Smˇ siˬ ba la

Maꞈtehˬ 25:31-36-ahˇ ngeh keuˆ taˬ˗euˬ yaw jeˬ ma jeˬ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ “yawˇ” lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ nah aˇ yamˬ heu laꞈ kʼoeˇ dawˇ coe ni dehꞈ˗eu miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ jaˆ˗eu yawˇ nui deuˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ miˇ kʼahˬ doe ni tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ hawˇ˗eu zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ ni mˇ˗eu gaˇ˗ahˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh caw mˇ caw shaˇ˗eu heu neh, Ka li˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ pyeuꞈ˗eu dzeˇ luꞈ˗eu tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ caw ba nehˬ luꞈ˗eu meh. (Tehˬ. 24:14; 28:19, 20) Yawˇ nui deuˬ yawˬ kʼoꞈ na luꞈ Noeˬ mawˇ˗eu mehˬ bawˬ˗ahˇ kuˇ gaˬ˗eu sahˬ boꞈ aˇ taꞈ biꞈ ngeh yamˬ˗ahˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh leh jeh˗awˇ mˇ˗eu heu neh, Ka li˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ caw ba nehˬ luꞈ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ maꞈ mehˬ bawˬ teu˗euˬ gʼaˇ duˬ kʼaˇ loˬ˗eu jeˬ˗ahˇ caw ba nehˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬsuˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ teu loꞈ˗ehˇ ya caw ba nehˬ gaˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ˗ahˇ teu loꞈ˗ehˇ caw ba˗eu teu naˇ, Yeˬsuˇ˗ahˇ caw ba˗eu jeˬ pyeuꞈ meh lehˇ siˬ nya˗eu meh.—Tehˬ. 25:37-40. w22.01 22-23 ¶11-12

Yeˬsuˇ˗euˬ seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ mˇ jeˬ shaˇ kawˆ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu jeˬ jiˇ pyeuꞈ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Yeˬsuˇ coiˬ doi naˇ˗eu deuˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ nehˬ˗awˇ, naˇ gawˇ naˇ˗eu zaˬ miˬ zaˬ tiˬ gʼaˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ maˬ ehˇ, yawˬ ha gaˬ˗eu gʼaˬ shiˇ˗euˬ deuˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ maˬ ehˇ, noeˬ keuˆ nehˬ˗euˬ meh. (Kuˆ. 1:40, 41; 5:25-34; Yoˇ. 11:33-35) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ˗ahˇ ngehˬ˗ehˇ dzaw geuꞈ naˇ ngehˬ˗ehˇ aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ dzehˬ laˇ˗eu meh. Yeˬsuˇ˗euˬ pehˬ zaˇ˗ahˇ caw teh˗eu heu naˇ, haiˬ˗eu miˇ tsaˬ baˬ da neh noeˬ tsoˆ taˬ˗eu jeˬ maˬ paˇ˗iˇ ni caw ba nehˬ meh. Yeˬsuˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ dehꞈ saˬ saˬ ngeh miˇ˗ahˇ aˬ yawꞈ “Miˇ tsaˬ heu˗ahˇ ngaˇ gʼaˬ leˇ˗euˬ ma” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Yoˇ. 16:33) Yeˬsuˇ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ nya˗eu heu naˇ, aˬ yawꞈ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ yaw dehꞈ dehꞈ ngeh miˇ tsaˬ˗euˬ nui noeˬ hawˇ˗eu aˇ pyaˇ daˬ taˬ˗eu jeˬ uˬ taꞈ, tsawˇ haˬ deuˬ˗euˬ mˇ jeˬ shaˇ kawˆ neh maˬ bi uˆ lahˇ˗euˬ miˇ neh meh. Yeˬsuˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ oe˗euˬ heu naˇ, aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsawˇ myahˇ yaw zeu bi baw ni mˇ˗eu gʼaˇ duˬ oe˗euˬ lehˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ ngehˇ˗a. Aˬ dui tawˇ neh? Miˇ tsaˬ heu aˬ dui neh noeˬ tsoˆ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ maˬ bi haw tsoˆ taˬ ni gʼeu pyawˇ nya˗eu gʼawˬ mya jeˬ jaˆ kʼawꞈ, Yeˬsuˇ loꞈ˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nui kʼahˇ mˇ˗eu jeˬ˗ahˇ haw tsoˆ taˬ naˇ, aˬ dui jiˇ “miˇ tsaˬ heu˗ahˇ gʼaˬ leˇ” nya˗eu meh.—1 Yoˇ. 5:5. w21.04 3-4 ¶7-8

Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ “[Yeˬsuˇ]˗ahˇ kʼaˇ jah˗eu tsawˇ haˬ . . . mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ˗eu jeˬ za˗eu meh” lehˇ ehˇ˗eu saˇ jaˇ dawˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ siˬ nya˗eu meh. (Yoˇ. 3:16; Maˆ. 6:23) Pawˇluˆ˗aˬ, ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ maˇ diˇ jah˗eu meh. Pawˇluˆ huiˬ˗eu iˬ baˇ mˇ˗euˬ kʼawꞈ ni maˇ diˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ laꞈ meh lehˇ jah ziꞈ˗eu meh. (Ceuˬ. 86:5) Pawˇluˆ Miˬyehˇ Yeˬsuˇ˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ bi shiˇ dah le˗euˬ lehˇ siˬ nya˗eu miˇ neh Miˬyehˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ dui dui˗eu lehˇ jah˗eu meh. Gaˬlaˬtiˆ 2:20 laꞈ kʼoeˇ˗euˬ jiˇ leˇ dzaˬ˗ahˇ ahˇ˗eu gʼaˬ ahˇ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu dawˬ˗ahˇ haw ma. Teu gaˇ Pawˇluˆ “Ngaˬ˗ahˇ gaˬ˗awˇ ngaˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ gʼawˇ mawˇ damˬ nehˬ le˗euˬ Miˬyehˇ˗euˬ Zaˬmaˇ” lehˇ ehˇ˗eu meh. Pawˇluˆ yawˬ ha Miˬyehˇ˗euˬ nui gaˬ maˬ za geuˇ gaˇ keuˆ ni doeˇ nya lehˇ maˬ noeˬ˗a. Kʼoeˇ naˇ, aˬ yawꞈ ‘Yeˬhawˇbaˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh gaˬ˗eu lehˇ ngaˇ siˬ nya ma. Ehˇ kʼawꞈ ngaˬ˗ahˇ maˬ gaˬ˗a’ lehˇ maˬ noeˬ˗a. Pawˇluˆ Loˇmaˆ Ka li zaˬ aˇ muˇ˗ahˇ “aˬ dui iˬ baˇ zaˬ pyeuꞈ luꞈ ngeh, aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ Ka li˗ahˇ bi kamˇ shiˇ˗eu” meh lehˇ saˇ tiˇ biꞈ nehˬ˗euˬ meh. (Maˆ. 5:8) Miˬyehˇ aˬ dui˗ahˇ gaˬ˗eu nui gaˬ˗ahˇ laˆ tsoeˬ laˇ nya˗eu tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ jaˆ˗a. Pawˇluˆ Miˬyehˇ˗euˬ nui gaˬ˗ahˇ jah ziꞈ˗eu meh. Pawˇluˆ Yeˬhawˇbaˬ dzeuˇ yaꞈ ngeh Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ˗ahˇ aˇ naˆ ni oˇ oꞈ nehˬ˗euˬ lehˇ siˬ nya˗eu meh. w21.04 22 ¶8-10

Jaˇliꞈ dzaw nehˬ ngeh, dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ ni caw ba nehˬ. Aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu nga? Kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ deuˬ˗ahˇ ngehˬ keuˆ. Dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ naˇ, laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ˗eu yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ caw ba nehˬ meh lehˇ siˬ leˇ ni caw ba nehˬ. (1 Tiˆ. 1:11; Heˬ. 11:6) Dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ˗ahˇ mˇ caw˗eu heu naˇ, aˬ joˆ˗ehˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu lehˇ siˬ leˇ ni caw ba nehˬ˗awˇ, heu naˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ bi siˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh lehˇ dzawˇ nehˬ. (Yaˇ. 48:17, 18) Nawˬ˗euˬ dzaw zaˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ngehˬ˗ehˇ gaˬ laˇ naˇ ngehˬ˗ehˇ dehꞈ poˆ dehꞈ paˇ mawꞈ laˇ˗eu meh. Dzaw zaˬ deuˬ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu aˇ tiˆ˗ahˇ laˇ keuˆ nya˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ yawꞈ maꞈ tiˬ jeˬ na˗ahˇ ya byehˇ dzeh laˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Dzaw zaˬ tiˬ deuˬ na pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ˗ahˇ ya byehˇ dzeh laˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ maˬ gaˬ˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ maˬ paˇ ya cawˬ˗euˬ uˬ taꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ˗ahˇ maˬ ya leˇ˗eu nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ neh bi byehˇ dzeh˗euˬ kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Yeˬsuˇ tiˬ gʼaˬ na˗euˬ gʼaˇ duˬ toˆ˗ehˇ byehˇ dzeh˗eu teu naˇ yaw shaˬ meh lehˇ siˬ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawˬ Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ mehˬ nah caw teh laˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ nui ma ya cawˆ gaˇ taˬ guˆ lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ yawˬ ha˗euˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ duˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ biꞈ nehˬ˗eu meh.—Kuˆ. 10:29, 30. w21.06 4 ¶8-9

Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ ni mˇ˗eu gaˇ˗ahˇ aˇ bawˬ ka˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ˗euˬ meh. Ka˗eu deuˬ siˬ yoeˬ sehˬ˗awˇ neh tehꞈ˗ehˇ maˬ jiˇ˗a. Teu naˆ maˬ tseˇ ya jahˇ˗eu meh. Pawˇluˆ Gawˇliˬtu meuˬ˗ahˇ˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ “Ngaˇ˗aˬ, ka˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗awˇ, Aˬpawˇluˆ˗aˬ, iˇ cuꞈ shehˬ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗eu meh. . . . Naw maꞈ˗aˬ, Miˬyehˇ˗euˬ deh yaˇ meh” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (1 Gawˇ. 3:6-9) Aˬ dui “Miˬyehˇ˗euˬ deh yaˇ”˗ahˇ mˇ˗eu gaˇ mˇ zaˬ pyeuꞈ˗eu ma. Aˬ dui siˬ yoeˬ sehˬ˗eu tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu iˇ cuꞈ jiˇ ya shehˬ˗awˇ, aˇ bawˬ huiˬ laˇ ngaˇ laˬ lehˇ jiˇ tiˬ kʼehˬ maˬ taˬ ya haw˗eu meh. Aˬ dui aˇ bawˬ mehˇ laˇ ni jahˇ˗eu gʼaˬ˗aˬ, Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu lehˇ maˬ ya ngehˇ˗a. Aˬ dui aˬ cawˬ˗ahˇ ya tsaꞈ gaˬ˗awˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ ya mehˬ nehˬ˗eu heu naˇ, zawˇ˗ehˇ muiˬ˗eu tiˬ jeˬ pyeuꞈ meh. Gaˇ heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ laˬ kʼaˬ bi cehˇ dui dui laˇ˗eu meh. Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ Teˇsaˬloˇni meuˬ˗ahˇ˗euˬ gʼawˬ mya gʼaˬ˗ahˇ zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ ni caw ba nehˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ “Ehˇ kʼawꞈ, nga maꞈ˗euˬ noeˬ tmˬ duˬ, nga maꞈ˗euˬ laˬ kʼaˬ cehˇ duˬ hawˇ˗eu, Sahˬpaˬ Yeˬsuˇ oe ngeh aˬ yawꞈ mehˬ shi nga maꞈ gʼaˬ leˇ˗euˬ gaˇ kawˆ kʼahˬ sehˇ jehˆ duˬ˗aˬ, aˬ cawˬ maˬ ngeuˇ. Naw maꞈ ma. Naw maꞈ˗aˬ, maˇ maˇ ni nga maꞈ˗euˬ nui ma huiˬ duˬ hawˇ˗eu laˬ kʼaˬ cehˇ duˬ pyeuꞈ˗eu ma” lehˇ ehˇ˗eu meh.—1 Teˇ. 2:19, 20; Kʼehˇ. 17:1-4. w21.07 3 ¶5; 7 ¶17

Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ neh kuˇ laꞈ˗euˬ meh. (Yoˇ. 6:44) Teu aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga? Yeˬhawˇbaˬ tsawˇ haˬ aˇ lam aˇ lam gʼaˬ˗ahˇ neh jawˇ˗eu miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ haw ka leꞈ ngeh, aˬ yawꞈ˗ahˇ nui ma gʼawˇ mawˇ dawˬ tawˆ luꞈ gaˬ nya˗eu nawˬ˗ahˇ haw mawˇ˗awˇ, aˇ poeˬ taˬ baw gaˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. (1 Laˬ. 28:9) Yeˬhawˇbaˬ nawˬ˗ahˇ siˬ nya˗awˇ, nawˬ˗ahˇ gʼoˆ shaw nehˬ˗eu uˬ taꞈ, nawˬ˗ahˇ gaˬ dui dui˗eu meh. Heu naˇ aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ aˇ naˆ ni ahˇ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga! Yeˬhawˇbaˬ mehˇ nmˇ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ kʼahˬ lahˇ dui dui˗eu meh. Teu˗ahˇ gʼoˆ shaw nya ni Yeˬsuˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ yawˇ bo˗eu yaw sahˇ nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ yawˇ tiˬ yaˇ mawˇ jawˇ gaˇ tiˬ mawˇ byoˆ˗iˇ naˇ, aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗eu nga? Aˬ yawꞈ “gʼoeˬ tseˇ gʼoeˬ mawˇ˗ahˇ gawˬ jawˬ˗ahˇ bi gaˆ tawˬ yaꞈ˗awˇ, byoˆ˗iˇ˗euˬ yawˇ kʼoeˇ mawˇ˗ahˇ poˆ˗iˇ tehꞈ˗a.” Kʼoeˇ naˇ yawˇ˗ahˇ poˆ mawˇ kʼoꞈ ngeh jawˇ, aˬ yawꞈ yehˬ bawˬ sehˇ lu˗ehˇ maˬ jahˇ nehˬ ni laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu meh. Teu˗ahˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ˗eu nga? Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ, yawˇ yawˬ mawˇ na luꞈ aˇ yeˇ huiˬ dui dui˗eu meh. Yeˬsuˇ “Mˬ kʼoeˇ taˆ jawˇ˗eu naw maꞈ˗euˬ Aˬda˗aˬ, tsawˇ haˬ yaw nyiˇ heu deuˬ tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ bi byoˆ˗iˇ mawꞈ˗a” lehˇ ehˇ˗eu meh.—Tehˬ. 18:12-14. w21.06 20 ¶1-2

Aˬ dui aˬ myah luꞈ ziꞈ˗eu Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nui gaˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ naˇ, aˬ dui aˬ yawꞈ˗ahˇ gʼoeˇ dzehˬ laˇ˗awˇ, gaˬ dzehˬ laˇ˗eu meh. (Maˆ. 8:38, 39) Yeˬsuˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ mawꞈ laˇ ni jiˇ laˆ noeˬ nehˬ meh. (1 Beˬ. 2:21) Noeˬ mawˇ˗eu mehˬ bawˬ aˇ nah˗euˬ jeˬ hu aˬ dui Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu Yeˬsuˇ dehꞈ saˬ saˬ ngeh jaw˗ahˇ˗euˬ gaˇ kawˆ deuˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ shiˇ˗awˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗euˬ gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ gui˗awˇ, shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ˗eu ma. Kʼoeˇ naˇ Noeˬ mawˇ˗eu mehˬ bawˬ jahˇ ngeh mehˬ˗euˬ dawˬ mehˬ heu kawˆ naˇ, Yeˬsuˇ aˬ dui˗ahˇ aˇ naˆ ni gaˬ˗eu lehˇ bi shaˇ noeˬ laꞈ˗eu meh. (Peˇ. 5:2; 1 Yoˇ. 3:16) Aˬ dui Yeˬsuˇ aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ lawˇ nehˬ le˗euˬ jeˬ˗ahˇ gui˗awˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ ngeh, aˬ dui˗ahˇ “Yeˬsuˇ Ka li dehꞈ˗eu loꞈ˗ehˇ dehꞈ” mawꞈ laˇ ni laˆ noeˬ nehˬ laꞈ˗eu meh. (1 Yoˇ. 2:6) Aˬ dui˗ahˇ Miˬyehˇ˗euˬ gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ laꞈ kʼoeˇ jawˇ ziꞈ nya ni jiˇ caw ba nehˬ meh. (Yuˇ. 20, 21) Aˬ dui kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ˗awˇ, tsawˇ haˬ deuˬ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ myahˇ˗ahˇ yaw zeu baw laˇ ni jahˇ˗eu uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ˗ahˇ laˬ kʼaˬ bi cehˇ naˇ, aˬ dui aˬ myah luꞈ aˬ yawꞈ˗euˬ gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ laꞈ kʼoeˇ jawˇ ziꞈ nya˗eu meh. (Dawˬ. 27:11; Tehˬ. 6:9; 1 Yoˇ. 5:3) Noeˬ mawˇ˗eu mehˬ bawˬ heu naˇ aˬ dui˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ‘Ngaˬ˗ahˇ nawˇ gaˬ˗eu tiˬ gʼaˬ aˬ myah luꞈ pyeuꞈ mawꞈ miˇ˗a’ lehˇ ehˇ˗eu loꞈ˗ehˇ yaw dehꞈ dehꞈ ni laˆ noeˬ nehˬ laꞈ˗euˬ meh. w22.01 24 ¶17; 24-25¶18-19

Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ yawˬ ha naꞈ˗i tseˇ nya˗eu aˬ kawˬ˗aˬ biꞈ nehˬ˗euˬ meh. Aˬ dui yawˬ ha aˬ joˆ˗ehˇ dehꞈ˗eu lehˇ yawˬ ha naꞈ˗i tseˇ nya meh. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu lehˇ tseˇ naˇ, aˬ yawꞈ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu meh. (Ceuˬ. 84:11; Dawˬ. 27:11) Kʼoeˇ naˇ aˬ dui muiˬ˗eu gʼawˬ mya jeˬ˗ahˇ jiˇ tseˇ mˇ nya˗a siˬ. Aˬ dui yawˬ ha gʼaˇ duˬ muiˬ ni mˇ˗eu naˆ maˬ tseˇ aˬ cawˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ muiˬ ni mˇ˗eu heu neh, Yeˬsuˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ nya meh. Tiˬ poˆ Yeˬsuˇ hawˇ˗eu gʼaˬ kʼehˇ deuˬ gʼaˬ doeˇ doeˇ˗eu miˇ neh ciˬ cuˇ ni gʼeh˗eu jawˇ duˬ˗ahˇ gʼaˬ naˬ naˬ˗eu gʼaˇ duˬ iˇ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ tsawˇ haˬ aˇ maꞈ maꞈ ma deuˬ caw teh le˗euˬ miˇ neh maˬ ya naˬ˗aˬ. Yeˬsuˇ nui ma maˬ pehˇ˗eu uˬ taꞈ, gʼawˬ shaˬ haw gaˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ “gʼawˬ mya jeˬ mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ˗euˬ meh.” (Kuˆ. 6:30-34) Aˬ dui Yeˬsuˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗awˇ aˬ cawˬ˗ahˇ caw ba˗eu gʼaˇ duˬ aˇ yamˬ hawˇ˗eu gʼaˬ zmˬ naˇ mˬ taˆ Aˬda˗ahˇ ciˬ huiˬ ciˬ mahˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.—Tehˬ. 5:14-16. w21.08 4-5 ¶7-8

