Tiˬ siˬ ba la

Miˬyehˇ˗euˬ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu gaˇ mˇ zaˬ deuˬ Miˬyehˇ neh biꞈ taˬ˗euˬ gaˇ heu˗ahˇ “yaw muiˬ paˬ˗ehˇ” mˇ byah nya ni aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu nga lehˇ siˬ nya mawꞈ˗eu meh. (2 Tiˆ. 4:5) Maˇ diˇ naˇ gaˇ heu˗aˬ, dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ gaˇ yaw jeˬ na luꞈ naˆ maˬ tseˇ aˇ yeˇ huiˬ dzehˬ˗awˇ, aˇ poeˬ baw dzehˬ˗eu uˬ taꞈ, tehˬ dzehˬ˗eu gaˇ pyeuꞈ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui neh noeˬ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ mˇ byah˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ yaw awˬ maˬ ngeuˇ˗a. Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ tehꞈ˗ehˇ maˇ ngeuˇ˗eu, aˇ yamˬ hawˇ˗eu gʼaˬ jiˇ leˇ˗eu aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ nui deuˬ jiˇ paˇ jaˆ˗a siˬ. Aˬ dui yawˬ ha hawˇ˗eu nymˇ jiˇ˗ahˇ mˇ cu˗eu gʼaˇ duˬ, gaˇ˗ahˇ naˬ liˬ gʼawˬ mya laꞈ ya mˇ˗eu uˬ taꞈ, nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ na naˇ gaˇ ya bo saˆ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya˗awˇ, yawˬ ha jiˇ tiˬ jeˬ na naˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Toˆ˗ehˇ naˇ aˬ dui Miˬyehˇ gaˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ byah nya˗awˇ, shaˬ zahˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ kamˬ daˬ nya˗eu nga? Aˬ dui dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ tiˬ jeˬ na˗euˬ baˬ da neh, Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ mˇ nya ni pyeuꞈ luꞈ naˇ, gʼaˬ taˬ baˬ siˬ. Yeˬsuˇ yawˬ gʼaˬ na luꞈ tiˬ kawˆ di mˇ nya˗eu maˬ ngeuˇ˗a lehˇ siˬ nya˗eu meh. (Tehˬ. 13:23) Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ˗ahˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh leh jeh˗awˇ mˇ gaˇ aˇ poeˬ taˬ baw dui dui˗eu meh.—Heˬ 6:10-12. w19.04 2-3 ¶1-3

Shiˇ˗eu jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ Saˬdaˬ mehˬ bahˬ˗eu jeˬ heu, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ja bu˗eu jeˬ pyeuꞈ. Mehˬ bahˬ˗eu tiˬ jeˬ naˇ, tsawˇ haˬ shiˇ naˇ shiˬ buiˇ lah ma˗ahˇ bi kʼehˬ meh lehˇ mehˬ˗eu heu meh. Heu loꞈ˗ehˇ mehˬ˗eu heu naˇ, Miˬyehˇ˗ahˇ maˇ diˇ ja bu˗eu jeˬ pyeuꞈ˗awˇ, tsawˇ haˬ˗ahˇ gaˬ˗eu Miˬyehˇ heu gʼaˬ naˇ, Saˬdaˬ loꞈ˗ehˇ haiˬ˗eu nui ma ahˇ meh lehˇ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ bi noeˬ mawꞈ˗eu meh. (1 Yoˇ. 4:8) Gaˇ kawˆ heu˗ahˇ nawˇ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ nya? Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ngehˬ˗ehˇ dzehˬ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh leˇ paˬ nga? Maˇ diˇ naˇ Miˬyehˇ yaw haiˬ yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ bye˗eu meh. (Miˇ. 19:5) Shiˇ˗eu jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ Saˬdaˬ mehˬ bahˬ˗eu jeˬ heu, tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ Yeˬsuˇ˗euˬ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ jah˗eu maˬ loˬ nga lehˇ bi noeˬ. (Tehˬ. 20:28) Saˬdaˬ myawꞈ˗eu dzaˇ˗i tiˬ jeˬ naˇ, tsawˇ haˬ maˬ shiˇ nya˗eu saꞈ laˇ ahˇ˗a lehˇ mehˬ˗eu heu meh. Toˆ˗ehˇ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ nya˗eu jeˬ maˇ˗iˬ, Yeˬsuˇ aˬ jeˬ miˇ paˇ ka kʼoꞈ le˗eu? Yeˬsuˇ neh lawˇ nehˬ˗euˬ jeˬ heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ gaˬ dui dui˗eu lehˇ bi siˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗a loˇ? (Yoˇ. 3:16; 15:13) Shaˇ noeˬ haw sheˇ, poeˬ˗eu laꞈ sawˬ heu hmˬ gaˇ dahˇ maˬ tsoeˬ ni pyeuꞈ iˇ˗euˬ gaˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ nyaꞈ da zaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh leˇ paˬ nga? w19.04 14 ¶1; 16 ¶8-9

Yeˬsuˇ˗euˬ dawˬ aˬ geu gaˇ boꞈ ahˇ taˬ˗euˬ nga? Laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ oeˬ dmˬ˗ahˇ boꞈ ahˇ taˬ˗euˬ meh. Teu gaˇ Yeˬsuˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jawˇ ngeh, ngehˬ˗awˇ mˇ˗euˬ gʼawˬ mya jeˬ˗ahˇ boꞈ ahˇ taˬ˗euˬ meh. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, Ka li zaˬ˗euˬ Gaˬliˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ dzeˇ luꞈ˗eu paˇ dmˬ nui deuˬ˗ahˇ jiˇ, Yeˬsuˇ˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ gʼoˆ shaw nya ni caw ba nehˬ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, paˇ dmˬ teu deuˬ boꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ teu deuˬ, “Ka li˗euˬ nui ma pi luꞈ˗eu tsawˇ haˬ” pyeuꞈ˗awˇ, muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ sheuˬ gʼeh˗euˬ miˇ neh meh. Yeˬsuˇ˗euˬ dawˬ mehˬ dawˬ tsoˆ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ aˬ geu paw maˬ kaˬ zmˬ nya meh. Teu miˇ neh Ka li˗euˬ zahˇ dawˬ heu naˇ, iˇ kahˇ, gaˇ mˇ duˬ, dzaw nymˇ, Bawˬdzaˬnymˇ, heu deu˗ahˇ jawˇ ngeh mˇ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu meh. (Gaˬ. 6:2) Aˬ dui zahˇ dawˬ heu˗ahˇ Ka li zaˬ˗euˬ Gaˬliˇ Jaˇliꞈ˗ahˇ gui˗awˇ, shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ naˇ ya siˬ meh. Aˬ dui paˇ dmˬ teu deuˬ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ hawˇ˗eu dawˬ biꞈ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ uˬ taꞈ, Jaˇliꞈ zahˇ˗ahˇ mˇ caw˗eu heu naˇ, zahˇ dawˬ heu˗ahˇ caw teh˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Aˬ dui Ka li˗euˬ zahˇ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ naˇ, aˬ dui˗ahˇ gaˬ˗awˇ zahˇ dawˬ teu˗ahˇ biꞈ˗euˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ gaˇ jiˇ duˇ˗eu meh.—Yoˇ. 8:28. w19.05 3-4 ¶6-7

Tsawˇ haˬ deuˬ Saˬdaˬ geuꞈ mawꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ mˇ caw luꞈ˗eu miˇ neh nui ma nyiˇ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ Saˬdaˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ jawˇ paw pyawˬ˗eu deuˬ naˆ maˬ tseˇ gʼaˬ kʼaˆ dzehˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ Saˬdaˬ neh kʼaˇ mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ siˬ nya˗eu miˇ neh, aˬ dui aˇ naˆ ni shaˬ luꞈ˗eu lehˇ siˬ nya˗awˇ, kʼaˇ loˬ˗eu loꞈ˗ehˇ ngehˬ gʼeh nehˬ meh lehˇ aˬ dui jah ziꞈ nya meh. Yeˬhawˇbaˬ “yawˬ jeˬ na luꞈ ngehˬ gʼeh dah teˬ nehˬ laꞈ˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ neh biꞈ leꞈ˗euˬ ngehˬ gʼeh dah teˬ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ dui gʼoe˗awˇ, shaˬ˗eu zahˬ˗eu yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ ya tahˬ puˬ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ aˬ dui ngehˬ gʼeh dah teˬ nehˬ nya ni, aˬ dui ya tahˬ puˬ˗eu shaˬ zahˬ dawˬ tawˆ luꞈ laꞈ kʼoeˇ Miˬyehˇ aˬ dui˗ahˇ ngehˬ gʼeh dah teˬ nehˬ laꞈ˗euˬ meh.” Aˬ dui aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ ya mˇ˗euˬ muiˬ dui dui˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. (2 Gawˇ. 1:3, 4) Bi dawꞈ˗euˬ kʼawꞈ, aˬ da aˬ ma maˬ haw cawˬ nehˬ˗eu deuˬ hawˇ˗eu, yawˬ ha gʼoeˇ˗eu deuˬ neh bi dawꞈ˗euˬ deuˬ, ngehˬ gʼeh nehˬ laꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ loˬ˗eu meh. Ja ceuˬ sahˬ boꞈ boꞈ˗euˬ Daˬbiˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ kʼaˇ ngehˬ gʼeh nya˗eu gʼaˬ pyeuꞈ meh lehˇ siˬ nya˗eu meh. (Ceuˬ. 27:10) Daˬbiˇ Yeˬhawˇbaˬ naˇ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ neh yaw doeˇ bi jahˇ˗euˬ deuˬ˗euˬ Aˬda pyeuꞈ meh lehˇ jah˗eu meh. Aˬ joˆ˗ehˇ pyeuꞈ˗eu nga? Aˬ yawꞈ saˇ jiˇ ziꞈ˗eu gaˇ mˇ zaˬ deuˬ˗ahˇ zmˬ˗awˇ bi caw ba˗eu meh. Nui jah taꞈ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ naˇ aˬ dui˗euˬ nymˇ jiˇ˗ahˇ duˇ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu deuˬ˗ahˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ ma hawˇ˗eu mehˇ nmˇ lehˇ kuˇ˗eu meh.—Tehˬ. 12:48-50. w19.05 15-16 ¶8-9

