Bɔfo Petro ngma munyu nɛ ɔmɛ konɛ e kɛ wo Kristofohi he wami nɛ a fĩ si ngɛ kahi nɛ Satan kɛ baa a nɔ ɔ nya. Níhi a si kpamihi nɛ “nihi nɛ to a tsui si wawɛɛ ɔ” ná a yeɔ bua wɔ nɛ wa yaa nɔ nɛ wa yeɔ anɔkuale. Lɔ ɔ hu haa nɛ wa náa nɔ mi mami kaa wa ma nyɛ maa ye manye, nɛ e kaiɔ wɔ kaa Mawu maa jɔɔ wɔ ngɛ anɔkuale nɛ wa yeɔ ɔ he je. (Yakobo 5:11) Eko ɔ, nihi nɛ a sume anɔkuale ɔ teɔ si kɛ woɔ mo wawɛɛ nɛ a waa mo yi mi po. Aloo eko ɔ, asafo mi nɔkɔtɔma aloo kpɔ mi nɔ hyɛlɔ ji mo, nɛ blɔ nya ní tsumihi fuu nɛ ngɛ o kuɛ nɔ ɔ ha nɛ o pee yeyeeye. Ke jã a, Paulo nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ ma nyɛ maa ye bua mo. E kɛ ‘kpo nɔ blɔ níhi kpe.’ Yiwutsotsɛmɛ wa lɛ yi mi, nɛ nɔ nyɛmi kpa ko hu ngɛ nɛ baa e nɔ daa ligbi ngɛ yeyeeye nɛ e peeɔ ngɛ asafo ɔmɛ tsuo a he ɔ he je. (2 Kor. 11:23-29) Se Paulo kɔni mi jɔ̃ we gblegbleegble, nɛ nɔ hyɛmi nɔ́ nɛ e pee ɔ wo nihi he wami. (2 Kor. 1:6) Ke o to o tsui si ɔ, lɔ ɔ maa ye bua nihi, nɛ mɛ hu a maa to a tsui si. w16.04 2:11, 14

Nihi le wɔ Yehowa Odasefohi ngɛ je kɛ wɛ kaa wa fiɛɛɔ. Ni komɛ a bua jɔɔ sɛ gbi nɛ wa fiɛɛɔ ɔ he, se ni komɛ a bua jɔɛ he. Se ni komɛ nɛ a bua jɔɛ wa sɛ gbi ɔ he po buɔ wɔ ngɛ wa fiɛɛmi ní tsumi ɔ he je. Wɔ lɛ wa ha nɛ Yesu gbami ɔ ngɛ mi bae ɔ nɛ. Yesu gba kɛ fɔ si kaa ngɛ nyagbe ligbi ɔmɛ a mi ɔ, a maa fiɛɛ Matsɛ Yemi ɔ he sane kpakpa a kɛ ha nihi tsuo. (Mat. 24:14) Jamihi fuu deɔ ke a fiɛɛɔ sane kpakpa a. Se a fiɛɛɔ ngɛ sɔlemi tsuhi a mi, kɛ tiivi kɛ Intanɛti ɔ nɔ pɛ. Ngɛ jami komɛ hu a blɔ fa mi ɔ, a deɔ nihi bɔ nɛ mɛɛ a plɛ kɛ ba le Yesu ha. Jami kpa komɛ hu susu kaa ke a yeɔ bua nihi, nɛ a ma hiɔ tsami hehi, loo sukuuhi ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa a ngɛ fiɛɛe. Se anɛ ní tsumi nɛ ɔmɛ ji fiɛɛmi ní tsumi nɛ Yesu tu he munyu ɔ lo? w16.05 2:1, 2

Kɛ je jeha 1914 ɔ mi kɛ ma nɛ ɔ, adesa nɔ yeli pee a he Mawu Matsɛ Yemi ɔ he nyɛli. E be kɛe nɛ Matsɛ Yemi nɛ ɔ ma kpata adesa nɔ yemihi tsuo a hɛ mi. (La 2:2, 7-9) Akɛnɛ adesa nɔ yemihi ma nyɛ ma ha nɛ tue mi jɔmi nɛ hi mahi a mi he je ɔ, Mawu ngmɛ mɛ blɔ konɛ a ye nɔ. Enɛ ɔ yeɔ bua wɔ nɛ wa nyɛɔ fiɛɛɔ Mawu Matsɛ Yemi ɔ he sane kpakpa a kɛ tsɔɔ nihi. (Rom. 13:3, 4) Mawu de wɔ po kaa waa sɔle kɛ ha nɔ yeli ɔmɛ konɛ wa nyɛ nɛ wa ja lɛ ngɛ tue mi jɔmi mi. (1 Tim. 2:1, 2) Ke nɔ ko ye wɔ sane yaya ko ɔ, wa ma nyɛ ma de amlaalo nane mi dali konɛ a ye bua wɔ. Jã nɛ bɔfo Paulo pee. Baiblo ɔ tsɔɔ kaa Satan lɛ kudɔɔ adesa nɔ yemi ɔmɛ, se Baiblo ɔ tsɔɔ we kaa Satan lɛ kudɔɔ ni kakaakahi tsuo nɛ a hɛɛ blɔ nya ngɛ nɔ yemi ɔmɛ a mi ɔ. (Luka 4:5, 6) Enɛ ɔ he ɔ, e sɛ nɛ wa ha nɛ nɔ ko nɛ susu kaa Abosiami lɛ kudɔɔ amlaalo nane mi dalɔ ko. Mohu ɔ, ke “nɔ yemihi kɛ blɔ nyahi” ngɛ wɔ yi mi wae ɔ, e sɛ nɛ waa “tu nɔ ko he munyu yayami.”​—Tito 3:1, 2. w16.04 4:5, 6

Eko ɔ, wa ma bi ke, ‘Kɛ wa ma plɛ kɛ le nɔ́ nɛ maa sa Yehowa hɛ mi ha kɛɛ?’ Ke Baiblo ɔ wui mlaa pɔtɛɛ ko ngɛ sane ko he ɔ, e sa nɛ wa susu níhi a he konɛ waa le nɔ́ nɛ Yehowa suɔ kaa waa pee ngɛ sane ɔ he. Mɛni blɔ nɔ wa ma nyɛ maa gu kɛ pee jã? E he hia nɛ waa sɔle ha Mawu konɛ wa ha nɛ e mumi klɔuklɔu ɔ nɛ kudɔ wɔ. Be tsuaa be ɔ, Yesu yɔseɔ nɔ́ nɛ Yehowa suɔ kaa e pee. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, Yesu sɔle nɛ e ha nimli asafo ko nɛ hwɔ ngɛ mɛ yee ní si enyɔ ngɛ nyakpɛ blɔ nɔ. (Mat. 14:17-20; 15:34-37) Se benɛ hwɔ ngɛ Yesu yee ngɛ nga a nɔ nɛ Abosiami de lɛ ke e ha nɛ tɛ nɛ plɛ pee abolo ɔ, Yesu pee we jã. (Mat. 4:2-4) E le e Tsɛ ɔ saminya, enɛ ɔ he ɔ, e le kaa Yehowa be suɔe kaa e ngɔ mumi klɔuklɔu ɔ kɛ tsu lɛ nitsɛ e hiami níhi a he ní. E ngɛ nɔ mi mami kaa ke e he hia nɛ e ná niye ní ɔ, e Tsɛ ɔ ma ha lɛ. w16.05 3:7, 8

