February

Ke Baiblo ɔ kɛ munyu nɛ ji “dami sane yemi” tsu ní ɔ, e tsɔɔ níhi nɛ da ngɛ Mawu hɛ mi nɛ wa maa pee, nɛ́ wa be nihi a hɛ mi hyɛe kɛ pee. Yesu ní peepee ha nɛ wa na kaa e yeɔ dami sane. Ngɛ Yesu be ɔ mi ɔ, Yuda jami hɛ mi nyɛɛli ɔmɛ sume nihi nɛ a pi Yuda bi. A naa a he kaa a nɔ kuɔ pe Yuda bi kpahi nɛ a yɛ osɔfohi a sukuu ɔ, nɛ a bui yihi hulɔ. Se Yesu lɛɛ e suɔ nɔ fɛɛ nɔ, nɛ e hyɛ we nɔ hɛ mi. E ngmɛ nihi nɛ a pi Yuda bi nɛ a ngɛ hemi kɛ yemi ngɛ e mi ɔ blɔ nɛ a nyɛɛ e se. (Mat. 8:5-10, 13) Akɛnɛ e hlɛ nihi a mi he je ɔ, e fiɛɛ kɛ ha sikatsɛmɛ kɛ ohiatsɛmɛ tsuo. (Mat. 11:5; Luka 19:2, 9) Yesu kɛ yihi tu we munyu basabasa, nɛ e nyafii we mɛ. E je bumi kpo kɛ tsɔɔ yihi, nɛ yihi nɛ nihi naa mɛ kaa a ji yayami peeli aloo se nami ko be a he ɔ po, e je bumi kpo kɛ tsɔɔ mɛ. (Luka 7:37-39, 44-50) Mɛni wa ma nyɛ maa pee kɛ kase Yesu? E sɛ nɛ waa hla nihi a mi. E sa nɛ waa fiɛɛ ha sikatsɛmɛ kɛ ohiatsɛmɛ tsuo, nɛ e sɛ nɛ waa hyɛ jami nɛ nɔ ko ngɛ mi hulɔ. Jehanɛ hu ɔ, e sa nɛ nyumuhi nɛ a ngɛ asafo ɔ mi ɔ nɛ a je bumi kpo kɛ tsɔɔ yihi. w19.05 2 ¶1; 5 ¶15-17

Mwɔnɛ ɔ, asafo mi nikɔtɔmahi hu ma nyɛ maa kase Paulo konɛ ke a je Baiblo ɔ mi kɛ ngɛ nihi a bua woe ɔ, a kɛ gbi blɛuu nɛ tu munyu. Anɛ asafo mi nikɔtɔmahi pɛ nɛ a ma nyɛ maa wo nihi nɛ a pee mɛ nisɛ ní ɔ a bua lo? Dɛbi. Wɔ tsuo wa blɔ nya ní tsumi ji kaa wa maa ‘hi wa sibi a bua woe.’ (1 Tɛs. 4:18) Nyɛmimɛ yihi nɛ a nane pi si ngɛ asafo ɔ mi ɔ ma nyɛ maa wo nyɛmimɛ yihi nɛ a hia bua womi ɔ a bua. Yehowa ngɔ e he kɛ to binyɛ nɛ e ngɛ e bi bua woe ɔ he. Nɔ́ he tomi nɔ́ nɛ ɔ sa wawɛɛ. (Yes. 66:13) Baiblo ɔ tu yihi nɛ a wo nihi a bua benɛ a ngɛ haoe ɔ a he munyu. (Hiob 42:11) Mwɔnɛ ɔ, hyɛ bɔ nɛ Yehowa bua maa jɔ ha ke e na nyɛmimɛ yihi nɛ a ngɛ a nyɛmimɛ yi kpahi nɛ a ngɛ haoe ɔ a bua woe! Be komɛ ɔ, asafo mi nɔkɔtɔma kake aloo enyɔ ma nyɛ ma ya na nyɛmiyo ko nɛ e nane pi si ngɛ asafo ɔ mi, nɛ́ a bi lɛ ke ji kaa e ma nyɛ maa ye bua nyɛmiyo ko nɛ e ngɛ aywilɛho yee ɔ lo. Se wa hyɛɛ saminya konɛ wa ko nyɛ nyɛmi ko nɔ kaa e de wɔ e laami mi sane.​—1 Tɛs. 4:11. w19.05 16-17 ¶10-12

Loko asafo mi nikɔtɔmahi ma nyɛ maa ye sane ko ɔ, mɛni he je nɛ ke e hí kulaa a, e sa nɛ a na odase yeli enyɔ ɔ? Baiblo ɔ tsɔɔ kaa enɛ ɔ ji blɔ nɛ da. Ke asafo mi nikɔtɔma amɛ nu kaa nɔ ko pee yayami ko nɛ hɛdɔ ngɛ he, se nɔ ɔ kplɛɛ we kaa e pee nɔ́ ko kaa jã a, e sa nɛ a na odase yeli enyɔ nɛ a ma nɔ mi kaa sane ɔ ngɛ mi loko asafo mi nikɔtɔma amɛ ma nyɛ maa ye sane ɔ. (5 Mose 19:15; 1 Tim. 5:19) Ke nɔ ɔ kplɛɛ we ɔ, lɛɛ asafo mi nikɔtɔma amɛ ma bi ni kpahi nɛ a le sane ɔ. Ke jokuɛ ko ba bɔ amaniɛ kaa nɔ ko pee lɛ nisɛ ní loo nɔ kpa ko lɛ ba bɔ amaniɛ ɔ, nɛ nɔ ko hu ba ma nɔ mi ɔ, lɛɛ e sa nɛ asafo mi nikɔtɔma amɛ nɛ a hla sane yemi ajla toli nɛ a tsu sane ɔ he ní. Ke a nɛ́ nɔ kpa ko nɛ e maa ma sane ɔ nɔ mi po ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ we kaa nɔ nɛ ba bɔ amaniɛ ɔ ngɛ lakpa yee. Ke asafo mi nikɔtɔma amɛ nɛ nihi enyɔ nɛ a maa ye sane ɔ he odase po ɔ, a le kaa eko ɔ, nɔ ɔ pee yayami nɛ hɛdɔ ngɛ he. Ngɛ lɔ ɔ tsuo se ɔ, asafo mi nikɔtɔma amɛ yaa nɔ nɛ a woɔ nihi nɛ a ye mɛ sane yaya a a bua, nɛ a hɛ hiɔ a he nɔ wawɛɛ konɛ a kɛ po asafo ɔ he piɛ nɛ nɔ́ ko kaa jã ko ba hu.​—Níts. 20:28. w19.05 11 ¶15-16