Aˇ yeˇ huiˬ dzehˬ˗awˇ, jeˬ hu pyehˆ tseˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga? Aˬ dui yawˬ nah na luꞈ Jaˇliꞈ pyehˆ tseˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Nymˬ˗mˇ naˇ, shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ˗awˇ, poˆ tseˇ lahˬ˗eu aˇ yamˬ bi doˆ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ, yawˬ jaw na luꞈ ya gui˗eu Jaˇliꞈ aˇ deuˆ jiˇ laˆ teˬ taˬ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui gui˗eu teu naˇ, gui jiˇ˗eu gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ ya bi pyeuꞈ ni, gaˇ kawˆ teu nui ma laꞈ kʼoeˇ bi ahˇ iˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ bi gʼoeˇ leˇ˗eu gʼaˇ duˬ ya bi pyeuꞈ meh. (Ceuˬ. 19:14) Loꞈ˗eu nymˇ goˇ dzaw˗eu heu naˇ, Jaˇliꞈ dzaw˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Teu miˇ neh Loꞈ˗eu nymˇ goˇ lehˬ hmˬ ngeh, Jaˇliꞈ aˇ deuˆ deuˬ˗ahˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ haw, bi gui taˬ˗euˬ deuˆ˗ahˇ ngehˬ˗ehˇ dzehˬ yaw kʼaˆ˗ehˇ ya haw˗eu meh. Jaˇliꞈ teu deuˆ˗ahˇ gui ngeh, aˬ geu dawˬ nga, aˇ deuˆ˗euˬ aˇ yeˇ huiˬ˗eu tsahˇ nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu lehˇ ya haw˗eu uˬ taꞈ, shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ˗eu gʼaˇ duˬ hawˇ˗eu, dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ aˬ joˆ˗ehˇ zmˬ nya nga lehˇ shaˇ noeˬ˗eu gʼaˇ duˬ jiˇ aˇ yamˬ ya zmˬ˗eu meh.—Shuˆ. 1:8. w19.05 27 ¶5; 27-28 ¶9

Yeˬsuˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ haw˗eu nga lehˇ haw kaˇ˗euˇ. Aˬ dui aˬ yawꞈ˗ahˇ zawˇ˗ehˇ dzaw geuꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Aˬ yawꞈ˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ aˇ yeˇ kʼaˇ huiˬ˗eu jeˬ naˇ, Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ˗euˬ gaˇ kawˆ ja˗eu heu meh. Yeˬsuˇ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh tsaꞈ gaˬ doe˗eu gʼaˇ duˬ, yaw myaˬ heˇ maiˬ [laˇ] cah˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ pu kaˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, iˇ kahˇ doe ni maˬ ehˇ, kʼaˇ yehꞈ kʼaˇ mawˇ le gaˇ tsaꞈ gaˬ˗eu gʼaˇ duˬ leh jeh˗eu meh. Yeˬsuˇ˗euˬ dehꞈ ziˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ kaꞈ gʼa˗eu meh. Aˬ dui kʼaˇ iˇ kʼaˇ laˇ gaˇ guiˬ lahˬ dawˬ gaˇ kawˆ tsaꞈ gaˬ˗eu heu naˇ, Yeˬsuˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Aˬ dui tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ mˇ˗eu gʼaˇ duˬ, yawˬ ha mˇ mawꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ byehˇ dzeh˗eu ma. (Kuˆ. 6:31-34; 1 Beˬ. 2:21) Aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ na˗aˬ, dzehˬ˗eu huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ geuꞈ˗awˇ, tiˬ gʼaˬ na˗aˬ aˬ myah luꞈ huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ geuꞈ˗eu uˬ taꞈ, tiˬ gʼaˬ na naˇ tiˬ poˆ na huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ geuꞈ˗eu meh. Tiˬ deuˬ na jiˇ ni aˬ cawˬ˗euˬ dawˬ dzaw˗awˇ, tsaꞈ gaˬ˗eu deuˬ loˬ˗eu jawˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ iˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ heu myaˬ tiˬ paˆ naˇ, huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ maˬ geuꞈ nya˗eu deuˬ neh mˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh mˇ˗eu meh. Aˬ dui aˇ myaˆ ni mˇ nya˗awˇ, aˇ myaˆ ni tehꞈ˗ehˇ mˇ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ maˬ mˇ nya gaˇ keuˆ ni tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ shaˇ haw˗aˬ. w19.04 4 ¶7-8

Yawˬ ha˗ahˇ heu loꞈ˗ehˇ naˇ haˬ. ‘Ngaˇ aˬ cawˬ˗ahˇ ui cuiˆ na tehꞈ˗ehˇ kʼawꞈ myaˆ naˆ miˇ˗a laˬ?’ (1 Beˬ. 2:1) ‘Ngaˇ dehꞈ laꞈ˗euˬ jeˬ hawˇ˗eu dzaw laꞈ˗euˬ jeˬ baˬ da neh maˬ ehˇ, dehꞈ˗eu aˇ tiˆ baˬ da neh maˬ ehˇ, ngaˇ aˬ cawˬ naˆ maˬ tseˇ muiˬ dzehˬ nya lehˇ noeˬ nya loˇ?’ (Dawˬ. 16:5) ‘Ngaˇ yawˬ ha loꞈ˗ehˇ maˬ jaˆ˗eu deuˬ˗ahˇ hawˇ˗eu, aˬ cawˬ tsawˇ jeuˬ deuˬ˗ahˇ haw teˬ nya laˬ?’ (Koˆ. 2:2-4) ‘Ngaˇ Saˬdaˬ˗euˬ miˇ tsaˬ biꞈ laꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ geuꞈ mawꞈ nya loˇ?’ (1 Yoˇ. 2:15-17) ‘Ngaˇ dehꞈ bahˬ dehꞈ muˆ˗eu jeˬ hawˇ˗eu, diˬ˗eu ceh˗eu je nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu byawˬ gʼa muˆ gʼa˗eu jeˬ˗ahˇ ya leˇ nya laˬ?’ (Ceuˬ. 97:10; 101:3; Moˆ. 5:15) Naˇ haˬ˗eu jeˬ heu deuˬ˗euˬ dawˬ kʼoꞈ, nawˇ aˬ jeˬ jeˇ ya laˆ paˇ nga lehˇ siˬ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh. Cawˬ deuˬ˗euˬ nui noeˬ aˬ dui˗ahˇ nyawˬ laˇ nya˗eu meh. (Dawˬ. 13:20) Aˬ dui gaˇ mˇ duˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, sahˬ boꞈ dzaw nymˇ˗ahˇ maˬ ehˇ jawˇ ngeh, Miˬyehˇ ya leˇ˗eu jeˬ˗ehˇ maˬ bi noeˬ˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ ya jawˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui mehˬ bawˬ deuˬ laꞈ kʼoeˇ muiˬ dui dui˗eu cawˬ poˆ mawˇ nya meh. Teu gaˇ naˇ, “ti gʼaˬ tiˇ gʼaˬ kʼahˇ kʼoꞈ˗awˇ ngehˬ gʼeh” ni laˆ noeˬ nehˬ˗eu meh.—Heˬ. 10:24, 25. w19.06 12 ¶13-14

Yeˬhawˇbaˬ tsawˇ haˬ˗ahˇ beh ngeh, nymˬ˗mˇ iˬ nah˗euˬ shaˬ zahˬ heu˗ahˇ bi puˬ˗eu lehˇ maˬ ngeuˇ˗a. Teu miˇ neh, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu gaˇ mˇ zaˬ deuˬ shaˬ zahˬ mˇ luꞈ ngeh, maˬ shaˇ noeˬ ni dawˬ kʼaˆ ngehˬ gaˇ zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ maˬ gʼeh˗a. (Baˆ. 6:2, 3) Kʼoeˇ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu aˬ dui nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, maˬ ngeuˇ˗eu jeˬ˗ehˇ ngehˬ gaˇ haw˗awˇ daˇ˗eu taˬ tehˬ, nui ma pehˇ˗eu taˬ kawˇ. Tiˬ poˆ na, shaˬ zahˬ mˇ luꞈ˗eu deuˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ caw ba nehˬ˗eu nui noeˬ nui duˇ loˬ˗eu meh. (Gaˬ. 6:1) Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu nga? Aˬ yawꞈ maꞈ Yawˇbaˆ ngehˬ gaˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ naˇ haˬ nehˬ˗euˬ Eˇliˇhuˆ˗ahˇ ya dzaw geuꞈ˗eu meh. (Baˆ. 33:6, 7) Eˇliˇhuˆ Yawˇbaˆ˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ ya siˬ dzeuˇ˗awˇ neh tehꞈ˗ehˇ nui noeˬ nui duˇ biꞈ˗euˬ meh. Eˇliˇhuˆ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ, mehˇ nmˇ deuˬ ngehˬ gaˇ yaw muiˬ˗ehˇ naˇ haˬ˗eu uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ gʼoˆ shaw nya ni leh jeh˗awˇ, aˇ nah hawˇ˗eu nui noeˬ nui duˇ biꞈ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ, naˇ haˬ luꞈ˗eu deuˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ ahˇ leˇ˗eu meh. w19.06 22-23 ¶10-11

