December

Be komɛ ɔ, e he ma nyɛ maa wa ha wɔ kaa wa maa nu ní komɛ nɛ a ngɛ Mawu Munyu ɔ mi ɔ a sisi. Aloo eko ɔ, Yehowa be wa sɔlemihi a heto hae kaa bɔ nɛ wa ngɛ hlae ɔ. Ke e ba lɛ jã a, wa yi mi ma nyɛ maa pee wɔ enyɔɔnyɔ. Ke wa yi mi ngɛ wɔ pee enyɔɔnyɔ nɛ wa tsu we he ní ɔ, lɔ ɔ ma nyɛ ma ha nɛ wa hemi kɛ yemi mi nɛ gbɔjɔ, nɛ e ma puɛ huɛ bɔmi nɛ ngɛ waa kɛ Yehowa wa kpɛti ɔ. (Yak. 1:7, 8) Nɛ e ma nyɛ ma puɛ hɛ kɛ nɔ fɔmi nɛ wa ngɛ ɔ po. Bɔfo Paulo ngɔ hɛ kɛ nɔ fɔmi nɛ wa ngɛ ɔ kɛ to osɛkɛ he. (Heb. 6:19) Osɛkɛ nuɔ mele kɛ daa si ngɛ wo nɔ ke ahumi ngɛ fiae, nɛ e ha we nɛ e jeɔ e blɔ nɔ kɛ ya saa si ngɛ tɛ nɔ. Osɛkɛ he baa se nami ke kɔsɔkɔsɔ ɔ nɛ a kɛ nu mele ɔ kɛ wo osɛkɛ ɔ he ɔ tsɔ we. Kaa bɔ nɛ kana ma nyɛ ma puɛ kɔsɔkɔsɔ ɔ nɛ ngɛ osɛkɛ he ɔ, jã nɔuu kɛ̃ nɛ ke wa yi mi yaa nɔ nɛ e peeɔ wɔ enyɔɔnyɔ ɔ, e ma nyɛ ma puɛ wa hemi kɛ hemi ɔ. Ke nɔ ko nɛ e yi mi ngɛ lɛ pee enyɔɔnyɔ kɛ si temi kɛ womi kpe ɔ, hɛ kɛ nɔ fɔmi nɛ e ngɛ kaa Yehowa si womihi maa ba mi ɔ mi ma nyɛ ma gbɔjɔ. Ke wa hemi kɛ yemi mi gbɔjɔ ɔ, hɛ kɛ nɔ fɔmi nɛ wa ngɛ ɔ hu maa laa. Ke nɔ ko ngɛ si fɔfɔɛ nɛ ɔ mi ɔ, e ma nyɛ maa ba kaa e be bua jɔmi náe kɔkɔɔkɔ! w21.02 30 ¶14-15

Eko ɔ, Abraham ye jeha 70 kɛ se benɛ e kɛ e weku ɔ je Ur ma a mi ɔ. (1 Mose 11:31–12:4) E hi bo tsuhi a mi, nɛ e hia kɛ ya he slɔɔtoslɔɔtohi ngɛ Kanaan zugba a nɔ maa pee jeha lafa. Abraham gbo benɛ e ye jeha 175. (1 Mose 25:7) Se e nɛ si nɛ Yehowa wo lɛ kaa e maa ngɔ zugba a ngɔ ha e kɛ e nina a mi bami. Nɛ e se kɛ we ngɛ je mi konɛ e na ma a, nɛ ji Mawu Matsɛ Yemi ɔ nɛ a to sisi ɔ. Ngɛ lɔ ɔ mi po ɔ, Ngmami ɔ tsɔɔ kaa Abraham “bwɔ nɛ e tsui nɔ e mi” loko e gbo. (1 Mose 25:8, NW) E ngɛ mi kaa Abraham kɛ nyagbahi fuu kpe mohu lɛɛ, se e ya nɔ nɛ e ná hemi kɛ yemi nɛ mi wa ngɛ Yehowa mi, nɛ e bua jɔ he kaa e maa mlɛ Yehowa. Mɛni lɛ ye bua lɛ? Ngɛ Abraham si himi mi tsuo ɔ, Yehowa po e he piɛ, nɛ e kɛ lɛ hi si kaa e huɛ. (1 Mose 15:1; Yes. 41:8; Yak. 2:22) Mwɔnɛ ɔ, wɔ hu wa ngɛ ma nɛ e ngɛ sisi tomi nitsɛnitsɛ ɔ mlɛe kaa bɔ nɛ Abraham pee ɔ. (Heb. 11:10) Se wɔɔ lɛɛ, pi kpaako nɛ wa ngɛ mlɛe nɛ a to ma a sisi. A to Mawu Matsɛ Yemi ɔ sisi ngɛ jeha 1914 ɔ mi, nɛ e ngɛ nɔ yee momo ngɛ hiɔwe. (Kpoj. 12:7-10) Se wa ngɛ mlɛe nɛ Matsɛ Yemi ɔ nɛ ba ye zugba a tsuo nɔ. w20.08 4-5 ¶11-12

Ja wa baa wa he si nɛ wa toɔ wa tsui si loko wa ma nyɛ maa bu ni kpahi tue saminya. Yi mi tomi etɛ komɛ a he je nɛ e sa nɛ waa pee jã. Kekleekle ɔ, e maa ye bua wɔ konɛ wa he ko sɔ kɛ kojo nihi. Enyɔne ɔ, lɔ ɔ maa ye bua wɔ konɛ waa le wa nyɛmi ɔ susumihi kɛ bɔ nɛ e ngɛ he nue ha, nɛ e ma ha nɛ wa mi mi maa sã wɔ ngɛ e he wawɛɛ. Etɛne ɔ, ke wa ngmɛ wa nyɛmi ɔ blɔ nɛ e tu munyu ɔ, lɔ ɔ ma nyɛ maa ye bua lɛ nɛ e yɔse ní komɛ ngɛ lɛ nitsɛ e he. Be komɛ ɔ, ja o kɛ nɔ ko sɛɛ bɔ nɛ o nuɔ níhi a he ha a he ní loko o maa le nɔ́ tutuutu nɛ ngɛ mo pee. Akɛnɛ e slo wa nyɛmimɛ komɛ a kusumi, bɔ nɛ a tsɔse mɛ ha kɛ bɔ nɛ a ngɛ ha he je ɔ, e he waa ha mɛ kaa a ma de ni kpahi bɔ nɛ a nuɔ he ha. Eko ɔ, e ma he be loko a kɛ wɔ maa sɛɛ ní, se ja a kɛ wɔ sɛɛ ní loko wa ma nyɛ maa le nɔ́ nɛ ngɛ a tsui mi nitsɛnitsɛ. Ke wa to wa tsui si kaa Yehowa a, a ma nyɛ ma ná wa mi hɛ kɛ nɔ fɔmi. Nɛ lɔ ɔ se ɔ, ke a pee klaalo kaa a kɛ wɔ maa sɛɛ ní ɔ, e sa nɛ waa bu mɛ tue saminya. w20.04 15-16 ¶6-7

Behi fuu ɔ, lohi hiɔ he nɛ nyu ɔ hi ha mɛ ngɛ, nɛ niye ní hu ngɛ lejɛ ɔ. Se anɛ be nɛ wo hɛlɔ kɛ yaa wo ɔ he hia lo? Ma se sane kpakpa fiɛɛlɔ ko nɛ ngɛ Pacific island ɔ ba yɔse kaa be pɔtɛɛ ko ngɛ nɛ ke nɔ ko ya wo ɔ e ma nyɛ maa gbe lo. Nyɛminyumu ko fɔ lɛ nine kaa e kɛ lɛ nɛ ya wo. Ma se sane kpakpa fiɛɛlɔ ɔ de nyɛminyumu ɔ ke: “Ma ba mɔtu ngmlɛ nɛɛ konɛ waa ya.” Nyɛminyumu ɔ de lɛ ke: “O nui mi sisi, wa yaa wo be mi nɛ wa maa gbe lo se pi be nɛ maa da wɔ.” Kristofohi nɛ a hi si ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ fiɛɛ ngɛ hehi nɛ a maa na nihi ngɛ kɛ be nɛ a maa na mɛ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, Yesu se nyɛɛli ɔmɛ fiɛɛ ngɛ sɔlemi we ɔ, kpe hehi, wehi a mi kɛ juahi a nɔ. (Níts. 5:42; 17:17; 18:4) Mwɔnɛ ɔ, wɔ hu e sa nɛ waa le bɔ nɛ nihi nɛ a ngɛ wa kpɔ ɔ mi ɔ peeɔ a ní ha. E sa nɛ waa to wa níhi a he blɔ nya saminya konɛ wa nyɛ nɛ waa fiɛɛ ha nihi ngɛ hehi nɛ wa maa na mɛ ngɛ kɛ be nɛ wa maa na mɛ.​—1 Kor. 9:19-23. w20.09 4 ¶8-9