A ngma Baiblo mi womi ɔmɛ ekomɛ kɛ ha ni komɛ pɔtɛɛ. Enɛ ɔ he ɔ, loko wa maa kane Baiblo ɔ, e sa nɛ waa sɔle konɛ Yehowa nɛ ha nɛ wa ná juɛmi nɛ da konɛ waa nu ní kasemi nɛ ngɛ mi nɛ e suɔ kaa waa le ɔ sisi. (Ezra 7:10; Yak. 1:5) Ke o ngɛ Baiblo ɔ kanee ɔ, moo mlɛ nɛ o bi o he sanehi nɛ nyɛɛ se nɛ ɔ: ‘Mɛni enɛ ɔ deɔ mi ngɛ Yehowa he? Mɛni blɔ nɔ ma nyɛ ma gu konɛ ma ngɔ munyu nɛ ɔ kɛ tsu ní ngɛ ye si himi mi? Kɛ ma plɛ kɛ ngɔ munyu nɛ ɔ kɛ ye bua ni kpahi ha kɛɛ?’ Ke wa pueɔ wa yi mi tɛ ngɛ sane bimi nɛ ɔmɛ a he ɔ, wa ma ná Baiblo kanemi he se wawɛɛ nitsɛ. Nyɛ ha nɛ wa susu nɔ hyɛmi nɔ́ kake ko he nɛ waa hyɛ. Baiblo ɔ tsɔɔ ní komɛ nɛ e he hia kaa nɔ ko nɛ su he loko e sɔmɔ kaa asafo mi nɔkɔtɔma. (1 Tim. 3:2-7) Se kɛ̃ ɔ, tsa pi asafo mi nikɔtɔmahi ji wa ti nihi fuu, enɛ ɔ he ɔ, eko ɔ, wa ma susu kaa jamɛ a munyu ɔ he hia we wɔ ngɛ blɔ ko blɔ ko nɔ. Se wɔ tsuo wa ma nyɛ ma ná hlami ní nɛ ɔmɛ a he se ngɛ blɔhi fuu a nɔ. w16.05 5:7, 8

Benɛ a nuu Yuda bi ɔmɛ nyɔguɛ kɛ ho Babilon ya a, a na kaa Babilon bi ɔmɛ jaa wɔ nɛ a kɛ mumi yayamihi hu tsuɔ ní. Se kɛ̃ ɔ, Yuda bi anɔkualetsɛmɛ kaa Daniel kɛ e huɛmɛ etɛ ɔmɛ ha we nɛ Babilon bi ɔmɛ a ní peepee nɛ puɛ a je mi bami. (Dan. 1:6, 8, 12; 3:16-18) Daniel kɛ e huɛmɛ ɔmɛ fia a pɛɛ si kaa a ma ja Yehowa nɛ ji a Puɛlɔ ɔ pɛ. A nyɛ nɛ a pee jã hulɔ! Ke wa ma de ɔ, Daniel hi Babilon e wami be tsuo, se kɛ̃ ɔ, Mawu bɔfo ko tsɔɔ kaa ‘Mawu suɔ Daniel sane saminya.’ (Dan. 10:11, 19) Ngɛ blema Israel ɔ, buɛ puɛlɔ ko ma nyɛ maa ngɔ zu kɛ wo tso mi, nɛ e ma si nɔ konɛ zu ɔ nɛ pee kaa bɔ nɛ e ngɛ hlae ɔ. Mwɔnɛ ɔ, nihi nɛ a jaa Yehowa ngɛ anɔkuale mi ɔ le kaa lɛ ji Je Mluku ɔ Nɔ Yelɔ, nɛ e ngɛ he wami ngɛ je mahi kɛ adesahi a nɔ kaa bɔ nɛ buɛ puɛlɔ ngɛ he wami ngɛ zu nɔ ɔ. (Yer. 18:6) Mawu ngɛ he wami ngɛ nɔ fɛɛ nɔ nɔ hulɔ. Se kɛ̃ ɔ, e suɔ kaa wɔ nitsɛmɛ waa mwɔ wa yi mi kpɔ ngɛ níhi a he, nɛ e suɔ kaa waa je wa tsui mi nɛ waa ba wa he si ha lɛ. w16.06 2:1, 2

Satan guɔ jua yemi blɔ nya tomi nɛ ngɛ je ɔ mi ɔ nɔ kɛ sisiɔ wɔ konɛ wa susu kaa ja wa nine su he lo nya níhi fuu a nɔ loko wa bua maa jɔ. Satan bɔɔ mɔde wawɛɛ kaa e maa ngɔ “níhi nɛ hɛ ngmɛ dii se” ɔ kɛ sisi wɔ. (1 Yoh. 2:15-17; 1 Mose 3:6; Abɛ 27:20) Wa nine ma nyɛ maa su nɔ́ tsuaa nɔ́ nɛ ngɛ je nɛ ɔ mi ɔ nɔ, se nami ngɛ he jio, se nami be he jio. Anɛ o he nɔ́ ko hyɛ nɛ tsa pi kaa o hia jamɛ a nɔ́ ɔ, se akɛnɛ o na ngɛ tsuapo ko mi aloo bɔ nɛ a plɛ kɛ tsɛ jua ha a he je lo? Anɛ pee se ɔ, o na kaa jinɛ o hia we jamɛ a nɔ́ ɔ lo? Ke wa heɔ níhi nɛ a he hia we ɔ, lɔ ɔ ma nyɛ ma ha nɛ waa pee yeyeeye. Jamɛ a ní ɔmɛ ma nyɛ ma je wa juɛmi kɛ je níhi nɛ wa peeɔ ngɛ Yehowa sɔmɔmi mi ɔ nɔ. Ní nɛ ɔmɛ ekomɛ ji Baiblo ɔ kasemi, wa he nɛ wa ma dla kɛ ha asafo mi kpehi, asafo mi kpehi kɛ fiɛɛmi nɛ wa maa ya daa. Mo kai kaa bɔfo Yohane bɔ kɔkɔ ke: “Je ɔ, kɛ e mi níhi nɛ peeɔ nɔ akɔnɔ ɔ ngɛ bee kɛ yaa.” w16.07 1:3, 4

Yuda bi, Hela bi, Roma bi kɛ nihi nɛ a je ma kpahi a nɔ ji nihi nɛ a hi Kristofohi asafo nɛ hi si ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ mi. E slo jami nɛ a ti nɔ tsuaa nɔ hi mi, bɔ nɛ a tsɔse a ti nɔ fɛɛ nɔ ha, kɛ bɔ nɛ a ti nɔ fɛɛ nɔ peeɔ e ní ha, kɛ níhi nɛ a suɔ kɛ níhi nɛ a sume. Enɛ ɔ he ɔ, e he wa ha a ti ni komɛ kaa a maa kplɛɛ blɔ ehe nɛ a guɔ nɔ kɛ jaa Mawu ɔ nɔ, nɛ e he wa ha ni komɛ hu kaa a ma kpa níhi nɛ a peeɔ sa a. Bɔfo Paulo na kaa e sa nɛ e kai mɛ kaa Kristofohi ngɛ Mawu kake pɛ, nɛ lɛ ji Yehowa. Nɛ si fɔfɔɛ nɛ ngɛ Kristofohi asafo ɔ mi mwɔnɛ ɔ hu nɛɛ? Gbalɔ Yesaya gba kɛ fɔ si kaa “hwɔɔ se ko,” aloo ngɛ nyagbe ligbi ɔmɛ a mi ɔ, nihi maa je je ma amɛ tsuo a mi nɛ a maa pee kake kɛ ja Yehowa. A ma de ke: ‘Yehowa maa tsɔɔ wɔ nɔ́ nɛ e suɔ kaa waa pee; nɛ wa maa pee bɔ nɛ e maa tsɔɔ wɔ ɔ pɛpɛɛpɛ.’ (Yes. 2:2, 3) Wa bua jɔ kaa wa na kaa gbami nɛ ɔ ngɛ mi bae mwɔnɛ ɔ! Enɛ ɔ ha nɛ ngɛ asafohi fuu a mi ɔ, nihi nɛ a je ma slɔɔtohi, nɛ e slo a kusumi, nɛ a tuɔ gbi slɔɔtohi peeɔ kake kɛ jeɔ Yehowa yi. w16.06 3:15, 16