Nawˇ laˆ naˬ laˇ gaˇ ya daˬ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ aˬ joˆ˗ehˇ tahˬ daˆ leꞈ nya˗eu nga? Beˬdeˬlaˇ saˇ naˇ, nawˬ˗euˬ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ nui jah paw˗euˬ dzaˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya biꞈ˗eu, aˬ joˆ˗ehˇ ya bawˬ dzaˬ˗eu, aˬ joˆ˗ehˇ ya tsaꞈ gaˬ˗eu lehˇ ehˇ nehˬ˗eu meh. Beˬdeˬlaˇ saˇ naˇ, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ maˬ ngehˬ cawˬ nya naˇ, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ mehˇ nmˇ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ daˆ leꞈ nya ni caw ba nehˬ˗eu uˬ taꞈ, Jaˇliꞈ hawˇ˗eu aˇ maꞈ aˇ muˇ˗euˬ sahˬ boꞈ deuˬ nehˬ˗ehˇ tsaˬ˗eu nui noeˬ nui duˇ jiˇ biꞈ nehˬ laꞈ˗eu meh. (Tehˬ 28:19, 20; Heˬ. 10:24, 25) Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ nui jah paw˗euˬ zaˬ siˬ nui gahˇ maˬ tsehˆ leˇ ni za tehꞈ˗a lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ meh. (Yaˇ. 65:13, 14; Luˇ. 12:42-44) Teu miˇ neh Miˬyehˇ˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ, nawˇ saˇ jaˇ ziꞈ daˆ leꞈ nya ni loˬ˗eu zaˬ siˬ nui gahˇ deuˬ bi za˗eu gʼaˇ duˬ, kʼaˇ jahˇ nya˗eu jeˬ jahˇ meh lehˇ nawˇ jah ziꞈ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ, nawˇ jiˇ jahˇ nya˗eu jeˬ jaˆ meh. Laˆ naˬ˗eu jeˬ jaˆ laˇ ngeh, Jaˇliꞈ hawˇ˗eu aˇ maꞈ aˇ muˇ neh boꞈ doˆ jahˇ doˆ taˬ˗euˬ jeˬ yuˇ zaꞈ taˬ˗eu gʼaˇ duˬ jawˇ duˬ yaw muiˬ paˬ˗ehˇ lehˬ hmˬ taˬ. Kʼoeˇ naˇ, aˇ poeˬ baw˗eu paˇ dmˬ deuˬ hawˇ˗eu eˆleꞈtawˇniꞈ keu ka deuˬ tsawˇ haˬ deuˬ yaw awˬ˗ehˇ mawˇ nya gaˇ taˬ yuˇ taˬ. Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ nui jah gʼaˬ bi kʼaˆ daˆ leꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, kʼaˇ jahˇ nya˗eu jeˬ ya jahˇ˗eu meh. w19.07 10-11 ¶10-11

Gaˇ hu ba neh miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ myaˬ tiˬ paˆ zahˇ baw ma lehˇ ehˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ maˬ myahˇ laˇ˗euˬ heu myaˆ tseˇ kʼoꞈ˗ahˇ, yawˬ jeˬ na luꞈ paˇ˗iˇ dui dui˗awˇ, zahˇ maˬ baw lehˇ ehˇ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ myaˬ laˇ tehˇ tehˬ luꞈ˗eu meh. Maˇ diˇ naˇ miˇ kʼahˬ tiˬ kʼahˬ na˗ahˇ, tsawˇ haˬ myaˬ tiˬ paˆ tiˬ jeˬ zahˇ˗iˬ maˬ tawˬ ni jawˇ luꞈ˗eu meh. (Tehˬ. 24:12) Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, tiˬ deuˬ na byawˬ gʼa mo gʼa˗eu jeˬ hawˇ˗eu dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ kʼahˬ lahˇ˗eu jeˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ kaꞈ gʼa˗eu miˇ neh meh. (Luˇ. 8:14) Kʼoeˇ naˇ, tiˬ deuˬ na Miˬyehˇ˗ahˇ maˬ paˇ jah ni pyeuꞈ iˇ˗awˇ, tiˬ deuˬ na naˇ, Miˬyehˇ˗ahˇ jah kʼawꞈ zahˇ heu saˇ ka˗ahˇ maˬ miˇ˗eu uˬ taꞈ, miˇ tsaˬ˗euˬ nui gahˇ hawˇ˗eu gaˇ kahˇ dahˇ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ maˬ gawꞈ leˇ nga lehˇ noeˬ˗eu miˇ neh meh. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, tiˬ deuˬ na cawˬ hawˇ˗eu saˬ laˬ saˬ ma deuˬ˗ahˇ neh maˬ ehˇ, tsawˇ myahˇ doˆ˗eu deuˬ˗ahˇ neh maˬ ehˇ, dehꞈ ziˇ heu naˇ tiˬ jeˬ˗ahˇ neh tiˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ lehˇ ya gaˬ miˇ neh meh. Tiˬ deuˬ na naˇ, zahˇ˗euˬ aˬ yuiꞈ deuˬ, pyuˇ˗ahˇ gaˬ˗awˇ huiˬ mawꞈ mahˇ mawꞈ gaˇ dehˆ laˇ taˬ˗euˬ miˇ neh meh. Kʼoeˇ naˇ, miˇ kʼahˬ tiˬ gaˇ na sahˬ paˬ sahˬ ma deuˬ, Miˬyehˇ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ gaˇ laˆ tsoeˬ˗eu miˇ neh meh. w19.07 20-21 ¶1-2

Aˬ dui nui jah paw huiˬ laˇ mahˇ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ, gʼawˇ mawˇ shiˬ shaˬ gʼaˬ kʼaˆ˗eu maˬ loˇ˗a. Maˇ diˇ naˇ, yaw myaˬ gʼaˬ gaˇ hu loꞈ˗ehˇ gʼaˬ maˬ paˇ kʼaˆ˗euˬ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ mˇ nya luꞈ˗eu meh. (2 Gawˇ. 4:16) Tiˬ poˆ na, aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ mˇ laꞈ˗euˬ myahˇ laˇ˗euˬ kʼawꞈ, nymˬ˗mˇ naˇ jawˇ saˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ doˆ˗eu miˇ neh Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ gaˇ hu loꞈ˗ehˇ maˬ paˇ mˇ nya˗euˬ kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Toˆ˗ehˇ pyeuꞈ naˇ, gʼaˬ taˬ baˬ siˬ. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui neh mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ maˬ ngehˇ˗eu uˬ taꞈ, aˬ dui aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ yaw myaˬ kʼoꞈ mˇ laꞈ˗euˬ gaˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu meh lehˇ jah ziꞈ nya˗eu meh. (Heˬ. 6:10) Nymˬ˗mˇ ya noeˬ taˬ˗eu jeˬ naˇ, aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˇ naˆ ni gaˬ˗eu heu naˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ aˇ naˆ ni mˇ˗euˬ nehˬ˗ehˇ maˬ taꞈ˗a. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ maˇ diˇ gaˬ˗eu lehˇ mˇ mawˇ nya˗eu jeˬ naˇ, yaw muiˬ paw noeˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ˗ahˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh mˇ˗eu heu meh. (Sehˇ. 3:23) Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui aˬ jeˬ jeˇ maˬ jahˇ nya˗eu lehˇ siˬ nya meh. Aˬ yawꞈ aˬ dui maˬ jahˇ nya gaˇ keuˆ ni biꞈ laꞈ lehˇ maˬ shaˇ˗a.—Kuˆ. 12:43, 44. w19.08 3-4 ¶6; 5-6 ¶11-12

Yeˬhawˇbaˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ jawˇ gaˇ sheuˬ laꞈ˗eu tiˬ jeˬ naˇ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ neh “yaw muiˬ jeˬ” bi mˇ˗eu heu meh. (Tehˬ. 5:14, 15; 1 Beˬ. 2:12) Nawˬ˗euˬ nymˇ dahˬ Saˇ kiˇ maˬ ngeuˇ naˇ, aˬ yawꞈ nawˬ˗euˬ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ mawˇ haw meh loˇ? Nawˬ˗euˬ nymˇ dahˬ˗ahˇ bawˬ dzaˬ gaˇ kuˇ gʼeh nya meh. (1 Gawˇ. 14:24, 25) Aˬ dui nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ aˬ dui nehˬ˗ehˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ bi mˇ laˇ mawꞈ˗eu ma. Aˬ dui aˇ naˆ ni leh jeh kʼawꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ Saˇ kiˇ maˬ pyeuꞈ laˇ naˇ, aˬ dui yawˬ ha˗ahˇ toˇ˗eu maˬ loˬ˗a. Aˬ dui aˬ cawˬ˗ahˇ aˬ dui jah˗eu jeˬ˗ehˇ jah laˇ ni maˬ ka tiˇ nya˗a. Ehˇ kʼawꞈ, aˬ dui Miˬyehˇ gaˇ laꞈ kʼoeˇ laˬ kʼaˬ cehˇ gaˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ mawˇ leˇ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ nui ma˗ahˇ zaw leˇ nya˗eu meh. Teu miˇ neh, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ jiˇ guiˬ lahˬ shaˇ nehˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ nui ma˗ahˇ ahˇ leˇ ni ngehˬ luꞈ˗uˇ. Aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ nui ma jiˇ laˇ˗eu taˬ tehˬ. (Kʼehˇ. 20:20) Yeˬhawˇbaˬ nawˬ neh leh jeh˗euˬ jeˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ biꞈ˗awˇ, nawˬ neh mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ˗euˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ jiˇ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ za˗eu yaw duˬ baw meh. w19.08 18-19 ¶15-17

