ ɔ. Ke o ji niheyo ɔ, mɛni o ma nyɛ maa kase ngɛ Elisha he? Ní tsumi saisaa nɛ a ma kɛ wo o dɛ ɔ, moo kplɛɛ nɔ amlɔ nɔuu. Mo kai kaa o tsɔɔlɔ ɔ ji o huɛ. Ha nɛ e le kaa o bua jɔ nɔ́ nɛ e ngɛ pee ha mo ɔ he, nɛ o de lɛ kaa o suɔ nɛ e ya nɔ nɛ e tsɔɔ mo ní. Nɔ́ nɛ he hia pe kulaa ji kaa o kɛ anɔkuale yemi ma tsu ní tsumihi nɛ a kɛ maa wo o dɛ ɔ. Mɛni he je? Ke tsɔɔlɔ ɔ na kaa o ji nɔ ko nɛ e yeɔ anɔkuale nɛ́ a ma nyɛ maa fĩa kɛ fɔ e nɔ ɔ, asafo mi nikɔtɔma amɛ ma nyɛ ma ná nɔ mi mami kaa Yehowa suɔ kaa a ngɔ blɔ nya ní tsumihi babauu kɛ wo o dɛ ngɛ asafo ɔ mi.​—La 101:6; 2 Tim. 2:2. w15 4/15 2:13, 14

Jinɛ Saul suɔ kaa Yonatan nɛ ye matsɛ ngɛ e se, se pi David. (1 Sam. 20:31) Se Yonatan suɔ Yehowa, nɛ e yeɔ lɛ anɔkuale. Yonatan fo we lɛ pɛ e nɔ́ mi, mohu ɔ, e kɛ David pee huɛ nɛ e ye si nɛ e wo David ɔ nɔ. Wa yeɔ wa siwohi a nɔ ejakaa wa yeɔ Mawu anɔkuale. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, ke waa kɛ nɔ ko pee ní tsumi he somi ko ɔ, e sa nɛ waa pee nɔ́ nɛ wa kplɛɛ nɔ kaa wa maa pee ɔ pɛpɛɛpɛ, ke he fimi ba po. Nɛ ke waa kɛ nyagbahi ngɛ kpee ngɛ wa gba si himi mi ɔ, wa maa ya nɔ maa ye wa hunomɛ kɛ wa yihi anɔkuale. Ke wa pee jã a, lɔ ɔ tsɔɔ kaa wa suɔ Yehowa. (Mal. 2:13-16) Jehanɛ hu ɔ, wa suɔ kaa wa maa ye Mawu anɔkuale ngɛ si himi nɛ mi wa po mi. Enɛ ɔ he ɔ, ke wa nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yihi pee wɔ nɔdɔ nɔ́ ko ɔ, nyɛ ha nɛ waa ya nɔ nɛ waa ye mɛ anɔkuale. Ke wa pee jã a, wa ma ha Yehowa bua maa jɔ. (Abɛ 27:11) Wa ma nyɛ ma ná nɔ mi mami kaa nɔ́ tsuaa nɔ́ nɛ maa hia wɔ ɔ, Yehowa ma ha wɔ, nɛ e maa hyɛ wa nɔ. w16.02 3:16, 17

Yehowa le nɔ tsuaa nɔ kɛ ka nɛ e ma nyɛ maa da nya kɛ nɔ́ nɛ e be nyɛe maa da nya. (La 103:14) Lɔ ɔ he ɔ, e haa wɔ he wami nɛ wa hia. Be komɛ ngɛ nɛ eko ɔ, wa susu kaa wa be nyɛe maa da ka ko nya hu. Se Yehowa wo wɔ si kaa ke ka a nya wa tsɔ pe bɔ nɛ wa ma nyɛ maa da nya a, ‘e ma ha wɔ he wami nɛ wa kɛ je mi.’ (1 Kor. 10:13) Wa bua jɔ wawɛɛ kaa Yehowa le kahi nɛ wa ma nyɛ maa da nya. Ke wa sɔle konɛ Yehowa nɛ e ye bua wɔ se e ha we wa sɔlemi ɔ heto amlɔ nɔuu ɔ, nyɛ ha nɛ waa to wa tsui si. Mo kai kaa Yehowa suɔ kaa e maa ye bua wɔ, se e toɔ e tsui si nɛ e haa wɔ wa hiami níhi ngɛ be nɛ sa mi. Baiblo ɔ de wɔ ke: ‘Yehowa ngɛ mlɛe kaa e maa na nyɛ mɔbɔ; ejakaa nɔ́ nɛ da pɛ e peeɔ daa.’ w15 4/15 4:8, 9

Ke fɔli kɛ a bimɛ peeɔ Weku Mawu Jami ɔ, suɔmi nɛ ngɛ a kpɛti ɔ mi waa wawɛɛ. A ma nyɛ maa kase nɔ́ nɛ a ma ya de ngɛ fiɛɛmi mi ɔ ngɛ jamɛ a be ɔ mi, nɛ lɔ ɔ maa ye bua mɛ tsuo konɛ a dla a he saminya. Nɛ ke weku mi bimɛ ɔmɛ tuɔ anɔkuale ɔ he munyu, nɛ a na kaa a ti nɔ fɛɛ nɔ suɔ Yehowa, nɛ e suɔ kaa e maa pee nɔ́ nɛ sa Yehowa hɛ mi ɔ, suɔmi nɛ mi wa hiɔ a kpɛti. Mɛni nɔ ko kɛ e yo ma nyɛ maa pee konɛ kake peemi nɛ hi a kpɛti? Ke mɛ ni enyɔ ɔmɛ tsuo a suɔ Yehowa, nɛ a peeɔ kake kɛ sɔmɔɔ lɛ ɔ, a bua maa jɔ nɛ kake peemi maa hi a gba si himi ɔ mi. Jehanɛ hu ɔ, a ma je suɔmi kpo kɛ tsɔɔ a sibi kaa bɔ nɛ Abraham kɛ Sara, Isak kɛ Rebeka, kɛ Elkana kɛ Hana pee ɔ. (1 Mose 26:8; 1 Sam. 1:5, 8) Ke huno ko kɛ e yo peeɔ jã a, kake peemi maa hi a kpɛti nɛ huɛ bɔmi nɛ ngɛ a kɛ Yehowa a kpɛti ɔ mi maa wa.​—Fiɛlɔ 4:12. w16.03 3:12, 13