Wa juɛmi be nyɛe maa kpe ní kpakpahi nɛ Yehowa kɛ maa dloo Kristofohi nɛ a pɔ mɛ nu ɔ he be mi nɛ a ma ya piɛɛ Kristo he kɛ ye matsɛ ngɛ hiɔwe ɔ. (Luka 22:28-30; Filip. 3:20, 21; 1 Yoh. 3:2) A maa pee “Yerusalɛm he,” nɛ ji Kristo ayɛflo ɔ. (Kpoj. 3:12; 17:14; 21:2, 9, 10) A maa piɛɛ Yesu he kɛ ‘tsa nihi ngɛ je ɔ mi,’ nɛ a maa tsɔɔ adesahi nɛ a buɔ Mawu tue ɔ blɔ konɛ a ye a he kɛ je yayami kɛ gbenɔ dɛ mi, konɛ a ye mluku. (Kpoj. 22:1, 2, 17) Blɔ kake hu nɛ pe kulaa nɛ Yehowa maa gu nɔ kɛ dloo wɔ ɔ ji, gbogboehi a si nɛ e ma tle kɛ je “gbeje” ɔ. (Hiob 14:13-15; Yoh. 5:28, 29) A ma tle nyumuhi kɛ yihi anɔkualetsɛmɛ nɛ a gbo loko Kristo ba gbo kɛ kpɔ̃ wɔ, kɛ “to kpa” amɛ a kpɛti nihi nɛ a ye anɔkuale kɛ ya su gbenɔ mi ngɛ nyagbe ligbi nɛ ɔmɛ a mi ɔ tsuo si kɛ ba wami mi konɛ a ba sɔmɔ Yehowa ekohu.​—Yoh. 10:16. w16.07 4:13-15

Mɛni maa ye bua wɔ konɛ ‘waa ya nɔ nɛ waa hwɔɔ’ nɛ wa dla wa he kɛ ha Yehowa ligbi ɔ? E sa nɛ wa ná suɔmi kaa wa maa pee nɔ́ nɛ da. Se pi lɔ ɔ pɛ nɛ he hia. Loko sane nɛ ya nɔ ngɛ Getsemane abɔɔ ɔ mi ɔ maa ba a, Yesu de Petro, Yakobo, kɛ Yohane kaa a fa kue ha Yehowa. (Luka 21:36) Enɛ ɔ he ɔ, ja wa sɔleɔ daa loko wa ma nyɛ maa ya nɔ maa hwɔɔ, nɛ wa ma dla wa he kɛ ha Yehowa ligbi ɔ. (1 Pet. 4:7) Akɛnɛ Yesu tsɔɔ kaa nyagbe ɔ ‘maa ba tlukaa be mi nɛ wa hɛ be nɔ’ he je ɔ, pi be nɛ e sa kaa waa de kɔnɛɛ ngɛ mumi mi ji nɛ ɔ. Tsa pi be nɛ e sa kaa waa di he lo nya níhi nɛ Satan kɛ e je ɔ peeɔ ɔ, kɛ níhi nɛ peeɔ wa he lo ɔ akɔnɔ ɔ se ji nɛ ɔ. (Mat. 24:44) Mawu kɛ Kristo guɔ Baiblo ɔ nɔ kɛ deɔ wɔ níhi nɛ a dla to wɔ nɛ e be kɛe nɛ wa nine maa su nɔ, kɛ bɔ nɛ wa ma plɛ nɛ wa maa ya nɔ maa hwɔɔ ha. E sa nɛ ke Baiblo gbamihi ngɛ mi bae ɔ, wa yɔse, nɛ waa hyɛ huɛ bɔmi nɛ ngɛ waa kɛ Yehowa wa kpɛti ɔ saminya, nɛ waa ngɔ Matsɛ Yemi ɔ kɛ pee nɔ́ titli ngɛ wa si himi mi. E sa nɛ waa le be nɛ wa ngɛ mi ɔ, kɛ nɔ́ nɛ níhi nɛ ngɛ nɔ yae ngɛ je ɔ mi ɔ tsɔɔ. (Kpoj. 22:20) Ejakaa nɔ́ nɛ ma a ji wami kɛ gbenɔ sane! w16.07 2:15-17

Ke nɔ ko kɛ e yo ‘naa ha a sibi, nɛ a kɛ tɔmihi paa a he’ ɔ, lɔ ɔ haa nɛ suɔmi nɛ a ngɛ kɛ ha a sibi ɔ mi waa. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, a ti nɔ tsuaa nɔ ma nyɛ ma tɔ̃. Se ke e ba jã a, a ma nyɛ maa kase nɔ́ ko kɛ je a tɔmi ɔ mi, a kɛ tɔmihi nɛ pa a sibi, nɛ a ha nɛ suɔmi nɛ ngɛ kaa ‘kpã nɛ fĩɔ níhi tsuo ngɔ peeɔ kake ɔ nɛ fĩ mɛ kɛ bla.’ (Kol. 3:14) Jehanɛ se hu ɔ, ‘suɔmi toɔ e tsui si, nɛ e mi mi hi. E kɛ nɔ ko tɔmi wui e mi.’ (1 Kor. 13:4, 5) Ke pɛ ko ba a, e sa nɛ a dla amlɔ nɔuu. Enɛ ɔ he ɔ, ke pɛ ko ba nɔ kɛ e yo nɛ a ji Kristofohi a kpɛti ɔ, e sa nɛ a dla loko pu nɛ nɔ si. (Efe. 4:26, 27) E biɔ he si bami kɛ kã loko nɔ ko ma de ke, “Ye nɔ́ be mi.” Se ke nɔ ko kɛ e yo nyɛ nɛ a pee jã a, lɔ ɔ ma ha nɛ pɛ ɔ ma gbo, nɛ a maa suɔ a sibi wawɛɛ. w16.08 2:6

Ní tsumi titli nɛ Yesu ba tsu ji Matsɛ Yemi sane kpakpa a fiɛɛmi. Se kɛ̃ ɔ, e ngɔ be fuu kɛ tsɔse nihi konɛ a nyɛ nɛ a tsɔɔ nihi ní, nɛ a nyɛ nɛ a hyɛ Mawu to ɔmɛ a nɔ. (Mat. 10:5-7) E ngɛ mi kaa Filipo ji sane kpakpa fiɛɛlɔ nɛ e be deka mohu lɛɛ, se e tsɔse e biyi eywiɛ ɔmɛ, nɛ mɛ hu a nyɛ nɛ a kɛ nihi sɛɛ anɔkuale nɛ ngɛ Ngmami ɔ mi ɔ he ní. (Níts. 21:8, 9) Mɛni he je nɛ e he hia kaa wɔ hu wa tsɔse nihi mwɔnɛ ɔ? Nihi nɛ a ngɛ sane kpakpa a nɔ kplɛɛe ngɛ je kɛ wɛ ɔ, a yibɔ ngɛ hɛ mi yae. E sa nɛ ni hehi nɛ a baptisii we mɛ lolo ɔ nɛ a le nɔ́ he je nɛ e sa kaa a kase Baiblo ɔ ngɛ a dɛ he. E sa nɛ waa tsɔɔ mɛ bɔ nɛ a ma plɛ kɛ fiɛɛ, kɛ bɔ nɛ a maa tsɔɔ nihi anɔkuale ɔ ha. Ngɛ wa we asafo ɔmɛ a mi hu ɔ, e sa nɛ waa wo nyɛmimɛ nyumuhi he wami konɛ a bɔ a he mɔde wawɛɛ nɛ a he nɛ su, nɛ a nyɛ nɛ a sɔmɔ kaa asafo mi sɔmɔli kɛ nikɔtɔmahi. Ke Kristofohi nɛ a wa ngɛ mumi mi tsɔɔ ni hehi “nɔ́ kpakpa” a, lɔ ɔ ma nyɛ maa ye bua mɛ konɛ a ya a hɛ mi ngɛ Mawu sɔmɔmi mi. w16.08 4:1, 2