Yeˬsuˇ aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga? Aˬ yawꞈ aˬ dui tiˬ jeˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ ya haw tsoˆ taˬ˗awˇ, teu˗ahˇ neh maˬ ya baˇ˗iˇ gaˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Gaˇ kawˆ heu Yeˬsuˇ aˬ dui˗ahˇ mˇ mehˬ yaꞈ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ Miˬyehˇ gaˇ˗ahˇ haw tsoˆ taˬ˗awˇ, gʼaˬ kʼehˇ deuˬ˗ahˇ jiˇ ni Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ Miˇkʼahˬ˗ahˇ haw tsoˆ taˬ lehˇ mehˬ˗eu meh. Aˬ dui Yeˬsuˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ naˬ ba tiꞈ taˬ˗awˇ, “Miˬyehˇ˗euˬ Miˇkʼahˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ jeˬ huˬ poˆ”˗eu ma. (Tehˬ. 6:33) Aˬ dui Miˬyehˇ gaˇ˗ahˇ haw tsoˆ taˬ˗awˇ leh jeh nya˗eu tiˬ jeˬ naˇ, aˬ cawˬ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ siˬ nya laˇ˗awˇ gaˬ ni caw ba˗eu gʼaˇ duˬ, yaw awˬ awˬ lehˇ dehꞈ˗eu heu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, jawˇ nah yaw kaˬ˗ahˇ heu naˆ maˬ tseˇ tsaꞈ gaˬ˗iˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ, tiˬ jeˬ na laˆ paˇ nya meh laˬ? Aˬ dui byawˬ gʼa cehˇ gʼa gaˇ aˇ yamˬ aˇ dzehˬ˗ehˇ maˬ biꞈ dzeuˇ˗eu za meh laˬ? w19.04 5-6 ¶12-13

Maˬ myahˇ laˇ˗euˬ heu myaˆ kʼoꞈ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu yaw myaˬ tseˇ kʼoꞈ byah laˇ˗euˬ aˬ dui˗euˬ mehˇ nmˇ gʼawˬ mya gʼaˬ, za taˬ˗euˬ gaˇ bi poˆ bi paˇ laˇ˗euˬ meh. Heu loꞈ˗ehˇ poˆ laˇ paˇ laˇ˗eu jeˬ heu naˇ, mehˇ nmˇ teu deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ yaw awˬ maˬ ngeuˇ˗a. Aˬ yawꞈ maꞈ yawˬ ha neh yaw myaˬ kʼoꞈ mˇ laꞈ˗euˬ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ ya byehˇ dzeh˗eu miˇ neh “nui ma cawˆ˗eu” meh. Ehˇ kʼawꞈ, aˇ nah naˇ aˬ yawꞈ maꞈ maˬ gaˇ laˇ˗euˬ meh. Aˬ jeˬ miˇ neh nga? Aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu miˇ neh meh. Aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ a nehˬ˗eu jeˬ heu naˇ, gaˇ hawˇ˗eu aˇ yaˬ˗ahˇ a nehˬ taˬ˗euˬ maˬ ngeuˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ taˬ˗euˬ ma lehˇ siˬ nya˗eu meh. (Sehˇ. 3:23) Aˬ yawꞈ maꞈ taˬ aw˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ aˬ geu jeˬ˗euˬ gaˇ maˬ kaˬ, ya mˇ daˆ leꞈ luꞈ˗eu miˇ neh laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ Miˬyehˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ maˇ diˇ kʼahˬ lahˇ meh lehˇ siˬ nya˗eu miˇ neh, “noeˬ shaˬ noeˬ zahˬ˗eu dawˬ tawˆ luꞈ Miˬyehˇ˗ahˇ a nehˬ”˗eu meh. (1 Beˬ. 5:6, 7) Taˬ aw˗eu jeˬ heu naˇ, aˬ dui hawˇ˗eu aˬ cawˬ˗ahˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu uˬ taꞈ, shaˬ zahˬ˗ahˇ laˆ piˇ˗eu jiˇ awˬ dzehˬ laˇ˗awˇ, aˇ yeˇ kʼaˇ huiˬ˗eu jeˬ naˇ mˬ taˆ Aˬda Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ bi gʼoeˇ dzehˬ leˇ˗eu meh. w19.09 6-7 ¶15-17

Yeˬhawˇbaˬ Daˬbiˇ˗ahˇ nymˇ jiˇ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu, Iˇsaˬleˬlaˆ tiˬ jeuˬ jeuˬ lah ni˗ahˇ bi sheuˬ gʼeh˗euˬ meh. Daˬbiˇ sahˬ paˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh, uˆ lahˇ˗eu baoˬ jaˆ dui dui˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ tiˬ poˆ na aˬ yawꞈ baoˬ teu˗ahˇ maˬ ngeuˇ˗eu jeˬ˗ehˇ zmˬ˗awˇ, mˇ bahˬ dui dui˗euˬ meh. (2 Saˬ. 11:14, 15) Toˆ˗ehˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ neh mehˬ nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ha geuꞈ˗euˬ uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ˗ahˇ nui ma laꞈ kʼoeˇ kʼaˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ dzawˇ nehˬ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ˗eu leh jeh dui dui˗eu miˇ neh, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu baoˬ uˬ moˆ jawˇ nya˗euˬ meh. (Ceuˬ. 51:1-4) Kʼoeˇ uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ zaˬ miˬ zaˬ deuˬ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ˗ahˇ jiˇ ha geuꞈ gaˇ keuˆ ni taˬ aw˗eu meh. (1 Saˬ. 19:11, 12; 25:32, 33) Daˬbiˇ yawˬ ha˗euˬ yaw lehˬ˗ahˇ neh gʼawˬ mya jeˬ ya dzaw˗awˇ, dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu naˬ ba tiꞈ taˬ˗euˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu baoˬ uˬ moˆ jawˇ˗eu heu naˇ, gaˇ dahˇ tsoeˬ dui dui meh lehˇ siˬ nya˗eu meh. Nymˬ˗mˇ iˬ nah, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu baoˬ uˬ moˆ jawˇ˗eu deuˬ hawˇ˗eu nui gaˬ keuˆ˗eu Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ dawˬ mehˬ dawˬ tsoˆ˗ahˇ maˬ ha geuꞈ˗eu deuˬ beu gaˇ dui dui gaˇ ya mawˇ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu baoˬ uˬ moˆ jawˇ˗eu deuˬ naˇ, ‘laˬ kʼaˬ tiˬ cehˇ caˇ luꞈ’˗eu meh.—Yaˇ. 65:13, 14. w19.09 17 ¶15; 19 ¶21

Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ Yoˇhaˬ neh yaw sahˇ laꞈ kʼoeˇ mawˇ˗euˬ tsawˇ haˬ aˇ maꞈ maꞈ ma˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ maˇ jawˇ ni gʼoˆ shaw laˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ tsawˇ haˬ aˇ maꞈ maꞈ ma “nuiˇ mahˬ mahˬ ma˗euˬ mehˬ shi hawˇ˗eu Yawˇ zaˬ˗euˬ mehˬ shi yawꞈ”˗eu gʼaˇ duˬ, mˬ taˆ le˗eu maˬ loˬ nga, tsawˇ haˬ aˇ maꞈ maꞈ ma heu deuˬ naˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jawˇ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ boeˬ boeˬ luˆ luˆ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu gʼaˬ meh lehˇ ha geuꞈ˗awˇ, ehˇ dawˬ naˇ haˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ aˬ yawꞈ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu baoˬ uˬ moˆ jawˇ naˇ, “nuiˇ mahˬ mahˬ ma˗euˬ mehˬ shi” yawꞈ nya ngaˇ lehˇ gʼoˆ shaw˗euˬ meh. (Yaˇ. 66:1) Kʼoeˇ naˇ, tsawˇ haˬ aˇ maꞈ maꞈ ma heu deuˬ, Yeˬsuˇ neh lawˇ nehˬ le˗euˬ jeˬ˗ahˇ jah naˇ ‘Miˬyehˇ˗euˬ Yawˇ zaˬ˗euˬ mehˬ shi yawꞈ’ nya˗eu meh. Teu gaˇ duˇ ni, Maꞈtehˬ 25:31, 32-ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ “tsawˇ jeuˬ tsawˇ ca dawˬ tawˆ luꞈ” maˬ ehˇ, tsawˇ doeˇ deuˬ maˬ ehˇ, nuiˇ mahˬ mahˬ ma˗ahˇ nuiˇ luꞈ˗eu Yeˬsuˇ˗euˬ “mehˬ shi uiˬ laˇ” taˬ˗euˬ gaˇ haw ngeh, “tsawˇ jeuˬ tsawˇ ca dawˬ tawˆ luꞈ” lehˇ ehˇ˗eu heu deuˬ naˇ, mˬ taˆ maˬ ngeuˇ˗eu miˇ tsaˬ˗ahˇ ya jawˇ nga lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Heu loꞈ˗ehˇ gʼoˆ shaw paˇ˗euˬ jeˬ heu naˇ, gaˇ kahˇ dahˇ˗eu meh. Heu naˇ Jaˇliꞈ˗ahˇ tsawˇ haˬ aˇ maꞈ maꞈ ma deuˬ mˬ taˆ ya le˗eu lehˇ aˬ jeˬ miˇ maˬ ehˇ taˬ˗euˬ nga lehˇ dzawˇ nehˬ˗eu meh. Mˬ taˆ dehꞈ˗eu jeˬ za˗eu deuˬ naˇ tiˬ muˇ tehꞈ˗ehˇ jawˇ˗awˇ, teu deuˬ naˇ, Yeˬsuˇ nehˬ˗ehˇ “miˇ tsaˬ heu˗euˬ kʼoeˇ taˆ, uˆ lahˇ˗eu deuˬ ya geuꞈ”˗eu 144,000 gʼaˬ heu deuˬ pyeuꞈ meh.—Pah. 5:10. w19.09 28 ¶9

Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ zahˇ kʼawꞈ deuˬ nehˬ˗ehˇ maˬ bi taꞈ mawꞈ˗eu lehˇ ya siˬ dzeuˇ˗euˬ ma. Ehˇ kʼawꞈ teu tehꞈ˗ehˇ maˬ gʼaˬ˗a siˬ, aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu uˬ duˬ tahˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu zahˇ maˇ˗ahˇ jiˇ gʼaˬ ya biꞈ˗eu meh. Aˬ dui toˆ˗ehˇ jahˇ nya˗eu 2 jeˬ˗ahˇ haw ma. Dahˬ beh˗eu jeˬ naˇ, aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsaˬ˗eu dawˇ˗eu zahˇ˗ahˇ ya caw teh daˆ leꞈ˗eu meh. Aˬ dui miˇ tsaˬ˗euˬ tsaˬ˗eu dawˇ˗eu zahˇ˗ahˇ tiˬ jeˬ gʼeh neh˗iˬ maˬ ha geuꞈ. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ dui aˬ li aˬ buˇ cawˬ cawˬ yuˇ gaˇ hawˇ˗eu yuꞈ taꞈ jawˇ taꞈ gaˇ laꞈ maˬ daˬ˗eu uˬ taꞈ, aˬ geu jeˬ lehˇ gʼeh˗eu dehꞈ bahˬ dehꞈ muˆ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ kaˬ, laꞈ maˬ daˬ. (Tehˬ. 19:4, 5; Maˆ. 1:26, 27) Nyiˬ jeˬ aˬ yawꞈ jeˬ naˇ, aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ ya tahˬ daˆ leꞈ˗eu meh. Aˬ dui aˬ geu gaˇ jawˇ kʼawꞈ ni, mehˬ bawˬ˗ahˇ aˬ myah luꞈ iˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu ma. Maˬ gʼeh nya naˇ, mehˬ bawˬ yawˬ ha˗euˬ iˇ kahˇ˗ahˇ kʼawꞈ ya jahˇ˗awˇ, ciˬ cuˇ ni ya jahˇ laˇ˗eu jiˇ jaˆ meh. Aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ kʼawꞈ, aˬ dui mehˬ bawˬ˗ahˇ maˬ ya byehˇ˗a. Maˇ diˇ naˇ, aˬ dui ‘Sahˬpaˬ Miˬyehˇ yaˇ kʼaˬ daˇ le˗eu aˇ nah dawˬ peh peh le˗euˬ miˇ neh, tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gʼaˬ ya biꞈ tehˇ’ tehˬ˗eu meh.—Heˬ. 10:24, 25. w19.10 15-16 ¶6-7

Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ laˬ kʼaˬ bi cehˇ mawꞈ˗eu meh. Byawˬ gʼa˗eu jeˬ jiˇ aˬ dui˗ahˇ laˬ kʼaˬ bi cehˇ˗eu meh. Jaˇliꞈ˗ahˇ “tsawˇ haˬ zaˬ gʼaˇ duˬ maˬ kʼaˇ gaˇ dzehˬ˗eu jeˬ˗aˬ, yawˬ ha neh kʼaˇ poˆ uiˬ taˬ˗euˬ jeˬ dzaˬ byawˬ dawˇ byawˬ byawˬ˗eu kʼoeˇ meh” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Tsoˆ. 2:24) Ehˇ kʼawꞈ miˇ tsaˬ˗euˬ byawˬ gʼa˗eu jeˬ, aˬ dui˗ahˇ deuˬ laˇ nya˗eu meh. Teu naˇ tsawˇ haˬ zaˬ˗euˬ tsaˬ˗eu dawˇ˗eu zahˇ˗ahˇ gʼaˬ bi baˬ iˇ˗awˇ, tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ yaw haiˬ jeˬ lehˇ sawˇ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ya leˇ˗awˇ laꞈ daˬ laˇ gaˇ keuˆ ni bi pyeuꞈ laˇ˗eu meh. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ uˬ duˬ tahˬ mawꞈ˗eu ma. Toˆ˗ehˇ naˇ, aˬ dui “Sahˬpaˬ Yeˬsuˇ [Yeˬhawˇbaˬ, MS]˗euˬ hawˬ jeh”˗ahˇ dzaˬ˗awˇ, “nehꞈ˗euˬ hawˬ jeh”˗ahˇ jiˇ maˬ dzaˬ nya˗a. (1 Gawˇ. 10:21, 22) Aˬ myah myah naˇ hawˬ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ dzaˬ˗eu deuˬ˗ahˇ gʼoeˇ˗eu cawˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ sawˇ˗eu meh. Teu miˇ neh, aˬ dui diˬ˗eu ceh˗eu, dehꞈ bahˬ dehꞈ muˆ˗eu, nehꞈ˗ahˇ taꞈ˗eu, shiˬ shaˬ jiˇ˗euˬ maˬ muiˬ˗eu nui kʼahˇ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu, heu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu byawˬ gʼa˗eu jeˬ heu deuˬ˗ahˇ tseˇ naˇ, aˬ dui Miˬyehˇ˗ahˇ muiˇ˗eu gʼaˬ nehˬ˗ehˇ dzaˬ taꞈ˗awˇ, aˬ yawꞈ neh jahˇ˗euˬ dzaˇ˗ahˇ dzaˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Teu naˇ, aˬ dui˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu, Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ˗ahˇ jiˇ deuˬ˗eu meh. w19.10 26 ¶2; 29-30 ¶11-12

Saˇ baoˬ teh zaˬ jaˬ lehˇ neh bi caw ba˗eu gʼaˇ duˬ 2 jeˬ ya jahˇ˗eu meh. Tiꞈ, saˇ baoˬ˗ahˇ jaˬ lehˇ pyawˬ tsaˬ gaˇ ya teh gʼeh˗eu meh. Jaˬ lehˇ nehˬ˗ehˇ gaˇ mahˇ kaˬ˗eu saˇ baoˬ naˬ duˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ jawˇ naˇ, gaˇ ma maˬ doˆ iˇ nya˗a. Nyiꞈ, lehˇ baw saˬ paˇ˗ahˇ kʼaˇ gʼeu deuˇ nya˗eu ya gʼeu deuˇ taˬ˗eu meh. Jaˬ lehˇ jaˆ kʼawꞈ lehˇ baw saˬ paˇ˗ahˇ jaˬ lehˇ maˬ zaw naˇ, saˇ baoˬ maˬ le jiˆ nya˗a. Aˬ dui jiˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ maˬ caw ba naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ oˇ oꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ maˬ mˇ daˆ leꞈ nya˗a. Aˬ dui muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ caw ba˗eu jeˬ˗ahˇ za˗eu gʼaˇ duˬ 2 jeˬ ya jahˇ˗eu meh. Tiꞈ, aˬ dui yawˬ ha˗ahˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ sheuˬ gʼeh˗eu mˇ jeˬ shaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ mˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ, muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ˗euˬ gaˇ ma˗ahˇ ya bi jawˇ˗eu meh. Nyiꞈ, mˇ jeˬ shaˇ kawˆ teu deuˬ˗ahˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh mˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ, “lehˇ baw saˇ paˇ”˗ahˇ kʼaˇ gʼeu deuˇ nya˗eu ya gʼeu deuˇ taˬ˗eu meh. (Ceuˬ. 119:32) Muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ aˬ dui˗ahˇ iˇ lu dzeh gaˇ duˇ˗eu laˆ tsoeˬ laˇ˗eu jeˬ hawˇ˗eu, shaˬ zahˬ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ˗awˇ saˇ jaˇ ziꞈ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh. w19.11 9 ¶8; 10 ¶11

Yeˬsuˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ dehꞈ saˬ saˬ ngeh nah, aˬ yawꞈ gʼawˬ myahˇ maˬ gʼeh˗ehˇ haiˬ˗eu deuˬ˗euˬ aˬ laꞈ laꞈ kʼoeˇ, naˇ dui dui˗awˇ ya shiˇ meh lehˇ siˬ nya˗eu miˇ neh, shaˬ zahˬ naꞈ dui dui˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ teu naˇ ya shiˇ gaˇ kʼahˬ lahˇ˗eu miˇ neh tehꞈ maˬ ngeuˇ˗a. Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ Aˬda˗ahˇ gaˬ dui dui˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ Aˬda nui kʼahˇ shiˇ˗eu jeˬ mˇ mawꞈ˗eu miˇ neh meh. Yeˬsuˇ lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya daˬ ngeh saˇ jaˇ ziꞈ˗eu heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsawˇ myahˇ˗ahˇ ciˬ huiˬ ciˬ mahˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh lehˇ siˬ nya˗awˇ, aˬ yawꞈ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ gaˬ˗eu uˬ taꞈ, tsawˇ haˬ zaˬ deuˬ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ ya dehꞈ˗eu heu naˇ, aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ gaˇ neh iˇ˗eu tehꞈ meh lehˇ jiˇ siˬ nya˗eu meh. Yeˬsuˇ shaˬ zahˬ naꞈ dui dui kʼawꞈ, nui saˇ oꞈ luꞈ˗a siˬ. Yeˬsuˇ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ muiˬ gaˇ neh za˗euˬ “Miˬyehˇ˗euˬ nui saˇ oꞈ˗eu jeˬ” jaˆ˗eu meh. Nui saˇ oꞈ˗eu jeˬ teu naˇ, Yeˬsuˇ˗ahˇ aˇ dzehˬ˗ehˇ maˬ bi kʼahˬ lahˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh. (Piˆ. 4:6, 7) Aˬ dui tiˬ gʼaˬ˗iˬ Yeˬsuˇ loꞈ˗ehˇ teu naˆ naˆ˗ehˇ maˬ ya tahˬ puˬ haw˗aˬ. Ehˇ kʼawꞈ, Yeˬsuˇ˗euˬ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ˗eu yaw duˬ baw meh. (Tehˬ. 16:24, 25; Yoˇ. 15:20) Kʼoeˇ naˇ Yeˬsuˇ loꞈ˗ehˇ duˇ ni aˬ dui jiˇ tiˬ poˆ na shaˬ zahˬ naꞈ dui dui nya meh. w19.04 8-9 ¶1-3

Aˬ dui yawˬ ha˗ahˇ ‘Ngaˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ˗euˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ ya jawˇ˗eu guiˬ lahˬ huiˬ miˇ˗a laˬ’ lehˇ naˇ haˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ nymˬ˗mˇ iˬ nah˗euˬ aˬ yawꞈ˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ˗ahˇ zmˬ luꞈ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ jiˇ maˇ jawˆ ni bi siˬ˗euˬ meh. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. (1 Teˇ. 5:18) Aˬ dui aˬ yawꞈ˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi siˬ nya˗eu nga? Aˬ dui bi siˬ nya˗eu jeˬ naˇ, Jaˇliꞈ˗ahˇ dawˬ pehˬ taˬ˗awˇ boꞈ doˆ jahˇ doˆ taˬ˗euˬ jeˬ hawˇ˗eu aˇ muˇ˗euˬ mehˬ bawˬ hawˇ˗eu huiˬ˗eu mehˬ bawˬ˗ahˇ ya siˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ mˇ caw˗eu uˬ taꞈ, aˬ cawˬ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ˗awˇ mehˬ˗eu heu meh. (1 Gawˇ. 15:58) Aˬ dui neh lawˇ˗eu jeˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ bi ha geuꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ yawꞈ nui kʼahˇ shiˇ˗eu jeˬ mˇ luꞈ˗uˇ. Aˬ dui aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu heu naˇ, guiˬ lahˬ huiˬ mawꞈ˗eu miˇ neh bi pyeuꞈ luꞈ˗uˇ. Aˬ yawꞈ˗ahˇ nui ma gʼawˇ mawˇ dawˬ tawˆ luꞈ gaˬ˗eu miˇ neh, kʼaˇ muiˬ˗eu jeˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ biꞈ˗awˇ, nymˬ˗mˇ iˬ nah aˬ yawꞈ guiˬ lahˬ biꞈ luꞈ˗eu aˇ maꞈ aˇ muˇ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu gʼaˇ duˬ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh leh jeh luꞈ˗uˇ. Aˬ dui heu loꞈ˗ehˇ jahˇ naˇ, aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ tiˬ gʼaˬ ya pyeuꞈ gaˇ, aˇ poeˬ taˬ baw˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. w19.11 25 ¶17-18

Yeˬsuˇ aˬ dui aˬ yawꞈ loꞈ˗ehˇ zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ mˇ meh lehˇ ehˇ mawꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ aˬ yawꞈ naˆ maˬ tseˇ tsaꞈ gaˬ˗awˇ, mˇ huiˬ gʼeh˗eu uˬ taꞈ, tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ jiˇ ya mawˇ dzehˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ naˆ maˬ tseˇ mˇ myahˇ dzehˬ gaˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Nawˇ yawˬ ha˗ahˇ mˇ cu˗eu gaˇ mˇ luꞈ naˇ, yawˬ ha˗ahˇ heu loꞈ˗ehˇ naˇ haˬ. ‘Ngaˬ˗euˬ gaˇ mˇ cawˬ deuˬ, ngaˬ˗ahˇ gaˇ mˇ˗eu leh jeh˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ haw ngaˇ laˬ? Ngaˇ gaˇ˗ahˇ gʼaˬ tiˬ dui mˇ˗awˇ, aˇ yamˬ laꞈ kʼoeˇ mˇ jiˇ nya miˇ˗a loˇ?’ Ngeuˇ naˇ, baw leˬ kʼawꞈ nawˬ˗ahˇ nui ma taˬ dzehˬ laˇ˗awˇ, gaˇ mˇ cawˬ deuˬ jiˇ ni guiˬ lahˬ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ mawꞈ laˇ˗eu meh. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, yawˬ ha˗ahˇ Miˬyehˇ gaˇ mˇ˗eu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ heu loꞈ˗ehˇ ya naˇ haˬ˗eu meh. ‘Mehˇ nmˇ deuˬ ngaˬ˗ahˇ Miˬyehˇ gaˇ˗ahˇ leh jeh˗eu tiˬ gʼaˬ lehˇ haw ngaˇ laˬ? Ngaˇ tsaꞈ gaˬ iˇ˗eu gʼaˇ duˬ yaw muiˬ˗ehˇ lehˬ hmˬ miˇ˗a loˇ? Ngaˇ nui ma ahˇ˗eu deuˬ˗ahˇ kawˇ ma˗ehˇ gʼa kʼoꞈ iˇ miˇ˗a laˬ? Ngaˇ Miˬyehˇ gaˇ˗ahˇ aˬ myah luꞈ gʼawˬ mya jeˬ lehˇ mˇ miˇ˗a loˇ?’ Ngeuˇ naˇ, nawˇ Miˬyehˇ gaˇ laꞈ kʼoeˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu meh. w19.12 5 ¶14-15

Zaˬ geuꞈ˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ˗euˬ deuˬ aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ kawˆ heu 2 kawˆ˗ahˇ ja sawˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. (1) Zaˬ aˬ geu ngeh geuꞈ paˬ nga? (2) Zaˬ aˇ myaˆ gʼaˬ geuꞈ paˬ nga? Sheuˬ dahˬ dzaˬ˗eu deuˬ gaˇ kawˆ heu 2 kawˆ˗ahˇ aˬ geu ngeh ja sawˇ˗eu tsaˬ nga? Aˬ jeˬ miˇ neh gaˇ kawˆ heu 2 kawˆ aˇ yeˇ huiˬ˗eu nga lehˇ haw ma. Myaˬ ni naˇ, zaˬ geuꞈ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ sheuˬ dahˬ dzaˬ˗euˬ mi naˆ˗ehˇ ja sawˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh? Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, nyiˬ gʼaˬ luꞈ gaˇ kawˆ heu˗ahˇ noeˬ˗eu duˇ leˇ˗eu aˇ yeˇ huiˬ˗eu miˇ neh meh. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, nyiˬ gʼaˬ luꞈ aˬ da aˬ ma geuꞈ nya laˇ miˬ˗a laˬ lehˇ ya shaˇ noeˬ˗eu meh. Tiˬ gu na˗aˬ, zaˬ geuꞈ˗eu teu naˇ gʼaˬ hawˇ˗eu aˇ yamˬ gʼawˬ mya ni jiˇ leˇ˗eu miˇ neh, sheuˬ dahˬ dzaˬ˗euˬ yaw teˬ tiˬ kʼoꞈ nyiˬ kʼoꞈ byah laˇ˗awˇ neh tehꞈ˗ehˇ zaˬ geuꞈ˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ˗eu meh. Teu naˇ, aˬ da aˬ ma maˬ pyeuꞈ laˇ mi naˆ˗ehˇ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ tsaˬ leˇ ni laˆ poˆ laˆ paˇ mˇ˗eu gʼaˇ duˬ hawˇ˗eu nyiˬ gʼaˬ yaw kaˬ gʼoeˇ dzehˬ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ meh. w19.12 23 ¶4-5