Satan kɛ nihi nɛ a pɔ mɛ nu nɛ a piɛ ngɛ zugba a nɔ ɔ kɛ “to kpa” amɛ tsuo ngɛ ta hwue. (Yoh. 10:16) Be bɔɔ kɛkɛ lɛ e piɛ ha Abosiami, enɛ ɔ he ɔ, e ngɛ mɔde bɔe kaa e ma puɛ Yehowa sɔmɔli fuu a hemi kɛ yemi. (Kpoj. 12:9, 12) Se wa ma nyɛ maa ye Satan nɔ kunimi. Baiblo ɔ de ke: “Nyɛɛ te si kɛ wo Abosiami, nɛ e maa tu nyɛ nya fo.” (Yak. 4:7) Nihi fuu he we yi kaa Satan ngɛ nitsɛnitsɛ. Ngɛ a susumi nya a, womihi, kɛ sini gbeyegbeyehi, kɛ video nɔ fiɛmihi a mi pɛ lɛ Satan ngɛ. Jamɛatsɛmɛ ɔmɛ susuɔ kaa ke nɔ ko ngɛ nile ɔ, nɔ ɔ be hee maa ye kaa mumi yayamihi ngɛ. Ke nihi he we yi kaa Satan kɛ e daimonio ɔmɛ ngɛ nitsɛnitsɛ ɔ, anɛ lɔ ɔ gbaa Satan nya lo? Ohoo. E yi ha Satan kaa e maa sisi nihi nɛ a he we yi kaa e ngɛ ɔ. (2 Kor. 4:4) Ngɛ anɔkuale mi ɔ, Satan haa nɛ nihi susuɔ jã konɛ e nyɛ nɛ e sisi mɛ. w15 5/15 2:1, 2

Mose fɔli ji Hebri bi, nɛ a tsɔɔ lɛ Yehowa he ní. A tsɔɔ lɛ kaa Yehowa wo si kaa e ma kpɔ̃ Hebri bi ɔmɛ kɛ je nyɔguɛ yemi mi, nɛ e ma ha mɛ Si Womi Zugba a. (1 Mose 13:14, 15; 2 Mose 2:5-10) Eko ɔ, Mose susu si nɛ Yehowa wo kaa e ma kpɔ̃ Hebri bi ɔmɛ kɛ je nyɔguɛ yemi mi ɔ he wawɛɛ. Kaa bɔ nɛ e ji ngɛ Yehowa sɔmɔli kpahi a blɔ fa mi ɔ, Mose hu le kaa Yehowa ma kpɔ̃ adesahi tsuo kɛ je gbenɔ dɛ mi. (Hiob 14:14, 15; Heb. 11:17-19) Lɔ ɔ he ɔ, Mose le kaa Yehowa suɔ adesahi wawɛɛ. Enɛ ɔ ha nɛ Mose ná suɔmi nɛ mi wa ha Yehowa, nɛ e ná hemi kɛ yemi hu nɛ mi wa ngɛ e mi. Lɔ ɔ ye bua lɛ nɛ e ya nɔ nɛ e sɔmɔ Yehowa e wami be tsuo. (5 Mose 6:4, 5) Benɛ Farao ngɛ hlae maa gbe Mose po ɔ, e yi gbeye. E le kaa hwɔɔ se ɔ, Yehowa maa jɔɔ lɛ.​—2 Mose 10:28, 29. w15 5/15 3:11-13

Yesu pee e kekleekle nyakpɛ nɔ́ ɔ ngɛ yo kpeemi ko sisi ngɛ Kana ma a mi. Wa li nɔ́ he je nɛ Yesu pee jamɛ a nyakpɛ nɔ́ ɔ, se wa le kaa dã nɛ a kɛ ngɛ nibwɔ ɔmɛ a nɔ hyɛe ɔ sui. Jinɛ ayɛflo huno ɔ kɛ e yo ɔ a hɛ mi ko pue si, ejakaa e ji a ní tsumi kaa a hyɛ nibwɔ ɔmɛ a nɔ. Yesu nyɛ Maria piɛɛ nibwɔ ɔmɛ a he. E de Yesu kaa e ye bua ni ɔmɛ. Anɛ e de jã akɛnɛ e le kaa Yesu ngɛ he wami nɛ e kɛ ma nyɛ maa pee jã a he je lo? Eko ɔ, Maria susu gbamihi tsuo nɛ a gba kɛ kɔ e bi ɔ he ɔ he, nɛ e le kaa a ma tsɛ e bi ɔ ke, “Hiɔwe No ɔ Bi.” (Luka 1:30-32; 2:52) Atsinyɛ jemi ko be he kaa Maria kɛ Yesu tsuo suɔ kaa a maa ye bua ayɛflo huno ɔ kɛ e yo ɔ. Enɛ ɔ he ɔ, Yesu gu nyakpɛ blɔ nɔ nɛ e ha nyu maa pee galɔn 100 plɛ pee “wai kpakpa.” (Yoh. 2:6-11) Anɛ e he hia doo kaa Yesu nɛ pee nyakpɛ nɔ́ nɛ ɔ lo? Dɛbi. E pee jã, ejakaa e susuɔ nihi a he. Enɛ ɔ tsɔɔ kaa e ngɛ e Tsɛ ɔ nɛ e haa nɔ nɔ́ faa a kasee. w15 6/15 1:3

Loko Yesu maa je kɛ ho hiɔwe ya a, e kaseli ɔmɛ bi lɛ munyu nɛ ngɛ mwɔnɛ ɔ ngmami ɔ mi ɔ. Yesu ha mɛ heto nɛ e tsɔɔ kaa e sui be nɛ a maa le be nɛ Mawu Matsɛ Yemi ɔ ma bɔni nɔ yemi ɔ lolo. E de e kaseli ɔmɛ kaa a ngɔ a juɛmi kɛ ma ní tsumi nɛ he hia nɛ ji fiɛɛmi ní tsumi ɔ nɔ. (Níts. 1:7, 8) Se e tsɔɔ mɛ kaa a sɔle nɛ Mawu Matsɛ Yemi ɔ nɛ ba nɛ a hyɛ jamɛ a be ɔ blɔ. Enɛ ɔ he nɛ loloolo ɔ, wa sɔleɔ kaa Matsɛ Yemi ɔ nɛ ba a nɛ. Benɛ e piɛ bɔɔ nɛ Yesu ma bɔni nɔ yemi ngɛ hiɔwe ɔ, Yehowa ye bua e we bi nɛ a le be nɛ enɛ ɔ maa ba. Ngɛ jeha 1876 ɔ mi ɔ, Charles Taze Russell ngma munyu nɛ ji, “Gentile Times: When Do They End?” (Je Ma Amɛ A Be ɔ: Mɛni Be E Maa Ba Nyagbe?) E tsɔɔ nya kaa “jeha kpaago” aloo be kpaago nɛ a wo ta ngɛ Daniel gbami ɔ mi ɔ kɛ ‘je ma amɛ a be’ nɛ Yesu gba kɛ fɔ si ɔ kɔ. E tsɔɔ ngɛ munyu nɛ e ngma a mi kaa jamɛ a be ɔ maa ba nyagbe ngɛ jeha 1914 ɔ mi.​—Dan. 4:16; Luka 21:24. w15 6/15 4:11, 12