Blɔ kake nɛ wa ma nyɛ maa gu nɔ kɛ ha nɛ huɛ bɔmi nɛ hi waa kɛ Yesu wa kpɛti ji kaa wa ma fĩ blɔ nya nɛ Yehowa asafo ɔ to ɔ se. Ke wa fĩ nihi nɛ a hla mɛ kaa a nyɛɛ wa hɛ mi ngɛ asafo ɔ mi ɔ a se ɔ, lɔ ɔ haa nɛ huɛ bɔmi nɛ ngɛ waa kɛ Yesu nɛ ji asafo ɔ yi ɔ wa kpɛti ɔ mi waa. (Efe. 4:16) Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, amlɔ nɛ ɔ, wa ngɛ mɔde bɔe kaa waa kɛ Matsɛ Yemi Asa amɛ tsuo ma tsu ní saminya. Enɛ ɔ he ɔ, a bla asafo komɛ. Blɔ nya tomi nɛ ɔ ye bua nɛ asafo ɔ baa sika nɛ nihi kɛ yeɔ bua a yi. Se tsakemi nɛ ɔ hu biɔ nɛ fiɛɛli komɛ nɛ a pee tsakemi ngɛ a si fɔfɔɛ mi. Eko ɔ, fiɛɛli anɔkualetsɛmɛ nɛ ɔmɛ sɔmɔ ngɛ asafo ko mi jehahi babauu, nɛ huɛ bɔmi kpakpa ngɛ a kɛ nyɛmimɛ nɛ a ngɛ jamɛ a asafo ɔ mi ɔ a kpɛti. Se amlɔ nɛ ɔ, a ke a ya sɔmɔ ngɛ asafo kpa mi. Ke fiɛɛli anɔkualetsɛmɛ nɛ ɔmɛ fĩ blɔ nya tomi nɛ ɔ se ɔ, hyɛ bɔ nɛ Yesu bua maa jɔ ha! w20.04 24 ¶14

Omleyi je matsɛ ɔ kɛ woyi je matsɛ ɔ yaa nɔ nɛ a tuaa a sibi, ejakaa a ti nɔ fɛɛ nɔ suɔ nɛ e nɔ yemi ɔ nɛ pee nɔ yemi nɛ ngɛ he wami pe kulaa ngɛ je ɔ mi. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, mo susu nɔ́ nɛ ba benɛ a gbe je mi ta enyɔne ɔ nya nɛ Soviet Union kɛ mahi nɛ a piɛɛ e he ɔ ye Yuropa mahi fuu a nɔ ɔ he nɛ o hyɛ. Omleyi je matsɛ ɔ ní peepee ha nɛ woyi je matsɛ ɔ kɛ ma kpahi ya so nɛ a ha nɛ a ta buli ɔmɛ pee kake nɛ a tua omleyi je matsɛ ɔ. A tsɛɛ kuu nɛ ɔ ke North Atlantic Treaty Organization. Loloolo ɔ, omleyi je matsɛ ɔ kɛ woyi je matsɛ ɔ ngɛ sika fuu puɛe konɛ a kɛ ha nɛ a tabo ɔmɛ a he nɛ wa wawɛɛ. Jehanɛ hu ɔ, omleyi je matsɛ ɔ ya fĩ woyi je matsɛ ɔ he nyɛli a se, nɛ woyi je matsɛ ɔ hu ya fĩ omleyi je matsɛ ɔ he nyɛli a se ngɛ Afrika, Asia, kɛ Latin America, nɛ enɛ ɔ tsɔɔ kaa a kɛ a sibi ngɛ hwue. Lingmi nɛ ɔ hu ɔ, Russia kɛ mahi nɛ a piɛɛ e he ɔ ná ma kpahi a nɔ he wami ngɛ je ɔ mi tsuo. Jehanɛ hu ɔ, e gu kɔmpiutahi a nɔ nɛ e kɛ woyi je matsɛ ɔ ngɛ ta hwue. Matsɛmɛ nɛ ɔmɛ ngɛ a sibi piae kaa a gu kɔmpiuta blɔ nɔ tomi komɛ a nɔ kɛ ha nɛ a nɔ yemi ɔ ngɛ puɛe, nɛ a sika hu ngɛ tae. Kaa bɔ nɛ Daniel gba a, loloolo ɔ, omleyi je matsɛ ɔ ngɛ Mawu we bi tuae.​—Dan. 11:41. w20.05 13 ¶5-6

“Anɛ binyɛ hɛ maa je lɛ nitsɛ e bi nɛ ngɛ nyɔ nya nɔ lo?” Yehowa lɛ bi sane nɛ ɔ ngɛ gbalɔ Yesaya be ɔ mi. Mawu de e we bi ke: “Ke binyɛ hɛ maa je e bi nɔ po, imi lɛɛ ye hɛ be [nyɛ] nɔ jee kɔkɔɔkɔ.” (Yes. 49:15) Yehowa kɛ e he pɔɛ binyɛ he tomi, se ngɛ si fɔfɔɛ nɛ ɔ mi lɛɛ e pee jã. Yehowa ngɔ huɛ bɔmi nɛ ngɛ binyɛ kɛ e bi a kpɛti ɔ kɛ to huɛ bɔmi nɛ mi wa nɛ ngɛ e kɛ e sɔmɔli a kpɛti ɔ he. Binyɛmɛ fuu nuɔ he kaa bɔ nɛ nyɛmiyo ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Jasmin ɔ nu he ɔ. E de ke: “Ke o pupɔ bimwɔyo ɔ, lɔ ɔ haa nɛ huɛ bɔmi nɛ ba hiɔ o kɛ o bi ɔ nyɛ kpɛti ɔ hiɔ si nyɛ wami be tsuo.” Ke Yehowa bi ko kɛ asafo ɔ kpa bɔmi ɔ, Yehowa yɔseɔ. Behi fuu ɔ, wa nyɛmimɛ babauu nɛ a kpa fiɛɛmi kɛ asafo mi kpehi yami loo a kɛ asafo ɔ kpa bɔmi ɔ kpaleɔ kɛ baa asafo ɔ mi ekohu, nɛ ke e ba jã a, wa bua jɔɔ wawɛɛ! Kaa bɔ nɛ Yehowa suɔ nɛ a kpale kɛ ba a, wɔ hu wa suɔ nɛ a kpale kɛ ba.​—1 Pet. 2:25. w20.06 18 ¶1-3

Pi juetlihi tsuo nɛ wa ma nyɛ maa na. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, juetlihi nɛ wa nɛ ɔ ji juetlihi nɛ a he jua wa pe kulaa. Ngɛ Yesu Yoku ɔ Nɔ Fiɛɛmi ɔ mi ɔ, e tu hiɔwe juetlihi nɛ a he jua wa kulaa pe he lo nya níhi ɔ a he munyu. Lɔ ɔ se ɔ, e de ke: “He nɛ o juetli ngɛ ɔ, lejɛ ɔ nɛ o tsui hu maa hi.” (Mat. 6:19-21) Ke wa naa nɔ́ ko kaa e he jua wa a, lɔ ɔ haa nɛ wa diɔ jamɛ a nɔ́ ɔ se. Ke wa ná biɛ kpakpa loo si dami kpakpa ngɛ Mawu hɛ mi ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa wa to “juetli si . . . ngɛ hiɔwe.” Yesu tsɔɔ kaa juetli nɛ ɔ be nyɛe ma puɛ, nɛ nɔ ko hu be nyɛe maa ju. Bɔfo Paulo wo wɔ he wami kaa ‘wa hɛ ngmɛ nɛ hi níhi nɛ a nɛ ɔ nɔ.’ (2 Kor. 4:17, 18) Juetlihi nɛ a nɛ ɔ eko ji jɔɔmihi nɛ wa ma ná ngɛ Mawu je ehe ɔ mi. Anɛ wa ngɔɔ wa ní peepee kɛ tsɔɔ kaa wa hɛ sa juetlihi nɛ a nɛ nɛ ɔmɛ lo? w20.05 26 ¶1-2

