Shiꞈ siˬ ba la

Aˇ muˇ˗ahˇ neh teh doˆ˗eu jeˬ heu naˇ, yaw lehˬ mˇ˗euˬ gʼaˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu, yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu meh. Aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ na, mˇ lehˬ˗euˬ gʼaˬ˗ahˇ aˇ muˇ˗ahˇ neh teh doˆ˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ˗euˬ maˬ tsaˬ nga lehˇ ehˇ˗eu teu naˇ, aˬ yawꞈ mˇ lehˬ˗euˬ gʼaˬ˗euˬ yaw lehˬ˗ahˇ maˬ haw jiˇ˗euˬ miˇ neh kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Aˬ dui gaˇ kawˆ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ maˬ siˬ nya jiˇ˗a. Teu miˇ neh, aˬ dui aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ noeˬ tsehˆ ngeh, Jaˇliꞈ zahˇ˗ahˇ dawˬ pehˬ taˬ˗awˇ “Sahˬpaˬ Miˬyehˇ”˗euˬ gʼaˇ duˬ, daˇ˗eu lehˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh leh jeh˗euˬ meh lehˇ nui ma taˬ˗eu heu naˇ nui gahˇ ahˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. (2 Laˬ. 19:6) Aˬ dui gaˬ˗eu tiˬ gʼaˬ gʼaˬ aˇ muˇ˗ahˇ neh bi teh doˆ ngeh, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗euˬ noeˬ tsehˆ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ha geuꞈ˗eu heu naˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ jawˇ gaˇ gʼoꞈ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Mehˇ nmˇ Eˇliˇsaˬbehˆ “Ngaˇ ngaˬ li nehˬ˗ehˇ maˬ ya ngehˬ cawˬ˗eu heu naˇ shaˬ˗eu lehˇ miˇ˗a. Ngaˬ li Yeˬhawˇbaˬ jawˇ gaˇ gʼoꞈ laˇ gʼaˬ ngeh, aˬ yawꞈ˗ahˇ aˇ muˇ˗ahˇ neh teh doˆ˗euˬ heu naˇ tsaˬ miˇ˗a. Teu ngeh aˬ yawꞈ gʼawˬ mya jeˬ ya dzaw˗euˬ ma” lehˇ ehˇ˗eu meh. w21.09 28-29 ¶11-12.

Aˬ dui neh ya siˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ zmˬ˗iˇ. Aˬ dui yawˬ ha˗ahˇ ‘Ngaˇ shaˬ dui dui˗eu miˬ coeˬ miˬ ma˗euˬ gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ Yeˬsuˇ neh ehˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ˗euˬ nga?’ lehˇ naˇ haˬ. Miˬ coeˬ miˬ ma heu gʼaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ teu naˆ maˬ tseˇ biꞈ nehˬ mawꞈ˗eu paˬ. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ teu loꞈ˗ehˇ maˬ biꞈ nya kʼawꞈ aˬ yawꞈ jawˇ gaˇ kʼaˇ jaˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ neh kʼaˇ muiˬ˗eu jeˬ˗ahˇ biꞈ nehˬ˗euˬ meh. Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ Aˬda˗euˬ mehˬ shi miˬ coeˬ miˬ ma heu gʼaˬ neh biꞈ˗euˬ heu naˇ, aˇ poeˬ baw dui dui˗eu lehˇ siˬ nya˗eu meh. Aˬ dui dzaw geuꞈ nya˗eu aˇ yeˇ kʼaˇ huiˬ˗eu jeˬ naˇ, aˬ dui Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ ngeh aˬ dui˗euˬ nui ma gʼawˇ mawˇ dawˬ tawˆ luꞈ taˬ˗awˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh ya mˇ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu meh. (Tehˬ. 22:37; Sehˇ. 3:23) Aˬ dui tsaꞈ gaˬ gaˇ maˬ ehˇ, mehˬ bawˬ mˇ gaˇ maˬ ehˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ gaˇ aˇ myaˆ tehꞈ˗ehˇ mˇ nya kʼawꞈ, kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh leh jeh˗awˇ mˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu meh. Aˬ dui miˬ coeˬ miˬ ma˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ neh ya siˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ zmˬ˗iˇ nya˗eu nga? Yawˬ ha mˇ luꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ nui kʼahˇ shiˇ˗eu maˬ siˬ lehˇ noeˬ luꞈ˗eu tiˬ gʼaˬ na˗ahˇ siˬ nya ma laˬ? Teu naˇ, jawˇ saˇ maˬ doˆ miˇ, gʼaˬ maˬ ahˇ miˇ, gaˇ hu loꞈ˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ maˬ paˇ mˇ nya˗euˬ miˇ neh yawˬ haˇ yawˬ ha gaˇ dahˇ maˬ tsoeˬ nya, aˇ poeˬ maˬ baw nya, lehˇ noeˬ luꞈ˗eu aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ aˬ piˬ deuˬ kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. w21.04 6 ¶17; 6-7 ¶19-20