Ke waa kɛ wa nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yihi bla kɛ tsu ní ɔ, lɔ ɔ haa nɛ kake peemi hiɔ wa kpɛti. E haa nɛ huɛ bɔmi kpakpa hiɔ wa kpɛti, nɛ hemi kɛ yemi nɛ wɔ tsuo wa ngɛ ngɛ jɔɔmihi nɛ Mawu Matsɛ Yemi ɔ ma ha nɛ wa nine maa su nɔ ɔ mi ɔ mi waa. Ke wa wo ni kpahi he wami ɔ, lɔ ɔ yeɔ bua mɛ nɛ a daa kahi nɛ a kɛ kpeɔ ɔ nya, nɛ a náa hɛ nɔ kami kɛ haa hwɔɔ se. (Yes. 35:4) Jehanɛ hu ɔ, ke wa wo nihi he wami ɔ, lɔ ɔ haa nɛ waa kɛ wa juɛmi maa mumi mi níhi a nɔ, nɛ hemi kɛ yemi nɛ wa ngɛ ngɛ níhi nɛ Mawu maa pee ha wɔ hwɔɔ se ɔ mi ɔ mi waa. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, ke wa wo nihi he wami ɔ, e woɔ wɔ nitsɛ mɛ hu he wami. Ke wa susu bɔ nɛ Yehowa ye bua e sɔmɔli anɔkualetsɛmɛ nɛ a hi si blema a, kɛ bɔ nɛ e po a he piɛɛ ha a he ɔ, e haa nɛ hemi kɛ yemi kɛ hɛ kɛ nɔ fɔmi nɛ wa ngɛ ngɛ e mi ɔ mi waa. Enɛ ɔ he ɔ, ke o kɛ haomihi ngɛ kpee nɛ o pee yeyeeye ɔ, “o kɔni nɛ ko gbo!” (Zef. 3:16) Mohu ɔ, moo sɔle kɛ ha Yehowa, nɛ o ngmɛ blɔ nɛ e kɛ e kɔni si wami ɔ nɛ wo mo he wami konɛ o nine nɛ su jɔɔmihi nɛ Matsɛ Yemi ɔ kɛ maa ba a nɔ.​—La 73:23, 24. w16.09 1:16-18

Ke Mawu sɔmɔli ngɛ juɛmi pee ngɛ tade nɛ a maa wo he ɔ, a susuɔ mwɔnɛ ɔ ngmami ɔ he. Bɔ nɛ kɔɔhiɔ mi si fɔfɔɛ ngɛ ha a ma nyɛ maa tsɔɔ tade nɛ e sa kaa waa wo. Jã kɛ̃ nɛ bɔ nɛ si himi ɔ ngɛ ha ngɛ he ko, kɛ si fɔfɔɛ nɛ tsakeɔ ma nyɛ maa tsɔɔ tade nɛ e sa kaa waa wo. Se Yehowa sisi tomi mlaa amɛ lɛɛ a tsakee we gblegbleegble. (Mal. 3:6) Ngɛ hehi nɛ latsa ngɛ ɔ, e he ma nyɛ maa wa ha nihi kaa a maa wo tadehi nɛ bu ngɛ he, aloo a dla a he kaa humi. Enɛ ɔ he ɔ, wa nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yihi a bua jɔɔ wawɛɛ ke wa wui tade nɛ miaa nɔmlɔ tso ɔ, aloo e haa nɛ nɔmlɔ tso ɔ hehi nɛ e sɛ kaa nɔ ko nɛ na a jeɔ kpo ɔ. (Hiob 31:1) Jehanɛ hu ɔ, ke wa yaa jɔɔ wa he ngɛ wo nya aloo ngɛ pa ko nya a, e sa nɛ tade nɛ wa maa wo ɔ nɛ pee nɔ́ nɛ ngɛ hɛ ngmɛ nɔ. (Abɛ 11:2, 20) Ke nihi fuu nɛ a ngɛ je ɔ mi ɔ woɔ tadehi nɛ jeɔ nɔmlɔ tso ɔ hehi nɛ e sɛ nɛ nɔ ko naa a kpo be mi nɛ a yaa wu pa a, wɔ nɛ wa ji Yehowa sɔmɔli lɛɛ, wa suɔ kaa tade nɛ wa maa wo ɔ nɛ wo Yehowa nɛ ji wa Mawu nɛ ngɛ klɔuklɔu ɔ hɛ mi nyami. w16.09 3:11, 12

Yesu yi gbeye kaa e ma bi e kaseli ɔmɛ nɔ́ nɛ a heɔ yeɔ. Moo kase Yesu. E hi kaa o ma hla be nɛ sa, nɛ o bimɛ ɔmɛ maa suɔ kaa a je a juɛmi kpo, nɛ o kɛ mɛ nɛ sɛɛ ní. Ke o bi ko nui nɔ́ ko nɛ o ngɛ lɛ tsɔɔe ɔ sisi amlɔ nɔuu ɔ, o mi mi ko fu, nɛ o kɛ lɛ ko sã nya. Moo to o tsui si nɛ o ye bua lɛ nɛ e susu sane ɔ he. E hi kaa o bi ɔ ma bi mo sanehi, ejakaa lɔ ɔ tsɔɔ kaa e suɔ nɛ e nu nɔ́ ko sisi. Benɛ Yesu ye jeha 12 po ɔ, e bi sanehi nɛ a he hia wawɛɛ. (Luka 2:46) Moo le o bimɛ ɔmɛ saminya. Moo le a susumi, bɔ nɛ níhi peeɔ mɛ ha, kɛ níhi nɛ gbaa a nya. Ko susu kaa o bimɛ ɔmɛ ngɛ hemi kɛ yemi akɛnɛ a yaa asafo mi kpehi kɛ fiɛɛmi ɔ he je. Ke nyɛ ngɛ nɔ́ ko pee ɔ, moo bɔ mɔde kaa o kɛ mɛ ma susu mumi mi níhi a he. O kɛ mɛ nɛ pee kake kɛ sɔle, nɛ o wo a ta ngɛ o sɔlemi mi. Moo bɔ mɔde nɛ o yɔse níhi nɛ haa nɛ e he waa ha mɛ kaa a maa ye Yehowa anɔkuale, nɛ o ye bua mɛ nɛ a tsu he ní. w16.09 5:3-5