E he hia nɛ a tsɔɔ jokuɛ ɔmɛ bɔ nɛ a kaseɔ ní ha. E sa nɛ a tsɔɔ jokuɛ ɔmɛ bɔ nɛ a ma dla a he ha loko a ya asafo mi kpe, kɛ bɔ nɛ a maa pee níhi a mi hlami ha ngɛ sane bimi ko aloo nyagba ko nɛ a kɛ kpe ngɛ sukuu ɔ he. (Heb. 5:14) Ke fɔli ná be kɛ tsɔɔ a bimɛ bɔ nɛ a kaseɔ Baiblo ɔ ha a, e maa ye bua a bimɛ ɔmɛ nɛ ke a ya asafo mi kpehi, kpokpa nɔ kpehi kɛ kpɔ mi kpehi ɔ, a maa bu munyu ɔmɛ tue. E sa nɛ fɔli nɛ a da jeha nɛ a bimɛ ɔmɛ ye, kɛ bɔ nɛ jokuɛ ɔmɛ nuɔ níhi a sisi ha a nɔ kɛ hyɛ be abɔ nɛ a kɛ maa tsɔɔ mɛ ní. E sa nɛ wa Baiblo kaseli ɔmɛ hu nɛ a le bɔ nɛ a kaseɔ ní ha. Ke waa kɛ nɔ ko je ní kasemi sisi nɛ wa na kaa e poɔ heto ɔmɛ a sisi loko waa kɛ lɛ ya kaseɔ ní ɔ, aloo e dlaa e he loko e baa asafo mi kpehi ɔ, wa bua jɔɔ wawɛɛ. Se e he hia nɛ waa tsɔɔ wa Baiblo kaseli ɔmɛ bɔ nɛ a ma hla níhi a mi, kɛ bɔ nɛ a maa kase ní ngɛ mɛ nitsɛmɛ a dɛ he ha. Ke wa pee jã a, lɔ ɔ maa ye bua mɛ nɛ ke a kɛ nyagbahi kpe ɔ, mɛ nitsɛmɛ a ma hla níhi a mi ngɛ Baiblo kasemi womi ɔmɛ a mi kɛ ná ga womi ngɛ a nyagba a he. w19.05 26 ¶2; 28 ¶10-11

Satan fia e pɛɛ si kaa e ma tsake wa susumi. E bɔɔ mɔde kaa e maa ngɔ je nɛ ɔ mi susumihi kɛ puɛ juɛmi nɛ da nɛ Mawu Munyu ɔ ha nɛ wa ná a. Satan bi Hawa ngɛ Eden abɔɔ ɔ mi ke: “Anɛ Mawu de nyɛ niinɛ ke . . . ?” Kɛ ba si mwɔnɛ ɔ, Satan kɛ sane bimi nɛ ɔ tsuɔ ní kɛ sisiɔ nihi. (1 Mose 3:1) Ngɛ je nɛ Satan ngɛ lɛ kudɔe nɛ ɔ mi ɔ, behi fuu ɔ, nihi biɔ wɔ sane komɛ kaa: ‘Anɛ Mawu de niinɛ ke nyumu kɛ nyumu aloo yo kɛ yo nɛ ko sɛ gba si himi mi lo? Anɛ Mawu de niinɛ ke nyɛ ko ye Bloonya kɛ fɔmi ligbi lo? Anɛ nyɛ Mawu ɔ de niinɛ ke nyɛ ko ngɔ muɔ lo? Anɛ Mawu nɛ e ngɛ suɔmi ɔ de niinɛ ke nyɛɛ kɛ nɔ ko nɛ a fie lɛ ngɛ asafo ɔ mi ɔ nɛ ko bɔ lo?’ E sa nɛ wa ná nɔ mi mami ngɛ níhi nɛ wa he ye ɔmɛ a mi. Ke wa hla we hetohi kɛ ha sane bimihi nɛ a he hia nɛ nihi biɔ ngɛ wa hemi kɛ yemi ɔ he ɔ, lɔ ɔ ma ha nɛ wa yi mi maa pee wɔ enyɔɔnyɔ. Ke wa yi mi bɔni wɔ enyɔɔnyɔ peemi ɔ, nyagbenyagbe ɔ, e ma puɛ wa susumi kɛ wa hemi kɛ yemi. w19.06 12-13 ¶15-17

Yehowa suɔ wɔ wawɛɛ. (Yoh. 3:16) Wa suɔ nɛ waa kase wa Tsɛ nɛ e ngɛ suɔmi ɔ. Enɛ ɔ he ɔ, wɔ hu wa bɔɔ mɔde kaa wa maa “nu he” kɛ ha nihi, waa ‘suɔ a sane,’ nɛ wa ‘mi mi nɛ sã wɔ’ ngɛ a he, se titli ɔ, “nihi nɛ a kɛ wɔ ngɛ hemi kɛ yemi ɔ mi ɔ.” (Gal. 6:10) Ke wa nyɛmimɛ nɛ waa kɛ mɛ ngɛ hemi kɛ yemi ɔ mi ɔ a ti nɔ ko kɛ si fɔfɔɛ nɛ mi wa ngɛ kpee ɔ, wa suɔ nɛ waa ye bua lɛ. Ke nɔ ko yo loo e huno gbo ɔ, mɛni wa ma nyɛ maa pee kɛ wo e bua? Kekleekle ɔ, e he hia nɛ waa kɛ lɛ nɛ sɛɛ ní ke e he wa ha wɔ kaa wa maa pee jã po. Paula nɛ e huno gbo ɔ de ke: “I le kaa ke gbenɔ ba a, e haa nɛ nihi peeɔ basaa. Ke nihi ya slaa nɔ ko nɛ ngɛ aywilɛho yee ɔ, e peeɔ mɛ kaa a ma de nɔ́ ko nɛ e sɛ. Se e hi kaa nɔ nɛ ngɛ aywilɛho yee ɔ maa nu munyu ko mohu pe nɛ e be nɔ́ ko nue kulaa.” Behi fuu ɔ, nihi nɛ a yeɔ aywilɛho ɔ hyɛ we blɔ kaa wa maa tu nile munyu fuu kɛ tsɔɔ mɛ. Paula de ke: “Ye bua jɔɔ ke nyɛmimɛ de mi kɛkɛ ke, ‘o huno ɔ gbenɔ dɔ mi wawɛɛ.’” w19.06 20 ¶1; 23 ¶14

Ke a tsi wa ní tsumi ɔ nya a, bɔ nɛ asafo mi nikɔtɔma amɛ maa to kpe ɔmɛ a he blɔ nya ha a be hae nɛ nihi a juɛmi nɛ ba wa nɔ. Eko ɔ, a ma ha nɛ nyɛɛ kpe ngɛ kuu tsɔwihi a mi, nɛ a ma nyɛ ma tsake kpe yami be ɔ kɛ he nɛ nyɛ maa kpe ngɛ ɔ si abɔ. E maa slo bɔ nɛ a ma tsu fiɛɛmi ní tsumi ɔ ha ngɛ ma fɛɛ ma nɔ ke a tsi wa ní tsumi ɔ nya ngɛ lejɛ ɔ. Se akɛnɛ wa suɔ Yehowa nɛ wa bua jɔ he kaa wa maa fiɛɛ Matsɛ Yemi sɛ gbi ɔ kɛ tsɔɔ nihi he je ɔ, wa maa na blɔ ko kɛ̃ nɛ wa maa gu nɔ kɛ fiɛɛ. (Luka 8:1) Yinɔ sane ngmalɔ ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Emily B. Baran de kɛ kɔ Yehowa Odasefohi nɛ a hi blema Soviet Union ɔ a he ke: “Benɛ nɔ yemi ɔ tsi Odasefo ɔmɛ a nya kaa a ko fiɛɛ ɔ, a ye a kpɔ mi bi, nihi nɛ a kɛ mɛ tsuɔ ní kɛ a huɛmɛ odase. Benɛ a wo mɛ tsu ngɛ lɔ ɔ he po ɔ, a fiɛɛ kɛ ha nihi nɛ a kɛ mɛ ngɛ tsu ɔ mi ɔ.” E ngɛ mi kaa a tsi wa nyɛmimɛ nɛ a ngɛ lejɛ ɔ a nya mohu lɛɛ, se a kpa we fiɛɛmi. Moo kase nyɛmimɛ nɛ ɔmɛ! w19.07 11 ¶12-13