Yeˬhawˇbaˬ beu gaˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya leˇ˗eu meh. Gaˇ kawˆ teu tsawˇ haˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ neh beh taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ haw ngeh, siˬ laˇ˗eu meh. Aˬ dui nehˬ˗ehˇ duˇ tsehˆ tsehˆ˗eu tsawˇ haˬ lehˇ maˬ jawˇ˗a. Teu miˇ neh, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ yawˬ gʼaˬ yawˬ nehˬ˗ehˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ sheu cehˆ˗a. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗euˬ laꞈ kʼoeˇ paw˗euˬ nui ma˗ahˇ haw˗eu meh. (1 Saˬ. 16:7) Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗euˬ laꞈ kʼoeˇ jaˆ˗eu muiˬ˗eu jeˬ hawˇ˗eu gʼaˬ baˬ˗eu jeˬ uˬ taꞈ, aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ huiˬ laˇ˗euˬ lehˇ jiˇ siˬ nya˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui maˬ mˇ nya gaˇ keuˆ ni maˬ shaˇ˗a. Teu miˇ neh, aˬ dui jiˇ yawˬ ha˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ haw˗eu loꞈ˗ehˇ haw paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui yawˬ ha˗ahˇ aˇ dzehˬ dzeuˇ ni maˬ noeˬ tmˬ˗eu uˬ taꞈ, aˇ dzehˬ dzeuˇ ni jiˇ maˬ noeˬ teˬ ni “tsaˬ tsaˬ ni tehꞈ˗ehˇ noeˬ” nya laˇ˗eu meh. (Maˆ. 12:3) Aˬ dui aˬ cawˬ˗euˬ muiˬ˗eu jeˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ nya meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ bym˗eu byehˆ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ nya meh. (Heˬ. 13:7) Aˬ dui yawˬ ha tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ bym laˇ byehˆ laˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ yawꞈ maꞈ aˬ joˇ joˆ˗ehˇ tsaꞈ gaˬ˗eu nga lehˇ haw nya meh. (Piˆ. 3:17) Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui aˬ cawˬ˗euˬ muiˬ˗eu jeˬ˗ahˇ neh dzaw geuꞈ˗eu hawˇ˗eu yawˬ ha˗ahˇ aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ˗eu jeˬ heu naˇ maˬ duˇ leˇ˗a. w21.07 20 ¶1-2

Aˬ dui jeˬ zaˬ deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, aˇ bawˇ˗ahˇ maˬ ehˇ, aˬ guiˇ˗ahˇ maˬ ehˇ, yaw muiˬ˗ehˇ haw naˇ Beh˗euˬ yaw sahˇ jawˇ˗eu lehˇ jah ziꞈ laˇ˗eu meh. (Ceuˬ. 19:1) Aˬ dui gaˇ kawˆ teu˗ahˇ ngehˬ˗ehˇ pyehˆ tseˇ naˇ ngehˬ˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ Miˬyehˇ naˇ Beh˗euˬ yaw sahˇ pyeuꞈ meh lehˇ jah ziꞈ dzehˬ laˇ˗eu meh. Beh˗euˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ pyehˆ tseˇ ngeh, Beh˗euˬ yaw sahˇ gaˇ kawˆ˗ahˇ bi siˬ laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ ya haw˗eu meh. (Maˆ. 1:20) Nahˇ ma˗aˬ, dehꞈ˗eu jeˬ loˬ˗eu yaw lahˇ hawˇ˗eu yaw shehꞈ biꞈ˗eu nmˇ ngeuˇ kʼawꞈ, tsawˇ haˬ zaˬ˗ahˇ deuˬ˗eu yaw shehꞈ tiˬ jeˬ jiˇ tahˬ leꞈ˗eu meh. Yaw shehꞈ heu maˬ bi taˆ laˇ ni haw piˇ nehˬ˗eu loˬ meh. Maˇ diˇ naˇ, heu˗ahˇ haw piˇ nehˬ taˬ dzeuˇ˗euˬ meh. Aˬ joˆ˗ehˇ haw piˇ nehˬ taˬ˗euˬ nga? Miˇ tsaˬ tahˬ kʼawˇ˗ahˇ jaˆ˗eu oˬzoˬ lehˇ kuˇ˗eu mˬ aˇ lawˆ heu naˇ, dehꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ deuˬ˗eu yaw shehꞈ teu˗ahˇ neh haw piˇ nehˬ˗eu meh. Nahˇ ma yaw shehꞈ teu jeˬ ngehˬ˗ehˇ tahˬ leꞈ naˇ ngehˬ˗ehˇ oˬzoˬ˗euˬ mˬ aˇ lawˆ saꞈ jiˇ ngehˬ˗ehˇ myaˬ laˇ˗eu meh. Teu gaˇ haw ngeh, boeˬ boeˬ luˆ luˆ˗ahˇ nyehꞈ tehˬ luꞈ˗eu tiˬ gʼaˬ jawˇ˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu maˬ ngeuˇ nga loˇ? Teu gʼaˬ naˇ nui gaˬ hawˇ˗eu zaˬ siˬ nui gahˇ tiˬ byah ni ahˇ˗eu Beh˗euˬ yaw sahˇ pyeuꞈ meh. w21.08 17 ¶9-10

Tsawˇ haˬ deuˬ iˇ cuꞈ shawˇ dzeuˇ˗euˬ kʼawꞈ, aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ ya gaˬ˗awˇ yaw zeu ya baw daˆ leꞈ˗eu meh. (1 Yoˇ. 4:20) Teu laꞈ kʼoeˇ aˬ jeˬ jeˇ ahˇ˗eu nga? Tiˬ jeˬ naˇ, aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ nui ma˗ahˇ maˬ jah coeˇ ni maˬ ya gʼeh˗a. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ yawꞈ maꞈ tiˬ jeˬ jeˬ jahˇ ngeh, aˬ dui yaw muiˬ paw dzeˇ dzaˬ˗ahˇ ya haw˗awˇ, diˇ daˬ˗ehˇ yaw doeˇ jahˇ nga lehˇ maˬ ya noeˬ˗a. Aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ yawˬ ha naˆ maˬ tseˇ maˬ gaˇ dzehˬ meh lehˇ noeˬ˗awˇ ya taˬ huiˬ˗eu meh. (Maˆ. 12:10; Piˆ. 2:3) Maˇ diˇ naˇ aˬ dui tsawˇ haˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ ya gaˬ˗eu meh. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ Aˬda lehˇ aˬ myah luꞈ kuˇ mawꞈ naˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ ehˇ dawˬ˗ahˇ aˬ dui˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ maˇ diˇ ya mˇ caw˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Yeˬsuˇ aˬ dui˗ahˇ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ lehˇ mehˬ˗eu meh. Aˬ dui˗ahˇ muiˇ laˇ˗eu deuˬ˗ahˇ kʼawꞈ gʼawˬ shaˬ ya gaˬ˗eu meh. (Luˇ. 6:32-36) Aˬ dui toˆ˗ehˇ jahˇ˗eu yawˬ shaˬ naˇ, Yeˬsuˇ loꞈ˗ehˇ noeˬ˗awˇ mˇ nya ni ya leh jeh˗eu meh. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ ehˇ dawˬ naˇ haˬ˗awˇ, Yeˬsuˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh leh jeh naˇ, Miˬyehˇ˗euˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ aˬ myah luꞈ jawˇ mawꞈ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. w21.08 6 ¶14-15

Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nui ma taˬ nya laˇ ni leh jeh. Aˬ dui Miˬyehˇ˗ahˇ nui ma taˬ˗awˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh mˇ naˇ aˬ dui˗ahˇ guiˬ lahˬ biꞈ nehˬ ma lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ meh. Jaˇliꞈ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ leh jeh˗awˇ mˇ˗euˬ deuˬ˗euˬ gaˇ kawˆ ahˇ˗eu meh. Yaw myaˬ poˆ aˬ yawꞈ maꞈ guiˬ lahˬ maˬ za mi naˆ˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nui ma taˬ˗eu lehˇ jeˬ hu mˇ mawˇ˗euˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Aˬbyaˬhaˬ iˇ kahˇ˗ahˇ byehˇ dzeh yaꞈ˗awˇ “yawˬ ha aˬ gaˇ ya iˇ˗eu maˬ siˬ nya kʼawꞈ” doˆ˗iˇ˗euˬ meh. Doˆ˗iˇ˗awˇ neh hawˇ˗eu aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ guiˬ lahˬ za˗euˬ meh. (Heˬ. 11:8) Yaˬkoˆ jiˇ mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ nehˬ˗ehˇ dawꞈ ceh ceh gʼaˬ˗awˇ neh hawˇ˗eu huiˬ˗eu guiˬ lahˬ za˗euˬ meh. (Beh. 32:24-30) Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ iˇ jeuˬ kʼaˆ˗eu Yawˇdaˬ lawˇ baˬ˗ahˇ piˇ ma deuˬ aˬ kuiˇ cawˬ puꞈ˗awˇ neh tehꞈ˗ehˇ iˇ cehˆ nya˗awˇ, Miˬyehˇ neh saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ ahˇ leˇ nya˗euˬ meh. (Shuˆ. 3:14-16) Aˬ dui nymˬ˗mˇ iˬ nah Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nui ma taˬ˗eu deuˬ˗ahˇ neh dzaw geuꞈ nya meh. w21.08 29-30 ¶12-14

Aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ neh mˇ mehˬ yaꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ haw ngeh Jaˇliꞈ dzaw˗awˇ ya siˬ˗euˬ jeˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ leh jeh˗awˇ zmˬ iˇ˗eu heu naˇ, leh jeh poeˬ kʼoꞈ ngaˇ lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ gʼawˬ mya jeˬ˗ahˇ puˬ haw mawˇ haw laꞈ˗euˬ miˇ neh gaˇ kawˆ tiˬ jeˬ na˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu lehˇ siˬ nya kʼawꞈ, nymˬ˗mˇ poˆ laˇ paˇ laˇ˗euˬ yaw shuiꞈ jeˬ˗ahˇ mˇ caw luꞈ˗eu meh. Iˇ cuꞈ shawˇ˗euˬ maˬ myahˇ laˇ˗euˬ aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ jiˇ, mehˇ nmˇ nui deuˬ˗ahˇ caw ba nehˬ nya meh. Mehˇ nmˇ zaˬ guˬ deuˬ naw maꞈ˗euˬ puˬ haw mawˇ haw laꞈ˗euˬ jeˬ hawˇ˗eu dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ˗ahˇ neh ya siˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ya naˇ haˬ gaˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu meh. Nawˇ yawˬ ha˗euˬ puˬ haw mawˇ haw laꞈ˗euˬ jeˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ dzawˇ nehˬ˗awˇ “biꞈ”˗eu leh jeh naˇ, Yeˬhawˇbaˬ nawˬ˗ahˇ maˬ ehˇ jiˇ coeˇ ni guiˬ lahˬ biꞈ˗eu meh. (Luˇ. 6:38) Aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ mehˇ nmˇ zaˬ guˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ laˇ ni leh jeh naˇ, tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ caw ba nya˗eu meh. (Maˆ. 1:12) Aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ maˬ ehˇ, mehˇ nmˇ zaˬ guˬ deuˬ maˬ ehˇ, aˇ poeˬ baw˗eu jeˬ jaˆ˗eu meh. Aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ naˇ zaˬ siˬ nui gahˇ hawˇ˗eu puˬ haw mawˇ haw laꞈ˗euˬ jeˬ jaˆ˗awˇ, mehˇ nmˇ zaˬ guˬ deuˬ naˇ gʼaˬ kʼaˆ˗eu meh. Teu miˇ neh aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ hawˇ˗eu mehˇ nmˇ zaˬ guˬ deuˬ cawˬ cawˬ taˆ˗awˇ, Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ tiˬ kʼawˆ loꞈ˗ehˇ mˇ naˇ mˬ taˆ Aˬda˗ahˇ ciˬ huiˬ ciˬ mahˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗awˇ aˇ muˇ muˇ lah ni guiˬ lahˬ za˗eu meh. w21.09 8 ¶3; 13 ¶17-18

Yeˬsuˇ zeuˇ liˬ kʼoeˇ taˆ ya shiˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ deuˬ aˬ jeˬ miˇ neh maˬ ha geuꞈ coeˇ˗eu nga? Yeˬsuˇ zeuˇ liˬ kʼoeˇ taˆ shiˇ˗euˬ heu naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ smˇ kʼoeˬ tahˇ joe hawˇ˗eu iˬ baˇ zaˬ loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu miˇ neh Yeˬsuˇ˗ahˇ Meˬsiˇya pyeuꞈ˗eu lehˇ aˬ yawꞈ maꞈ maˬ ha geuꞈ coeˇ˗a. (Mehˬ. 21:22, 23) Yeˬsuˇ˗ahˇ maˬ ha geuꞈ˗eu Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ deuˬ, Yeˬsuˇ˗aˬ tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ mˇ lehˬ˗aˬ, maˬ ngeuˇ gaˇ bi ja bu˗awˇ, maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ˗ehˇ bi daˇ˗euˬ meh lehˇ maˬ haw˗a. Yeˬsuˇ˗ahˇ yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu deuˬ jiˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ myaˆ haw maˬ cawˬ˗aˬ. Yuˇdaˆ˗euˬ baꞈ dzah dzah ma jiˇ Yeˬsuˇ˗ahˇ aˬ myah myah zahˇ kʼaˇ jaˆ˗eu loꞈ˗ehˇ maˬ jahˇ ni, gaˇ kawˆ˗ahˇ kawˇ kawˇ ma˗ehˇ naˇ haˬ tseˇ˗euˬ meh. (Luˇ. 22:54; Yoˇ. 18:24) Yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu deuˬ, myaˆ pyawˬ huiˬ nyiˇ maˬ tseˇ ni ja bu taˬ˗euˬ jeˬ hawˇ˗eu saˇ kiˇ deuˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ caw tseˇ jeˬ, maˬ caw tseˇ˗eu uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ “Yeˬsuˇ˗ahˇ yaw lehˬ poˆ doˆ˗awˇ sehꞈ˗eu lehˇ leh jeh˗eu meh.” Ehˇ kʼawꞈ maˬ poˆ doˆ nya˗eu miˇ neh, piˇ ma yaw huiˬ gʼaˬ Yeˬsuˇ neh ngehˬ˗euˬ dawˬ laꞈ kʼoeˇ iˬ baˇ poˆ˗eu lehˇ leh jeh˗eu meh. Maˇ diˇ naˇ teu jiˇ zahˇ sahˇ kʼoꞈ˗ahˇ bahˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. (Tehˬ. 26:59; Kuˆ. 14:55-64) Kʼoeˇ naˇ Yeˬsuˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ gʼaˬ ngeh jiˇ, maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu deuˬ lmˬ bymˇ˗ahˇ loꞈ˗eu yehˇ deuˬ˗ahˇ “pyuˇ gʼawˬ mya ni biꞈ”˗awˇ, lmˬ bymˇ laꞈ kʼoeˇ Yeˬsuˇ˗euˬ gʼawˇ mawˇ aˬ jeˬ miˇ neh maˬ paˇ jaˆ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ jaˬ myawꞈ bi myawꞈ˗euˬ meh.—Tehˬ. 28:11-15. w21.05 11 ¶12-13.

Yeˬhawˇbaˬ haiˬ˗eu miˇ tsaˬ˗ahˇ aˬ geu ngeh kʼawꞈ laˆ cawˆ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ nui ma mahˇ nehˬ laꞈ˗eu miˇ neh, aˬ dui guiˬ lahˬ za luꞈ˗eu ma. Aˬdaˬ hawˇ˗eu Eˇbaˆ˗euˬ zaˬ deuˬ uˆ deuˬ dawˬ tawˆ luꞈ dehꞈ le ngeh neh maˬ byah kuꞈ˗a. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ gaˬ˗awˇ kʼahˬ lahˇ˗awˇ, haiˬ˗eu miˇ tsaˬ heu siˬ˗ahˇ jaˆ˗eu maˬ muiˬ˗eu yaw haiˬ yaw doeˇ jeˬ˗ahˇ laˆ cawˆ nehˬ ma lehˇ jiˇ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ meh. (1 Yoˇ. 4:19) Yeˬhawˇbaˬ toˆ˗ehˇ jahˇ˗eu gʼaˇ duˬ jiˇ nah paˇ paˇ taˬ dzeuˇ˗euˬ meh. Aˬ dui teu ngeh yamˬ˗ahˇ keuˆ ni oˇ daˆ leꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nui gaˬ neh bi laˆ noeˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ kamˬ daˬ coeˇ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, aˬ dui dzaw geuꞈ dui dui paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗awˇ, Yeˬsuˇ jiˇ ni aˬ yawꞈ˗euˬ Aˬda˗ahˇ tiˬ byah tiˬ loꞈ dzaw geuꞈ˗eu meh. Yeˬsuˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jawˇ ngeh, haw teˬ˗eu dawˬ ngehˬ laˇ gaˇ maˬ ehˇ, daˬ ga laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, ya daˬ˗awˇ, naˇ dui dui˗eu laꞈ kʼoeˇ zeuˇ liˬ kʼoeˇ taˆ ya shiˇ˗euˬ meh. (Heˬ. 12:2, 3) Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ kamˬ daˬ coeˇ˗eu jeˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ ni caw ba nehˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, aˬ dui˗ahˇ jiˇ kamˬ daˬ coeˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh. w21.07 12-13 ¶15-17

Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ yawˬ nah na luꞈ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗awˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗eu meh. (Ceuˬ. 103:10-14) Yeˬsuˇ jiˇ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ maˬ byah kuꞈ˗eu kʼawꞈ ni gʼawˬ shaˬ gaˬ nehˬ˗awˇ, iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗euˬ meh. Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ iˬ baˇ˗ahˇ neh buˬ˗iˇ law˗iˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ, Yeˬsuˇ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ aˬ yawꞈ˗euˬ dehꞈ ziˇ lawˇ nehˬ˗euˬ meh. (1 Yoˇ. 2:1, 2) Aˬ dui ‘tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ iˬ baˇ pyehˬ’ naˇ mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ dzehˬ gaˬ dzehˬ laˇ˗eu meh. (Peˇ. 4:32) Ehˇ kʼawꞈ aˬ cawˬ˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, yaw awˬ maˬ ngeuˇ˗eu miˇ neh ya leh jeh˗eu meh. Loꞈ˗eu nymˇgoˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ “Nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ iˬ baˇ pyehˬ˗awˬ” lehˇ ehˇ˗eu gaˇ kawˆ, mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ caw ba nehˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ “[Teu kawˆ laꞈ kʼoeˇ] aˬ cawˬ˗ahˇ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ yaw lehˬ˗ahˇ ha geuꞈ˗eu maˬ ngeuˇ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ neh mˇ˗euˬ jeˬ aˬ dui˗ahˇ maˬ deuˬ laˇ˗a lehˇ noeˬ gaˇ ehˇ mawꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ˗ahˇ nui ma maˬ paˇ pehˇ ni, nui ma laꞈ kʼoeˇ nui saˇ oꞈ ni leh jeh gaˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh lehˇ ja sawˇ nehˬ taˬ˗euˬ meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ naˇ, mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gaˬ˗awˇ mˬ taˆ Aˬda Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu jeˬ jiˇ pyeuꞈ˗eu meh. w21.09 23-24 ¶15-16

Yeˬsuˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ gaˬ˗eu meh. Yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ hawˇ˗eu, Yeˬhawˇbaˬ neh noeˬ taˬ˗euˬ jeˬ pyeuꞈ meh. Yeˬsuˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ teu laꞈ kʼoeˇ yaw dehꞈ dehꞈ˗eu uˬ taꞈ, tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ teu˗ahˇ siˬ nya laˇ ni caw ba nehˬ˗euˬ meh. (Yoˇ. 18:37) Yeˬsuˇ˗euˬ mehˬ nah caw teh˗eu zaˬ lahˇ deuˬ jiˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ gaˬ˗eu meh. (Yoˇ. 4:23) Gʼaˬ kʼehˇ Beˬtuˆluˆ Ka li zaˬ˗euˬ jah˗eu jeˬ heu naˇ, “yaw tsaˬ yaw dawˇ gaˇ ma” pyeuꞈ meh lehˇ ehˇ˗eu meh. (2 Beˬ. 2:2) Dahˬ beh˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ gaˬ dui dui˗eu miˇ neh, aˬ yawꞈ maꞈ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ maˬ tsaˬ leˇ˗eu zahˇ˗ahˇ maˬ ehˇ, zahˇ sahˇ kʼoꞈ˗ahˇ maˬ ehˇ, noeˬ jeˬ noeˬ kawˆ˗ahˇ maˬ ehˇ, maˬ ha geuꞈ˗a. (Sehˇ. 2:8) Nymˬ˗mˇ iˬ nah˗euˬ Ka li zaˬ maˇ diˇ deuˬ jiˇ “aˬ myah luꞈ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ laꞈ kʼoeˇ dehꞈ˗eu” leh jeh˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ jah˗eu jeˬ heu naˇ, Jaˇliꞈ˗ahˇ dawˬ pehˬ taˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ Jaˇliꞈ˗ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ dehꞈ caw˗eu meh. (3 Yoˇ. 3, 4) Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ gaˇ kawˆ yawˬ kawˆ na luꞈ˗ahˇ siˬ nya jiˇ ma lehˇ nmˇ maˬ ehˇ˗a. Tiˬ poˆ na, aˬ yawꞈ maꞈ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ tiˬ kawˆ na˗ahˇ gʼoˆ shaw bahˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya˗awˇ, tiˬ poˆ na naˇ, aˇ maꞈ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu paw laˆ lehˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ maꞈ gaˇ kawˆ teu˗ahˇ siˬ nya dzehˬ laˇ ngeh, kʼaˇ loˬ˗eu loꞈ˗ehˇ laˆ poˆ laˆ paˇ mˇ˗eu meh. w21.10 22 ¶11-12

Gaˇ hu˗euˬ meuˬ lahˇ heu naˇ meuˬ laꞈ kʼoeˇ jawˇ˗eu deuˬ˗ahˇ haw piˇ nehˬ˗eu loꞈ˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ ziꞈ dah ni gʼeh˗eu gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ taꞈ˗eu jeˬ maˬ bi cawˆ˗iˇ ni haw piˇ nehˬ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ ziꞈ dah ni gʼeh˗eu gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ Miˬyehˇ˗ahˇ aˬ dui˗euˬ dawˬ peh jiˆ peh le ni laˆ noeˬ nehˬ˗euˬ meh. (Miˇ. 31:3) Ja ceuˬ sahˬ boꞈ boꞈ˗euˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu Daˬbiˇ Miˬyehˇ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ haw piˇ nehˬ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ dzaˇ˗i tiˬ jeˬ nehˬ˗ehˇ paˇ sheu cehˆ taˬ˗euˬ meh. Daˬbiˇ “Miˬyehˇ˗oˇ, nawˇ ngaˬ˗euˬ gʼoe duˬ pyeuꞈ˗awˇ, ngaˬ˗ahˇ maˬ tsehˆ leˇ ni gaˬ˗eu Miˬyehˇ meh” lehˇ ehˇ˗awˇ, “Aˬ yawꞈ˗aˬ, ngaˬ˗euˬ gʼoe duˬ ngaˬ˗euˬ lo guˇ ma. Ngaˬ˗ahˇ haw piˇ˗awˇ ka kʼoꞈ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗eu ma. Aˬ yawꞈ˗ahˇ ngaˇ gʼoe˗awˇ ngaˇ nui saˇ za˗eu ma” lehˇ paˇ ehˇ˗eu meh. (Ceuˬ. 59:17; 144:2) Daˬbiˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ ziꞈ dah ni gʼeh˗eu gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ gʼoe duˬ hawˇ˗eu lo guˇ nehˬ˗ehˇ aˬ jeˬ miˇ neh sheu cehˆ taˬ˗euˬ nga? Aˬ dui aˬ gaˇ jawˇ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ pyeuꞈ luꞈ˗eu kʼoeˇ keuˆ ni, aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ taꞈ˗eu jeˬ maˬ bi cawˆ˗iˇ ni haw piˇ nehˬ˗eu meh. w21.11 6 ¶14-15

Yeˬsuˇ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ, iˬ ma laˆ shaˆ˗ahˇ jaˬ lehˇ lehˇ ma ya puˬ ngeh, Yeˬsuˇ gaˇ kawˆ teu˗ahˇ zmˬ˗awˇ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ jah˗eu jeˬ heu naˆ maˬ tseˇ ahˇ˗eu loˬ nga lehˇ siˬ leˇ ni caw ba nehˬ˗euˬ meh. (Tehˬ. 8:23-26.) Jaˬ lehˇ lehˇ ma baw dui dui˗eu miˇ neh iˇ luˆ dzeh dui dui˗awˇ, lawˬ ga nuiꞈ˗iˇ paˬ˗ehˇ pyeuꞈ laˇ taˬ ngeh, Yeˬsuˇ naˇ nui ma saˇ lehˆ ni yuꞈ kʼaˆ luꞈ˗eu meh. Zaˬ lahˇ deuˬ tsawˬ guˆ˗iˇ dui dui˗awˇ, Yeˬsuˇ˗ahˇ kuˇ noeˬ˗awˇ caw ba nehˬ laꞈ lehˇ shaˇ˗eu meh. Teu ngeh Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ “Jah˗eu gʼaˬ baˬ dui dui˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗oˇ, aˬ jeˬ miˇ neh teu naˆ naˆ˗ehˇ guˆ te” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Nawˇ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ “jaˬ lehˇ lehˇ ma”˗ahˇ ya puˬ luꞈ de laˬ? Teu naˇ uˬ jeˬ jaˬ lehˇ˗euˬ shaˬ zahˬ maˬ ngeuˇ naˇ, jawˇ saˇ maˬ doˆ˗eu jeˬ kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Gaˇ kawˆ teu˗ahˇ ya puˬ ngeh, noeˬ shaˬ dui dui˗awˇ aˬ jeˬ ya mˇ˗eu lehˇ maˬ siˬ nya˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ aˇ dzehˬ˗ehˇ noeˬ shaˬ dzeuˇ˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ maˬ paˇ gʼoe gaˇ keuˆ ni, taˬ bi pyeuꞈ. Guiˬ lahˬ shaˇ˗awˇ nui ma laꞈ kʼoeˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ dzawˇ nehˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ leˇ ni leh jeh. Kʼoeˇ naˇ gaˇ hu Yeˬhawˇbaˬ neh nawˬ˗ahˇ caw ba nehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ˗eu heu neh, jah˗eu jeˬ ziꞈ laˇ ni leh jeh. (Ceuˬ. 77:11) Yeˬhawˇbaˬ nawˬ˗ahˇ nymˬ˗mˇ maˬ ehˇ, mehˬ hu paw maˬ ehˇ, tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ byehˇ dzeh˗a lehˇ jah ziꞈ nya˗eu meh. w21.11 22 ¶7; 22-23 ¶10