Yehowa Odasefohi akpehi abɔ ngɛ mɔde bɔe kaa a ma ha nɛ gbami nɛ tsɔɔ kaa a fiɛɛ kɛ ha ‘mahi kɛ wɛtsohi, kɛ gbihi tsuo’ ɔ nɛ ba mi. (Kpoj. 14:6) Anɛ o ngɛ gbi kpa kasee lo? Anɛ o ngɛ sɔmɔe kaa ma se sane kpakpa fiɛɛlɔ, aloo o ngɛ sɔmɔe ngɛ he nɛ fiɛɛli fuu a he hia ngɛ, aloo o bɔni asafo mi kpehi yami ngɛ asafo ko nɛ a tuɔ gbi kpa ngɛ o ma a mi lo? Akɛnɛ wa ji Mawu sɔmɔli he je ɔ, e sa nɛ wa ha huɛ bɔmi nɛ ngɛ wɔ nitsɛmɛ kɛ Yehowa wa kpɛti, kɛ huɛ bɔmi nɛ ngɛ wa weku ɔ kɛ Yehowa a kpɛti ɔ he nɛ hia wɔ. Se be komɛ ɔ, akɛnɛ wa be deka he je ɔ, e he ma nyɛ maa wa ha wɔ kaa wa maa kase ní ngɛ wa dɛ he. Se nihi nɛ a ngɛ sɔmɔe ngɛ he nɛ a tuɔ gbi kpa ngɛ ɔ kɛ nyagba kpahi hu kpeɔ. E sa nɛ nihi nɛ a ngɛ sɔmɔe ngɛ asafo nɛ a tuɔ gbi kpa mi ɔ nɛ a kase gbi ehe ɔ. Se e sa kaa a kase Mawu munyu ɔ nɛ e sɛ a tsui mi wawɛɛ hulɔ.​—1 Kor. 2:10. w16.10 2:1-3

E ngɛ mi kaa a ngɛ Yehowa Odasefohi yi mi wae loloolo mohu lɛɛ, se hɛ nɔ kami nɛ a ngɛ ɔ ha nɛ a ngɛ bua jɔmi. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, a wo wa nyɛmimɛ fuu tsu ngɛ Eritrea, Singapore, kɛ South Korea. Ngɛ a kpɛti nihi fuu a blɔ fa mi ɔ, akɛnɛ a suɔ kaa a kɛ Yesu munyu nɛ tsɔɔ kaa a ko hia klaate ɔ nɛ tsu ní he je nɛ a wo mɛ tsu ɔ nɛ. Yehowa we bi fuu ngɛ nɛ a kɛ yi mi wami kpi hyɛ. A kɛ ka kpahi nɛ kpeɔ. Nihi fuu ngɛ ohia yee, nɛ tahi kɛ oslaahi hu ha nɛ ni komɛ ngɛ nɔ́ nae. Ni komɛ hu ngɔ ngɔɔmi yemi kɛ biɛ hemi kɛ sã afɔle kaa bɔ nɛ Mose kɛ blematsɛmɛ komɛ pee ɔ. A ngɛ mɔde bɔe kaa a be ní nami babauu se die. Mɛni ha nɛ a nyɛ pee jã? A suɔ Yehowa, nɛ a ngɛ hemi kɛ yemi nɛ mi wa ngɛ e si womi ɔ mi. A le kaa Mawu ma ha nɛ e sɔmɔli maa hi si kɛ ya neneene ngɛ je ehe nɛ a yeɔ dami sane ngɛ mi ɔ mi.​—La 37:5, 7, 9, 29. w16.10 3:15, 16

Benɛ gbalɔ anɔkualetsɛ Yeremia ngɛ gbeye yee nɛ e kɔni mi jɔ̃ ɔ, Yehowa wo lɛ he wami. (Yer. 1:6-10) Moo hyɛ bɔ nɛ gbalɔ Daniel nɛ e wa ngɛ jeha mi ɔ bua maa jɔ ha benɛ Mawu tsɔ e bɔfo ko nɛ e ba wo lɛ he wami ɔ. Bɔfo ɔ de Daniel ke: “Mawu suɔ o sane”! (Dan. 10:8, 11, 18, 19) Anɛ o ma nyɛ maa wo fiɛɛli, blɔ gbali, kɛ nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yihi nɛ a wa ngɛ jeha mi nɛ a nyɛ we nɛ a pee kaa bɔ nɛ a peeɔ sa a he wami lo? Mawu de we ke akɛnɛ e kɛ e Bi nɛ e suɔ lɛ wawɛɛ ɔ tsu ní jehahi fuu he je ɔ, e he hia we nɛ e je e yi, aloo e wo lɛ he wami benɛ e ba zugba a nɔ ɔ. Mohu ɔ, Yesu nu nɛ e Tsɛ ɔ kɛ lɛ tu munyu kɛ je hiɔwe si enyɔ. Yehowa de ke: “Imi nitsɛ ye bi nɛ i suɔ ji nɛ ɔ nɛ! Ee, i ngɛ e he bua jɔmi saminya.” (Mat. 3:17; 17:5) Enɛ ɔ tsɔɔ kaa Mawu je Yesu yi, nɛ e ha nɛ e le kaa e ngɛ mɔde bɔe. Nyɔ mi nɛ e nɔ jena Yesu ma gbo ɔ, e hao wawɛɛ, enɛ ɔ he ɔ, Yehowa tsɔ bɔfo ko nɛ e ba wo lɛ he wami.​—Luka 22:43. w16.11 1:7, 8

E be gbɔjɔɔ kaa nɔ ko maa ye e he nɔ, titli ɔ, ke nɔ ko pee wɔ nɔdɔ nɔ́ ko, aloo a ye wɔ sane yaya ko ɔ. Eko ɔ, nɔ ko maa tu munyu yaya ko kɛ si wɔ, aloo e maa ye wɔ sane yaya ko akɛnɛ e slo ma nɛ wa je nɔ, loo bɔ nɛ wa nɔmlɔ su ngɛ ha a he je. Enɛ ɔ ma nyɛ maa hao wɔ, se ke wa nyɛmi Kristofo no ko nɛ e pee jã a, e haoɔ wɔ wawɛɛ po pe jã! Enɛ ɔ he ɔ, nile ngɛ mi kaa waa kɛ Baiblo mi ga womi nɛ tsɔɔ kaa waa ye wa he nɔ, nɛ wa mi mi ko fu mlamlaamla a ma tsu ní! (Abɛ 16:32) Ngɛ anɔkuale mi ɔ, e sa nɛ wɔ tsuo waa bɔ mɔde nɛ waa ye wa he nɔ, nɛ waa ya nɔ nɛ waa kɛ nihi a tɔmi nɛ pa mɛ pe bɔ nɛ wa ngɛ pee amlɔ nɛ ɔ. Yesu tsɔɔ kaa ke wa ngɔɛ wa nyɛmimɛ a he yayami kɛ pɛ mɛ ɔ, Yehowa hu kɛ wa he yayami be wɔ pae. (Mat. 6:14, 15) Anɛ e sa nɛ o ya nɔ nɛ o kɛ yayami nɛ pa pe bɔ nɛ o ngɛ pee amlɔ nɛ ɔ lo, aloo e sa nɛ o bɔ mɔde kaa o maa ye o he nɔ wawɛɛ lo? Behi fuu ɔ, nihi nɛ a nyɛ we a he nɔ yemi a mi mi fuɔ mlamlaamla, nɛ a náa nihi a he ninyɛ. Enɛ ɔ he ɔ, eko ɔ, nihi be suɔe kaa a kɛ nihi kaa jã a maa bɔ. Nɔ nɛ e mi mi fuɔ mlamlaamla a ma nyɛ ma ha nɛ ni kpahi nɛ a ngɛ asafo ɔ mi ɔ nɛ a ná jamɛ a su ɔ eko.​—3 Mose 19:17, 18. w16.11 3:4-6