Mɛni wa ma nyɛ maa pee kɛ ye bua nihi nɛ a be jami ko mi ɔ konɛ a ná suɔmi kɛ ha Mawu nɛ a ba pee Kristo kaseli? E sa nɛ wa yɔse kaa he nɛ nɔ ko hi kɛ wa a ma nyɛ maa tsɔɔ bɔ nɛ nɔ ɔ maa pee e ní ha ngɛ sɛ gbi ɔ he. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, ke wa fiɛɛ kɛ ha nihi nɛ a je Yuropa a, eko ɔ, a be wɔ tue bue kaa nihi nɛ a je Asia a. Mɛni he je? Ngɛ Yuropa a, nihi babauu le Baiblo ɔ he nɔ́ ko, nɛ a nu hu kaa Mawu lɛ bɔ níhi tsuo. Se ngɛ Asia a, nihi babauu li nɔ́ ko nɔ́ ko kulaa ngɛ Baiblo ɔ he, aloo ke a le nɔ́ ko ngɛ he po ɔ, nɔ́ ko bɔɔ pɛ nɛ a le, nɛ a li hu kaa Bɔlɔ ko ngɛ. Enɛ ɔ he ɔ, mo ná juɛmi nɛ da. Daa jeha a, nihi nɛ a be jami ko mi ɔ a kpɛti ni komɛ ba peeɔ Yehowa Odasefohi. A kpɛti nihi fuu baa a je mi saminya momo, nɛ a bua jɔɛ osato nɛ jami ɔmɛ peeɔ ɔ he. Jinɛ ni komɛ hu bɛ a je mi saminya, nɛ a ti nihi fuu hu ngɛ su yayahi nɛ e sa kaa a ngmɛɛ he. Wa ma nyɛ ma ná nɔ mi mami kaa Yehowa maa ye bua wɔ konɛ waa na nihi nɛ a ngɛ “su kpakpa nɛ ma ha nɛ a ná neneene wami.”​—Níts. 13:48; 1 Tim. 2:3, 4. w19.07 20-21 ¶3-4

Ke wa hɛ kɛ nɔ fɔmi ji kaa wa ma ná neneene wami ngɛ hiɔwe jio, paradeiso zugba a nɔ jio, e sa nɛ waa hi wa hɛ mi yae konɛ waa su oti ɔ he. Bɔ nɛ wa si fɔfɔɛ ngɛ ha fɛɛ ko ɔ, e sɛ nɛ waa hyɛ níhi nɛ a ngɛ se ɔ, aloo wa ha nɛ nɔ́ ko nɛ tsi wɔ blɔ nɛ wa kpa Yehowa sɔmɔmi. (Filip. 3:16) Eko ɔ, e pee kaa nɔ́ nɛ níhi nɛ wa ngɛ blɔ hyɛe ɔ ngɛ se kpɛe tsɔ, aloo wa ngɛ gbɔjɔe ngɛ nɔmlɔ tso mi. Eko ɔ, waa kɛ haomi kɛ yi mi wami ngɛ kpee jehahi babauu ji nɛ ɔ. Bɔ nɛ o si fɔfɔɛ ɔ ngɛ ha fɛɛ ko ɔ, ‘koo pee yeyeeye ngɛ nɔ́ ko nɔ́ ko he.’ Mohu ɔ, moo sɔle nɛ o ha nɛ Mawu nɛ le o ní bimi ɔmɛ, nɛ e ma ha mo tue mi jɔmi babauu nɛ o juɛmi be he kpee. (Filip. 4:6, 7) Kaa bɔ nɛ fo tulɔ miaa e hɛ mi ke e piɛ bɔɔ nɛ e maa gbe fo ɔ nya a, nyɛ ha nɛ wɔ hu waa ngɔ wa juɛmi tsuo kɛ ma wami he fo ɔ nya nɛ wa maa gbe ɔ nɔ. Bɔ fɛɛ bɔ nɛ wa si fɔfɔɛ maa ngmɛ wɔ blɔ ɔ, nyɛ ha nɛ wa wlua wɔ nɛ waa kɛ kã nɛ tu wami he fo ɔ kɛ ya si be nɛ wa nine maa su ní kpakpahi nɛ ngɛ wa hɛ mi ɔ nɔ. w19.08 7 ¶16-17

Ke nɔ ko ngɛ aywilɛho yee ɔ, be komɛ ɔ, wa li nɔ́ tutuutu nɛ wa ma de kɛ wo e bua. Se ke nɔ ɔ na kaa wɔ hu wa ngɛ ya foe ɔ, e maa na kaa wa susuɔ e he. Benɛ Yesu huɛ Lazaro gbo ɔ, Maria, Maata, kɛ ni kpahi fo ya. Ligbi eywiɛ se ɔ, Yesu ya lejɛ ɔ. E ngɛ mi kaa e le kaa e ma tle Lazaro si mohu lɛɛ, se lɛ hu e “wɔle vo nyu.” (Yoh. 11:17, 33-35) Ya nɛ Yesu fo ɔ tsɔɔ bɔ nɛ Yehowa hu nu he ha benɛ Lazaro gbo ɔ. Ya nɛ Yesu fo ɔ hu ma ha nɛ Lazaro weku li ɔmɛ nɛ a na kaa Yesu susuɔ a he, nɛ e suɔ mɛ. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, lɔ ɔ wo Maria kɛ Maata a bua. Jã nɔuu kɛ̃ nɛ ke waa kɛ wa nyɛmimɛ nɛ a ngɛ aywilɛho yee ɔ fo ɔ, lɔ ɔ ma ha nɛ a na kaa a ngɛ huɛmɛ nɛ a susuɔ a he. Be komɛ ɔ, e sa nɛ waa ngmɛ lɛ blɔ nɛ e de wɔ bɔ nɛ e ngɛ he nue ha. Nɛ ke e tu ‘munyu ko nɛ sɛ’ po ɔ, e sɛ nɛ e gba wa nya. (Hiob 6:2, 3) Eko ɔ, e weku li nɛ a be asafo ɔ mi ɔ a ní peepee hu ma ha nɛ e ye aywilɛho wawɛɛ. Lɔ ɔ he ɔ, o kɛ lɛ nɛ sɔle. Mo kpa Mawu, nɔ nɛ e “buɔ kue fami tue” ɔ pɛɛ konɛ e wo lɛ he wami, nɛ́ e nyɛ nɛ e susu níhi a he saminya.​—La 65:2. w19.04 18-19 ¶18-19