Ke nihi ngɛ nɔ́ nae ɔ, a ní peeɔ Yesu mɔbɔ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, benɛ Yesu huɛ Lazaro gbo nɛ Yesu na nɛ Lazaro weku li ngɛ aywilɛho yee ɔ, e “hao ngɛ mumi mi.” (Yoh. 11:33-36) E ngɛ mi kaa Yesu le kaa e ma tle Lazaro si mohu lɛɛ, se e fo ya. E pee we lɛ zo kaa e ma fo ya ngɛ nihi a hɛ mi. Yesu suɔ Lazaro kɛ e weku li ɔmɛ saminya, enɛ ɔ he ɔ, e ngɔ he wami nɛ Mawu ha lɛ ɔ kɛ tle Lazaro si kɛ ba wami mi ekohu! (Yoh. 11:43, 44) Baiblo ɔ tsɔɔ kaa Yesu ngɛ kaa e Tsɛ Yehowa pɛpɛɛpɛ. (Heb. 1:3) Enɛ ɔ he ɔ, nyakpɛ níhi nɛ Yesu pee ɔ ma nɔ mi kaa Yehowa suɔ nɛ e po hiɔ, nɔ́ nami, kɛ gbenɔ se. E be kɛe kulaa nɛ Yehowa kɛ Yesu ma tle nihi babauu nɛ a gbo ɔ si kɛ ba wami mi. Yesu tsɔɔ kaa ‘be maa su nɛ gbogboehi tsuo maa je kpo kɛ je a yɔkɔ ɔmɛ a mi.’​—Yoh. 5:28, 29. w15 6/15 2:13, 14

Jamihi fuu a mi bimɛ hɛɛ susumi nɛ dɛ. A susu kaa ke a gbo ɔ, a ma ya je Mawu yi ngɛ hiɔwe, se Yehowa we bi lɛɛ, a le kaa e he hia nɛ a je Mawu yi ngɛ zugba nɛ ɔ nɔ amlɔ nɛ ɔ. Ke wa jeɔ Yehowa yi ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa wa ngɛ Mawu sɔmɔli anɔkualetsɛmɛ nɛ a tu a he munyu ngɛ La 99:1-3, 5-7 ɔ kasee. Blema a, anɔkualetsɛmɛ kaa Mose, Aaron, kɛ Samuel fĩ blɔ nya nɛ Yehowa to kɛ ha anɔkuale jami ɔ se. Mwɔnɛ ɔ, loko nihi nɛ a pɔ mɛ nu nɛ a ngɛ zugba a nɔ ɔ ma ya piɛɛ Yesu he kɛ sɔmɔ kaa osɔfohi ngɛ hiɔwe ɔ, a kɛ anɔkuale yemi sɔmɔɔ Yehowa ngɛ mumi mi sɔlemi we ɔ fã nɛ ngɛ zugba a nɔ ɔ mi. Nimli ayɔhi abɔ, nɛ ji “to kpa” amɛ kɛ anɔkuale yemi yeɔ bua mɛ. (Yoh. 10:16) Kuu enyɔ nɛ ɔ tsuo peeɔ kake kɛ jaa Yehowa. Se e sa kaa wa ti nɔ tsuaa nɔ nɛ bi e he ke, ‘Anɛ i kɛ ye tsui tsuo fĩɔ blɔ nya nɛ Yehowa to kɛ ha anɔkuale jami ɔ se lo?’ w15 7/15 1:4, 5

Yehowa sɔmɔli toɔ a tsui si nɛ a hyɛɛ blɔ kaa gbamihi maa ba mi. Yesaya gba kɛ fɔ si kaa Yehowa maa ngɔ Yuda bi nɛ a nuu mɛ kɛ ho nyɔguɛ tso mi ya a kɛ ba Yuda ekohu. E de ke: ‘Nihi nɛ ngɔɔ a hɛ kɛ fɔɔ Yehowa nɔ ɔ, a náa bua jɔmi.’ (Yes. 30:18) Mika hu hyɛ blɔ kaa Yehowa si womi ɔmɛ maa ba mi. E de ke: ‘ma hyɛ Yehowa blɔ.’ (Mika 7:7) Mawu we bi ná nɔ mi mami nɛ a kɛ jeha lafahi abɔ hyɛ blɔ kaa Mesia a, aloo Kristo ɔ nɛ a wo e he si ɔ maa ba. (Luka 3:15; 1 Pet. 1:10-12) Mwɔnɛ ɔ, wɔ hu wa ngɛ blɔ hyɛe kaa gbamihi nɛ kɔɔ Yehowa Matsɛ Yemi ɔ he ɔ maa ba mi. E be kɛe nɛ Yesu, nɛ ji Matsɛ Yemi ɔ nya Matsɛ ɔ ma kpɔ̃ Mawu sɔmɔli ngɛ je yaya nɛ ɔ mi. E ma kpata nimli yayamihi a hɛ mi nɛ e maa po nɔ́ nami tsuo se. (1 Yoh. 5:19) Enɛ ɔ he ɔ, e sa nɛ waa hyɛ blɔ kaa e be kɛe kulaa nɛ Yehowa ligbi ɔ maa ba, konɛ wa dla wa he kɛ to jamɛ a ligbi ɔ. w15 8/15 2:1, 2

Yehowa ha nɛ Israel bi ɔmɛ ma kpe he bo tsu. (2 Mose 25:8) Pee se ɔ, e ha nɛ a ma sɔlemi we. (1 Ma. 8:27, 29) Benɛ Mawu we bi kpale a se kɛ je nyɔguɛ yemi mi ngɛ Babilon kɛ ho a ma mi ya a, a kpeɔ daa ngɛ kpe hehi. (Mar. 6:2; Yoh. 18:20; Níts. 15:21) Kristofohi nɛ a hi si ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ hu kpeɔ ngɛ nihi a wehi a mi. (Níts. 12:12; 1 Kor. 16:19) Mwɔnɛ ɔ, Yehowa we bi nɛ a ngɛ je kɛ wɛ ɔ kpeɔ ngɛ Matsɛ Yemi Asahi akpe nyɔngmahi abɔ a nɔ nɛ a kaseɔ Yehowa he ní, nɛ a jaa lɛ. Yesu je bumi nɛ mi kuɔ kpo kɛ ha Yehowa sɔlemi we ɔ ngɛ Yerusalem ɔ. Suɔmi nɛ Yesu ngɛ kɛ ha sɔlemi we ɔ ha nɛ e kaseli ɔmɛ kai munyu ko nɛ la polɔ ɔ tu ɔ. Jamɛ a munyu ɔ nɛ ngɛ mwɔnɛ ɔ ngmami ɔ mi ɔ nɛ. (La 69:9) A tsɛɛ sɔlemi we ɔ nɛ hi Yerusalem ɔ ke ‘Yehowa we,’ se wa be nyɛe ma tsɛ Matsɛ Yemi Asa amɛ ke Yehowa we. (2 Kron. 5:13; 33:4) Se e sa nɛ wa ná bumi nɛ mi kuɔ kɛ ha hehi nɛ wa jaa Mawu ngɛ ɔ. w15 7/15 4:1, 2