Miˇ kʼahˬ doe ni jawˇ˗eu Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ gʼawˬ mya gʼaˬ, noeˬ shaˬ kʼahˬ lahˇ˗eu jeˬ hawˇ˗eu naˇ˗eu gawˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ luꞈ˗eu meh. Tiˬ gʼaˬ na˗aˬ, naˇ dui dui luꞈ˗awˇ, tiˬ gʼaˬ na naˇ yawˬ ha gaˬ˗eu gʼaˬ bi shiˇ˗euˬ miˇ neh nui ma cawˆ dui dui˗eu uˬ taꞈ, tiˬ gʼaˬ na naˇ, yawˬ ha nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ maˬ ngeuˇ naˇ gʼoeˇ˗eu cawˬ tiˬ gʼaˬ na Miˬyehˇ˗ahˇ byehˇ dzeh˗euˬ miˇ neh nui ma cawˆ dui dui˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ tiˬ deuˬ na jiˇ ni, uˬ jeˬ jaˬ lehˇ˗euˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ ya daˬ luꞈ˗eu meh. Mehˇ nmˇ heu deuˬ nui saˇ biꞈ nehˬ laꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ loˬ meh. Aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu nga? Saˇ jaˇ ziꞈ˗eu cawˬ deuˬ naˇ, mehˇ nmˇ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ, gʼaˬ hawˇ˗eu aˇ yamˬ biꞈ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, mehˇ nmˇ Piˇteuˬ yaw kʼaˆ˗ehˇ naˇ˗awˇ, gʼawˬ myahˇ maˬ paˇ dehꞈ nya ngeh, aˬ yawꞈ˗euˬ miˬ zaˬ mehˇ nmˇ Kehˇteˬ˗liˬ ehˇ˗eu, “Naˇ gawˇ heu naˇ˗eu lehˇ ya siˬ ngeh nah˗ahˇ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ miˬ zaˬ yo zaˬ tiˬ gu jiˇ naˇ gawˇ laˆ saˆ duˬ˗ahˇ oe caw taˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ nyaꞈ gaˇ kawˆ teu˗ahˇ ya siˬ ngeh, nyaˆ taꞈ naˇ nga nyaꞈ dzeˇ zaˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ nyoeˬ heuˇ ni maˬ paˇ bi oe ma lehˇ ehˇ˗eu meh. Teu ngeh nah˗ahˇ neh naˇ, nga nyaꞈ kʼaˇ loˬ ngeh aˬ yawꞈ nyaꞈ dzeˇ zaˬ nga nyaꞈ˗euˬ behˇ dzeˇ jawˇ˗eu meh.” Shaˬ zahˬ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ ni muiˬ˗eu cawˬ jawˇ˗eu heu naˇ, nui saˇ aˇ naˆ ni biꞈ˗eu nga! w20.01 8 ¶1; 9 ¶5; 9-10 ¶6

Nawˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ neh bi tseˇ doˆ˗euˬ lehˇ nui kʼaˬ tsmˬ˗eu yaw duˬ baw meh. (Kʼehˇ. 2:5-12) Ehˇ kʼawꞈ tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ heu loꞈ˗ehˇ nui ma cehˇ tahˬ tahˬ laˇ paˬ˗ehˇ hawˇ˗eu, dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ aˬ yawꞈ tiˬ yamˬ˗ahˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ za˗euˬ nga laˬ? Aˬ dui tiˬ deuˬ na aˬ geu ngeh yamˬ˗ahˇ bi tseˇ doˆ˗euˬ nga lehˇ haw ma. Tiˬ poˆ Ka li zaˬ 120 gʼaˬ tehꞈ˗ehˇ bi tseˇ doˆ˗euˬ maˬ ngeuˇ˗a. Teu ngeh nah laꞈ kʼoeˇ 3,000 gʼaˬ ehˇ gʼaˬ ni Yeˬsuˇ neh saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ za˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ iˇ cuꞈ shawˇ ngeh bi tseˇ doˆ˗euˬ meh. (Kʼehˇ. 2:37, 38, 41) Teu gaˇ neh gʼawˬ mya kʼoꞈ byah laˇ ngeh, tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ iˇ cuꞈ shawˇ ngeh bi tseˇ doˆ˗euˬ maˬ ngeuˇ˗a. Saˬmaˬliˆ tsawˇ haˬ gʼawˬ mya gʼaˬ iˇ cuꞈ shawˇ gʼaˬ˗awˇ tiˬ kʼehˬ gʼeh˗awˇ neh tehꞈ˗ehˇ bi tseˇ doˆ˗euˬ meh. (Kʼehˇ. 8:14-17) Ehˇ kʼawꞈ, Gawˬneˬliˇ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ miˬ sawˇ zaˬ dawˬ tawˆ luꞈ yawˬ deuˬ yawˬ˗ahˇ maˬ duˇ ni iˇ cuꞈ maˬ shawˇ mi naˆ˗ehˇ bi tseˇ doˆ˗euˬ meh.—Kʼehˇ. 10:44-48. w20.01 20-21 ¶2-4

Laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ oeˬ dmˬ laꞈ kʼoeˇ tehꞈ˗ehˇ kʼawꞈ, “Aˬda” lehˇ aˇ yaˇ poˆ dzehˬ ni kuˇ taˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ aˬ jeˬ miˇ neh tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ toˆ˗ehˇ kuˇ˗eu nga? Aˬ yawꞈ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ gaˬ dui dui˗eu Aˬda pyeuꞈ meh lehˇ bi siˬ mawꞈ˗eu miˇ neh meh. (Yoˇ. 17:25) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ neh aˬ yawꞈ˗euˬ Zaˬmaˇ Yeˬsuˇ˗ahˇ mˇ nehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ luꞈ˗uˇ. Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsuˇ˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ aˬ myah luꞈ naˇ haˬ˗eu uˬ taꞈ, naˇ haˬ˗eu tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu dawˬ kʼoꞈ jiˇ biꞈ˗eu meh. (Yoˇ. 11:41, 42) Yeˬsuˇ aˬ jeˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ˗euˬ Aˬda aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ myah luꞈ gaˬ˗awˇ caw ba meh lehˇ siˬ nya˗eu meh. (Luˇ. 22:42, 43) Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ gaˬ˗eu miˇ neh, aˬ yawꞈ Yeˬsuˇ˗ahˇ Aˬda ngaˬ˗ahˇ aˬ myah luꞈ caw ba meh lehˇ nui kʼaˬ tsmˬ ni jahˇ nehˬ˗euˬ meh. (Tehˬ. 26:53; Yoˇ. 8:16) Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsuˇ˗euˬ shaˬ zahˬ yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ maˬ laˆ piˇ nehˬ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ˗ahˇ kamˬ coeˇ oˇ coeˇ ni caw ba nehˬ˗euˬ meh. Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ ya tahˬ puˬ luꞈ˗eu shaˬ zahˬ yawˬ jeˬ na luꞈ, tiˬ kʼehˇ laˇ kʼehˬ jaˆ˗eu tehꞈ meh lehˇ siˬ nya˗eu meh. (Heˬ. 12:2) Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsuˇ ngehˬ gaˇ naˇ haˬ nehˬ˗awˇ, loˬ˗eu jeˬ biꞈ˗eu uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ˗ahˇ dzaw nehˬ˗awˇ caw ba nehˬ˗eu heu naˇ, gaˬ˗eu lehˇ bi siˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.—Yoˇ. 5:20; 8:28. w20.02 3 ¶6-7, 9

Aˬ dui zahˇ sahˇ kʼoꞈ tiˬ jeˬ na˗ahˇ mˇ caw˗eu maˬ mˇ caw˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ ngeh, aˬ cawˬ˗euˬ siˬ nya˗eu nui ma˗ahˇ deuˬ ngaˇ laˬ lehˇ ya haw˗eu uˬ taꞈ, mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ ngehˬ˗ehˇ dzehˬ ya haw˗eu meh. Aˬ dui tiˬ gʼaˬ˗ahˇ˗iˬ jah˗eu jeˬ byehˇ dzehˬ ni maˬ ehˇ, nui ma maˬ saˇ ni maˬ ehˇ maˬ jahˇ mawꞈ˗eu yaw duˬ baw meh. (Kuˆ. 9:42) Kʼoeˇ uˬ taꞈ, aˬ dui Saˇ kiˇ maˬ ngeuˇ˗eu deuˬ˗ahˇ jiˇ ni nui ma pehˇ ni maˬ jahˇ mawꞈ˗a. Nui gaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ yaw zeu baw˗eu laꞈ kʼoeˇ ngehˬ cawˬ ni caw ba nehˬ˗awˇ, heu naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ciˬ huiˬ ciˬ mahˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu uˬ taꞈ, aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ nehˬ˗ehˇ maˬ ceh ni maˬ ehˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ zahˇ sahˇ kʼoꞈ˗ahˇ maˬ haw teˬ ni maˬ ehˇ, caw ba nehˬ˗eu meh. Nui gaˬ baoˬ ahˇ dui dui˗eu lehˇ noeˬ taˬ luꞈ˗uˇ. Aˬ dui nui gaˬ ahˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ nui ma˗ahˇ noeˬ keuˆ nehˬ˗eu uˬ taꞈ, yaw zeu baw nehˬ naˇ, aˬ dui˗ahˇ muiˇ˗eu deuˬ˗euˬ nui ma nahˬ laˇ nya˗eu meh. Nawˬ˗euˬ tiˬ jawˬ jawˇ˗eu deuˬ˗ahˇ, nawˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ pyeuꞈ˗eu lehˇ bi siˬ nya. (Yaˇ. 43:10) Nawˬ˗euˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ tiˬ gʼaˬ na shiˇ ngeh, nawˇ zahˇ sahˇ kʼoꞈ tiˬ jeˬ na˗ahˇ maˬ mˇ caw naˇ, yuiꞈ nyiˇ hawˇ˗eu nymˇ kaˬ taꞈ˗eu deuˬ nui ma pehˇ dui dui nya˗eu meh. Teu miˇ neh gaˇ kawˆ teu maˬ pyeuꞈ laˇ mi naˆ˗ehˇ, nawˬ˗euˬ nui jah˗euˬ gaˇ kawˆ ehˇ nehˬ taˬ dzeuˇ˗euˬ naˇ, pyeuꞈ laˇ ngeh ehˇ nehˬ˗eu yaw awˬ meh. Aˬ dui yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ maˬ shaꞈ dawˇ ni ngehˬ piˇ luꞈ˗uˇ.—Maˆ. 1:16. w19.04 17-18 ¶14-16