Yeˬhawˇbaˬ haiˬ˗eu miˇ tsaˬ heu siˬ˗ahˇ aˬ geu ngeh laˆ cawˆ naˇ muiˬ dzehˬ˗eu lehˇ siˬ nya˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ nui ma mahˇ˗eu miˇ neh tsawˇ haˬ aˇ lam aˇ lam gʼaˬ˗ahˇ neh Miˬyehˇ˗ahˇ siˬ nya laˇ˗awˇ, nymˬ˗mˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ ja ceuˬ luꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ yawˬ gʼaˬ na luꞈ Yeˬhawˇbaˬ kamˬ daˬ coeˇ˗eu miˇ neh ya dehꞈ le˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ya siˬ nya laˇ˗euˬ uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ laˇ˗awˇ, dehꞈ ziˇ jiˇ ya a nehˬ˗euˬ miˇ neh laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu meh. Aˇ lam aˇ lam gʼaˬ˗ahˇ neh byah˗eu tsawˇ haˬ deuˬ, aˇ saˬ saˬ leˇ ngeh keuˆ ni oˇ˗euˬ miˇ neh, Yeˬhawˇbaˬ neh nui ma mahˇ˗euˬ jeˬ˗aˬ, ngeuˇ law hawˇ ngaˬ˗aˇ lehˇ ya siˬ meh. Saˬdaˬ shaˬ˗eu zahˬ˗eu gʼawˬ mya jeˬ˗ahˇ bi pyeuꞈ laˇ˗euˬ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ Miˬyehˇ naˇ “laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu Miˬyehˇ” pyeuꞈ luꞈ˗a siˬ. (1 Tiˆ. 1:11, MS) Aˬ dui jiˇ ni Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ myahˇ˗ahˇ yaw zeu baw ni jahˇ˗eu aˇ yamˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, aˬ yawꞈ tiˬ gʼaˬ tehꞈ˗ehˇ uˆ lahˇ geuˇ˗eu lehˇ bi siˬ˗eu aˇ yamˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, aˬ dui ya puˬ luꞈ˗eu shaˬ zahˬ hawˇ˗eu, yaw haiˬ yaw doeˇ jeˬ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ laˆ byoˆ neh jiˇ˗eu aˇ yamˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, laˬ kʼaˬ tiˬ cehˇ dawˬ nya˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ kamˬ daˬ luꞈ˗eu loꞈ˗ehˇ, aˬ dui jiˇ kamˬ daˬ daˆ leꞈ ma lehˇ noeˬ tsoˆ taˬ luꞈ˗uˇ. w21.07 13 ¶18-19