Ke wa ngɛ sɔmɔe ngɛ Betel jio, be tsuo sɔmɔmi ní tsumi klɛdɛɛ ɔ fã kpa ko mi jio, wa bua jɔɔ he nɛ wa ngɛ sɔmɔe ngɛ ɔ he, nɛ wa náa suɔmi kɛ haa nihi nɛ a ngɛ lejɛ ɔ hulɔ. Enɛ ɔ he ɔ, ke e ba kaa wa maa je lejɛ ɔ, e dɔɔ wɔ wawɛɛ. Wa hɛ jaa ngɛ wa nyɛmimɛ ɔmɛ a he, nɛ wa haoɔ ngɛ a he, titli ɔ, ke wa ngɛ lejɛ ɔ jee ngɛ yi mi wami he je. (Mat. 10:23; 2 Kor. 11:28, 29) Jehanɛ hu ɔ, ke e ma bi nɛ wa ya sɔmɔ ngɛ he kpa ko, aloo waa ya we mi po ɔ, behi fuu ɔ, e he waa ha wɔ ejakaa kpaako wa maa kase kusumi kpa. Nyagba kpa ko hu nɛ nihi nɛ tsakemi nɛ ɔmɛ sa a he ɔ kɛ kpeeɔ ɔ eko ji sika he nyagba. A peeɔ yeyeeye, nɛ a kɔni mi jɔ̃ɔ. Mɛni ma nyɛ maa ye bua mɛ? Moo hɛ kɛ su Yehowa he haa. (Yak. 4:8) Mɛni blɔ nɔ wa maa gu kɛ pee jã? E sa nɛ waa ngɔ wa hɛ kɛ fɔ Yehowa, nɔ nɛ “buɔ kue fami tue” ɔ nɔ. (La 65:2) Yehowa ma nyɛ maa “pee nɔ́ nɛ hiɛ pe babauu nitsɛ kɛ be níhi tsuo nɛ wa biɔ aloo wa susuɔ ɔ nɔ.” (Efe. 3:20) Pi níhi nɛ wa sɔleɔ kɛ biɔ lɛ ɔ pɛ nɛ e haa wɔ. E ma nyɛ ma tsu wa nyagba amɛ a he ní bɔ nɛ wa hyɛ we blɔ po. w19.08 21 ¶5-6

Ni komɛ deɔ ke Hamagedɔn ji ta ko nɛ a maa ngɔ oplɛmi nguahi kɛ hwu aloo e ji be nɛ adebɔ mi oslaahi ma ha nɛ zugba a hɛ mi nɛ kpata. Se nɔ́ nɛ Baiblo ɔ de ngɛ Hamagedɔn he ɔ ji sane kpakpa, nɛ e haa nɛ nɔ bua jɔɔ! (Kpoj. 1:3) Hamagedɔn ta a be ní puɛe, mohu ɔ, e maa baa adesahi a yi! Ngɛ mɛni blɔ nɔ? Kɛ gu adesahi a nɔ yemi nɛ e maa po se ɔ nɔ. Ta nɛ ɔ ma kpata nimli yayamihi a hɛ mi, nɛ e maa baa dali a yi. Ta a maa po wa zugba a he piɛ nɛ́ zugba a hɛ mi ko kpata konɛ e kɛ he adesahi a yi wami. (Kpoj. 11:18) Munyungu nɛ ji “Hamagedɔn” ɔ je kpo si kake pɛ ngɛ Ngmami ɔ mi, nɛ a je kɛ je Hebri munyu nɛ e sisi ji “Megido Yoku” ɔ mi. (Kpoj. 16:16, sisi ningma) Megido ji blema Israel ma ko. (Yosh. 17:11) Se Hamagedɔn pi he ko pɔtɛɛ nɛ ngɛ zugba a nɔ. Nɔ́ tutuutu nɛ Hamagedɔn tsɔɔ ji be nɛ “matsɛmɛ ɔmɛ nɛ a ngɛ zugba a nɔ hehi tsuo nɛ nimli ngɛ” ɔ ma bua a he nya konɛ a kɛ Yehowa nɛ hwu ta.​—Kpoj. 16:14. w19.09 8 ¶1-3

Yo nɛ ɔ hia yemi kɛ buami wawɛɛ. E kpa tsopatsɛmɛ fuu a nɔ konɛ e ná tsami. E gbo dengme jeha 12 sɔuu, se kɛ̃ ɔ, e ná we tsami. Ngɛ Mose Mlaa a nya a, e he tsɔ we. (3 Mose 15:25) E nu kaa Yesu nyɛɔ tsaa nihi nɛ a ngɛ nɔ́ nae ngɛ hiɔ dɛ mi ɔ, enɛ ɔ he ɔ, e ya konɛ e ya hla e se blɔ. Benɛ e na Yesu ɔ, e ta deke nɛ ngɛ tade nɛ e wo ngɛ e tade ɔ nɔ ɔ nya a he, nɛ amlɔ nɔuu ɔ, e ná tsami! Se tsa pi e nɔmlɔ tso ɔ pɛ nɛ Yesu tsa, e ha nɛ bu ba e he ekohu. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, benɛ Yesu kɛ lɛ ngɛ munyu tue ɔ, e kɛ munyu nɛ ji “biyo” ɔ tsu ní. Munyu nɛ ɔ nɛ Yesu kɛ tsu ní ɔ tsɔɔ kaa e ngɛ bumi kɛ ha yo ɔ. Hyɛ bɔ nɛ enɛ ɔ ma ha nɛ yo ɔ bua maa jɔ ha! (Luka 8:44-48) Mo kadi kaa yo ɔ lɛ ya Yesu ngɔ. E sɛ hlami nɛ e pee nɔ́ ko ngɛ sane ɔ he. Mwɔnɛ ɔ hu ɔ, e sa nɛ wɔ hu waa bɔ mɔde nɛ waa “ba” Yesu ngɔ. Yesu be nyakpɛ blɔ nɔ gue kɛ tsa nihi nɛ a ‘baa’ e ngɔ ngɛ wa be nɛ ɔ mi ɔ. Se loloolo ɔ, e ngɛ adesahi tsuo nine fɔe, nɛ e ngɛ mɛ dee ke: “Nyɛɛ ba ye ngɔ, . . . nɛ ma ha nɛ nyɛ he mi maa jɔ nyɛ.”​—Mat. 11:28. w19.09 20 ¶2-3

Gbalɔ Zakaria sɛ hlami nɛ e gba nɔ́ ko kaa jã. E de ke: “Jamɛ a be ɔ, nibwɔhi maa je ma slɔɔtohi a mi kɛ ba Yuda; ni nyɔngma ma ba nu Yuda no kake nɛ a maa pɛtɛ e tade he, nɛ a ma de lɛ ke, ‘Waa kɛ mo maa ya, ejakaa wa nu kaa Mawu kɛ nyɛ ngɛ.’” (Zak. 8:23) Yehowa Odasefohi yɔse kaa loko a ma nyɛ ma bua nimli nɛ a tuɔ gbi slɔɔtohi tsuo a nya a, jã a fiɛɛ sane kpakpa a ngɛ gbihi fuu a mi. Amlɔ nɛ ɔ, wa tsɔɔ Baiblo kasemi níhi fuu a sisi kɛ yaa gbi lafahi abɔ mi. Enɛ ɔ eko bɛ hyɛ. E ngɛ heii kaa mwɔnɛ ɔ hu ɔ, Yehowa ngɛ nyakpɛ ní pee​—e ngɛ asafo kuu ngua ko nya buae kɛ je je ma amɛ tsuo a mi. E ngɛ mi kaa asafo kuu ngua a je je ɔ he slɔɔtoslɔɔtohi mohu lɛɛ, se akɛnɛ a pee Baiblo ɔ kɛ Baiblo kasemi womihi ngɛ gbihi fuu a mi he je ɔ, kuu nɛ ɔ pee kake kɛ ngɛ Yehowa jae. A le Odasefo ɔmɛ kaa a kɛ kã fiɛɛɔ sane kpakpa a, nɛ a ngɛ suɔmi kɛ ha a sibi. Hyɛ bɔ nɛ enɛ ɔ woɔ nɔ hemi kɛ yemi mi he wami ha!​—Mat. 24:14; Yoh. 13:35. w19.09 30-31 ¶16-17