Anɛ wa maa suɔ wa sibi nɛ waa kɛ a tɔmihi maa pa mɛ ngɛ Kristo Jeha Akpe Nɔ Yemi ɔ mi lo. Ke wa nyɛɔ nɛ waa kɛ nihi a tɔmihi paa mɛ nɛ waa kɛ mɛ hii si saminya amlɔ nɛ ɔ, e be yee ha wɔ kaa wa maa pee jã ngɛ je ehe ɔ mi. (Kol. 3:12, 13) Ngɛ je ehe ɔ mi ɔ, eko ɔ, pi be tsuaa be nɛ wa nine maa su níhi nɛ wa ngɛ hlae ɔ a nɔ, aloo eko ɔ, ja wa mlɛ loko wa nine maa su nɔ. E maa hia nɛ wa bua nɛ jɔ si himi saisaa nɛ wa ma ya je mi ɔ he. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, suhi nɛ Yehowa ngɛ wɔ tsɔɔe amlɔ nɛ ɔ, jamɛ a su ɔmɛ nɔuu nɛ wa maa hia ngɛ je ehe ɔ mi. Enɛ ɔ he ɔ, ke wa nyɛɔ nɛ wa jeɔ su nɛ ɔmɛ kpo amlɔ nɛ ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa wa ngɛ nɔ mi mami kaa je ehe ɔ maa ba, nɛ wa ngɛ wa he dlae kɛ ha neneene wami nami. (Heb. 2:5; 11:1) Lɔ ɔ hu maa tsɔɔ kaa wa suɔ nitsɛnitsɛ kaa wa maa hi je ko nɛ nɔ fɛɛ nɔ buɔ Mawu tue ngɛ mi ɔ mi. w15 8/15 3:11, 12

Ke o ya jua mi nɛ o na tso yibliihi nɛ fu ɔ, o naa kaa e slo bɔ nɛ eko fɛɛ eko ngɛ ha. Se kɛ̃ ɔ, nɔ́ ko ngɛ nɛ o ma nyɛ maa na ngɛ tso yiblii ɔ eko tsuaa eko he nɛ tsɔɔ kaa e fu. Jã kɛ̃ nɛ e ji ngɛ Kristofohi nɛ a wa a hu a blɔ fa mi. E slo bɔ nɛ a ti nɔ fɛɛ nɔ peeɔ e ní ha. A je ma slɔɔtoslɔɔtohi a nɔ, nɛ e slo bɔ nɛ a tsɔse a ti nɔ fɛɛ nɔ ha. E slo jeha nɛ a ti nɔ tsuaa nɔ ye, kɛ níhi nɛ a suɔ kɛ níhi nɛ a sume. Se kɛ̃ ɔ, mɛ tsuo a jeɔ su komɛ kpo nɛ kadiɔ mɛ kaa a ji Kristofohi nɛ a wa. Mɛni ji su nɛ ɔmɛ ekomɛ? Kristofo no nɛ wa a kaseɔ Yesu, nɛ e ‘nyɛɛɔ e se’ haa. (1 Pet. 2:21) Yesu tsɔɔ kaa ke nɔ ko maa suɔ Yehowa a, e he hia wawɛɛ nɛ e suɔ lɛ kɛ e tsui tsuo, e klaa tsuo, kɛ e juɛmi tsuo, nɛ e suɔ e nyɛmi nɔmlɔ kaa bɔ nɛ e suɔ lɛ nitsɛ e he ɔ hulɔ. (Mat. 22:37-39) Kristofo no nɛ e wa a ngɔɔ ga womi nɛ ɔ kɛ tsuɔ ní. E kɛ e ní peepee tsɔɔ kaa huɛ bɔmi nɛ ngɛ e kɛ Yehowa a kpɛti, kɛ suɔmi nɛ mi kuɔ nɛ e ngɛ ha ni kpahi ɔ ji nɔ́ nɛ he hia lɛ pe kulaa ngɛ e si himi mi. w15 9/15 1:3-5

Ke wa tsɔse wa he nile saminya a, pi kɔkɔ pɛ nɛ e maa bɔ wɔ ngɛ ní yayahi a he, se mohu e maa wo wɔ he wami konɛ waa pee ní kpakpahi hulɔ. Níhi nɛ wa he nile maa wo wɔ he wami nɛ waa pee ɔ a kpɛti kake ji kaa e ma ha nɛ waa fiɛɛ ngɛ wehi a mi, kɛ be mi nɛ wa be fiɛɛmi tso mi. Jã lɛ Paulo pee. E ngma ke: ‘A ngɔ fĩ ye nɔ kaa ma fiɛɛ sane kpakpa a, ke i fiɛɛ we sane kpakpa a, musu tloo mi pɛ!’ (1 Kor. 9:16) Ke wa kase Paulo ɔ, wa ma ná he nile kpakpa, nɛ wa maa le kaa wa ngɛ nɔ́ nɛ da pee. Ke wa fiɛɛɔ sane kpakpa a kɛ haa nihi ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa wa ngɛ mɛ ye buae konɛ a pee nɔ́ nɛ da. Wa he nile ma nyɛ maa ye bua wɔ konɛ waa kɛ Yehowa mlaahi kɛ e sisi tomi mlaahi nɛ tsu ní. Ke wa kaseɔ Mawu Munyu ɔ daa, nɛ wa pueɔ wa yi mi tɛ ngɛ he, nɛ waa kɛ níhi nɛ wa kaseɔ ɔ tsuɔ ní ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa wa ngɛ wa he nile ɔ tsɔsee. Kɛkɛ ɔ, nike ní nɛ se be nɛ ji he nile ɔ, ma ha nɛ wa maa pee nɔ́ nɛ da ngɛ wa si himi mi kaa Kristofohi! w15 9/15 2:16, 18