Kaa bɔ nɛ hiɔmi haa nɛ tsohi waa flɔflɔɔflɔ ɔ, nɔ́ nɛ Mose tsɔɔ Israel bi ɔmɛ ɔ wo a hemi kɛ yemi mi he wami wawɛɛ. Kɛ wa maa pee kɛ le kaa wa ní tsɔɔmi nuɔ tso jã ha kɛɛ? Ke wa ngɛ fiɛɛe ngɛ wehi a mi loo wa ngɛ ma nɔ odase yee ɔ, e sa nɛ waa ngɔ Baiblo ɔ kɛ tsɔɔ nihi Mawu biɛ nɛ ji Yehowa a. Wa ma nyɛ ma ha mɛ wa womi ɔmɛ eko, wa ma nyɛ ma je videohi nɛ a taa nɔ tsui he kɛ tsɔɔ mɛ, nɛ wa ma nyɛ maa tsɔɔ mɛ níhi nɛ ngɛ wa wɛbsaiti ɔ nɔ nɛ woɔ Yehowa hɛ mi nyami ɔ hulɔ. Ke wa ngɛ ní tsumi he loo sukuu aloo wa ngɛ blɔ hiae ɔ, wa ma nyɛ ma ná he blɔ kɛ tsɔɔ nihi wa Mawu nɛ ngɛ suɔmi ɔ he ní kɛ bɔ nɛ e ngɛ ha. Wa ma nyɛ maa tsɔɔ mɛ ní kpakpahi nɛ Yehowa to ngɛ adesahi kɛ zugba a he. Nɛ ke a nu ní nɛ ɔmɛ ɔ, eko ɔ, e ma ha nɛ a na bɔ nɛ Yehowa suɔ mɛ ha. Ke wa tsɔɔ ni kpahi wa Tsɛ nɛ ngɛ suɔmi ɔ he ní ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa wa ngɛ ye buae konɛ Mawu biɛ ɔ he nɛ tsɔ. Jehanɛ hu ɔ, e yeɔ bua nɛ nihi naa kaa a tsɔɔ mɛ Mawu he lakpa munyuhi fuu. Wa tsɔɔ nihi ní kpakpahi nɛ a se be nɛ ma ha nɛ a ná bua jɔmi.​—Yes. 65:13, 14. w20.06 10 ¶8-9

Ke wa suɔ nɛ waa ye bua nihi nɛ a ngɛ hlae nɛ a kpale kɛ ba Yehowa ngɔ ɔ, mɛni suhi nɛ e sa nɛ wa ná? Kadi nɔ́ nɛ wa ma nyɛ maa kase ngɛ Yesu nɔ́ he tomi nɔ́ nɛ kɔɔ bi ko bɔlɔ ɔ he ɔ mi. (Luka 15:17-24) Bi ɔ yɔse kaa e je kuasia, nɛ e mwɔ e yi mi kpɔ kaa e maa kpale kɛ ba we mi. E tsɛ ɔ na lɛ nɛ e ma, nɛ e kɛ lɛ ya kpe, e fua lɛ, nɛ e ha nɛ e ná nɔ mi mami kaa loloolo ɔ, e suɔ lɛ. Bi ɔ he nile gba e nya, nɛ e susu kaa e sɛ nɛ e tsɛ ɔ kɛ lɛ nɛ hi si kaa e bi. Benɛ bi ɔ ngɛ e tsɛ ɔ bɔ nɛ e nu he ha a dee ɔ, e tsɛ ɔ mi mi sã lɛ. Lɔ ɔ he ɔ, e tsɛ ɔ pee ní pɔtɛɛ komɛ kɛ ha nɛ e bi ɔ ná nɔ mi mami kaa e bua jɔ kaa e kpale kɛ ba, nɛ e kɛ lɛ maa hi si kaa e bi nɛ e suɔ lɛ. E tsɛ ɔ ngmɛ okplɔɔ kɛ ha lɛ, nɛ e ha lɛ tade kpakpahi kɛ tsɔɔ kaa e suɔ lɛ. Yehowa ngɛ kaa tsɛ ɔ nɛ ngɛ nɔ́ he tomi nɔ́ ɔ mi ɔ. E suɔ wa nyɛmimɛ nɛ a kɛ asafo ɔ kpa bɔmi ɔ, nɛ e suɔ nɛ a kpale kɛ ba e ngɔ. Ke wa kase Yehowa a, wa ma nyɛ maa ye bua mɛ nɛ a kpale kɛ ba. Se enɛ ɔ biɔ nɛ waa to wa tsui si, wa mi mi nɛ sã wɔ ngɛ a he, nɛ wa je suɔmi kpo kɛ tsɔɔ mɛ. w20.06 25-26 ¶8-9

Yesu tsɔɔ kaa ni komɛ maa kplɛɛ anɔkuale ɔ nɔ “kɛ bua jɔmi,” se ke a kɛ a hemi kɛ yemi ɔ he ka kpe ɔ, a maa ngmɛɛ a hemi kɛ yemi ɔ he. (Mat. 13:3-6, 20, 21) Eko ɔ, a li kaa Yesu se nɛ a maa nyɛɛ ɔ ma ha nɛ a kɛ nyagbahi aloo si himi nɛ mi wa nɛ kpe. (Mat. 16:24) Aloo eko ɔ, a susu kaa ke a nyɛɛ Kristo se ɔ, a ma ná jɔɔmi sɔuu. Se akɛnɛ wa ngɛ je yaya mi he je ɔ, waa kɛ nyagbahi maa kpe. Wa si fɔfɔɛ ma nyɛ ma tsake, nɛ lɔ ɔ ma ha nɛ bua jɔmi nɛ wa ngɛ ɔ maa ba si. (La 6:6; Fiɛlɔ 9:11) Wa nyɛmimɛ fuu ngɔ a ní peepee kɛ tsɔɔ kaa a ngɛ nɔ mi mami kaa nɔ́ nɛ a heɔ yeɔ ji anɔkuale. Mɛni he je nɛ wa deɔ jã? Ke nyɛmi ko pee mɛ nɔdɔ nɔ́ ko aloo nɔ ko pee yayami nɛ hɛdɔ ngɛ he po ɔ, a ngmɛɛ we a hemi kɛ yemi ɔ he. (La 119:165) Be fɛɛ be nɛ a kɛ nyagba ko maa kpe ɔ, lɔ ɔ mohu haa nɛ a hemi kɛ yemi ɔ mi waa. (Yak. 1:2-4) E sa nɛ wa ná jamɛ a hemi kɛ yemi ɔ eko. w20.07 8 ¶1; 9 ¶4-5