Ngɛ amanehlu ngua a mi ɔ, ke nihi na kaa níhi nɛ a ngɔ a hɛ kɛ fɔ nɔ ɔ hɛ mi ngɛ kpatae ɔ, a he mi maa po. A maa “hao,” nɛ a maa ye gbeye kaa a yi be wami náe ngɛ be nɛ mi wa nɛ ɔ mi. (Zef. 1:14, 15) Ngɛ jamɛ a be ɔ mi ɔ, níhi a mi maa wa wawɛɛ ha Mawu we bi po. Akɛnɛ wa piɛɛ we je ɔ he he je ɔ, eko ɔ, waa kɛ nyagba komɛ maa kpe. Eko ɔ, pi nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ maa hia wɔ ɔ nɛ wa nine maa su nɔ. “Tsɔlɔ anɔkualetsɛ kɛ ní lelɔ” ɔ ngɛ wɔ dlae konɛ waa ya nɔ nɛ waa ye anɔkuale ngɛ amanehlu ngua a mi. (Mat. 24:45) A guɔ blɔhi fuu a nɔ kɛ peeɔ jã. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, a gu kpokpa nɔ kpehi nɛ wa pee kɛ je jeha 2016 kɛ ya si 2018 ɔ nɔ kɛ dla wɔ ngɛ be nya. Ngɛ jamɛ a kpe ɔmɛ a sisi ɔ, a wo wɔ he wami kaa waa ya nɔ nɛ wa je suhi nɛ maa ye bua wɔ be mi nɛ Yehowa ligbi ɔ ngɛ sue ɔ kpo. w19.10 14 ¶2; 16 ¶10; 17 ¶12

Ke wa mi niye ní ɔ, wa nɔmlɔ tso ɔ nitsɛ lɛ tsuɔ he ní nɛ wa náa niye ní ɔ he se. Ke wa ye niye ní kpakpa a, wa náa nɔmlɔ tso mi he wami kpakpa; se ke wa yi niye ní kpakpa a, wa be nɔmlɔ tso mi he wami kpakpa náe. Eko ɔ, wa be tsakemi nɛ ɔ nae amlɔ nɔuu, se kɛ yaa kɛ yaa a, wa maa na tsakemi nɛ ɔ. Jã kɛ̃ nɛ wa ngɛ he blɔ nɛ waa kɛ maa hla níhi nɛ waa kɛ maa wo wa juɛmi mi kɛ gu hɛja jemi nɛ wa maa hla a nɔ. Hɛja jemi nɛ wa maa hla a ma nyɛ maa sa bɔ nɛ wa susuɔ níhi a he kɛ bɔ nɛ wa nuɔ níhi a he ha a he. Ke wa hla hɛja jemi kpakpa a, wa ma ná bua jɔmi; se ke wa hla hɛja jemi nɛ sɛ ɔ, e maa ye wɔ awi. (Yak. 1:14, 15) Wa be bɔ nɛ hɛja jemi yaya náa wa nɔ he wami ha a nae amlɔ nɔuu, se kɛ yaa kɛ yaa a, e ba peeɔ heii. Baiblo ɔ bɔ wɔ kɔkɔ ke: “Nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ nɔ ko ngɛ due ɔ, lɔ ɔ nɔuu nɛ e ma kpa; ejakaa nɔ nɛ e ngɛ due kɛ ngɛ e he lo ɔ hae ɔ ma kpa puɛmi kɛ je e he lo ɔ mi.” (Gal. 6:7, 8) Ke wa kua hɛja jemihi nɛ fĩɔ níhi nɛ Yehowa hiɔ se ɔ, wa ma ná he se wawɛɛ!​—La 97:10. w19.10 30 ¶12-14

Yehowa ha nɛ e Bi ɔ ba gbo kɛ kpɔ̃ wɔ kɛ tsɔɔ kaa e suɔ wɔ niinɛ. (Yoh. 3:16) Mɛni wa ma nyɛ maa pee kɛ je suɔmi kpo kaa bɔ nɛ Yehowa peeɔ ɔ? E sa nɛ waa na wa nyɛmimɛ kaa a he jua wa, nɛ́ waa kɛ bua jɔmi nɛ he ‘tohi nɛ a laa’ nɛ a kpale kɛ ba Yehowa ngɔ ɔ. (La 119:176; Luka 15:7, 10) E sa nɛ waa ngɔ wa be kɛ wa he wami kɛ ye bua wa nyɛmimɛ, titli ke a ya je si fɔfɔɛhi nɛ a mi wa mi. Enɛ ɔ maa tsɔɔ kaa wa suɔ mɛ. (1 Yoh. 3:17) Yesu fã e se nyɛɛli ɔmɛ kaa a je suɔmi nɛ haa nɛ nɔ ngɔɔ e he kɛ sãa afɔle ɔ kpo kɛ tsɔɔ a sibi. (Yoh. 13:34, 35) Fami nɛ ɔ ji fami ehe ejakaa e piɛɛ we Mlaa nɛ Mawu kɛ ha Israel bi ɔmɛ ɔ he. Yesu fami ɔ tsɔɔ kaa e sa nɛ waa suɔ wa nyɛmimɛ kaa bɔ nɛ e suɔ wɔ ɔ. Enɛ ɔ biɔ nɛ wa je suɔmi nɛ haa nɛ nɔ ngɔɔ e he kɛ sãa afɔle ɔ kpo kɛ ha wa nyɛmimɛ Kristofohi. E sa nɛ waa suɔ wa nyɛmimɛ pe bɔ nɛ wa suɔ wa he ɔ. E sa nɛ waa suɔ mɛ hluu po kaa wa maa suɔ nɛ wa gbo kɛ ha mɛ kaa bɔ nɛ Yesu pee ha wɔ ɔ. w19.05 4 ¶11-13

Loko mumi klɔuklɔu ɔ maa ye bua wɔ ɔ, ja wa ya nɔ nɛ wa sɔle kɛ bi. (Luka 11:13) Yesu nɔ́ he tomi nɔ́ nɛ ngɛ Luka 11:5-9 ɔ hu yeɔ bua wɔ nɛ wa leɔ nɔ́ he je nɛ Yehowa ma ha wɔ mumi klɔuklɔu ɔ. Nyumu ɔ nɛ e ya bi yemi kɛ buami kɛ je e huɛ ɔ ngɔ ɔ suɔ nɛ e pee nɔ nɛ ba slaa lɛ ɔ nubwɔ. E suɔ nɛ e ha nubwɔ nɛ ba to lɛ nyɔ mi kpɛti ɔ niye ní, se e be nɔ́ ko. Yesu tsɔɔ kaa nɔ nɛ a ya bi yemi kɛ buami ngɛ e ngɔ ɔ ha e huɛ ɔ abolo ɔ akɛnɛ e ya nɔ nɛ e bi ɔ he je. Mɛni nɛ Yesu ngɛ tsɔɔe? Ke adesa nɛ e yi mluku po suɔ kaa e ye bua e nyɛmi nɛ e yaa nɔ nɛ e biɔ lɛ yemi kɛ buami ɔ, anɛ o susu kaa wa hiɔwe Tsɛ nɛ e ngɛ suɔmi ɔ be nihi nɛ a yaa nɔ nɛ a biɔ lɛ e mumi klɔuklɔu ɔ hae lo? Enɛ ɔ he ɔ, wa ma nyɛ ma ná nɔ mi mami kaa ke wa hia Yehowa mumi klɔuklɔu ɔ nɛ wa sɔle kɛ bi lɛ ɔ, e ma ha wɔ. (La 10:17; 66:19) Wa ngɛ nɔ mi mami kaa ngɛ Satan tuami ɔ tsuo se ɔ, wa maa ye kunimi kokooko. w19.11 13 ¶17-19