Yosef, Mose, kɛ David kɛ si himihi nɛ a mi wa kpe. Benɛ a ngɛ si himi kaa jã mi ɔ, Yehowa si we mɛ. Níhi nɛ a kase ngɛ kahi nɛ a kɛ kpe ɔ mi ɔ ye bua mɛ benɛ Yehowa ngɔ blɔ nya ní tsumi nguahi kɛ wo a dɛ ɔ. Baiblo ɔ tsɔɔ blɔhi a nɔ nɛ Yehowa guu kɛ yeɔ bua e we bi nɛ e tsɔseɔ mɛ. Ke wa kane enɛ ɔmɛ a he ní ɔ, wa naa kaa Yehowa suɔ wɔ nitsɛnitsɛ. Ke wa tɔ̃ po ɔ, Yehowa yaa nɔ nɛ e jeɔ suɔmi kpo kɛ haa wɔ. Ke wa kplɛɛ nɛ Yehowa tsɔse wɔ nɛ wa tsake wa tsui ɔ, e kɛ wa yayamihi maa ‘pa wɔ.’ (Yes. 55:7) Mɛni enɛ ɔ tsɔɔ? David tsɔɔ kaa Yehowa ngɔɔ tɔmihi kɛ paa. Munyu nɛ ɔ nɛ e tu ɔ ha nɛ wa na kaa Yehowa ji Tsɛ nɛ naa nɔ mɔbɔ. E de ke: “E kɛ ye he yayamihi tsuo paa mi, nɛ e tsaa ye he hiɔhi tsuo. E heɔ ye yi wami, konɛ ye hɛ mi ko kpata. E jeɔ e suɔmi ɔ kpo kɛ tsɔɔ mi, nɛ e naa mi mɔbɔ daa.” (La 103:3, 4) Yehowa guɔ blɔ slɔɔtohi a nɔ kɛ tsɔseɔ wɔ nɛ e tsɔɔ wɔ blɔ. Ke Yehowa tsɔse mo aloo e tsɔɔ mo blɔ ɔ, anɛ o kɛ oya yemi peeɔ tsakemi lo? Be tsuaa be ɔ, mo kai kaa suɔmi nɛ Yehowa ngɛ kɛ ha wɔ ɔ he je nɛ e tsɔseɔ wɔ ɔ nɛ.​—La 30:5. w15 9/15 4:13, 14

Marta hɛ dɔ kɛ ngɛ ní hooe ha Yesu. E pee ní kpahi fuu konɛ Yesu bua nɛ jɔ kaa e ba slaa mɛ. Benɛ e na kaa Maria yi bua lɛ ɔ, e mi mi fu nɛ e ya bɔ Yesu amaniɛ. Yesu le kaa Marta ngɛ e he haoe tsɔ, lɔ ɔ he ɔ, e je mi mi himi mi nɛ e de lɛ ke: “Marta, Marta! O pee siɛii, nɛ o ngɛ o he haoe ngɛ níhi fuu a he.” E de Marta hu kaa eko ɔ, jinɛ e ko nyɛ hoo niye ní ko nɛ e hoomi yi, aloo niye ní henɔ kake ko pɛ. Lɔ ɔ se ɔ, Yesu je Maria yi kaa e bu lɛ tue saminya. E de ke: “Nɔ́ nɛ hi ɔ, lɔ ɔ Maria hla a nɛ, nɛ nɔ ko nɔ ko be kpɔe ngɛ e dɛ.” (Luka 10:38-42) Maria hɛ ma nyɛ maa je nɔ́ nɛ e ye jamɛ a ligbi ɔ nɔ, se atsinyɛ jemi ko be he kaa e hɛ ji níhi nɛ e kase kɛ je Yesu ngɔ, kɛ e yi nɛ Yesu je ɔ nɔ gblegbleegble. Maa pee jeha 60 se ɔ, bɔfo Yohane ngma ke: “Yesu suɔ Marta kɛ e nyɛmiyo ɔ.” (Yoh. 11:5) Munyu nɛ ɔ tsɔɔ kaa Marta bu ga womi nɛ Yesu je suɔmi mi nɛ e kɛ ha lɛ ɔ tue, nɛ e sɔmɔ Yehowa ngɛ anɔkuale mi e wami be tsuo. w15 10/15 3:3, 4

Wa ngɛ níhi fuu nɛ wa ma nyɛ maa da nɔ kɛ tsɔɔ kaa Yehowa yeɔ bua e we bi mwɔnɛ ɔ. Behi fuu ɔ, wa nuɔ níhi a si kpamihi nɛ tsɔɔ kaa nihi sɔle konɛ Mawu nɛ ye bua mɛ, nɛ Mawu ye bua mɛ hulɔ. (La 53:2) Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, benɛ Nyɛminyumu Allan ngɛ Philippines wo kpɔ nyafii ko nɔ ɔ, e kɛ yo ko kpe. Benɛ yo ɔ na lɛ pɛ nɛ e hia ya. Allan de ke, “Jamɛ a ligbi ɔ mɔtu ɔ, yo ɔ sɔle kaa Yehowa nɛ ha nɛ e na e we Odasefo no ko.” Mawu ha yo ɔ sɔlemi ɔ heto mla, nɛ enɛ ɔ ta yo ɔ tsui he. E sui jeha kake nɛ e jɔɔ e wami nɔ ha Yehowa. Be ko nɛ be ɔ, nihi fuu kɛ a he wo ní peepee yayahi kaa sigaleti numi, tsopa yaya kɛ ní tsumi, aloo ajuama bɔmi he fonihi a hyɛmi mi. A na kaa Yehowa lɛ ye bua mɛ nɛ a nyɛ kpa ní peepee nɛ ɔmɛ nɛ a ba ngɛ lɛ sɔmɔe ɔ nɛ. A ti ni komɛ tsɔɔ kaa a ka kaa a ma kpa ngɛ a dɛ he se a nyɛ we. Se benɛ a hla yemi kɛ buami kɛ je Yehowa ngɔ ɔ, e ha mɛ “he wami kpetekpleenyɛ,” nɛ nyagbenyagbe ɔ, a nyɛ nɛ a kpa kulaa.​—La 37:23, 24. w15 10/15 1:10, 11

Ni komɛ teɔ si makɛ nɛ a kaneɔ ní, a pueɔ a yi mi tɛ ngɛ níhi nɛ a kaneɔ ɔ he, nɛ a sɔleɔ. Ni komɛ hu peeɔ jã ngɛ a piani he jɔɔmi be mi. Eko ɔ, ngɛ moo lɛɛ o blɔ fa mi ɔ, be nɛ hi pe kulaa nɛ o kɛ ma nyɛ maa kane Baiblo ɔ ji gbɔkuɛ aloo ke o yaa hwɔ si. Ni komɛ kaneɔ Baiblo ɔ mɔtu, nɛ ke a yaa hwɔ si hu a kaneɔ. (Yosh. 1:8) Nɔ́ nɛ he hia ji kaa ‘o kɛ o be ma tsu ní saminya.’ Enɛ ɔ tsɔɔ kaa e sɛ nɛ o puɛ be ngɛ níhi nɛ a he hia we tsɔ ɔ a he, konɛ o ná be kɛ kane Mawu Munyu ɔ daa ligbi nɛ o pue o yi mi tɛ ngɛ he. Baiblo ɔ tsɔɔ kaa Yehowa maa jɔɔ nihi tsuo nɛ a pueɔ a yi mi tɛ ngɛ e Munyu ɔ he, nɛ́ a bɔɔ mɔde wawɛɛ kaa a kɛ níhi nɛ a kaseɔ ɔ ma tsu ní ɔ. (La 1:1-3) Yesu de ke: “A gbaa ni nɛmɛ nɛ nuɔ Mawu munyu ɔ, nɛ a yeɔ nɔ ɔ!” (Luka 11:28) Se nɔ́ nɛ he hia pe kulaa ji kaa ke wa pueɔ wa yi mi tɛ ngɛ Yehowa Munyu ɔ he daa ligbi ɔ, lɔ ɔ maa ye bua wɔ nɛ wa maa ba wa je mi ngɛ blɔ nɛ maa sa e hɛ mi nɔ. Ke wa pee jã a, Yehowa maa jɔɔ wɔ nɛ wa ma ná bua jɔmi amlɔ nɛ ɔ, nɛ wa ma ná neneene wami ngɛ e je ehe ɔ mi.​—Yak. 1:25; Kpoj. 1:3. w15 10/15 4:17, 18