Tiˬ gʼaˬ na˗aˬ, aˬ cawˬ˗euˬ myawˬ˗ahˇ maˬ yuˇ geuꞈ naˇ zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ heu˗ahˇ caw teh luꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ ma lehˇ noeˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ maꞈ smˇ kʼoeˬ kʼoeˬ˗eu loꞈ˗ehˇ duˇ˗eu tiˬ jeˬ na˗ahˇ mˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, jeˬ gaꞈ jeˬ ka mˇ˗eu tiˬ gʼaˬ aˬ cawˬ˗ahˇ maˬ tsaˬ˗eu daˇ dza hawˇ˗eu maˬ tsaˬ˗eu lu jawꞈ˗i zmˬ˗awˇ ahˬ nehˬ˗eu heu naˇ, smˇ kʼoeˬ kʼoeˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Uˬduˬtahˬ˗eu 19:13-ahˇ “Aˬ cawˬ kʼoeˇ taˆ mehˇ shuiˇ taˬ shuiˇ dzaˬ” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Teu miˇ neh jeˬ gaꞈ jeˬ ka mˇ ngeh yaw sui yaw dawˇ dawˇ˗ehˇ maˬ mˇ˗eu heu naˇ, smˇ kʼoeˬ kʼoeˬ gaˇ duˇ˗eu meh. Zahˇ tseˇ dawˬ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ yehꞈ dawˬ aˬ yawꞈ dawˬ˗ahˇ smˇ kʼoeˬ taˬ kʼoeˬ lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ, Uˬduˬtahˬ˗eu yaw huiˬ 19 heu naˇ aˬ dui˗ahˇ zahˇ teu nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu Jaˇliꞈ zahˇ˗ahˇ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ aˬ joˆ˗ehˇ zmˬ˗iˇ nya˗eu lehˇ gʼoˆ shaw nya ni caw ba nehˬ˗eu meh. Nymˬ˗mˇ iˬ nah aˬ dui jiˇ Yeˬhawˇbaˬ smˇ kʼoeˬ kʼoeˬ˗eu gaˇ kawˆ hawˇ˗eu maˬ sui maˬ dawˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ˗eu lehˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ˗eu heu neh gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ za nya˗eu meh. Aˬ dui yawˬ ha˗ahˇ ‘Ngaˇ Uˬduˬtahˬ˗eu 19:11-13-ahˇ gui ngeh, ngaˇ ngaˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ maˬ ehˇ, jeˬ gaꞈ jeˬ ka mˇ ngeh maˬ ehˇ, laˆ poˆ laˆ paˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ jaˆ miˇ˗a laˬ?’ lehˇ naˇ haˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. w21.12 9-10 ¶6-8

Aˬ dui guiˬ lahˬ shaˇ ngeh tiˬ nah laꞈ kʼoeˇ mˇ lehˬ˗euˬ jeˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ya dzawˇ nehˬ˗awˇ, iˬ baˇ pyehˬ nehˬ laꞈ lehˇ ya shaˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ nawˇ huiˬ˗eu iˬ baˇ mˇ˗euˬ naˇ, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ neh ya bi caw ba˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ nawˇ ngehˬ gaˇ yaw muiˬ˗ehˇ naˇ haˬ˗awˇ, nui gaˬ keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ Jaˇliꞈ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ biꞈ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ nawˇ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ muiˬ kʼoꞈ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬsuˇ˗euˬ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ zmˬ˗awˇ, iˬ baˇ pyehˬ nehˬ laꞈ lehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ naw maꞈ nehˬ˗ehˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ guiˬ lahˬ shaˇ nehˬ˗eu meh. (Koˆ. 5:14-16) Ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ˗eu heu jiˇ caw ba nehˬ nya˗eu meh. Aˬ dui Yeˬsuˇ˗euˬ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ngehˬ˗ehˇ shaˇ sawˇ naˇ ngehˬ˗ehˇ, aˬ yawꞈ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ Aˬda˗ahˇ gaˬ dzehˬ laˇ˗eu meh. Aˬ dui yawˬ kʼoꞈ na luꞈ Noeˬ mawˇ˗eu mehˬ bawˬ˗ahˇ iˇ˗awˇ aˬ cawˬ˗ahˇ jiˇ kuˇ gaˬ naˇ, ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ mawꞈ dzehˬ laˇ˗eu meh. Aˬ dui Zaˬmaˇ˗euˬ gaˇ kawˆ aˬ cawˬ˗ahˇ ya dzawˇ nehˬ˗eu heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ neh aˬ dui˗ahˇ biꞈ laꞈ˗euˬ mui dui dui˗eu aˬ kaw˗aˬ pyeuꞈ meh. w21.04 18-19 ¶13-16

Yeˬsuˇ neh mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Tsawˇ haˬ gʼawˬ mya ni Yeˬsuˇ˗ahˇ ya mawˇ˗eu gʼaˇ duˬ gawˬ jawˬ tiˬ jawˬ˗ahˇ caw teh laˇ˗euˬ meh. Yeˬsuˇ miˇ ciꞈ uˬ ciꞈ miˇ lah˗ehˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗euˬ miˇ neh gʼaˬ doeˇ doeˇ dui dui luꞈ˗eu yaw duˬ baw tehꞈ˗a. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬsuˇ tsawˇ haˬ aˇ maꞈ teu laꞈ kʼoeˇ˗euˬ iˇ shaˬ shaˬ˗eu deuˬ hawˇ˗eu jawˇ saˇ maˬ doˆ˗eu deuˬ˗ahˇ ya mawˇ ngeh gʼawˬ shaˬ haw gaˬ˗euˬ meh. Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ laˆ saˆ taˬ nehˬ˗euˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu, gʼaˬ ahˇ dui dui laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu gaˇ kawˆ jiˇ paˇ mehˬ nehˬ˗eu meh. Teu˗ahˇ Gawˬ jawˬ kʼoeˇ taˆ˗euˬ dawˬ mehˬ dawˬ tsoˆ lehˇ kuˇ˗eu meh. (Luˇ. 6:12-20) Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ gʼaˬ naˬ naˬ˗eu aˇ yamˬ kʼawꞈ aˬ cawˬ˗ahˇ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ biꞈ˗eu meh. Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ gʼoeˇ dui dui˗eu cawˬ pyeuꞈ˗eu iˇ cuꞈ shawˇ˗eu Yoˇhaˬ uˬ duˬ bi coeˇ tsehˆ˗euˬ lehˇ ya gaˬ ngeh aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh leˇ paˬ nga lehˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Jaˇliꞈ˗ahˇ “Yoˇhaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ Yeˬsuˇ ya gaˬ ngeh, jawˇ duˬ kʼoeˇ tsahˇ˗ahˇ neh doˆ˗iˇ˗awˇ, ciˬ cuˇ ni gʼeh˗eu jawˇ duˬ˗ahˇ tiˬ gʼaˬ tehꞈ˗ehˇ iˇ˗euˬ meh” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Tehˬ. 14:10-13) Yeˬsuˇ ciˬ cuˇ ni gʼeh˗eu jawˇ duˬ˗ahˇ iˇ keuˆ ngeh teu gaˇ tsawˇ haˬ aˇ maꞈ deuˬ aˬ yawꞈ˗euˬ jeˬ hu neh iˇ keuˆ taˬ˗awˇ dawˬ luꞈ˗eu meh. (Kuˆ. 6:31-33) Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ maꞈ Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ gaˬ˗eu loˬ nga lehˇ siˬ nya˗eu miˇ neh “aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ gʼawˬ mya jeˬ mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ˗euˬ meh.”—Luˇ. 9:10, 11. w22.02 21 ¶4; 21-22 ¶6

Aˬ dui mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ gʼaˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ laˆ deuˬ nehˬ˗euˬ naˇ, aˬ jeˬ jahˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga? Aˬ dui jiˇ gaˇ kawˆ teu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ yaw kʼaˆ˗ehˇ shaˇ nya˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui mehˇ nmˇ teu gʼaˬ nehˬ˗ehˇ tsaˬ leˇ dzoeˇ leˇ kʼoꞈ nya ni caw ba nehˬ laꞈ lehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ shaˇ nya meh. Aˬ dui aˇ yamˬ yuˇ˗awˇ yawˬ haˇ yawˬ ha aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ nya lehˇ ya pyehˆ tseˇ˗eu meh. Aˬ dui yawˬ ha˗ahˇ heu loꞈ˗ehˇ naˇ haˬ nya meh. ‘Ngaˇ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ taˬ aw˗awˇ mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ tsaˬ leˇ dzoeˇ leˇ kʼoꞈ ni jahˇ miˇ˗a laˬ? Ngaˇ yawˬ ha jawˇ paw neh jeˬ hu mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ tsaˬ leˇ dzoeˇ leˇ kʼoꞈ ni jahˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh leˇ˗eu nga?’ Heu loꞈ˗ehˇ naˇ haˬ˗eu jeˬ heu naˇ aˬ dui˗ahˇ Yeˬsuˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ ni hawˇ˗eu taˬ aw˗awˇ, mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ tsaˬ leˇ dzoeˇ leˇ kʼoꞈ ni jahˇ ni caw ba nehˬ laꞈ˗eu meh. Aˬ dui jiˇ mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ laˆ tsaˬ laˆ tsahˇ kʼoꞈ ngeh ya taˬ aw˗eu meh. (Peˇ. 4:2, 3) Kʼoeˇ naˇ aˬ dui aˬ dui˗ahˇ nui ma pehˇ luꞈ˗eu gʼaˬ nehˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ˗iˇ ngeh, ya noeˬ taˬ˗eu jeˬ naˇ aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ tsaˬ leˇ dzoeˇ leˇ kʼoꞈ ni jahˇ˗eu gʼaˇ duˬ hawˇ˗eu cawˬ cawˬ˗eu jeˬ muiˬ kʼoꞈ laˇ ni jahˇ˗eu gʼaˇ duˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ maˬ ya ngehˇ˗a. Aˬ dui aˬ suˇ gʼaˬ lehˬ˗eu maˬ lehˬ˗eu naˆ maˬ tseˇ mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ tsaˬ leˇ dzoeˇ leˇ kʼoꞈ ni jahˇ˗eu heu naˇ, aˇ yeˇ huiˬ dzehˬ˗eu lehˇ maˬ ya ngehˇ˗a.—1 Gawˇ. 6:7. w21.12 26-27 ¶13-16