Yesu le kaa be komɛ ɔ, e he hia nɛ e kɛ e bɔfo ɔmɛ nɛ a jɔɔ a he. Se kɛ̃ ɔ, nihi babauu ngɛ kaa nyumu niatsɛ nɛ a tu e he munyu ngɛ Yesu nɔ́ he tomi nɔ́ ɔ mi ɔ. Jamɛ a nyumu ɔ de e he ke: “Moo jɔɔ o he, ye ní, nuu ní, nɛ o ye ngɔɔmi.” (Luka 12:19; 2 Tim. 3:4) E ha nɛ he jɔɔmi kɛ hɛja jemi hyi e tsui mi tɔ. Se Yesu kɛ e kaseli ɔmɛ lɛɛ, a ngɔɛ a juɛmi tsuo kɛ mɛ níhi nɛ ma ha mɛ bua jɔmi ɔ nɔ. Mwɔnɛ ɔ, ke wa to kaa wa be ní tsumi yae ɔ, pi wa he pɛ nɛ wa jɔɔ, mohu ɔ, waa kɛ be ɔ eko yaa fiɛɛmi nɛ waa kɛ eko hu yaa asafo mi kpehi. Jã nɛ wa peeɔ ɔ tsɔɔ kaa wa ngɛ Yesu kasee. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, wa naa kaselɔ peemi ní tsumi ɔ kɛ asafo mi kpehi nɛ wa maa ya a kaa nɔ́ ko nɛ e he hia wawɛɛ, enɛ ɔ he ɔ, wa bɔɔ mɔde kaa waa kɛ wa he maa wo ní nɛ ɔmɛ a peemi mi be fɛɛ be. (Heb. 10:24, 25) Ke wa hia blɔ konɛ wa ya jɔɔ wa he ngɛ he ko po ɔ, wa yaa asafo mi kpe be fɛɛ be, nɛ wa hlaa he blɔhi kɛ fiɛɛɔ ha nihi nɛ waa kɛ mɛ kpeɔ ɔ.​—2 Tim. 4:2. w19.12 7 ¶16-17

Yehowa ngmɛɔ wɔ blɔ nɛ waa mwɔ yi mi kpɔhi. E tsɔɔ wɔ blɔ nɔ nɛ wa maa gu kɛ mwɔ yi mi kpɔ nɛ da, nɛ ke wa mwɔ yi mi kpɔhi nɛ da a, e haa nɛ wa yeɔ manye. (La 119:173) Ke wa ya nɔ nɛ waa kɛ munyuhi nɛ nile ngɛ mi nɛ ngɛ Baiblo ɔ mi ɔ tsu ní ɔ, lɔ ɔ haa nɛ wa mwɔɔ yi mi kpɔhi nɛ da. (Heb. 5:14) Ke wa mwɔ yi mi kpɔ nɛ da po ɔ, loloolo ɔ, e he ma nyɛ maa wa ha wɔ kaa wa maa gbe nɔ́ nɛ wa je sisi ɔ nya. Nɔ hyɛmi ní komɛ ji nɛ ɔ nɛ: Nyɛminyumu wayoo ko ma e juɛmi nya si kaa e maa kane Baiblo ɔ tsuo. E bɔ e he mɔde otsi bɔɔ komɛ kɛkɛ nɛ e kpa kanemi. Nyɛmiyo ko to kaa e maa pee daa blɔ gbalɔ, se ke be nɛ e to ɔ su ɔ, kɛkɛ e tsɛ̃ kɛ to. Asafo mi nikɔtɔmahi a kuu ko ma a juɛmi nya si kaa a maa pɔ nyɛmimɛ nɛ a ngɛ asafo ɔ mi ɔ slaami, se nyɔhiɔhi fuu ba be nɛ a ji sisi. Si fɔfɔɛ nɛ ɔmɛ ngɛ ekpaekpa, se nɔ́ kake ko ngɛ nɛ mɛ tsuo a nyɛ we nɛ a pee. A nyɛ we nɛ a tsu yi mi kpɔhi nɛ a mwɔ ɔ he ní. w19.11 26 ¶1-2

Yesu ngɔ wa be nɛ ɔ kɛ to “Noa ligbi ɔmɛ” a he, nɛ atsinyɛ jemi ko be he kaa wa ngɛ “behi nɛ a mi wa nɛ a nya dami [yee]” ɔ mi. (Mat. 24:37; 2 Tim. 3:1) Enɛ ɔ he ɔ, hunohi kɛ yigbayi komɛ to kaa a maa tsɛ̃ bi fɔmi kɛ ya se konɛ a ná be fuu kɛ tsu fiɛɛmi ní tsumi ɔ. Ke nihi nɛ a sɛ gba si himi mi ɔ to kaa a ma fɔ, nɛ a ngɛ bimɛ abɔ nɛ a ma fɔ ɔ he susue ɔ, nyumu kɛ yo nɛ a le ní ɔ hiɔ si nɛ a ‘buu nya’ nɛ a hyɛɛ kaa a ma nyɛ maa hyɛ mɛ lo. (Luka 14:28, 29) Fɔli komɛ nɛ a kɛ be babauu tsɔse a bimɛ ɔ tsɔɔ kaa bimɛ a tsɔsemi biɔ sika. Se pi lɔ ɔ pɛ, e biɔ be kɛ he wami hulɔ. Enɛ ɔ he ɔ, e he hia nɛ nihi nɛ a sɛ gba si himi mi ɔ nɛ a susu sane bimihi nɛ nyɛɛ se nɛ ɔmɛ a he: ‘Anɛ wɔ ni enyɔ ɔmɛ tsuo wa ma tsu ní kɛ hyɛ weku ɔ nɔ lo? Anɛ wɔ tsuo wa hɛɛ juɛmi kake ngɛ níhi nɛ wa weku ɔ hia a he lo? Ke wɔ tsuo wa ma tsu ní ɔ, lɛɛ mɛnɔ nɛ maa hyɛ wa bimɛ ɔmɛ a nɔ? Mɛnɔ lɛ wa suɔ kaa e ná jokuɛ ɔmɛ a susumi kɛ a ní peepeehi a nɔ he wami?’ Ke nyumu kɛ yo nɛ a sɛ gba si himi mi ɔ susu sane bimi nɛ ɔmɛ a he ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa a kɛ mwɔnɛ ɔ ngmami ɔ ngɛ ní tsue. w19.12 23-24 ¶6-7