Benɛ Yesu de e kaseli ɔmɛ kaa nihi maa gbe lɛ ɔ, Petro de lɛ kaa e na e he mɔbɔ. Yesu le kaa Petro suɔ lɛ, se Yesu le hu kaa juɛmi nɛ Petro hɛɛ ɔ dɛ. Mɛni blɔ nɔ Yesu gu kɛ ye bua Petro kɛ kaseli kpa amɛ? Kekleekle ɔ, e dla Petro juɛmi. Lɔ ɔ se ɔ, Yesu tsɔɔ mɛ nɔ́ nɛ maa ba nihi nɛ ke níhi a mi wa ha mɛ ɔ, a pee we Yehowa suɔmi nya ní ɔ a nɔ. Yesu tsɔɔ hu kaa Yehowa maa jɔɔ nihi nɛ a fo we mɛ pɛ a nɔ́ mi ɔ. (Mat. 16:21-27) Petro kase nɔ́ ko ngɛ munyu nɛ ɔ mi. (1 Pet. 2:20, 21) Moo sɔle nɛ Yehowa nɛ ye bua mo nɛ o kɔ nɔ́ se konɛ o nyɛ nɛ o le o bi ɔ hiami níhi. (La 32:8) Eko ɔ, o na kaa e bua jɔɛ hu kaa sa a, aloo e tuɔ nyɛmimɛ a he munyu yaya. Eko ɔ, o na kaa nɔ́ ko ngɛ nɛ e de we mo. Koo ma nya si amlɔ nɔuu kaa o bi ɔ ngɛ ní yayahi pee kɛ ngɛ laae. Se koo ku o hɛ ngɔ fɔ nyagba nɛ e kɛ ngɛ kpee ɔ nɔ, nɛ ko susu hu kaa kɛ yaa kɛ yaa a, jamɛ a nyagba a se maa po. Eko ɔ, e he maa hia nɛ o ye bua lɛ konɛ e hemi kɛ yemi ɔ mi nɛ wa. w15 11/15 2:12, 13

Suɔmi nitsɛnitsɛ kɛ kake peemi nɛ ngɛ Yehowa sɔmɔli a kpɛti ɔ ha nɛ nihi le mɛ kaa a jami ɔ ji anɔkuale. Yesu de ke: “Ke nyɛ suɔ nyɛ sibi ɔ, kɛkɛ nɔ tsuaa nɔ maa le kaa ye kaseli ji nyɛ.” (Yoh. 13:34, 35) Bɔfo Yohane hu de ke: “Slɔɔto titli nɛ ngɛ Mawu bimɛ, kɛ Abosiami bimɛ a kpɛti ji nɛ ɔ nɛ. Nɔ tsuaa nɔ nɛ pee we nɔ́ nɛ da, aloo nɔ nɛ sume e nyɛmi ɔ, pi Mawu bi ji lɛ. Sɛ gbi ɔ nɛ nyɛ nu kɛ je sisije ɔ ji kaa waa suɔ wa sibi.” (1 Yoh. 3:10, 11) Suɔmi kɛ kake peemi nɛ ngɛ Yehowa Odasefohi a kpɛti ɔ ha nɛ nihi naa kaa a ji Kristo se nyɛɛli anɔkualetsɛmɛ. Mɛ ji nihi nɛ Mawu ha nɛ a ngɛ Matsɛ Yemi ɔ he sane kpakpa a fiɛɛe ngɛ je ɔ mi tsuo.​—Mat. 24:14. w15 11/15 4:10, 11

E sa nɛ wɔ hu wa susu bɔ nɛ nihi nɛ a ngɛ wa zugba kpɔ ɔ mi ɔ peeɔ a ní ha, kɛ níhi nɛ a heɔ yeɔ a he. Ke wa pee jã a, lɔ ɔ maa ye bua wɔ nɛ wa maa le be nɛ e sa kaa waa kɛ mɛ nɛ tu munyu. Mɛni si fɔfɔɛhi a mi lɛ e sa kaa waa mlɛ nɛ waa tu munyu ngɛ be nɛ sa mi ngɛ? Nɔ ko ma nyɛ ma de nɔ́ ko nɛ maa wo wa mi mi la. Ke e ba jã a, e sɛ nɛ waa kɛ oya yemi nɛ ha lɛ heto, konɛ lɔ ɔ nɛ ba ha nɛ waa tu kuasia munyu ko kɛ tsɔɔ lɛ. Mohu ɔ, juɛmi ngɛ mi kaa wa ma bi wa he ke: ‘Anɛ e je blɔ lo? Anɛ e he hia kaa i kɛ lɛ nɛ tu nɔ́ nɛ e de ɔ he munyu lo?’ Eko ɔ, e maa hi kaa o maa pee kɔ̃. Se ke wa na kaa e he hia kaa waa kɛ lɛ nɛ tu he munyu ɔ, e sa nɛ waa mlɛ nɛ wa tsui nɛ jɔ loko waa pee jã. (Abɛ 15:28) Aloo eko ɔ, wa suɔ kaa wa maa wo wa weku li nɛ a pi Odasefohi ɔ he wami konɛ a ba le Yehowa. Ke e ba jã a, e sa nɛ waa to wa tsui si, nɛ wa susu nɔ́ nɛ wa ma de mɛ ɔ he saminya, konɛ wa de mɛ ngɛ be nɛ a maa suɔ kaa a maa bu wɔ tue ɔ mi. w15 12/15 3:6, 8, 9