Loko o maa je Baiblo kanemi sisi ɔ, mo bi Yehowa nɛ e ye bua mo konɛ o na bɔ nɛ nɔ́ nɛ o ma kanemi ɔ maa ye bua mo ha. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, ke o ngɛ ga womi hlae ngɛ blɔ nɔ nɛ o maa gu kɛ da nyagba ko nya he ɔ, mo bi Yehowa nɛ e ye bua mo nɛ o na sisi tomi mlaahi ngɛ e Munyu ɔ mi nɛ ma nyɛ maa ye bua mo ngɛ si fɔfɔɛ ɔ mi. (Filip. 4:6, 7) Yehowa ha wɔ nyɛmi nɛ waa kɛ poɔ níhi a he foni ngɛ wa juɛmi mi. Bɔ nɛ pee nɛ o nu Baiblo mi sane ko sisi saminya a, e sa nɛ o po nɔ́ nɛ o ngɛ kanee ɔ he foni, nɛ o ngɔ o he kɛ wo si fɔfɔɛ ɔ mi. Bɔɔ mɔde nɛ o na níhi kaa bɔ nɛ nɔ nɛ o ngɛ e he sane kanee ɔ na níhi ha a, nɛ o nu níhi a he kaa bɔ nɛ e nu níhi a he ha a. Lɔ ɔ se ɔ, mo pue o yi mi tɛ. O yi mi tɛ nɛ o ma pue ɔ tsɔɔ kaa o ma susu nɔ́ nɛ o ngɛ kanee ɔ he saminya nɛ o na bɔ nɛ e kɔɔ o he ha. Jã nɛ o maa pee ɔ maa ye bua mo konɛ o nu nɔ́ nɛ o ngɛ kasee ɔ sisi saminya. Ke o kane Baiblo ɔ nɛ o pue we o yi mi tɛ ngɛ he ɔ, e ngɛ kaa bo nɛ a poo kɛ pue okplɔɔ nɔ, se a kpɛ we lolo. Yi mi tɛ puemi yeɔ bua wɔ nɛ wa poɔ nɔ́ nɛ wa ngɛ kanee ɔ he foni. w21.03 15 ¶3-5

Paulo ko nyɛ ko ngɔ e juɛmi kɛ ma e sa si himi ɔ nɔ, nɛ e ko susu kaa kaa e ba pee we Kristofo no nɛ ngɛ kã a, jinɛ a ko wui lɛ tsu. E mi mi ko nyɛ fu nyumuhi nɛ a ngɛ Asia nɛ a kua lɛ ɔ, nɛ eko ɔ, e ko ná we e huɛ ɔmɛ a mi hɛ kɛ nɔ fɔmi hu. Se Paulo pee we ní nɛ ɔmɛ ekoeko. E ngɛ mi kaa Paulo le kaa e be kɛe nɛ a maa gbe lɛ mohu lɛɛ, se e hɛ ji sane nɛ he hia, nɛ ji Yehowa hɛ mi nyami nɛ e maa wo ɔ nɔ. E ya nɔ nɛ e susu blɔ nɔ nɛ e maa gu kɛ wo ni kpahi he wami ɔ he. E sɔle ha Yehowa be fɛɛ be kɛ tsɔɔ kaa e ngɔ e hɛ kɛ fɔ e nɔ. Paulo ngɔɛ e juɛmi kɛ ma nihi nɛ a kua lɛ ɔ a nɔ tsɔ, mohu ɔ, e je hɛ sa kpo ngɛ níhi nɛ e huɛmɛ anɔkualetsɛmɛ pee kɛ ye bua lɛ ɔ a he. Jehanɛ hu ɔ, Paulo ya nɔ nɛ e kase Mawu Munyu ɔ. (2 Tim. 3:16, 17; 4:13) Nɔ́ nɛ pe kulaa a, e ná nɔ mi mami kaa Yehowa kɛ Yesu suɔ lɛ. w21.03 18 ¶17-18

Ngɛ bɔfo ɔmɛ a gbenɔ se ɔ, lakpa Kristofohi a he ba hiɛ ngɛ asafo ɔ mi, nɛ a bɔni lakpa tsɔɔmihi nɛ dɛ Baiblo ɔ nɔ ɔ tsɔɔmi. Kɛ je jamɛ a be ɔ kɛ ba su jeha 1870 ɔ, Mawu blɔ nya tomi ko be zugba a nɔ. Lakpa Kristofohi a he ba hiɛ kaa hu, enɛ ɔ he ɔ, e he ba wa kaa a maa le nihi nɛ a ji anɔkuale Kristofohi. (Mat. 13:36-43) Mɛni he je nɛ e he hia kaa waa le enɛ ɔ? E haa nɛ wa naa kaa nɔ́ nɛ wa kane ngɛ Daniel yi 11 kɛ kɔ omleyi je matsɛ ɔ kɛ woyi je matsɛ ɔ he ɔ be nyɛe ma kɔ nɔ yeli kɛ matsɛ yemihi nɛ a hi si ngɛ bɔfo ɔmɛ a gbenɔ se kɛ ba si jeha 1870 ɔ a he. Mawu we bi be jamɛ a be ɔ mi nɛ a ma tua mɛ. Se kɛ je jeha 1870 ɔ kɛ ma a, e he wɛ kaa o maa le omleyi je matsɛ ɔ kɛ woyi je matsɛ ɔ. w20.05 3 ¶5

Yoel gba kaa baalɛhi babauu ma ba kpata Israel zugba a hɛ mi nɛ a ma puɛ niba ní tsuo nɛ ngɛ Israel zugba a nɔ ɔ! (Yoel 1:4) Ngɛ jehahi nɛ be ɔ mi ɔ, wa nu gbami nɛ ɔ sisi kaa, Yehowa we bi ngɛ fiɛɛe kaa baalɛhi nɛ nɔ́ ko be nyɛe maa tsi a nya. Wa ba le hu kaa ní tsumi nɛ ɔ ma gba “zugba” a, loo nihi nɛ jami hɛ mi nyɛɛli ɔmɛ ngɛ mɛ kudɔe ɔ a nya. Se ke wa susu gbami ɔ tsuo he saminya a, wa maa na kaa sisi numi nɛ ɔ dɛ. Mo kadi si nɛ Yehowa wo ngɛ baalɛ ɔmɛ a he ɔ. E de ke: “Ma je baalɛ tabo nɛ je omleyi je ba tua nyɛ ɔ kɛ je nyɛ he kɛ ho lokoo ya.” (Yoel 2:20) Ke baalɛ nɛ ɔmɛ daa si kɛ ha Yehowa Odasefohi nɛ a buɔ Yesu fami tue, nɛ a fiɛɛɔ nɛ a peeɔ nihi kaseli ɔ, lɛɛ mɛni he je nɛ Yehowa wo si kaa e ma je mɛ kɛ ho lokoo ya a? (Eze. 33:7-9; Mat. 28:19, 20) E ngɛ heii kaa pi Yehowa sɔmɔli anɔkualetsɛmɛ ɔmɛ ji nihi nɛ e ma je mɛ kɛ ho, se mohu ɔ, nɔ ko aloo nɔ́ ko nɛ gbaa Yehowa we bi a nya. w20.04 3 ¶3-5

Ke wa nu he kaa Yehowa ha we wa sɔlemi ɔ heto amlɔ nɔuu ɔ, kɛ e sa nɛ waa pee wa ní ha kɛɛ? Yakobo tsɔɔ kaa e sa nɛ waa ya nɔ nɛ waa ‘hi Mawu bie.’ Yehowa mi mi be fue ke wa ya nɔ nɛ wa bi lɛ kaa e ha wɔ juɛmi, nɛ e be wa hɛ mi kae hulɔ. Wa hiɔwe Tsɛ ɔ ‘haa nɔ nɔ́ faa.’ Enɛ ɔ he ɔ, ke wa sɔle kaa e ha wɔ juɛmi nɛ wa kɛ da kahi a nya a, e ma ha wɔ faa. (La 25:12, 13) E naa kahi nɛ waa kɛ kpeɔ ɔ, ke wa ngɛ nɔ́ nae ɔ e dɔɔ lɛ, nɛ e pee klaalo kaa e maa ye bua wɔ. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, enɛ ɔ haa nɛ wa bua jɔɔ wawɛɛ nitsɛ! Mɛni blɔ nɔ Yehowa guɔ kɛ haa wɔ juɛmi? Yehowa haa wɔ juɛmi kɛ guɔ e Munyu ɔ nɔ. (Abɛ 2:6) Bɔ nɛ pee nɛ wa ná juɛmi ɔ, e sa nɛ waa kase Mawu Munyu ɔ kɛ Baiblo kasemi ní ɔmɛ. Se e he hia nɛ waa pee babauu pe nile kɛkɛ nɛ wa ma ná. E sa nɛ waa kɛ nɔ́ nɛ Mawu deɔ wɔ ɔ nɛ tsu ní. Yakobo ngma ke: “Nyɛ ba pee munyu ɔ nɔ yeli, se pi e nuli pɛ kɛkɛ.” (Yak. 1:22) Ke waa kɛ ga womi nɛ Mawu kɛ haa wɔ ɔ tsuɔ ní ɔ, lɔ ɔ ma ha nɛ waa ya nɔ nɛ waa di tue mi jɔmi se, waa pee nihi nɛ a nuɔ nɔ́ sisi, nɛ waa na nihi mɔbɔ. (Yak. 3:17) Su nɛ ɔmɛ yeɔ bua wɔ nɛ wa fĩɔ si ngɛ ka fɛɛ ka nɛ waa kɛ kpeɔ ɔ mi, nɛ wa yaa nɔ nɛ wa náa bua jɔmi. w21.02 29 ¶10-11