Bɔfo Paulo wami ya je oslaa mi ngɛ si fɔfɔɛ slɔɔtohi a mi. (2 Kor. 11:23-28) E kɛ nyagba ko nɛ ngɛ kaa ‘mio ko ngɛ e he lo ɔ mi’ kpe. E ma nyɛ maa pee kaa e ji hiɔ ko nɛ ngɛ e nya gbae. (2 Kor. 12:7) Jehanɛ hu ɔ, e kɔni mi jɔ̃ benɛ Dema nɛ e piɛɛ e he ngɛ sɔmɔmi ní tsumi ɔ mi be ko nɛ be ɔ je e he “akɛnɛ [Dema] suɔ níhi a blɔ nya tomi nɛ ɔ he je.” (2 Tim. 4:10) Paulo nɛ e ji Kristofo no nɛ a pɔ lɛ nu nɛ e ngɛ kã a jeɔ e tsui mi kɛ yeɔ bua ni kpahi. Se be komɛ ɔ, lɛ nitsɛ hu e kɔni mi jɔ̃ɔ. (Rom. 9:1, 2) Paulo nine su bua womi kɛ yemi kɛ buami nɛ e hia a nɔ. Ngɛ mɛni blɔ nɔ? Yehowa kɛ e mumi klɔuklɔu ɔ wo lɛ he wami. (2 Kor. 4:7; Filip. 4:13) Yehowa gu Kristofohi kpahi hu a nɔ kɛ wo Paulo he wami. Paulo tu nyɛmimɛ nɛ ɔmɛ a he munyu kaa a ji nihi nɛ e “náa bua womi kɛ jeɔ a ngɔ wawɛɛ nitsɛ.” (Kol. 4:11) Paulo wo nyɛmimɛ nɛ ɔmɛ a ti ni komɛ a ta. Mɛ ji Aristarko, Tihiko kɛ Marko. A wo Paulo he wami nɛ e nyɛ nɛ e da e ka amɛ a nya. w20.01 8 ¶2-3

Yesu tsɔɔ hu kaa a be nyɛe maa tsɔɔ nɔ ko nɛ a pɔɛ lɛ nu ɔ bɔ nɛ ke ‘a fɔ nɔ ko ekohu,’ aloo “a je mumi mi kɛ fɔ” nɔ ko ɔ, e ngɛ ha. (Yoh. 3:3-8) Ke a pɔ Kristofo no ko nu ɔ, mɛni blɔ nɔ nɛ bɔ nɛ e susuɔ níhi a he ha a tsakeɔ? Loko Yehowa maa pɔ Kristofohi nɛ ɔmɛ nu ɔ, a hɛ nɔ kami ji kaa a maa hi zugba a nɔ kɛ ya neneene. A kɛ bua jɔmi hyɛɛ be nɛ Yehowa ma je ní yayahi tsuo kɛ je nɛ e maa pee zugba a paradeiso ɔ blɔ. Eko ɔ, a susuɔ bɔ nɛ a ma nya ha ke a tle a weku li nɛ a gbo ɔ si kɛ ba wami mi ekohu ɔ he. Se kɛ je benɛ a pɔ mɛ nu ɔ, a bɔni níhi a he susumi ngɛ blɔ kpa nɔ. Mɛni he je? Pi kaa a susuɔ kaa zugba a nɔ si himi hí. Pi zugba a nɔ haomihi kɛ nyagbahi nɛ ha nɛ a juɛmi tsake. Pi kaa a ba ná he numi ɔ tlukaa kaa zugba a nɔ si himi ɔ be ngɔe hu. Mohu ɔ, Yehowa guɔ e mumi klɔuklɔu ɔ nɔ kɛ tsakeɔ a susumi kɛ a hɛ nɔ kami nɛ be ko ɔ, a bua jɔ he ɔ. w20.01 22 ¶9-11

Ngɛ mlaahi nɛ Mawu kɛ ha Israel bi ɔmɛ mi ɔ, nihi nɛ a hla mɛ kaa a ye nihi a sanehi ɔ tsuɔ sanehi nɛ kɔɔ Mawu jami kɛ sanehi nɛ kɔ we Mawu jami he ɔ tsuo a he ní. Se ngɛ “Kristo ɔ mlaa a” sisi ɔ, asafo mi nikɔtɔma amɛ a blɔ nya ní tsumi ji kaa a ma tsu sanehi nɛ kɔɔ Mawu jami he ɔ pɛ a he ní. (Gal. 6:2) Asafo mi nikɔtɔma amɛ le kaa Mawu ngɔ he blɔ kɛ ha amlaalo ɔmɛ kaa ke nɔ ko tɔ̃ ma a mlaa nɔ, aloo sane ko ba ngɛ ma bi a kpɛti ɔ, a tsu he ní. He blɔ nɛ ɔ nɛ amlaalo ɔmɛ ngɛ he je ɔ, ke nɔ ko tɔ̃ ɔ, a nyɛɔ gblaa nɔ ɔ tue. Eko ɔ, a maa po hiɔ ha nɔ ɔ nɛ e wo, aloo a maa wo nɔ ɔ tsu. (Rom. 13:2-4) Ke nɔ ko nɛ e ngɛ asafo ɔ mi ɔ pee yayami ko nɛ hɛdɔ ngɛ he ɔ, kɛ asafo mi nikɔtɔma amɛ tsuɔ he ní ha kɛɛ? A daa Ngmami ɔ nɔ kɛ hlaa sane ɔ mi konɛ a nyɛ nɛ a mwɔ yi mi kpɔ nɛ da. A kaiɔ hu kaa suɔmi nɔ nɛ a da kɛ wo Kristo ɔ mlaa a. Suɔmi haa nɛ asafo mi nikɔtɔma amɛ susuɔ níhi nɛ a ma nyɛ maa pee kɛ ye bua nɔ nɛ a pee lɛ yayami ngɛ asafo ɔ mi ɔ he. Ngɛ yayami peelɔ ɔ blɔ fa mi ɔ, suɔmi haa nɛ asafo mi nikɔtɔma amɛ hyɛɛ kaa e pia e he niinɛ lo. Jehanɛ hu ɔ, a hyɛɛ nɔ́ nɛ a ma nyɛ maa pee kɛ ye bua yayami peelɔ ɔ konɛ e dla e kɛ Yehowa a kpɛti. w19.05 7 ¶23-24