E he hia nɛ waa kɛ “juɛmi nɛ mi tsɔ,” aloo hɛ si kami nɛ tsu ní. Enɛ ɔ he hia wawɛɛ nitsɛ, titli ɔ, ke o yi mi tɛ̃ mo ngɛ hiɔ tsami blɔ nɔ tomi ko he. Anɛ tsopatsɛ ɔ ma nyɛ maa tsɔɔ wɔ bɔ nɛ hiɔ tsami blɔ nɔ tomi ɔ tsuɔ ní ha lo? Anɛ o yi mi tɛ̃ mo ngɛ nɔ́ nɛ e de ɔ he lo? Anɛ dɔkitahi fuu kplɛɛ nɔ kaa jamɛ a hiɔ tsami blɔ nɔ tomi ɔ ma nyɛ ma tsu ní lo? (Abɛ 22:29) Eko ɔ, nɔ ko de wɔ kaa hiɔ ko nɛ dɔkitahi nɛ nya tsaba lolo ɔ, ni komɛ nɛ a ngɛ tsitsaa he ko na e nya tsaba. Se anɛ nɔ́ ko ngɛ nɛ wa ma nyɛ maa da nɔ kɛ ná nɔ mi mami kaa a na hiɔ ɔ nya tsaba niinɛ lo? Eko ɔ, ni komɛ maa tsɔɔ mo kaa o pee tsopa ko nɛ ní komɛ ngɛ mi nɛ o li, aloo mumi ko ngɛ se. Oslaa ma nyɛ maa hi hiɔ tsami blɔ nɔ tomi ko kaa jã a he. Mo kai kaa Mawu bɔ wɔ kɔkɔ ngɛ mumihi kɛ ní tsumi, kɛ kunya yemi ní peepeehi a he.​—Yes. 1:13; 5 Mose 18:10-12. w15 12/15 4:16

A wo anɔkualetsɛmɛ fuu a ta ngɛ Baiblo ɔ mi nɛ a ná Yehowa mumi klɔuklɔu ɔ, se a yɛ hiɔwe. Nimli nɛ ɔmɛ a kpɛti nɔ kake ji Yohane Nɔ Baptisilɔ ɔ. Yesu tsɔɔ kaa adesa ko hi si hyɛ nɛ pe Yohane, se Yohane piɛɛ we nihi nɛ a maa ye matsɛ ngɛ hiɔwe ɔ a he. David hu ji nɔ ko nɛ mumi klɔuklɔu ɔ kudɔ lɛ. (1 Sam. 16:13) Mumi klɔuklɔu ɔ ye bua lɛ nɛ e nu Yehowa níhi nɛ a mi kuɔ ɔ sisi, nɛ e kudɔ lɛ nɛ e ngma Baiblo ɔ fã ko. (Mar. 12:36) Se ngɛ enɛ ɔ tsuo se ɔ, Petro tsɔɔ kaa David ‘yɛ hiɔwe.’ (Níts. 2:34) Yehowa ngɔ e mumi klɔuklɔu ɔ kɛ tsu ní kɛ ha nimli nɛ ɔmɛ he wami nɛ a kɛ pee nyakpɛ níhi, se e kɛ e mumi klɔuklɔu ɔ tsɛ we mɛ kɛ yɛ hiɔwe. Anɛ enɛ ɔ tsɔɔ kaa a yi anɔkuale, aloo a he sui kaa a maa hla mɛ kaa matsɛmɛ ngɛ hiɔwe lo? Dɛbi. Nɔ́ nɛ e tsɔɔ kɛkɛ ji kaa Yehowa ma tle mɛ si kɛ ba wami mi ngɛ Paradeiso mi ngɛ zugba a nɔ.​—Yoh. 5:28, 29; Níts. 24:15. w16.01 3:16

Ke waa kɛ wa suɔli pee kake kɛ tsu ní ɔ, lɔ ɔ haa nɛ suɔmi nɛ ngɛ waa kɛ mɛ wa kpɛti ɔ mi waa. Wa ba leɔ bɔ nɛ a peeɔ a ní ha kɛ suhi nɛ a ngɛ. Wa ba leɔ otihi nɛ a kɛ ma a hɛ mi kɛ mɔde nɛ a bɔɔ konɛ a nyɛ nɛ a su jamɛ a oti ɔmɛ a he. Eko ɔ, Yesu kɛ Yehowa tsu ní jeha ayɔ akpehi abɔ. Suɔmi nɛ a ngɛ kɛ ha a sibi ɔ mi ba wa wawɛɛ. Nɔ́ ko nyɛ we nɛ e puɛ a kpɛti. Kake peemi nitsɛnitsɛ ngɛ a kpɛti, nɛ a bla kɛ tsu ní. Yesu de Yehowa kaa e bu e kaseli ɔmɛ a he. Mɛni he je? E sɔle ke: “konɛ a pee kake kaa bɔ nɛ i kɛ mo wa ngɛ ɔ.” (Yoh. 17:11) Ke waa kɛ Mawu mlaahi tsuɔ ní nɛ wa fiɛɛɔ kɛ haa nihi ɔ, lɔ ɔ yeɔ bua wɔ nɛ wa nuɔ e su kpakpa amɛ a sisi wawɛɛ. Wa kase nɔ́ he je nɛ juɛmi ngɛ mi kaa waa kɛ wa hɛ maa fɔ e nɔ, nɛ waa kɛ e blɔ tsɔɔmi ma tsu ní ɔ. Ke wa hɛ wɔ kɛ su Mawu he ɔ, lɛ hu e maa hɛ lɛ kɛ su wa he. (Yak. 4:8) Jehanɛ se hu ɔ, huɛ bɔmi nɛ ngɛ waa kɛ wa nyɛmimɛ ɔmɛ wa kpɛti ɔ mi waa, ejakaa nyagbahi nɛ waa kɛ ngɛ kpee ɔ, lɔ ɔ nɔuu nɛ mɛ hu a kɛ ngɛ kpee, nɛ níhi nɛ haa mɛ bua jɔmi ɔ, lɔ ɔmɛ nɔuu nɛ haa wɔ bua jɔmi. w16.01 5:9, 10

Naomi mwɔ e yi mi kpɔ kaa e maa ya Israel, he nɛ e je ɔ. Mɛni Rut ma e juɛmi nya si kaa e maa pee? E biɔ nɛ e ma e juɛmi nya si ngɛ sane ko nɛ mi jiɔ he. Anɛ e maa kpale kɛ ho e weku li a ngɔ ya ngɛ Moab, loo e maa mɛtɛ e nganyɛ ɔ he kɛ ho Betlehem ya? (Rut 1:1-8, 14) Rut weku li ngɛ Moab. Enɛ ɔ he ɔ, e ma nyɛ maa kpale kɛ ho a ngɔ ya konɛ eko ɔ, a hyɛ e nɔ. Moab no ji lɛ, Moab gbi ɔ ji e je gbi, nɛ e le Moab kusumihi hulɔ. Naomi wui Rut si kaa e ma ná si himi ɔ gbɔjɔɔ ngɛ Betlehem. Naomi li kaa Rut ma ya na nyumu ko nɛ e kɛ lɛ maa hi si aloo e ma ná he ko nɛ e maa hi. Enɛ ɔ he ɔ Naomi de lɛ ke e kpale kɛ ho Moab ya. Kaa bɔ nɛ wa le ɔ, Orpa ‘kpale e se kɛ ho e weku li kɛ e Mawu ɔmɛ a ngɔ ya.’ (Rut 1:9-15) Se Rut lɛɛ e mwɔ e yi mi kpɔ kaa e be kpalee kɛ ya e weku li kɛ lakpa mawu ɔmɛ a ngɔ. w16.02 2:4, 5