Baiblo kaselɔ ma nyɛ maa ya e hɛ mi kɛ su baptisimi he ke nihi nɛ a ngɛ asafo ɔ mi ɔ ye bua lɛ. Fiɛɛli tsuo nɛ a ngɛ asafo ɔ mi ɔ ma nyɛ maa ye bua nɛ asafo ɔ nɛ ya hɛ mi. Daa blɔ gbalɔ ko de ke: “A pɔɔ demi ke: Pi nɔ kake nɛ lɛɛ bi. I susu kaa munyu nɛ ɔ ji anɔkuale ngɛ kaselɔ peemi ní tsumi ɔ blɔ fa mi. Behi fuu ɔ, nihi nɛ a ngɛ asafo ɔ mi ɔ tsuo lɛ a yeɔ bua loko nɔ ko baa anɔkuale ɔ mi.” Weku li, huɛmɛ, kɛ tsɔɔli yeɔ bua loko jokuɛ ko waa. A peeɔ jã kɛ gu he wami nɛ a woɔ lɛ kɛ níhi nɛ a he hia ngɛ si himi mi nɛ a tsɔɔ lɛ ɔ nɔ. Jã nɔuu kɛ̃ nɛ fiɛɛli hu ma nyɛ maa wo Baiblo kaseli ga, a wo mɛ he wami, nɛ a pee nɔ hyɛmi nɔ́ kpakpa kɛ ha mɛ konɛ a ya a hɛ mi kɛ su baptisimi he. (Abɛ 15:22) Mɛni he je nɛ e sa nɛ tsɔɔlɔ nɛ ngmɛ blɔ nɛ fiɛɛli kpahi nɛ a ye bua e Baiblo kaselɔ ɔ? Ejakaa nihi fuu ma nyɛ maa ye bua Baiblo kaselɔ ko nɛ e ya e hɛ mi. w21.03 8 ¶1-3

E sa nɛ Kristofohi tsuo nɛ a hyɛ nɛ hi nɛ a ko pee kaa nɔ́ nɛ a ngɛ Yehowa sɔmɔe nɛ jamɛ a be ɔ mi nɔuu a hi ní yayahi pee. Bɔfo Yohane tsɔɔ kaa wa be nyɛe maa hi nyɛɛe ngɛ anɔkuale ɔ nya nɛ jamɛ a be ɔ mi nɔuu waa kɛ wa he nɛ hi je mi bami yaya mi woe. (1 Yoh. 1:6) Ke wa suɔ nɛ Mawu bua nɛ jɔ wa he amlɔ nɛ ɔ kɛ hwɔɔ se ɔ, lɛɛ e sa nɛ be fɛɛ be ɔ, wa kai kaa Yehowa naa nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ wa peeɔ ɔ. Ke adesa nɛ nɔ́ nɛ wa ngɛ pee ngɛ laami mi po ɔ, Yehowa lɛɛ e naa. (Heb. 4:13) E sa nɛ wa kua susumi nɛ je ɔ hɛɛ ngɛ yayami he ɔ. Ngɛ Yohane be ɔ mi ɔ, hemi kɛ yemi kuali tsɔɔ kaa nɔ ko ma nyɛ maa je blɔ nɛ e ngɔ e he kɛ wo ní yayamihi a peemi mi nɛ jamɛ a be ɔ mi nɔuu huɛ bɔmi kpakpa nɛ hi e kɛ Mawu a kpɛti. Mwɔnɛ ɔ, nihi hɛɛ susumi kaa jã. Nihi fuu deɔ ke a heɔ Mawu yeɔ, se a kplɛɛ we nɔ́ nɛ Yehowa de ngɛ yayami he ɔ nɔ, titli nɔ́ nɛ kɔɔ bɔmi nami he ɔ. Bɔmi nami mi ní peepee komɛ ngɛ nɛ Yehowa kplɛɛ we nɔ, se nimli nɛ ɔmɛ tsɔɔ kaa ke nɔ ko suɔ nɛ e kɛ e he nɛ wo jamɛ a ní ɔmɛ a mi ɔ, tɔmi ko be he. w20.07 22 ¶7-8

Anɛ o yeɔ bua nyɛmimɛ yihi nɛ a ngɛ asafo ɔ mi ɔ nɛ o fãa a he lo? Mo susu si fɔfɔɛ nɛ ɔ he nɛ o hyɛ. Nyɛmimɛ komɛ to he hɛ kaa nyɛmiyo ko nɛ e huno be asafo ɔ mi ɔ kpɛɛ se kɛ baa asafo mi kpe, nɛ ke a kpa hu ɔ, e jeɔ nɔuu. E kɛ e bi ɔmɛ hu pɔɛ asafo mi kpehi bami, nɛ a susu kaa e sa nɛ e kɛ e nane nɛ ma si nɛ e ngɔ e bi ɔmɛ kɛ ba asafo mi kpe. Se anɔkuale sane ji kaa nyɛmiyo ɔ ngɛ nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ e ma nyɛ pee, se níhi lɛ yɛ nɔ saminya. E be e si fɔfɔɛ ɔ nɔ he wami; nɛ pi lɛ nɛ e maa tsɔɔ kaa jokuɛ ɔmɛ nɛ a ya asafo mi kpe loo a ko ya. Ke o jeɔ nyɛmiyo nɛ ɔ yi nɛ o tuɔ ní kpakpahi nɛ e peeɔ ɔ a he munyu kɛ tsɔɔ ni kpahi ɔ, eko ɔ, lɔ ɔ ma ha nɛ a kpa e he munyu yaya tumi. Asafo mi nikɔtɔmahi le kaa Yehowa suɔ nɛ a hyɛ yihi a nɔ saminya. (Yak. 1:27) Asafo mi nikɔtɔmahi kaseɔ Yesu nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ nɛ a bɔɔ mɔde kaa a maa nu níhi a sisi. A wui mlaahi fuu ngɛ níhi a he, mohu ɔ, a bɔɔ mɔde kaa a maa pee nihi kpakpa nɛ a nu mɛ sisi. (Mat. 15:22-28) Asafo mi nikɔtɔmahi bɔɔ mɔde kaa a ma ha nɛ nyɛmimɛ yi ɔmɛ nɛ a nu he kaa Yehowa kɛ e we asafo ɔ suɔ mɛ nɛ a susuɔ a he. w20.09 24-25 ¶17-19

Gbalɔ Daniel ba e he si nɛ e bi Yehowa blɔ tsɔɔmi ngɛ níhi a he. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, benɛ Yehowa kɛ lɛ tsu ní kɛ tsɔɔ Nebukadnezar nlami ɔ sisi ɔ, e ngɔɛ hɛ mi nyami ɔ kɛ ha e he. Mohu ɔ, e pee e he humi nɛ e ngɔ hɛ mi nyami ɔ tsuo kɛ ha Yehowa. (Dan. 2:26-28) Mɛni wa ma nyɛ maa kase ngɛ mi? Ke nyɛmimɛ a bua jɔɔ magbɛ nɔ munyuhi nɛ wa tuɔ ɔ he, aloo wa nyɛ nɛ wa ye bua nihi nɛ a ba le Yehowa a, e sa nɛ waa ngɔ hɛ mi nyami ɔ tsuo kɛ ha Yehowa. E sa nɛ waa pee wa he humi nɛ wa yɔse kaa ke pi Yehowa nɛ ye bua wɔ ɔ, jinɛ wa ko nyɛ we ní nɛ ɔmɛ peemi. (Filip. 4:13) Ke wa pee jã a, lɔ ɔ hu tsɔɔ kaa wa ngɛ Yesu nɔ hyɛmi nɔ́ kpakpa a kasee. Yesu ngɔ e hɛ kɛ fɔ Yehowa nɔ. (Yoh. 5:19, 30) E bɔɛ mɔde kaa e maa ngɔ he blɔ nɛ e hiɔwe Tsɛ ɔ ngɛ ɔ. Filipi Bi 2:6 tsɔɔ kaa Yesu “susuu we gblegbleegble kaa e ma gblɔ nɔ́ ko, nɛ ji kaa e kɛ Mawu maa sɔ.” Akɛnɛ Yesu baa e he si he je ɔ, e le níhi nɛ e be he blɔ kaa e peeɔ, nɛ e je bumi kpo ngɛ he blɔ nɛ e Tsɛ ɔ ngɛ ɔ he. w20.08 11 ¶12-13