Gʼaˬ kʼehˇ 12 gʼaˬ Yeˬsuˇ Miˬyehˇ gaˇ mˇ gaˇ ya caw teh˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ naˇ, Yeˬsuˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗awˇ neh tehꞈ˗ehˇ Ka li zaˬ ya pyeuꞈ laˇ˗euˬ meh. Aˇ nah naˇ aˬ yawꞈ “Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ maˬ ngeuˇ˗eu deuˬ gʼaˇ duˬ gaˇ mˇ˗eu gʼaˬ kʼehˇ” ya geuꞈ˗euˬ kʼawꞈ, Pawˇluˆ muiˬ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ za˗euˬ gʼaˬ kʼehˇ 12 gʼaˬ laꞈ kʼoeˇ maˬ ahˇ˗a. (Maˆ. 11:13; Kʼehˇ. 1:21-26) Pawˇluˆ Yeˬsuˇ˗euˬ dawˬ peh ya jawˇ˗euˬ gʼaˬ kʼehˇ 12 gʼaˬ˗ahˇ myaˆ maˬ naˆ˗a, aˬ yawꞈ yawˬ ha ya geuꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ nui kʼahˇ shiˇ˗eu meh. Aˬ dui taˬ aw˗awˇ yaw loꞈ baw˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ naˇ, aˬ dui jiˇ ni Pawˇluˆ˗ahˇ duˇ˗awˇ Miˬyehˇ neh aˬ yuiꞈ bi geuꞈ˗euˬ deuˬ˗ahˇ yaw zeu baw˗eu meh. (Kʼehˇ. 21:20-26) Miˬyehˇ zaˬ yo aˬ li tiˬ gʼaˬ na˗ahˇ tseˇ˗awˇ, Ka li zaˬ aˇ muˇ˗ahˇ bi sheuˬ gʼeh˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ maˬ byah kuꞈ˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ kʼawꞈ, Miˬyehˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ “laꞈ sawˬ pyeuꞈ˗eu tsawˇ haˬ” lehˇ sawˇ˗eu meh. (Peˇ. 4:8, 11, MS) Aˬ dui Miˬyehˇ neh tseˇ˗euˬ mehˇ nmˇ heu deuˬ˗ahˇ yaw zeu baw˗awˇ, taˬ aw˗eu laꞈ kʼoeˇ aˬ yawꞈ maꞈ neh sheuˬ gʼeh˗eu jeˬ˗ahˇ caw teh naˇ, aˬ myah luꞈ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ˗awˇ mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ jiˇ tsaˬ leˇ dzoeˇ leˇ˗eu meh. w20.02 17-18 ¶13-14

Nawˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ Jaˇliꞈ maˬ dzaw laˇ ngeh kʼawꞈ, Jaˇliꞈ˗ahˇ yaw zeu taˬ˗awˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗euˬ uˬ taꞈ, Yeˬsuˇ˗ahˇ jiˇ gaˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Nymˬ˗mˇ nawˇ Saˇ kiˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ ya siˬ nya laˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ nehˬ˗ehˇ cawˬ ya cawˬ gaˇ ya leˇ˗eu paˬ. Ehˇ kʼawꞈ teu naˇ nawˬ˗ahˇ Miˬyehˇ˗ahˇ a nehˬ˗awˇ iˇ cuꞈ shawˇ mawꞈ laˇ ni laˆ noeˬ nehˬ˗eu aˇ yeˇ kʼaˇ huiˬ˗eu jeˬ maˬ ngeuˇ˗eu paˬ. Nawˬ˗ahˇ iˇ cuꞈ shawˇ ni laˆ noeˬ nehˬ˗eu aˇ yeˇ kʼaˇ huiˬ˗eu jeˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ heu meh. Nawˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ naˆ maˬ tseˇ gaˬ naˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ˗ahˇ maˬ bi mˇ ni laˆ tsoeˬ laˇ˗eu aˬ geu jeˬ˗ahˇ maˬ kaˬ nawˇ deuˆ gʼaˬ˗eu yaw duˬ baw meh. Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu nui gaˬ heu naˇ, iˇ cuꞈ shawˇ gaˇ sheuˬ gʼeh nehˬ˗eu gʼoˆ kʼehˬ hawˇ˗eu, Miˬyehˇ gaˇ mˇ˗eu gaˇ ma˗ahˇ neh maˬ bi doˆ˗iˇ ni caw ba nehˬ˗eu kmˇ cehˇ˗ahˇ duˇ˗eu meh. Yeˬsuˇ aˬ dui˗ahˇ nui ma dawˬ tawˆ luꞈ, saꞈ laˇ dawˬ tawˆ luꞈ, nui noeˬ nui duˇ dawˬ tawˆ luꞈ, gʼaˬ dawˬ tawˆ luꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ lehˇ ehˇ˗eu meh. (Kuˆ. 12:30) Nawˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ teu naˆ naˆ˗ehˇ gaˬ˗awˇ yaw zeu aˬ joˆ˗ehˇ baw nya˗eu nga? Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˇ naˆ ni gaˬ˗eu lehˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ˗eu teu naˇ, aˬ dui˗ahˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ ni laˆ noeˬ nehˬ˗eu meh. w20.03 4 ¶4-5

Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ mˇ˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga? Yaw awˬ awˬ˗ehˇ ya ehˇ naˇ, Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ mˇ˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu˗aˬ, tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ aˬ dui kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh tsaꞈ gaˬ˗awˇ mehˬ nehˬ gaˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Naˬ liˬ aˇ laꞈ mˇ za gaˇ tehꞈ˗ehˇ ehˇ mawꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ naˇ aˬ dui aˬ jeˬ baˬ da neh tsaꞈ gaˬ˗eu heu jiˇ aˇ yeˇ huiˬ˗eu meh. Aˬ dui Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ nui ma gʼawˇ mawˇ dawˬ tawˆ luꞈ mˇ˗eu heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ gaˬ˗eu miˇ neh ma. (Kuˆ. 12:30, 31; Sehˇ. 3:23) Aˬ dui Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ nui ma gʼawˇ mawˇ dawˬ tawˆ luꞈ mˇ˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu gʼaˇ duˬ, gʼaˬ kʼaˇ ahˇ˗eu shaˇ doˆ˗awˇ mˇ gaˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Miˬyehˇ gaˇ ya mˇ˗eu heu naˇ, aˇ naˆ ni poeˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ siˬ nya laˇ ngeh, aˬ dui tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ˗eu gʼaˇ duˬ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh leh jeh˗eu meh. Aˬ dui yawˬ ha neh noeˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ maˬ tsaꞈ gaˬ nya ni shaˬ luꞈ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui gaˇ heu˗ahˇ gaˬ dui dui˗eu miˇ neh, tsawˇ haˬ deuˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ zaw leˇ ni tsaꞈ gaˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ, bym laˇ byehˆ laˇ ni leh jeh˗awˇ, tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ naˬ ba tiꞈ taˬ˗eu ma. w19.04 2-3 ¶3; 3-4 ¶4, 6

Saˬdaˬ˗euˬ mehˬ bahˬ˗eu jeˬ, tsawˇ haˬ˗ahˇ nui ma bi cawˆ dzehˬ laˇ˗awˇ bi shaˬ bi zahˬ dzehˬ laˇ. Zaˬ bi shiˇ˗euˬ miˇ neh nui ma cawˆ luꞈ˗eu aˬ daˬ aˬ ma deuˬ, tiˬ gʼaˬ na aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ Miˬyehˇ nawˬ˗euˬ zaˬ˗ahˇ mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ bi geuꞈ˗eu lehˇ yuˇ kʼoꞈ nga lehˇ ehˇ laˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Dawˬ heu naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ maˬ gaˇ laˇ ngaˇ loˇ? Nui ma paˇ bi cawˆ dzehˬ leˇ nga laˬ? Saˬdaˬ mehˬ bahˬ˗eu dzaˇ˗i tiˬ jeˬ naˇ, shiˬ buiˇ lah ma gaˇ kawˆ heu meh. Heu˗euˬ gaˇ kawˆ mehˬ˗eu heu naˇ, kʼehˬ˗eu kʼaˆ˗eu jeˬ heu tsaˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗awˇ gaˇ kahˇ dahˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ bi siˬ˗eu gʼaˇ duˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, koꞈ dawˬ zaˬ lahˇ mehˬ˗eu jeˬ˗ahˇ laˆ tsoeˬ˗eu deuˬ˗ahˇ, zeuˇ liˬ˗ahˇ paꞈ tawꞈ˗awˇ miˬ dzaˬ˗ahˇ puiˆ˗eu meh. Saˆpeˆ miˇ kʼahˬ˗euˬ zahˇ paw˗euˬ saˇ naˇ paˇ dmˬ˗ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, aˬ yawꞈ maꞈ teu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu teu naˇ, miˬ dzaˬ˗ahˇ maˬ bi puiˆ mi naˆ˗ehˇ bi noeˬ paˇ˗eu gʼaˇ duˬ hawˇ˗eu, “shiˬ buiˇ lah ma˗ahˇ uˇ˗iˇ˗eu heu naˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu lehˇ” bi siˬ˗eu gʼaˇ duˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ jah˗eu meh. Kʼoeˇ uˬ taꞈ yaw myaˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ bi haw piˇ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ poeˬ aˬ piˬ deuˬ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗awˇ lawˇ nehˬ˗eu meh. Heu naˇ, poeˬ piˬ deuˬ˗ahˇ nui kʼahˇ bi shiˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ yaw doeˇ maˬ bi jahˇ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ meh. Saˬdaˬ˗euˬ ja myawꞈ mehˇ shuiˇ˗ahˇ neh oe nui jah heu naˇ, tsawˇ haˬ˗ahˇ gʼaˬ maˬ ahˇ leˇ˗eu uˬ taꞈ, shaˬ zahˬ bi dawꞈ˗awˇ maˬ loˬ gaˇ bi guˆ bi gaˆ˗eu meh. w19.04 14 ¶1; 16 ¶10