Akɛnɛ anɔkuale ɔ he kuma ngɛ Charles Taze Russell kɛ nihi bɔɔ komɛ nɛ a piɛɛ e he ɔ yee he je ɔ, a bɔni Baiblo ɔ kasemi bɔɔbɔɔbɔɔ ngɛ jeha 1870 ɔ mi. Jinɛ oti nɛ Nyɛminyumu Russell kɛ ma e hɛ mi ji kaa e ma hla jami ɔmɛ a kpɛti nɔ́ nɛ ngɛ anɔkuale ɔ tsɔɔe. E to e tsui si nɛ e kɛ nɔ́ nɛ Baiblo ɔ tsɔɔ ɔ to jamihi fuu a tsɔɔmi ɔmɛ a he. Jamihi nɛ pi Kristofohi a jami po piɛɛ he. E kɛ we nɛ e yɔse kaa jami ɔmɛ tsuo tsɔɔ we nɔ́ nɛ ngɛ Mawu Munyu ɔ mi. Be ko ɔ, Nyɛminyumu Russell kɛ nihi nɛ a piɛɛ e he ɔ kɛ osɔfo ɔmɛ ya sɛɛ ní. Jinɛ a suɔ kaa a maa ye bua osɔfo ɔmɛ konɛ a le anɔkuale ɔ, nɛ a tsɔɔ nihi ngɛ a sɔlemi ɔmɛ a mi. Se osɔfo ɔmɛ kplɛɛ we nɔ. Enɛ ɔ he ɔ, Baiblo Kaseli ɔmɛ ba na kaa a be nyɛe nɛ a kɛ lakpa jami nɛ pee kake kɛ sɔmɔ Mawu. w16.11 4:14

Ke wa bua jɔ Mawu dloomi ɔ he ɔ, e sa nɛ waa pee babauu pe gba puɛmi, dã tɔmi, kɛ yayami kpahi nɛ ngɛ kaa nɔ́ nɛ Korinto bi ɔmɛ pee ɔ nɛ wa ma kua a kɛkɛ. (1 Kor. 6:9-11) Ke wa bua jɔ Mawu dloomi ɔ he ɔ, wa ma kua ajuama bɔmi, se pi lɔ ɔ kɛkɛ, wa maa bɔ mɔde kaa wa ma kua hɛ ja jemi nɛ tleɔ bɔmi nami he akɔnɔ si ɔ hulɔ. Ke wa peeɔ níhi nɛ da a, tsa pi dã tɔmi kɛkɛ nɛ wa ma kua, mohu ɔ, wa be dã nue hluu nɛ e maa pee kaa nɔ́ nɛ wa de. Eko ɔ, ja wa mia wa hɛ mi wawɛɛ loko wa ma nyɛ maa hwu kɛ si yayami peemi, se kɛ̃ ɔ, wa ma nyɛ maa ye kunimi. Oti nɛ e sa nɛ wa kɛ ma wa hɛ mi ji kaa wa ma kua yayamihi nɛ hɛdɔ ngɛ a he, kɛ tɔmi tsɔwitsɔwi tsuo. Wa be nyɛe maa pee jã kɛ pi si. Se kɛ̃ ɔ, kaa bɔ nɛ Paulo pee ɔ, e sa nɛ wɔ hu wa mia wa hɛ mi nɛ waa pee jã. Paulo wo e nyɛmimɛ ɔmɛ he wami ke: “Nyɛ ko ha nɛ yayami nɛ ye nyɛ nɔmlɔ tso nɛ gboɔ ɔ nɔ hu. Nyɛ ko di nɔmlɔ tso ɔ we akɔnɔ níhi a se.”​—Rom. 6:12; 7:18-20. w16.12 1:16, 19-21

Yesu wo wɔ si kaa ke wa bi wa Tsɛ nɛ ngɛ hiɔwe ɔ kaa e ha wɔ e mumi klɔuklɔu ɔ, e ma ha wɔ hluu tsɔ. (Luka 11:10-13) Mawu mumi klɔuklɔu ɔ lɛ yeɔ bua wɔ nɛ wa náa Mawu Ope ɔ su kpakpa amɛ eko. Su kpakpa nɛ ɔmɛ ji mumi ɔ yiblii ɔ nɛ. (Kol. 3:10) Ke o ná Mawu su nɛ ɔmɛ eko ɔ, huɛ bɔmi nɛ ngɛ o kɛ ni kpahi nyɛ kpɛti ɔ mi maa wa. Lɔ ɔ ma ha nɛ o ma kua si fɔfɔɛhi nɛ ma nyɛ ma ha nɛ o pee yeyeeye ɔ. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, ja o baa o he si loko o ma nyɛ maa ngɔ o hɛ kɛ fɔ “Mawu, nɔ nɛ he wa” a nɔ, nɛ́ o ‘ngɔ o haomi ɔmɛ tsuo ngɔ fɔ e nɔ.’ (1 Pet. 5:6, 7) Ke o baa o he si ɔ, Mawu maa na mo mɔbɔ nɛ e maa ye bua mo. (Mika 6:8) Ke o yaa nɔ nɛ o kɛ o hɛ fɔɔ Yehowa nɔ se pi mo nitsɛ o he nɔ ɔ, o maa na kaa Yehowa suɔ mo nɛ e yeɔ bua mo, nɛ lɔ ɔ maa wo o bua konɛ o ko pee yeyeeye tsɔ. w16.12 3:7, 12

Noa nɛ “ji dami fiɛɛlɔ” ɔ kɛ anɔkuale yemi fiɛɛ kɔkɔ bɔmi nɛ Mawu kɛ ha lɛ ɔ. Atsinyɛ jemi ko be he kaa enɛ ɔ nɛ Noa pee ɔ ha nɛ e hemi kɛ yemi ɔ mi wa. Ngɛ fiɛɛmi nɛ Noa fiɛɛ ɔ se ɔ, e kɛ e he wami kɛ e juɛmi tsu ní tsumi nɛ Mawu kɛ wo e dɛ kaa e kpɛ daka a hulɔ. (Heb. 11:7) Wɔ hu wa bɔɔ mɔde kaa ‘ní tsumi nɛ wa ngɛ tsue ha Nyɔmtsɛ ɔ, wa ma tsu nɛ e ya nɔ saminya be tsuaa be’ kaa bɔ nɛ Noa pee ɔ. (1 Kor. 15:58) Ní tsumi nɛ ɔmɛ ekomɛ ji, asafo ɔ tsuhi a mami kɛ a dlami, wa he nɛ waa kɛ maa sã afɔle kɛ tsu ní ngɛ kpɔ mi kpehi kɛ kpokpa nɔ kpehi a sisi, aloo ngɛ asafo ɔ ní tsumi kɔni ɔ, aloo ngɛ gbi sisi tsɔɔmi ní tsumi he nɛ be Betel ɔ. Nɔ́ nɛ pe kulaa a, wa hɛ dɔɔ ngɛ fiɛɛmi ní tsumi ɔ he, ejakaa wa le kaa ní tsumi nɛ ɔ haa nɛ hɛ kɛ nɔ fɔmi nɛ wa ngɛ kɛ ha hwɔɔ se ɔ mi waa. Niinɛ, ke waa kɛ wa he wo fiɛɛmi ní tsumi ɔ mi ɔ, lɔ ɔ woɔ wɔ he wami konɛ waa ya nɔ nɛ waa tu wami fo ɔ.​—1 Kor. 9:24. w17.01 1:8, 9