Nihi nɛ a ngɛ fo tue ngɛ blɔ nɛ kɛ nɔ yaa wami mi ɔ nɔ ɔ a kpɛti ni komɛ kɛ nyagbahi nɛ ni kpahi be nyɛe maa na loo a nu sisi ɔ ngɛ kpee. Ke o be nɔmlɔ tso mi he wami kpakpa, nɛ e peeɔ mo kaa nihi nui mo sisi ɔ, Mefiboshet nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ ma nyɛ maa wo mo he wami. (2 Sam. 4:4) E be nɔmlɔ tso mi he wami, nɛ Matsɛ David hu bu lɛ fɔ ngɛ blɔ nɛ dɛ nɔ. Se kɛ̃ ɔ, e ha we nɛ susumi yaya nɛ ná e nɔ he wami, mohu ɔ, e hɛ sa ní kpakpahi nɛ a pee kɛ ha lɛ ngɛ e si himi mi ɔ. E bua jɔ mi mi jɔmi kpo nɛ David je kɛ tsɔɔ lɛ be ko nɛ be ɔ he. (2 Sam. 9:6-10) Enɛ ɔ ha nɛ benɛ David bu Mefiboshet fɔ ngɛ blɔ nɛ dɛ nɔ ɔ, Mefiboshet susu sane ɔ he kɛ ya tsitsaa. E ha we nɛ nɔ́ nɛ David pee ɔ nɛ dɔ lɛ tsɔ. Nɛ e pia we Yehowa hulɔ ngɛ nɔ́ nɛ David pee ɔ he. Mefiboshet ngɔ e juɛmi kɛ ma nɔ́ nɛ e ma nyɛ maa pee kɛ fĩ nɔ nɛ Yehowa hla lɛ kaa matsɛ ɔ se ɔ nɔ. (2 Sam. 16:1-4; 19:24-30) Yehowa ha nɛ a ngma Mefiboshet nɔ hyɛmi nɔ́ kpakpa a kɛ wo Baiblo ɔ mi konɛ wa nyɛ nɛ waa kase ní kɛ je mi.​—Rom. 15:4. w20.04 26 ¶3; 30 ¶18-19

Nyɛmimɛ nɛ a ngɛ asafo ɔ mi ɔ a kpɛti ni komɛ sɔmɔɔ kaa ma se sane kpakpa fiɛɛli, blɔ gbali klɛdɛɛ kɛ daa blɔ gbali. A ngɔ kaselɔ peemi ní tsumi ɔ kɛ pee nɔ́ titli ngɛ a si himi mi. E ngɛ mi kaa fiɛɛli nɛ ɔmɛ be he lo nya níhi fuu mohu lɛɛ, se Yehowa jɔɔ mɛ babauu. (Maak. 10:29, 30) Wa suɔ nyɛmimɛ nɛ ɔmɛ nɛ wa bua jɔ kaa a piɛɛ wa he kɛ ngɛ sɔmɔe ngɛ asafo ɔ mi! Anɛ nyɛmimɛ nyumuhi nɛ a hla mɛ kɛ nihi nɛ a ngɛ be tsuo sɔmɔmi ní tsumi ɔ mi ɔ pɛ nɛ a ngɛ ní tsumi ngɛ asafo ɔ mi lo? Dɛbi! Nɔ fɛɛ nɔ ko nɛ fiɛɛɔ sane kpakpa a he jua wa ha Mawu kɛ asafo ɔ. (Rom. 10:15; 1 Kor. 3:6-8) Ngɛ anɔkuale mi ɔ, ní tsumi ko nɛ e he hia wawɛɛ ngɛ asafo ɔ mi ji nɛ nɔ ko maa pee nihi Nyɔmtsɛ Yesu Kristo kaseli. (Mat. 28:19, 20; 1 Tim. 2:4) Nihi tsuo nɛ a ngɛ asafo ɔ mi, nɛ ji fiɛɛli nɛ a baptisi mɛ kɛ fiɛɛli nɛ a baptisi we mɛ ɔ tsuo bɔɔ mɔde kaa a maa ngɔ ní tsumi nɛ ɔ kɛ pee oti ngɛ a si himi mi.​—Mat. 24:14. w20.08 21 ¶7-8

Kaa bɔ nɛ mwɔnɛ ɔ ngmami ɔ tsɔɔ ɔ, ke waa kɛ nyagbahi ngɛ kpee ɔ, Yesu yeɔ bua wɔ. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, Yesu munyu ɔ ma nyɛ maa wo wɔ he wami wawɛɛ. Mɛni he je? Ejakaa si fɔfɔɛ komɛ ngɛ nɛ a he waa ha wɔ kaa wa maa da nya. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, ke wa suɔlɔ ko gbo ɔ, wa yeɔ aywilɛho jehahi babauu, pi ligbi bɔɔ ko kɛkɛ. Ni komɛ hu ngɛ nɛ a kɛ nyagbahi ngɛ kpee akɛnɛ a wa ngɛ jeha mi ɔ he je. Ni komɛ hu ngɛ nɛ be komɛ ɔ, níhi yɛ nɔ ha mɛ saminya ejakaa a hao wawɛɛ. Se ngɛ enɛ ɔ tsuo se ɔ, wa fĩɔ si, ejakaa wa le kaa Yesu kɛ wɔ ngɛ “ligbi ɔmɛ tsuo.” Be yayahi nɛ waa kɛ kpeɔ ɔ hu piɛɛ ligbi ɔmɛ a he. (Mat. 11:28-30) Mawu Munyu ɔ ha nɛ wa na kaa Yehowa guɔ bɔfohi a nɔ kɛ yeɔ bua wɔ. (Heb. 1:7, 14) Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, bɔfohi yeɔ bua wɔ nɛ a tsɔɔ wɔ blɔ ke wa ngɛ “sane kpakpa . . . nɛ kɔɔ Matsɛ Yemi ɔ he ɔ” fiɛɛe kɛ ha “je ma fɛɛ je ma kɛ wɛtso kɛ lilɛ” ɔ.​—Mat. 24:13, 14; Kpoj. 14:6. w20.11 13-14 ¶6-7

Wa suɔ nɛ wa Baiblo kaselɔ ɔ nɛ nu sisi kaa nɔ́ nɛ e ngɛ kasee ɔ je Mawu Munyu nɛ a je mumi mi kɛ ngma a mi. (1 Tɛs. 2:13) Mɛni blɔ nɔ wa maa gu kɛ pee jã? Moo wo Baiblo kaselɔ ɔ he wami nɛ e kɛ nihi nɛ sɛɛ níhi nɛ e ngɛ kasee ɔ a he ní. Mo ha nɛ e tsɔɔ mo ngmami komɛ a sisi mohu pe nɛ o maa tsɔɔ lɛ be fɛɛ be. Moo ye bua Baiblo kaselɔ ɔ nɛ e le bɔ nɛ e kɛ Mawu Munyu ɔ ma tsu ní ha ngɛ e si himi mi. Mo bi lɛ sanehi nɛ ma ha nɛ e tsɔɔ e juɛmi ngɛ ngmamihi nɛ nyɛ kaneɔ ɔ he. (Luka 10:25-28) Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, mo bi lɛ ke: “Yehowa su te nɛɛ nɛ ngmami nɛ ɔ ye bua mo nɛ o na?” “Kɛ Baiblo mi anɔkuale nɛ ɔ maa ye bua mo ha kɛɛ?” “Kɛ nɔ́ nɛ o ba kase nɛ ɔ ha nɛ o nuɔ he ha kɛɛ?” Mo kai kaa tsa pi níhi abɔ nɛ Baiblo kaselɔ ko le ɔ nɛ he hia, mohu ɔ, bɔ nɛ e suɔ nɔ́ nɛ e le ɔ kɛ bɔ nɛ e kɛ nɔ́ nɛ e le ɔ tsuɔ ní ha a lɛ hia. Ngɔɔ Baiblo ɔ kɛ tsu ní saminya. Ke e sa nɛ o pee tsakemi komɛ ngɛ bɔ nɛ o kɛ nihi kaseɔ Baiblo ɔ ha a mi ɔ, moo je he si bami mi kɛ pee jã. w20.10 15 ¶5-6