Yesu tsɔɔ kaa e tsɛ ɔ ngɔ nɛ wami tsuo je, nɛ lɛ ji nɔ nɛ e baa wami tsuo yi benɛ e tu munyu nɛ ngɛ wa mwɔnɛ ɔ ngmami ɔ mi ɔ. Yesu ngɔ e hɛ kɛ fɔ e Tsɛ ɔ nɔ kulaa, nɛ Yehowa hu ha lɛ e he lo nya hiami níhi. Se nɔ́ nɛ pe kulaa a, Yehowa ye bua Yesu nɛ e ye anɔkuale. (Mat. 4:4) Yehowa haa wɔ níhi nɛ ma ha nɛ huɛ bɔmi kpakpa maa hi waa kɛ lɛ wa kpɛti. E gu e Munyu ɔ nɔ kɛ ha nɛ wa le anɔkuale nɛ kɔɔ e he, e yi mi tomi, yi mi tomi nɛ ngɛ si himi he, kɛ hwɔɔ se he. E gu wa fɔli loo ni kpahi a nɔ kɛ ha nɛ wa le anɔkuale ɔ, nɛ kɛ gu lɔ ɔ nɔ ɔ, wa ba le lɛ. Nɛ e yaa nɔ nɛ e yeɔ bua wɔ kɛ gu asafo mi nikɔtɔmahi nɛ a ngɛ suɔmi ɔ kɛ nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yi kpahi nɛ a nane pi si ɔ a nɔ. Jehanɛ hu ɔ, Yehowa tsɔɔ wɔ ní kɛ gu asafo mi kpehi nɛ wa yaa a nɔ. Wa ya piɛɛɔ wa nyɛmimɛ ɔmɛ a he kɛ kaseɔ Yehowa he ní. Kɛ gu blɔ nɛ ɔ kɛ blɔ kpahi a nɔ ɔ, Yehowa tsɔɔ kaa e ji Tsɛ nɛ susuɔ wɔ tsuo wa he.​—La 32:8. w20.02 3 ¶8; 5 ¶13

Ke wa hɛ kɔ̃ɔ nɔ ko nɔ, aloo nɔ ko hɛ kɔ̃ɔ wa nɔ ɔ, tue mi jɔmi be nyɛe maa hi waa kɛ ni kpahi wa kpɛti. E he hia nɛ waa hia hɛkɔ kɛ je wa tsui mi nɛ wa kpa níhi nɛ ma ha nɛ nihi a hɛ nɛ kɔ̃ wa nɔ ɔ peemi. Mɛni tutuutu wa ma nyɛ maa pee kɛ ye bua ni kpahi konɛ a nyɛ nɛ a hwu kɛ si hɛkɔ, nɛ kɛ wa ma plɛ kɛ di tue mi jɔmi se ha kɛɛ? Wa ní peepee kɛ wa munyu tutui ma nyɛ ma ná ni kpahi a nɔ he wami wawɛɛ. Je ɔ suɔ kaa waa ngɔ “níhi nɛ [wa] ngɛ” ɔ kɛ fĩa. (1 Yoh. 2:16) Se ní peepee nɛ ɔ ngɔɔ hɛkɔ kɛ baa. Ke waa kɛ ni kpahi tui níhi nɛ wa ngɛ aloo níhi nɛ wa to kaa wa ma he ɔ a he munyu ɔ, e be hae nɛ a hɛ nɛ kɔ̃ wa nɔ. Blɔ kpa ko hu nɔ nɛ wa ma nyɛ maa gu kɛ tsi hɛkɔ nya ji kaa wa maa pee wa he humi ke a ha wɔ he blɔ komɛ ngɛ asafo ɔ mi. Ke wa pɔɔ he blɔhi nɛ wa ngɛ ɔ a he munyu tumi ɔ, lɔ ɔ maa ngɔ hɛkɔ kɛ ba. Se ke wa jeɔ suɔmi nitsɛnitsɛ kpo kɛ tsɔɔ nihi, nɛ wa jeɔ a yi ngɛ ní kpakpahi nɛ a peeɔ ɔ he ɔ, lɔ ɔ ma ha nɛ a bua maa jɔ níhi nɛ a ngɛ ɔ he, nɛ tue mi jɔmi kɛ kake peemi maa hi asafo ɔ mi. w20.02 18 ¶15-16

O ma nyɛ maa kase Yehowa he ní kɛ gu níhi nɛ e bɔ ɔ a nɔ. (Kpoj. 4:11) Mo susu tsohi kɛ lohwehi nɛ Yehowa bɔ, kɛ bɔ nɛ lɔ ɔ jeɔ e nile ɔ kpo ha a he nɛ o hyɛ. Moo kase bɔ nɛ a bɔ o nɔmlɔ tso ɔ ha a he ní bɔɔ. (La 139:14) Nɛ o susu he wami kpetekpleenyɛ nɛ Mawu kɛ wo pu ɔ mi ɔ he. O hɛ ko je nɔ kaa pu ɔ ji dodoe ayɔ akpehi abɔ nɛ ngɛ ɔ a kpɛti kake pɛ. (Yes. 40:26) Ke o susu níhi nɛ Yehowa bɔ ɔ a he ɔ, o ma ná bumi nɛ mi kuɔ kɛ ha lɛ. Se lemi nɛ wa maa le kaa Yehowa ngɛ he wami nitsɛ, nɛ e nile ɔ hu se be ɔ ji huɛ bɔmi nɛ maa hi waa kɛ lɛ wa kpɛti ɔ sisije pɛ. Ke o suɔ nɛ o ná suɔmi nɛ mi wa kɛ ha Yehowa a, lɛɛ e sa nɛ o le e he níhi fuu. E sa nɛ o ná nɔ mi mami kaa Yehowa susuɔ o he wawɛɛ. Mo kai kaa “ke o hla e se blɔ ɔ, e ma ha nɛ o na lɛ.” (1 Kron. 28:9, NW.) Yehowa de ke: “I gbla mo kɛ ba ye ngɔ.” (Yer. 31:3, NW.) Ke o bua jɔ níhi nɛ Yehowa pee ha mo amlɔ nɛ ɔ he ɔ, suɔmi nɛ o ngɛ kɛ ha lɛ ɔ mi maa wa saminya. w20.03 4 ¶6-7

Bɔfo Paulo hu ngɔ sɔmɔmi ní tsumi ɔ kɛ pee nɔ́ titli ngɛ e si himi mi, nɛ wa ma nyɛ maa kase lɛ. Benɛ e ya Korinto ngɛ e blɔ hiami enyɔne ɔ mi ɔ, sika nɛ e ngɛ ɔ pi, enɛ ɔ he ɔ, e ngɔɔ e be ɔ eko kɛ peeɔ bo tsu nɛ e juaa. E tsu ní tsumi nɛ ɔ kɛ hyɛ e he konɛ e nyɛ nɛ e fiɛɛ sane kpakpa a kɛ tsɔɔ Korinto bi ɔmɛ nɛ ‘e ko he mɛ nɔ́ ko.’ (2 Kor. 11:7) E ngɛ mi kaa Paulo tsu lɛ nitsɛ e ní tsumi mohu lɛɛ, se e ngɔ e juɛmi kɛ ma sɔmɔmi ní tsumi ɔ nɔ titli, nɛ daa He Jɔɔmi Ligbi ɔ, e ya fiɛɛɔ. Benɛ níhi a mi ba hi ha lɛ ɔ, e kɛ e juɛmi ma fiɛɛmi ní tsumi ɔ nɔ wawɛɛ. E ha nɛ Mawu ‘munyu ɔ ngɔ e be wawɛɛ, nɛ e ye Yuda bi ɔmɛ odase kɛ ma nɔ mi kaa Yesu ji Kristo ɔ nɛ.’ (Níts. 18:3-5; 2 Kor. 11:9) Pee se benɛ a wo Paulo tsu jeha enyɔ ngɛ we mi ngɛ Roma a, e ye nihi nɛ a ba slaa lɛ ɔ odase, nɛ e ngma sɛ womihi. (Níts. 28:16, 30, 31) Paulo fia e pɛɛ si kaa e be hae nɛ nɔ́ ko nɛ je e juɛmi ngɛ sɔmɔmi ní tsumi ɔ nɔ. w19.04 4 ¶9