Saul kɛ e ta buli 3,000 ngɛ David hlae ngɛ Yuda nga a nɔ konɛ a gbe lɛ. Se ligbi ko nyɔ mi ɔ, David kɛ nyumuhi nɛ piɛɛ e he ɔ ya na he nɛ Saul kɛ e ta buli ɔmɛ to si ngɛ ɔ. A hwɔ mahe pɔ̃pɔɔpɔ, enɛ ɔ he ɔ, David kɛ Abishai nyɛɛ blɛuu kɛ be ta buli ɔmɛ a he kɛ ya su Saul he. Abishai wo David tue mi ke: “Ha nɛ ma hɛ lɛ akplɔ ɔ si kake pɛ kɛ ya pi zugba, nɛ e be hiae kaa a hɛ lɛ enyɔne.” Se David ha we nɛ e gbe Saul. E de Abishai ke: ‘Mo ko kpata e hɛ mi; ejakaa tue gblami fɔɔ si ha nɔ tsuaa nɔ nɛ pueɔ nɔ nɛ Yehowa pɔ lɛ nu ke e ye matsɛ ɔ e muɔ si.’ Lɔ ɔ se ɔ, David de ke: ‘Yehowa hiɔ kaa nɔmlɔ nɛ lɛ, Yehowa nitsɛ e wo lɛ matsɛ ɔ, ma pue e muɔ si.’ (1 Sam. 26:8-12) David le nɔ́ nɛ e he hia kaa e pee konɛ e nyɛ nɛ e ye Yehowa anɔkuale. E le kaa e sa nɛ e je bumi kpo kɛ ha Saul. E susuu we kaa e sa nɛ e ye Saul awi. Mɛni he je? Ejakaa Mawu hla Saul kaa Israel ma a nya matsɛ. Blema a, Yehowa suɔ kaa e sɔmɔli tsuo nɛ a ye lɛ anɔkuale, nɛ a bu nihi nɛ e ha nɛ a hɛɛ blɔ nya a hulɔ. Mwɔnɛ ɔ hu ɔ, e suɔ kaa e sɔmɔli tsuo nɛ a pee jã. w16.02 4:1, 2

Anɛ o ji jokuɛ, nɛ o suɔ kaa a baptisi mo lo? Ke jã a, lɛɛ enɛ ɔ ji he blɔ nɛ se be nɛ o ma nyɛ ma ná. Baptisimi ji nɔ́ ko nɛ e sa kaa waa kɛ hɛdɔ nɛ susu he. E haa nɛ nihi naa kaa o jɔɔ o he nɔ ha Yehowa, nɛ tsɔɔ kaa o wo lɛ si kaa o ma sɔmɔ lɛ o wami be tsuo, nɛ e suɔmi nya ní nɛ o maa pee ɔ ji nɔ́ nɛ he hia mo pe nɔ́ fɛɛ nɔ́ ngɛ o si himi mi. Akɛnɛ ke o wo Mawu si nɛ e sa kaa o ye nɔ he je ɔ, loko a maa baptisi mo ɔ, e sa nɛ o wa ngɛ mumi mi bɔ nɛ sa, nɛ mo nitsɛ o je o tsui mi kɛ ma o juɛmi nya si jã, nɛ o nu he nɔ jɔɔmi ha Mawu ɔ sisi saminya. Se eko ɔ, e pee we mo kaa o dla o he kɛ ha baptisimi. Aloo eko ɔ, moo lɛɛ o na kaa o dla o he kɛ ha baptisimi, se o fɔli susu kaa o mlɛ nɛ o wa, loo o ná níhi a si kpamihi fuu loko o pee jã. Ke e ba jã a, mɛni e sa kaa o pee? O kɔni mi nɛ ko jɔ̃. Mohu ɔ, ngɔɔ jamɛ a be ɔ kɛ pee níhi nɛ ma ha nɛ o maa ya o hɛ mi konɛ ngɛ be kpiti mi ɔ, o nyɛ nɛ o dla o he kɛ ha baptisimi. w16.03 2:1, 2

Ni komɛ sɛ gba si himi mi loko a ba le anɔkuale ɔ, nɛ a hunomɛ loo a yi ɔmɛ ba pee we Odasefohi. Ni komɛ hu ngɛ nɛ eko ɔ, a kɛ Yehowa sɔmɔli nɛ sɛ gba si himi mi, se a huno ɔmɛ aloo a yi ɔmɛ je asafo ɔ mi. Ngɛ si fɔfɔɛ nɛ ɔmɛ a mi ɔ, Kristofohi peeɔ nɔ́ tsuaa nɔ́ nɛ a ma nyɛ konɛ a ha suɔmi nɛ ngɛ a gba si himi ɔ mi ɔ mi nɛ wa. A peeɔ jã kɛ guu Baiblo ga womi nɛ a kɛ tsuɔ ní ɔ nɔ. Pi be tsuaa be nɛ enɛ ɔ peemi ngɛ gbɔjɔɔ. Jehanɛ hu ɔ, akɛnɛ Satan teɔ si kɛ woɔ wekuhi mwɔnɛ ɔ he je ɔ, e sa kaa huno kɛ e yo nɛ a ji Yehowa sɔmɔli ɔ nɛ a pee kake. O sɛ gba si himi mi kɛ jio, lingmi nɛ ɔ pɛ nɛ o sɛ mi jio, e sa nɛ o susu nɔ́ nɛ o ma nyɛ ma de loo o maa pee ɔ he konɛ suɔmi nɛ ngɛ nyɛ gba si himi ɔ mi ɔ mi nɛ wa. Ke nyɛ sɛ gba si himi mi kɛ ɔ, nyɛ ma nyɛ maa pee nɔ hyɛmi nɔ́ kpakpa kɛ ha nihi nɛ a sɛ gba si himi mi kɛ we ɔ. Eko ɔ, nyɛ ma nyɛ maa fɔ ni komɛ nɛ a sɛ gba si himi mi kɛ we ɔ nine konɛ a ba piɛɛ nyɛ he kɛ pee nyɛ weku Mawu jami ɔ. A ma yɔse kaa ke nihi sɛ gba si himi mi kɛ po ɔ, e sa nɛ a ya nɔ nɛ a je suɔmi kpo kɛ tsɔɔ a sibi nɛ a pee kake.​—Tito 2:3-7. w16.03 3:14, 15