Huzu nɛ ngɛ he yemi nɛ wa ngɛ ɔ he ɔ eko ji yɔsemi nɛ wa ma yɔse kaa ni kpahi hu ngɛ he blɔ kaa mɛ nitsɛmɛ a maa mwɔ a yi mi kpɔ. Mɛni he je? Akɛnɛ wɔ tsuo wa ngɛ he blɔ kaa wa maa hla nɔ́ nɛ wa suɔ he je ɔ, tsa pi be fɛɛ be nɛ Kristofohi enyɔ maa pee juɛmi kake. Ngɛ wa je mi bami kɛ wa jami mi hu ɔ, jã nɛ e ji. Ke wa yɔse kaa Kristofo no fɛɛ Kristofo no “maa tloo lɛ nitsɛ e tlomi” ɔ, wa maa kplɛɛ kaa ni kpahi hu ngɛ he blɔ kaa a maa hla nɔ́ nɛ mɛ nitsɛmɛ a suɔ, nɛ e sa kaa mɛ nitsɛmɛ a mwɔ a yi mi kpɔ ngɛ níhi nɛ a he hia we tsɔ po a he. (1 Kor. 10:32, 33) Yehowa ha wɔ he blɔ kaa waa hla nɔ́ nɛ wa suɔ, konɛ wa ná he yemi nitsɛnitsɛ. (2 Kor. 3:17) Wa bua jɔ nike ní nɛ ɔ he wawɛɛ, ejakaa e haa nɛ wa náa he blɔ kɛ peeɔ juɛmi kɛ tsɔɔ ɔ bɔ nɛ wa suɔ Yehowa ha. Nyɛ ha nɛ waa ya nɔ nɛ waa tsɔɔ kaa wa bua jɔ nike ní nɛ he jua wa nɛ ɔ he. Wa ma nyɛ maa pee jã ke ji waa kɛ nike ní nɛ ɔ tsuɔ ní kɛ woɔ Mawu hɛ mi nyami, nɛ wa yɔseɔ kaa ni kpahi hu ngɛ he blɔ kaa a maa hla nɔ́ nɛ a suɔ. w17.01 2:15, 17, 18

Ke ‘wa he jɔ, nɛ wa ngɛ kpoo ɔ,’ lɔ ɔ haa nɛ nihi a bua jɔɔ wa he, se pi fiami aloo níhi nɛ wa peeɔ kɛ gblaa nihi a juɛmi kɛ baa wa nɔ ɔ. (1 Pet. 3:3, 4; Yer. 9:23, 24) Bɔ nɛ wa buɔ wa he ha a maa je kpo ngɛ wa munyu tutui kɛ wa ni peepeehi a mi. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, eko ɔ, wa ma de nɔ́ ko nɛ ma ha nɛ nihi nɛ a le kaa wa ngɛ he blɔ pɔtɛɛ ko, wa le laami sane ko, aloo waa kɛ nɔ ko nɛ e ngɛ blɔ nya ngɛ huɛ bɔmi ko. Aloo eko ɔ, ke waa kɛ ni kpahi lɛ tsu nɔ́ ko he ní po ɔ, wa ma de nɔ́ ko nɛ maa tsɔɔ kaa wɔ pɛ nɛ wa tsu nɔ́ ɔ he ní, bɔ nɛ pee nɛ a je wɔ pɛ wa yi. Yesu pee nɔ hyɛmi nɔ́ kpakpa nɛ wa ma nyɛ maa kase. Yesu tsɛ níhi fuu nɛ e de ɔ se kɛ je Hebri Ngmami ɔ mi. Yesu je he si bami mi nɛ e pee jã konɛ nihi nɛ a ngɛ tue bue ɔ nɛ a le kaa níhi nɛ e tsɔɔ ɔ je Yehowa ngɔ, se pi lɛ nitsɛ e nile aloo e juɛmi. w17.01 4:12

E he wɛ ha Adam kɛ Hawa kaa a maa nu mlaa nɛ ɔ sisi nɛ a ye nɔ, ejakaa niye ní fuu ngɛ nɛ a be nyɛe maa ye po. Satan Abosiami gu sinɔ ɔ nɔ kɛ sisi Hawa nɛ e gbo e Tsɛ nɛ ji Yehowa a nɔ tue. (1 Mose 3:1-5; Kpoj. 12:9) Satan ha nɛ adesahi nɛ a ji Mawu bimɛ ɔ susu kaa Mawu sume nɛ a ye ‘tso ɔmɛ nɛ ngɛ ngmɔ ɔ nɔ ɔ ekoeko nɔ yiblii.’ E ngɛ kaa nɔ́ nɛ Satan ngɛ mɛ bie ke: ‘Anɛ nyɛ ngɛ tsɔɔe kaa nyɛ be nyɛe maa pee nɔ́ nɛ nyɛ nitsɛmɛ nyɛ suɔ lo?’ Lɔ ɔ se ɔ, e ye lakpa ngua ko. E de ke: “Oo, nyɛ be gboe!” Kɛkɛ nɛ e bɔ mɔde kaa e ma plɛ Hawa yi mi konɛ e ko bu Mawu tue. E de ke: ‘Mawu le kaa ke nyɛ ye jamɛ a tso ɔ yiblii ɔ, nyɛ hɛ ngmɛ ma bli.’ Satan tsɔɔ kaa Yehowa sume nɛ Adam kɛ Hawa nɛ a ye tso yiblii ɔ, ejakaa jã peemi ma ha nɛ a le ní. Lɔ ɔ se ɔ, Satan ye mɛ lakpa ke: “Nyɛ maa hi kaa Mawu ɔ nitsɛ; nyɛ maa le kpakpa kɛ yayami.” w17.02 1:8, 9

Yesaya gba kɛ fɔ si kaa jamɛ nɔ ɔ ma ba pee “je ma amɛ a nyatsɛ, kɛ asafoatsɛngua.” (Yes. 55:4) Mumi klɔuklɔu ɔ wo Daniel he wami nɛ e ngma “ganɔ ɔ nɛ Mawu hla a” bami ɔ he munyu. (Dan. 9:25) Nyagbenyagbe ɔ, Yesu Kristo je e he si kaa Mawu we bi a “Tsɔɔlɔ.” (Mat. 23:10) Yesu kaseli ɔmɛ je a suɔmi mi nɛ a nyɛɛ e se, nɛ a kplɛɛ nɔ kaa lɛ ji nɔ nɛ Yehowa hla. (Yoh. 6:68, 69) Mɛni lɛ ha nɛ a ná nɔ mi mami ɔ? Benɛ Yohane Nɔ Baptisilɔ ɔ ngɛ Yesu baptisie ɔ, e na kaa “hiɔwe nya bli, nɛ Mumi ɔ ngɛ si kplee kaa lahuɛ kɛ ma e nɔ.” (Maak. 1:10-12) Ngɛ Yesu zugba a nɔ sɔmɔmi ní tsumi ɔ mi ɔ, Mawu mumi klɔuklɔu ɔ lɛ ye bua Yesu nɛ e pee nyakpɛ níhi, nɛ e tu munyu kaa nɔ nɛ a ha lɛ he wami kɛ je hiɔwe. (Níts. 10:38) Jehanɛ hu ɔ, mumi klɔuklɔu ɔ ha nɛ Yesu wo yiblii komɛ kaa suɔmi, bua jɔmi, kɛ hemi kɛ yemi nɛ mi wa. (Yoh. 15:9; Heb. 12:2) Hɛ mi nyɛɛlɔ ko be nɛ e nyɛ tsɔɔ kaa Mawu kɛ lɛ ngɛ ní tsue kaa bɔ nɛ Yesu pee ɔ. Niinɛ, Yesu ji nɔ nɛ Mawu hla a nɛ. w17.02 3:15, 16