Wa ngɛ nɔ mi mami kaa Matsɛ Yemi sane kpakpa a jajemi maa ba nyagbe ngɛ be nɛ sa mi, nɛ e be se kpɛe. Nyɛ ha nɛ wa susu nɔ́ nɛ ya nɔ ngɛ Noa be ɔ mi ɔ he nɛ waa hyɛ. Yehowa tsɔɔ kaa e ji nɔ ko nɛ e yeɔ e be nɔ saminya. Loko Nyu Kpekpemi ɔ maa ba a, Yehowa sɛ hlami nɛ e to be ɔ maa pee jeha 120. Jeha komɛ a se ɔ, Yehowa fã Noa kaa e kpɛ daka. Eko ɔ, Noa tsu ní jeha 40 loo 50 loko Nyu Kpekpemi ɔ je sisi. E ngɛ mi kaa nihi bui lɛ tue mohu lɛɛ, se e ya nɔ nɛ e fiɛɛ sɛ gbi ɔ kɛ ya si be nɛ Yehowa de lɛ kaa be su nɛ e sa nɛ e sɛ daka a mi. Kɛkɛ nɛ ngɛ be nɛ sa mi ɔ, ‘Yehowa nga sinya a.’ (1 Mose 6:3; 7:1, 2, 16) E be kɛe nɛ Yehowa ma ha nɛ waa le kaa Matsɛ Yemi he sane kpakpa a jajemi ɔ ba nyagbe; e be kɛe nɛ e maa ngɔ níhi a blɔ nya tomi yaya nɛ ɔ kɛ ba nyagbe, nɛ e maa ngɔ je nɛ nihi nɛ a buɔ lɛ tue pɛ nɛ a maa hi mi ɔ kɛ ba. Kɛ yaa si jamɛ a be ɔ, nyɛ ha nɛ waa kase Noa kɛ ni kpahi nɛ a jɔɔ we a nine he ɔ. Nyɛ ha nɛ waa ya nɔ nɛ waa ngɔ wa juɛmi kɛ ma fiɛɛmi ní tsumi ɔ nɔ, waa to wa tsui si, nɛ wa ha nɛ hemi kɛ yemi nɛ wa ngɛ ngɛ Yehowa kɛ e si womi ɔmɛ a mi ɔ mi nɛ wa. w20.09 13 ¶18-19

Ke a li nɔ nɛ ji yi ngɛ Yehowa weku ɔ mi ɔ, níhi be nɔ yae saminya, nɛ weku mi bimɛ ɔmɛ a bua be jɔe. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, nɔ ko be lee nɔ nɛ ngɛ he blɔ kaa e mwɔɔ yi mi kpɔhi ngɛ weku ɔ mi, kɛ nɔ nɛ e sa nɛ e hyɛ konɛ a kɛ yi mi kpɔ mwɔmi nɛ ɔmɛ nɛ tsu ní. Ke yi yemi he blɔ nya nɛ Yehowa to ɔ hi ɔ, lɛɛ mɛni he je nɛ mwɔnɛ ɔ, yihi fuu naa nɔ ɔ? Nɔ́ he je ji kaa nyumuhi fuu nyɛɛɔ kusumihi a se mohu pe nɛ a kɛ sisi tomi mlaahi nɛ Yehowa to he blɔ nya kɛ ha wekuhi ɔ ma tsu ní. Be komɛ hu ɔ, a waa a yi ɔmɛ yi mi konɛ mɛ nitsɛmɛ a ná bua jɔmi. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, eko ɔ, nyumu ko maa ye e yo nɔ ngɛ blɔ nɛ dɛ nɔ konɛ e nu he kaa e he hia wawɛɛ, aloo e kɛ ha nɛ ni kpahi nɛ a le kaa “nyumu” ji lɛ. Eko ɔ, e ma susu kaa e be nyɛe maa nyɛ e yo ɔ nɔ kaa e suɔ lɛ, se e ma nyɛ maa nyɛ e nɔ nɛ e ye lɛ gbeye. Nɛ ke e ha nɛ e yo ɔ ye lɛ gbeye ɔ, lɔ ɔ ma ha nɛ e ye e nɔ. Susumi nɛ ɔ nɛ nyumu komɛ hɛɛ kɛ ní nɛ ɔmɛ nɛ a peeɔ ɔ dɛ kulaa. A bui yihi kaa bɔ nɛ e sa nɛ a bu mɛ ɔ, nɛ ní peepee nɛ ɔ kɛ Yehowa suɔmi nya ní kɔ we.​—Efe. 5:25, 28. w21.02 3 ¶6-7

Ke nyagba ko ha nɛ o ngɛ haoe ɔ, o ma nyɛ maa je o tsui mi kɛ sɔle ha Yehowa nɛ e ye bua mo. Yehowa ma nyɛ ma ha o sɔlemi ɔmɛ a heto nɛ e ma ha mo e “tue mi jɔmi ɔ nɛ pã níhi a sisi numi tsuo ɔ.” (Filip. 4:6, 7) Yehowa maa gu e mumi klɔuklɔu ɔ nɛ ji e he wami ɔ nɔ kɛ ha mo tue mi jɔmi. (Gal. 5:22) Ke o ngɛ sɔlee ha Yehowa a, jee o tsui mi nɛ o de lɛ nɔ́ fɛɛ nɔ́. Mo de lɛ o nyagba a nɛ o de lɛ bɔ nɛ o ngɛ he nue ha tutuutu. Ke nɔ́ ko ngɛ nɛ o ma nyɛ maa pee ngɛ he ɔ, mo bi lɛ nɛ e ha mo juɛmi kɛ he wami nɛ o kɛ pee jã. Nɛ ke o be nyɛe maa pee nyagba a he nɔ́ ko ɔ, lɛɛ mo bi Yehowa nɛ e ye bua mo nɛ o ko hao tsɔ ngɛ he. Ke o de Yehowa nɔ́ tutuutu nɛ ngɛ mo haoe ngɛ o si himi mi ɔ, ngɛ be nɛ sa mi ɔ, o maa na bɔ nɛ e ha o sɔlemi ɔ heto ha a heii. Se ke Yehowa ha we o sɔlemi ɔmɛ a heto amlɔ nɔuu po ɔ, ko kpa sɔlemi. Yehowa suɔ nɛ o de lɛ níhi pɔtɛɛ nɛ ngɛ o nya gbae ɔ, nɛ ngɛ jamɛ a be ɔ mi nɔuu ɔ, e suɔ nɛ o ya nɔ nɛ o sɔle ngɛ jamɛ a ní ɔmɛ a he.​—Luka 11:8-10. w21.01 3 ¶6-7