Yeˬsuˇ Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ deuˬ myaˬ tiˬ paˆ Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ gaˇ kawˆ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ˗ahˇ maˬ ha geuꞈ˗eu miˇ neh, Yeˬsuˇ ngoeˇ˗eu meh. Yeˬluˇsaˬlehˬ meuˬ bi laˆ cawˆ˗awˇ, maˬ ya shiˇ˗euˬ Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ deuˬ jiˇ aˬ cawˬ˗euˬ meuˬ˗ahˇ bi nyehꞈ gʼeh˗eu meh. (Luˇ. 21:20-24) Yeˬsuˇ neh noeˬ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ myaˬ tiˬ paˆ Yeˬsuˇ˗ahˇ maˬ ha geuꞈ˗a. Nymˬ˗mˇ iˬ nah nawˬ˗euˬ jawˇ kʼahˬ˗ahˇ tawˇ neh, tsawˇ haˬ deuˬ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ˗ahˇ ha geuꞈ ngaˇ laˬ? Laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ˗ahˇ ha geuꞈ˗eu deuˬ ui cuiˆ tehꞈ˗ehˇ jawˇ naˇ, aˬ dui Yeˬsuˇ˗euˬ myaˆ biˇ˗ahˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ˗eu nga? Yeˬhawˇbaˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ kʼahˬ lahˇ meh. Yeˬsuˇ˗euˬ myaˆ biˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ aˇ naˆ ni kʼahˬ lahˇ˗eu lehˇ bi siˬ laꞈ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ “tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ bi luˬ maˬ bi seˇ˗iˇ mawꞈ˗eu miˇ neh, dawˬ tawˆ luꞈ iˬ baˇ bi noeˬ poˆ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ yawꞈ oˇ luꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu meh.” (2 Beˬ. 3:9) Nymˬ˗mˇ iˬ nah aˬ dui jiˇ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ˗ahˇ siˬ nya laˇ ni kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh caw ba nehˬ˗eu heu naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.—Tehˬ. 22:39. w22.01 16-17 ¶10-12

Aˬ dui jiˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ aˬ jeˬ jeˇ mˇ nehˬ haw˗euˬ lehˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ naˇ, aˬ dui˗euˬ nui jah ziꞈ dzehˬ laˇ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ dzehˬ laˇ˗eu meh. Teu naˇ aˇ yeˇ kʼaˇ huiˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Yawˬ jeˬ yawꞈ˗euˬ seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ naˆ maˬ tseˇ nui gaˬ heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ ehˇ dawˬ naˇ haˬ ni maˬ ehˇ, Yeˬhawˇbaˬ nui kʼahˇ bi shiˇ˗eu gʼaˇ duˬ yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ byehˇ dzeh peuˬ ni maˬ ehˇ, shaˬ zahˬ yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ ni maˬ ehˇ laˆ noeˬ nehˬ laꞈ˗eu meh. (Tehˬ. 22:37-39; 1 Gawˇ. 13:4, 7; 1 Yoˇ. 5:3) Aˬ dui˗ahˇ gaˬ˗eu Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ˗eu taꞈ˗ehˇ aˇ poeˬ baw dzehˬ˗eu jeˬ maˬ paˇ jaˆ meh. (Ceuˬ. 63:1-7) Guiˬ lahˬ shaˇ˗eu, yawˬ haˇ yawˬ ha Jaˇliꞈ pyehˆ tseˇ˗eu, shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ˗eu heu deuˬ naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu tiˬ jeˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ maˬ ya ngehˇ˗a. Yeˬsuˇ loꞈ˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˇ yamˬ biꞈ nya˗eu gʼaˇ duˬ ciˬ cuˇ ni gʼeh˗eu jawˇ duˬ˗ahˇ poˆ. Aˬ dui mˇ luꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ bi haw tsoˆ taˬ nya ni tiˬ jeˬ neh˗iˬ taˬ bi laˆ tsoeˬ laˇ. Yawˬ haˇ yawˬ ha Jaˇliꞈ pyehˆ tseˇ ngeh hawˇ˗eu, mehˬ bawˬ mˇ ngeh teu˗ahˇ haw tsoˆ taˬ nya ni caw ba nehˬ laꞈ lehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˇ shaˇ. Aˬ dui nymˬ˗mˇ neh aˇ yamˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ ni zmˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ mehˬ hu paw miˇ shuiꞈ˗ahˇ mˬ maˬ maˬ bya zaˇ ziˇ dehꞈ˗eu jeˬ biꞈ˗eu meh.—Kuˆ. 4:24. w22.01 31 ¶18-20

Aˬ dui˗euˬ nui noeˬ aˬ dui mˇ˗eu jeˬ˗ahˇ deuˬ˗eu meh. Teu miˇ neh Yeˬsuˇ aˬ dui˗ahˇ huiˬ˗eu iˬ baˇ mˇ nya˗eu nui noeˬ noeˬ doˆ laˇ naˇ, yaw kawˇ ma˗ehˇ naˬ leˇ lehˇ ehˇ˗eu meh. (Tehˬ. 5:21, 22, 28, 29) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ nui kʼahˇ shiˇ ni mˇ mawꞈ˗eu maˬ ngeuˇ laˬ? Teu miˇ neh aˬ dui˗ahˇ maˬ muiˬ˗eu nui noeˬ noeˬ doˆ laˇ naˇ, nui noeˬ teu˗ahˇ kawˇ ma˗ehˇ laˆ naˬ˗eu aˇ yeˇ huiˬ dui dui˗eu meh. Yeˬsuˇ “kʼaˬ meh˗ahˇ kʼaˇ doˆ le˗eu jeˬ˗aˬ, nui ma laꞈ kʼoeˇ neh doˆ laˇ˗euˬ” jeˬ pyeuꞈ meh lehˇ ehˇ˗eu meh. (Tehˬ. 15:18) Aˬ dui neh ngehˬ doˆ leꞈ˗euˬ dawˬ heu naˇ, maˇ diˇ naˇ aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ bi siˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu meh. Aˬ dui yawˬ ha˗ahˇ heu loꞈ˗ehˇ ya naˇ haˬ˗eu meh. ‘Ngaˇ yawˬ ha˗ahˇ deuˬ laˇ˗eu jeˬ jaˆ kʼawꞈ jaˬ myawꞈ maˬ myawꞈ ni kʼaˇ ngeuˇ˗eu loꞈ˗ehˇ ngehˬ miˇ˗a laˬ? Ngaˇ sheuˬ dahˬ dzaˬ dzeuˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ naˇ, aˬ cawˬ˗ahˇ ngaˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ mawꞈ kʼoeˬ luꞈ nga lehˇ maˬ bi noeˬ leˇ ni yahˇ miˇ˗a laˬ? Ngaˇ maˬ muiˬ˗eu dawˬ yaw jawꞈ deuˬ˗ahˇ maˬ ngehˬ ni yahˇ miˇ˗a laˬ? Gaˇ jaw paw neh kʼawꞈ maˬ ngehˬ ni yahˇ miˇ˗a laˬ? Tiˬ gʼaˬ gʼaˬ ngaˬ˗ahˇ nui ma laˆ pehˇ laˇ naˇ, ngaˇ aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ aˬ za za˗ehˇ yaw muiˬ˗ehˇ ngehˬ miˇ˗a laˬ?’ Yawˬ ha aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ siˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ, naˇ haˬ˗eu jeˬ heu deuˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ ya shaˇ sawˇ˗eu meh. Dawˬ heu naˇ pehˇ kʼahˬ pehˇ tawꞈ˗ahˇ duˇ˗eu meh. Aˬ dui maˬ muiˬ˗eu dawˬ deuˬ˗ahˇ maˬ ngehˬ ni, jaˬ myawꞈ maˬ myawꞈ ni, maˬ muiˬ˗eu dawˬ hawˇ˗eu dawˬ yaw jawˆ deuˬ˗ahˇ maˬ ngehˬ ni byehˇ naˇ, aˬ dui nui ma yaw oeˇ˗ahˇ lehˆ dzeh˗eu byehˇ dzeh˗eu awˬ dzehˬ˗eu meh. w22.03 5-6 ¶12-14

Aˬ cawˬ nui noeˬ nui duˇ biꞈ laˇ gaˇ maˬ dawˬ ni, yawˬ ha jawˇ paw neh jeˬ hu nui noeˬ nui duˇ shaˇ˗iˇ˗eu deuˬ naˇ, nui noeˬ nui duˇ maˬ shaˇ˗eu deuˬ naˆ maˬ tseˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ paw huiˬ laˇ mahˇ laˇ dzehˬ gaˇ ya mawˇ˗eu meh. Teu miˇ neh yawˬ ha jawˇ paw neh jeˬ hu nui noeˬ nui duˇ shaˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Aˬ dui nui jah taꞈ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ aˬ joˇ joˆ˗ehˇ gʼeh ngeh nui noeˬ nui duˇ shaˇ nya˗eu nga? Aˬ joˇ joˆ˗ehˇ gʼeh ngeh shaˇ nya˗eu nga lehˇ haw ma. (1) Mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ kuˇ˗awˇ Jaˇliꞈ mehˬ iˇ gʼaˬ ngeh, heu naˆ maˬ tseˇ mehˬ nya laˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ paˬ nga lehˇ nui noeˬ nui duˇ shaˇ nya˗eu meh. (2) Mehˬ tsoeˬ zeuˇ˗eu lehˇ gʼeh˗eu mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ yawˬ ha neh tseˇ taˬ˗euˬ mehˬ tsoeˬ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh nga lehˇ dawˇ coe ni bi ehˇ˗eu gʼaˇ duˬ noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ nui noeˬ nui duˇ shaˇ nya˗eu meh. (3) Baˬ maꞈ˗euˬ mehˬ shi dawˬ mehˬ ya mehˬ beh beh˗eu mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ, dawˬ mehˬ mehˬ˗eu noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ yawˬ ha dawˬ mehˬ mehˬ gaˇ bi naˇ haˬ˗awˇ, huiˬ laˇ mahˇ laˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu lehˇ bi ehˇ nehˬ˗eu gʼaˇ duˬ nui noeˬ nui duˇ shaˇ nya˗eu meh. Dawˬ mehˬ mehˬ˗eu myahˇ laˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ kʼawꞈ, noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ dawˬ mehˬ mehˬ˗eu deuˬ˗ahˇ nui noeˬ nui duˇ shaˇ˗awˇ mˇ caw paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh.—Dawˬ. 19:20. w22.02 13 ¶15-17

Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ gaˬ˗awˇ kʼahˬ lahˇ˗eu loꞈ˗ehˇ, aˬ dui˗ahˇ jiˇ gaˬ˗awˇ kʼahˬ lahˇ˗eu meh. (Yoˇ. 5:20) Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsuˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jawˇ luꞈ ngeh Yeˬsuˇ˗euˬ jah˗eu jeˬ ziꞈ ni hawˇ˗eu, Yeˬsuˇ gʼaˬ baˬ ngeh aˬ yawꞈ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ nehˬ˗euˬ uˬ taꞈ, Yeˬsuˇ˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ loˬ˗eu yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ ngehˬ gʼeh dah teˬ nehˬ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ gaˬ˗awˇ nui kʼahˇ shiˇ miˇ˗a lehˇ jiˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Tehˬ. 3:16, 17) Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ behˇ dzeˇ aˬ myah luꞈ Yeˬhawˇbaˬ jawˇ˗eu lehˇ siˬ nya˗eu miˇ neh, aˬ yawꞈ tiˬ gʼaˬ tehꞈ nya lehˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ noeˬ haw˗aˬ. Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ gaˬ˗eu loꞈ˗ehˇ aˬ dui˗ahˇ jiˇ gaˬ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ Miˬyehˇ aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ muiˬ˗eu gʼawˬ mya jeˬ mˇ nehˬ˗euˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ bi siˬ nya laˇ˗awˇ, aˬ dui gʼaˬ baˬ ngeh aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗awˇ, aˬ dui˗ahˇ laˬ kʼaˬ bi cehˇ laˇ˗eu nymˇ jiˇ loꞈ˗ehˇ duˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ biꞈ nehˬ laꞈ˗euˬ meh. (Yoˇ. 6:44) Kʼoeˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗euˬ jah˗eu jeˬ ziꞈ ni gʼawˬ mya jeˬ lehˬ hmˬ nehˬ laꞈ˗awˇ, aˬ dui˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ loˬ˗eu yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ jiˇ ngehˬ gʼeh dah teˬ nehˬ laꞈ˗euˬ meh. (Tehˬ. 6:31, 32) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ neh aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ mˇ nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ naˇ, aˬ dui aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ dzehˬ laˇ˗eu meh. w21.09 22 ¶8-9

Aˬ dui ha Jaˇliꞈ maˬ dzaw laˇ siˬ ngeh, aˬ dui˗euˬ dehꞈ ziˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗euˬ nga? Aˬ dui laꞈ kʼoeˇ˗euˬ gʼawˬ mya gʼaˬ yaw beh˗euˬ dehꞈ ziˇ˗ahˇ maˬ paˇ shaˇ noeˬ nahˇ˗euˬ meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, aˬ dui Jaˇliꞈ maˬ dzaw laˇ siˬ ngeh “miˇ tsaˬ heu kʼoeˇ taˆ noeˬ tmˬ duˬ maˬ jaˆ˗eu uˬ taꞈ, Miˬyehˇ maˬ baw ni dehꞈ yaꞈ˗euˬ” miˇ neh meh. (Peˇ. 2:12) Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui Jaˇliꞈ dzaw laˇ ngeh tiˬ jawˇ, aˬ dui˗ahˇ gaˬ dui dui˗eu mˬ taˆ Aˬda tiˬ gʼaˬ jawˇ ngaˇ lehˇ ya siˬ nya laˇ˗euˬ ma. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ neh nui kʼahˇ bi shiˇ mawꞈ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ mawꞈ naˇ aˬ dui˗euˬ dehꞈ jeˬ dehꞈ kawˆ hawˇ˗eu nui noeˬ nui ma ya beˬ paˇ˗eu uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ˗euˬ tsaˬ˗eu dawˇ˗eu zahˇ˗ahˇ ya dehꞈ caw nga lehˇ jiˇ ya siˬ˗euˬ ma. (Peˇ. 5:3-5) Yeˬhawˇbaˬ naˇ Beh˗euˬ yaw sahˇ pyeuꞈ˗awˇ, mˬ taˆ˗euˬ Aˬda pyeuꞈ˗eu miˇ neh, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi dehꞈ˗awˇ, aˬ joˆ˗ehˇ bi mˇ˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ jaˆ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ dui iˇ cuꞈ maˬ shawˇ mi naˆ˗ehˇ ‘nui ma yaw oeˇ hawˇ˗eu mˇ˗eu shaˇ˗eu yaw oeˇ jeˬ˗ahˇ bi lehˆ dzeh’ mawꞈ˗eu meh. w22.03 2 ¶1-3

Yawˇ nui deuˬ Noeˬ mawˇ˗eu mehˬ bawˬ˗ahˇ ya iˇ gaˇ, yawˬ ha˗euˬ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ya shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ gaˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ Noeˬ mawˇ˗eu mehˬ bawˬ˗euˬ dawˬ mehˬ mehˬ˗eu jeˬ˗ahˇ naˇ haˬ mawꞈ dui dui˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, dawˬ mehˬ teu laꞈ kʼoeˇ Yeˬsuˇ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ uˆ lahˇ˗eu 144,000 gʼaˬ, tiˬ heˇ kʼoꞈ aˇ yamˬ laꞈ kʼoeˇ tsawˇ haˬ zaˬ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ aˬ jeˬ jeˇ jahˇ nehˬ˗eu lehˇ mehˬ˗eu miˇ neh meh. Aˇ yamˬ teu yamˬ laꞈ kʼoeˇ Yeˬsuˇ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ uˆ lahˇ˗eu deuˬ miˇ tsaˬ heu siˬ˗ahˇ Baˬlaˬdiˇsuˆ pyeuꞈ laˇ ni laˆ muiˬ kʼoꞈ˗awˇ, ehˇ dawˬ naˇ haˬ˗eu deuˬ˗ahˇ byah kuꞈ˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh. Noeˬ mawˇ˗eu mehˬ bawˬ˗ahˇ laˇ˗euˬ yaw myaˬ lam gʼaˬ˗euˬ gʼaˇ du, Iˇsaˬyaˇ 35:5, 6; 65:21-23 hawˇ˗eu Pah mehˬ˗eu 21:3, 4 laꞈ kʼoeˇ ehˇ taˬ˗euˬ mehˬ hu paw pyeuꞈ laˇ˗eu maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ ya noeˬ mawˇ haw˗eu heu naˇ, aˇ naˆ ni nui ma cehˇ tahˬ tahˬ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga? Miˇ shuiꞈ˗ahˇ yawˬ ha gaˬ˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ ya jawˇ˗eu aˇ baˇ˗ahˇ noeˬ mawˇ haw˗eu heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ mehˬ hu paw˗euˬ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ˗ahˇ bi jah ziꞈ laꞈ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ aˬ myah luꞈ mˇ daˆ leꞈ nya ni caw ba nehˬ laꞈ˗eu meh.—Tehˬ. 24:13; Gaˬ. 6:9. w22.01 21-22 ¶5-7

Ka kʼoꞈ˗eu jeˬ lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga? Aˬdaˬ neh laˆ cawˆ˗euˬ jeˬ˗ahˇ zeuˇ kʼoꞈ˗eu gʼaˇ duˬ Yeˬsuˇ neh biꞈ˗euˬ aˇ poeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. (1 Gawˇ. 15:22) Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh ka kʼoꞈ˗eu jeˬ loˬ˗eu nga? Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsaˬ˗eu dawˇ˗eu zahˇ˗ahˇ dehꞈ ziˇ dah zaˇ dehꞈ ziˇ lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ miˇ neh meh. (Doˆ. 21:23, 24) Aˬdaˬ byah kuꞈ˗eu dehꞈ ziˇ smˇ iˇ˗euˬ meh. Teu miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsaˬ˗eu dawˇ˗eu zahˇ nehˬ˗ehˇ bi tsaˬ leˇ˗eu gʼaˇ duˬ, Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ byah kuꞈ˗eu dehꞈ ziˇ lawˇ nehˬ le˗euˬ meh. (Maˆ. 5:17) Teu miˇ neh Yeˬsuˇ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ jah˗eu yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗euˬ “mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ˗eu Aˬ da” pyeuꞈ laˇ˗euˬ meh. (Yaˇ. 9:6; Maˆ. 3:23, 24) Yeˬsuˇ mˬ taˆ Aˬda hawˇ˗eu aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ gaˬ dui dui˗eu miˇ neh nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ aˬ yawꞈ˗euˬ dehꞈ ziˇ lawˇ nehˬ le˗euˬ meh. (Yoˇ. 14:31; 15:13) Nui gaˬ teu baˬ da neh Yeˬsuˇ aˇ saˬ saˬ ngeh keuˆ ni saˇ jaˇ ziꞈ˗awˇ, aˬ yawꞈ Aˬda˗euˬ nui kʼahˇ mˇ byah ma lehˇ noeˬ tsoˆ taˬ˗euˬ meh. Noeˬ tsoˆ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ shiˇ ngeh keuˆ ni saˇ jaˇ ziꞈ˗euˬ meh. Teu baˬ da neh Yeˬhawˇbaˬ neh tsawˇ haˬ zaˬ hawˇ˗eu miˇ tsaˬ heu siˬ˗ahˇ noeˬ taˬ˗euˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ nya˗eu meh. w21.04 14-16 ¶2-3