Ngɛ Pentekoste ligbi ɔ nɔ ngɛ jeha 33 ɔ mi ɔ, bɔfo ɔmɛ bɔni Kristofohi asafo ɔ hɛ mi nyɛɛmi. Jamɛ a ligbi ɔ, “Petro kɛ ni nyɔngma kɛ kake ɔmɛ, te da si” nɛ a fiɛɛ anɔkuale nɛ haa nɔ wami ɔ kɛ tsɔɔ Yuda bi ɔmɛ, kɛ ma jeli nɛ a tsake kɛ ba Yuda jami ɔ mi ɔ. (Níts. 2:14, 15) A ti nihi fuu ba plɛ nihi nɛ a he Yesu ye. Lɔ ɔ se ɔ, Kristofohi ehe nɛ ɔmɛ ya “kaseɔ ní be tsuaa be ngɛ bɔfo ɔmɛ a ngɔ.” (Níts. 2:42) Bɔfo ɔmɛ lɛ a tsɔɔ bɔ nɛ a kɛ asafo ɔ sika nɛ tsu ní ha. (Níts. 4:34, 35) A tsɔɔ Mawu we bi ní, nɛ a sɔle ha mɛ. A de ke: “Wɔɔ lɛɛ wa maa ngɔ wa be tsuo kɛ pee sɔlemi, nɛ waa fiɛɛ Mawu munyu ɔ.” (Níts. 6:4) A ha nɛ Kristofohi nɛ a ngɛ níhi a si kpami ɔ ya fiɛɛ sane kpakpa a ngɛ kpokpa ehehi a nɔ. (Níts. 8:14, 15) Pee se ɔ, nikɔtɔma kpa komɛ nɛ a pɔ mɛ nu ɔ ba piɛɛ bɔfo ɔmɛ a he kɛ hyɛ asafo ɔ nɔ. Blɔ tsɔɔmi ajla toli ɔmɛ ngɔɔ blɔ tsɔɔmi kɛ haa asafo ɔmɛ tsuo.​—Níts. 15:2. w17.02 4:4

Akɛnɛ adesahi yi mluku he je ɔ, Satan je ɔ mumi ɔ sisi nihi fuu. Enɛ ɔ he je nɛ nihi fuu ngɔ adesa komɛ kɛ pee a mawu mohu pe nɛ a maa ngɔ hɛ mi nyami kɛ bumi nɛ sa kɛ ha mɛ ɔ nɛ. Behi fuu ɔ, nihi ngɔɔ yi jemi kɛ haa osɔfohi, ma hɛ mi nyɛɛli, nihi nɛ a he biɛ ngɛ hɛ ja jemi kɛ he mi kami mi ɔ pe nine, nɛ a buɔ mɛ kaa mawuhi. Enɛ ɔ he ɔ, nikɔtɔmahi kɛ jokuɛwi tsuo bɔɔ mɔde kaa a maa kase bɔ nɛ nimli nɛ ɔmɛ peeɔ a ní ha, bɔ nɛ a dlaa a he, kɛ bɔ nɛ a baa a jemi ha a. Anɔkuale Kristofohi lɛɛ, a le kaa e dɛ blɔ kaa a maa wo nihi a hɛ mi nyami ngɛ jamɛ a blɔ ɔ nɔ. Kristo pɛ ji adesa nɛ e pee nɔ hyɛmi nɔ́ nɛ pe kulaa nɛ e hi si hyɛ nɛ wa ma nyɛ maa kase lɛ. (1 Pet. 2:21) Ke wa wo adesahi a hɛ mi nyami pe bɔ nɛ sa a, Mawu bua be he jɔe. E sa nɛ wa ha nɛ anɔkuale munyu nɛ ɔ nɛ hi wa juɛmi mi: “Nihi tsuo pee yayami, nɛ Mawu hɛ mi nyami ɔ bɔ mɛ.” (Rom. 3:23) Ngɛ anɔkuale mi ɔ, e sɛ nɛ waa bu adesa ko kaa mawu. w17.03 1:6-8

Wa ti nɔ fɛɛ nɔ ma nyɛ maa kpa e tsui mi nɛ e hyɛ ke ji e kɛ e tsui tsuo ngɛ Mawu sɔmɔe lo. Mo bi o he ke, ‘Anɛ i fia ye pɛɛ si kaa ma pee Yehowa suɔmi nya ní, ma fã anɔkuale jami he, nɛ ma ha nɛ Yehowa asafo ɔ he nɛ tsɔ lo?’ Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, ke a fiee o huɛ ko nɛ nyu bi ngɛ o kɛ lɛ nyɛ kpɛti kɛ je asafo ɔ mi ɔ, kɛ o maa pee o ní ha kɛɛ? Anɛ o maa bɔ mɔde kaa o kɛ jamɛ a nɔ ɔ be bɔe lo? Mɛni o tsui ma de mo ke o pee? Kaa bɔ nɛ Asa pee ɔ, mo hu o ma nyɛ ma sɔmɔ Mawu kɛ o tsui tsuo ke nihi ngɛ si tee kɛ ngɛ mo woe. Eko ɔ, ka a ekomɛ a nya wa, nɛ e peeɔ mo kaa o be nyɛe maa da nya po. Akɛnɛ o ji Yehowa Odasefo no he je ɔ, eko ɔ, nihi yeɔ o he fɛu ngɛ sukuu. Aloo nihi nɛ o kɛ mɛ tsuɔ ní ɔ tuɔ munyu kɛ siɔ mo, akɛnɛ o sume nɛ o tsu ní pe nine, aloo o bi blɔ konɛ o nyɛ nɛ o tsu Mawu jami mi ní tsumi ko ɔ he je. Ke jã a, moo sɔle kɛ ha Mawu kaa bɔ nɛ Asa pee ɔ. (2 Kron. 14:11) Moo pee kã nɛ o ngɔ o hɛ kɛ fɔ Yehowa nɔ, nɛ o ya nɔ nɛ o fĩ si nɛ o pee nɔ́ nɛ da. Mo kai kaa Mawu wo Asa he wami, nɛ e ye bua lɛ, nɛ e maa ye bua mo hulɔ. w17.03 3:6-8

Mawu Munyu ɔ woɔ wɔ ga kaa wa he ko sɔ kɛ pee juɛmi ngɛ sane ko nɛ he hia he. Ke wa he be kɛ hla níhi a mi, nɛ wa susu sane ɔ he saminya a, eko ɔ, lɔ ɔ maa ye bua wɔ konɛ waa pee juɛmi nɛ da. (1 Tɛs. 5:21) Ke wekuyi ko maa mwɔ e yi mi kpɔ ngɛ nɔ́ ko he ɔ, e sa nɛ e he be kɛ pee níhi a mi hlami ngɛ Ngmami ɔ kɛ asafo ɔ womihi a mi. Jehanɛ hu ɔ, e sa nɛ e ha weku mi bi ɔmɛ he blɔ konɛ mɛ hu a tsɔɔ a juɛmi. Mo kai kaa, Mawu de Abraham kaa e bu nɔ́ nɛ e yo ɔ de ɔ tue. (1 Mose 21:9-12) E sa nɛ asafo mi nikɔtɔmahi hu nɛ a he be kɛ hla níhi a mi. Akɛnɛ a hɛ kã si, nɛ a baa a he si he je ɔ, ke a ba le ní hehi kɛ kɔ sane ko he nɛ e ma bi nɛ a tsake juɛmi nɛ a pee ɔ, a maa bɔ mɔde kaa a maa pee jã, nɛ a be gbeye yee kaa nihi ma je bumi nɛ a ngɛ kɛ ha mɛ ɔ nɔ. E sa nɛ asafo mi nikɔtɔmahi nɛ a ná suɔmi ɔ kaa a ma tsake a susumi, kɛ yi mi kpɔ nɛ a mwɔɔ ɔ, ke e he ba hia nɛ a pee jã a, nɛ e sa nɛ wɔ tsuo waa bɔ mɔde nɛ waa kase mɛ. Enɛ ɔ ma nyɛ ma ha nɛ tue mi jɔmi kɛ kake peemi nɛ hi asafo ɔ mi.​—Níts. 6:1-4. w17.03 2:16