Ngɛ asafo ɔ mi ɔ, wa ngɛ nihi nɛ a sɛ gba si himi mi kɛ wekuhi fuu. Jehanɛ hu ɔ, wa ngɛ nyɛmimɛ fuu nɛ a sɛ we gba si himi mi. Kɛ e sa nɛ waa na nihi nɛ a sɛ we gba si himi mi ɔ ha kɛɛ? Nyɛ ha nɛ waa hyɛ bɔ nɛ Yesu na nihi nɛ a sɛ we gba si himi mi ɔ ha. Benɛ Yesu ngɛ zugba a nɔ ɔ, e sɛ we gba si himi mi. E ngɔ e juɛmi kɛ ma e sɔmɔmi ní tsumi ɔ nɔ. Yesu susuu we gblee kaa doo ɔ, e sa nɛ nɔ ko nɛ sɛ gba si himi mi aloo e ko sɛ gba si himi mi. Se e tsɔɔ kaa Kristofohi komɛ maa hla kaa a be gba si himi mi sɛe. (Mat. 19:12) Yesu je bumi kpo kɛ tsɔɔ nihi nɛ a sɛ we gba si himi mi ɔ. E bui nihi nɛ a sɛ we gba si himi mi ɔ kaa nihi nɛ a he hia we, aloo nihi nɛ nɔ́ ko ngɛ mɛ bɔe. Bɔfo Paulo hu sɛ we gba si himi mi, nɛ e kɛ kã tsu fiɛɛmi ní tsumi ɔ kaa bɔ nɛ Yesu pee ɔ. Paulo susuu we gblee kaa tɔmi ngɛ he kaa Kristofo no ko be gba si himi mi sɛe. E yɔse kaa e ji nɔ́ ko nɛ nɔ ɔ nitsɛ maa mwɔ e yi mi kpɔ ngɛ he. w20.08 28 ¶7-8

Bɔfo Yohane hi si be kɛkɛɛ, enɛ ɔ he ɔ, e ná níhi a si kpami fuu. E kɛ nyagba slɔɔtoslɔɔtohi nɛ ko nyɛ ha nɛ e hemi kɛ yemi mi ko gbɔjɔ ɔ kpe. Se e bɔ mɔde wawɛɛ kaa e maa ye fami nɛ Yesu kɛ ha kaa waa suɔ wa nyɛmimɛ, kɛ kita kpahi tsuo nɛ Yesu kɛ ha a nɔ. Enɛ ɔ he ɔ, Yohane ná nɔ mi mami kaa Yehowa kɛ Yesu suɔ lɛ, nɛ a ma nyɛ ma ha lɛ he wami konɛ e kɛ da ka fɛɛ ka nya. (Yoh. 14:15-17; 15:10) Satan kɛ e blɔ nya tomi ɔ nyɛ we nɛ a pee nɔ́ ko kɛ tsi Yohane nya nɛ e ko je suɔmi kpo kɛ tsɔɔ e nyɛmimɛ. Mwɔnɛ ɔ, wɔ hu wa ngɛ je ko nɛ Satan nɛ e be suɔmi ɔ ngɛ nɔ yee ɔ mi. (1 Yoh. 3:1, 10) Satan ngɛ mɔde bɔe kaa e ma puɛ suɔmi nɛ ngɛ waa kɛ wa nyɛmimɛ wa kpɛti ɔ, se ja wa ngmɛ lɛ blɔ loko e ma nyɛ maa pee jã. Nyɛ ha nɛ waa fia wa pɛɛ si kaa waa kɛ wa munyu tutui kɛ wa ní peepee maa tsɔɔ kaa wa suɔ wa nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yihi. Ke wa pee jã a, wa bua maa jɔ kaa wa piɛɛ Yehowa weku ɔ he, nɛ wa bua maa jɔ ngɛ si himi mi hulɔ.​—1 Yoh. 4:7. w21.01 13 ¶18-19

Si himi ngɛ je nɛ Satan lɛ ngɛ lɛ kudɔe ɔ mi ɔ be gbɔjɔɔ, nɛ be komɛ po ɔ, wa li nɔ́ nɛ wa maa pee. (2 Tim. 3:1) Se e sɛ nɛ waa pee yeyeeye loo waa ye gbeye. Yehowa le nɔ́ nɛ mi nɛ wa ngɛ gblee. E wo si kaa e maa ngɔ e dami hiɔ nine nɛ he wa a kɛ pɛtɛ wa he ke wa nɔ si. (Yes. 41:10, 13) Wa ngɛ nɔ mi mami kaa Yehowa maa ye bua wɔ, nɛ Baiblo ɔ hu ma nyɛ maa ye bua wɔ nɛ waa da nyagba fɛɛ nyagba nya. Wa video ɔmɛ, dramahi nɛ a fiaa nɛ a buɔ tue, kɛ munyu nɛ ji “Moo Kase A Hemi Kɛ Yemi ɔ” nɛ ngɛ jw.org ɔ nɔ ɔ ma nyɛ maa ye bua mo nɛ o nu Baiblo mi sanehi a sisi saminya. Loko o maa hyɛ video nɛ ɔmɛ eko, loo o bu drama nɛ ɔmɛ ekomɛ tue, loo o kane nihi a he sane nɛ a je blɔ pee níhi a mi hlami loko a ngma a, moo sɔle kɛ bi Yehowa nɛ e ha nɛ o na oti pɔtɛɛ komɛ nɛ o kɛ ma nyɛ ma tsu ní. Ngɔɔ o he kɛ wo nɔ nɛ o ngɛ e he sane kanee ɔ si fɔfɔɛ ɔ mi. Mo pue o yi mi tɛ ngɛ nɔ́ nɛ Yehowa sɔmɔli nɛ ɔmɛ pee, kɛ nɔ́ nɛ Yehowa pee kɛ ye bua mɛ nɛ a nyɛ da nyagba nɛ ɔmɛ a nya a he. Lɔ ɔ se ɔ, ngɔɔ níhi nɛ o kase ɔ kɛ tsu o nyagba a he ní. Moo na Yehowa si ngɛ yemi kɛ buami nɛ e kɛ ha mo momo ɔ he. Mo je hɛsa kpo ngɛ níhi nɛ e pee ha mo ɔ a he kɛ gu he blɔ nɛ o ma hla kɛ wo ni kpahi he wami nɛ o ye bua mɛ ɔ nɔ. w21.03 19 ¶22-23

Ke nyɛ ji nihi nɛ nyɛ sɛ gba si himi mi nɛ nyɛ suɔ nɛ nyɛ fɔ bimɛ ɔ, nyɛ bi nyɛ he ke: ‘Anɛ wa ji nihi nɛ wa baa wa he si nɛ wa suɔ Yehowa kɛ e Munyu ɔ lo? Anɛ Yehowa maa hla wɔ kaa waa hyɛ bi nɔ lo?’ (La 127:4) Ke nyɛ ji fɔli momo ɔ, nyɛ bi nyɛ he ke: ‘Anɛ wa ngɛ wa bi ɔmɛ tsɔɔe kaa e hi kaa a ma tsu ní wawɛɛ lo?’ (Fiɛlɔ 3:12, 13) ‘Anɛ wa bɔɔ mɔde kɛ poɔ wa bimɛ a he piɛ kɛ jeɔ oslaahi nɛ a kɛ ma nyɛ maa kpe ɔ a he lo?’ (Abɛ 22:3) Nyɛ be nyɛe maa po nyɛ bi ɔmɛ a he piɛ kɛ je oslaahi tsuo nɛ a kɛ ma nyɛ maa kpe ɔ a he. Se kɛ̃ ɔ, ke nyɛ ya nɔ nɛ nyɛ je suɔmi mi kɛ tsɔɔ mɛ bɔ nɛ a kɛ Mawu Munyu ɔ mi ga womihi ma tsu ní ha a, lɔ ɔ ma nyɛ ma dla mɛ kɛ ha nyagbahi nɛ a kɛ maa kpe ngɛ si himi mi ɔ. (Abɛ 2:1-6) Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, ke nyɛ weku no ko kpa Yehowa sɔmɔmi ɔ, nyɛɛ da Mawu Munyu ɔ nɔ kɛ ye bua nyɛ bi ɔmɛ konɛ a le nɔ́ he je nɛ e he hia kaa a maa ya nɔ nɛ a ye Yehowa anɔkuale ɔ. (La 31:23) Aloo eko ɔ, ke nyɛ weku no ko gbo ɔ, nyɛɛ ngɔ ngmami komɛ kɛ ye bua nyɛ bi ɔmɛ konɛ a nyɛ nɛ a da aywilɛho ɔ nya nɛ a ná tue mi jɔmi.​—2 Kor. 1:3, 4; 2 Tim. 3:16. w20.10 27 ¶7