Yeˬsuˇ˗euˬ saˇ ka˗ahˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ myaˬ tiˬ paˆ Yeˬsuˇ˗ahˇ maˬ ha geuꞈ˗a. Yeˬsuˇ aˬ cawˬ deuˬ teu naˆ naˆ˗ehˇ aˬ yeˇ maˬ huiˬ˗a lehˇ haw˗eu Naˬzaˬlehˇ meuˬ˗ahˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu meh. Yeˬsuˇ˗euˬ zaˬ lahˇ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ laˇ˗eu Naˬdaˬneˬlaˇ kʼawꞈ ni “Naˬzaˬlehˇ meuˬ˗ahˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ mˇ doˆ laꞈ nya˗eu tsawˇ haˬ jawˇ tehꞈ˗a loˇ” lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ Meˬsiˇya˗aˬ Naˬzaˬlehˇ meuˬ˗ahˇ maˬ ngeuˇ˗eu Behˬlehˬhehˬ meuˬ˗ahˇ dehꞈ le meh lehˇ Miˇkaˬ 5:2 laꞈ kʼoeˇ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ siˬ nya˗eu miˇ neh kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Muiˇ˗eu deuˬ Meˬsiˇya aˬ gaˇ neh aˬ joˆ˗ehˇ dehꞈ le˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ myaˆ haw maˬ cawˬ˗a lehˇ bawˇlawˇpeh Iˇsaˬyaˇ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Yaˇ. 53:8) Aˬ yawꞈ maꞈ gaˇ kawˆ teu˗ahˇ duꞈ yawˇ ni siˬ nya paˬ˗ehˇ leh jeh naˇ, Yeˬsuˇ˗aˬ Behˬlehˬhehˬ meuˬ˗ahˇ dehꞈ le˗awˇ Sahˬ paˬ Daˬbiˇ˗euˬ zaˬ deuˬ uˆ deuˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ ya siˬ˗eu meh. (Luˇ. 2:4-7) Teu miˇ neh Yeˬsuˇ neh dehꞈ le˗euˬ jawˇ duˬ˗aˬ, Miˇkaˬ 5:2 laꞈ kʼoeˇ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ˗euˬ jawˇ duˬ nehˬ˗ehˇ duˇ leˇ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ naˇ aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬsuˇ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh maˬ ha geuꞈ˗eu nga? Aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬsuˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ duꞈ yawˇ ni maˬ siˬ nya mi na˗ehˇ kawˇ maˇ˗ehˇ daˇ˗eu miˇ neh meh. w21.05 3 ¶4-6

Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ nui noeˬ nui duˇ˗ahˇ ha geuꞈ˗euˬ miˇ neh guiˬ lahˬ za˗euˬ deuˬ˗euˬ gaˇ kawˆ jiˇ ahˇ˗eu meh. Aˬ dui Yawˇbaˆ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw kaˇ˗euˇ. Aˬ yawꞈ Miˬyehˇ˗ahˇ guˆ˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ kʼawꞈ, byah kuꞈ˗eu tiˬ gʼaˬ nmˇ maˬ ngeuˇ˗a. Aˬ yawꞈ shaˬ zahˬ naꞈ dui dui luꞈ ngeh, maˬ ngeuˇ˗eu jeˬ˗ehˇ noeˬ haw˗euˬ meh. Teu miˇ neh aˬ yawꞈ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ maˬ ehˇ, Eˇliˇhuˆ maˬ ehˇ, nui noeˬ nui duˇ do lehˇ biꞈ nehˬ˗euˬ meh. Yawˇbaˆ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗euˬ nga? Aˬ yawꞈ “Ngaˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ zahˬ dui dui leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu ngaˇ maˬ siˬ nya˗eu gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ ngaˇ ngehˬ dzeuˇ tmˇ dzeuˇ˗euˬ ma . . . Kʼoeˇ miˇ neh ngaˬ neh kʼaˇ ngehˬ kʼaˇ tmˇ dzeuˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ngaˇ shaꞈ dawˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ, kʼaˬ puiˬ kʼaˬ lehˇ tsahˬ˗ahˇ jawˇ˗awˇ iˬ baˇ noeˬ poˆ˗eu ma” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Baˆ. 42:3-6, 12-17) Yawˇbaˆ aˬ yawꞈ taꞈ˗ehˇ aˇ kʼoꞈ gʼawˬ naˆ ni nyiˇ dzehˬ˗eu Eˇliˇhuˆ neh nui noeˬ nui duˇ biꞈ gaˇ ha geuꞈ˗eu heu neh taˬ aw˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗euˬ meh. (Baˆ. 32:6, 7) Teu gaˇ duˇ ni taˬ aw˗eu jeˬ heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ tiˬ poˆ na maˬ lehˬ gaˇ nui noeˬ nui duˇ biꞈ laˇ˗euˬ kʼawꞈ, nui noeˬ nui duˇ biꞈ laˇ˗eu deuˬ yawˬ ha taꞈ˗ehˇ nyiˇ dzehˬ kʼawꞈ, nui noeˬ nui duˇ teu˗ahˇ ha geuꞈ coeˇ˗awˇ, zmˬ˗iˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh. Ehˇ loꞈ˗ehˇ aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luˬ Miˬyehˬ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu huiˬ laˇ mahˇ laˇ˗eu loˬ˗awˇ, muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ aˇ siˬ huiˬ laˇ ni jiˇ leh jeh˗eu loˬ meh. w22.02 11 ¶8; 12 ¶12

Aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ yawˬ gʼaˬ na luꞈ gʼoeˇ law gaˬ law˗ehˇ lmˇ boˬ ni bi gʼeh˗eu gʼaˇ duˬ, yawˬ gʼaˬ na luꞈ ya mˇ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ naˇ tiˬ gʼaˬ˗iˬ tiˬ gʼaˬ tehꞈ nya lehˇ maˬ paˇ noeˬ meh. Aˬ dui neh ngehˬ˗awˇ mˇ˗euˬ jeˬ aˬ cawˬ˗ahˇ gʼaˬ ahˇ leˇ nya˗eu meh. Nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ Saˇ kiˇ tiˬ gʼaˬ tehꞈ˗ehˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ, ngaˇ˗aˬ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ miˇ˗a lehˇ noeˬ leˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu nga? Yawˬ ha jawˇ paw neh dahˬ beh˗awˇ cawˬ cawˬ. Aˇ muˇ˗ahˇ oe˗euˬ tsawˇ shuiꞈ deuˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ ha nehˬ. (Maˆ. 15:7) Ehˇ kʼawꞈ dawˬ cawˬ puˬ˗awˇ neh tehꞈ˗ehˇ maˬ jiˇ˗a. Aˬ yawꞈ maꞈ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ laˇ ni ya leh jeh˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ maˇ diˇ nui ma ahˇ˗eu lehˇ bi mawˇ. Aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ nui ma˗ahˇ maˬ laˇ˗eu gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ taˬ naˇ haˬ tseˇ. Aˬ yawꞈ maꞈ puˬ luꞈ˗eu shaˬ zahˬ˗ahˇ gʼoꞈ shaw nya ni leh jeh. Tiˬ gʼaˬ na˗aˬ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ ehˇ nehˬ˗eu yaw shaˬ meh. Teu miˇ neh kʼaˇ ngeuˇ˗eu jeˬ taˬ naˇ haˬ. Toˆ˗ehˇ jahˇ ngeh to˗aˬ, aˬ yawꞈ˗euˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ bi ehˇ doˆ leꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, nawˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ siˬ nya laˇ deˬ lehˇ maˬ siˬ˗ehˇ naˇ haˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ ehˇ gaˇ nui ma gʼawˬ mahˇ ni taˬ˗awˇ naˇ haˬ. w21.06 11 ¶13-14

“Yawˇ bo˗eu yaw sahˇ tiˬ sahˇ” tehꞈ˗euˬ “yawˇ yawˇ maꞈ tiꞈ maꞈ” loꞈ˗ehˇ, aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ mehˬ bawˬ gm˗eu laꞈ kʼoeˇ ya mˇ gaˇ aˇ poeˬ taˬ bawˬ˗eu ma. Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nui noeˬ mˇ˗eu aˇ maꞈ aˇ muˇ lehˇ ehˇ˗eu paˇ dmˬ sahˬ boꞈ myaˆ pyawˬ 165 laꞈ kʼoeˇ “Mehˬ bawˬ gm˗eu jeˬ˗ahˇ neh muiˬ˗eu jeˬ za luꞈ˗eu miˇ neh teu˗ahˇ bo saˆ daˆ leꞈ˗eu loˬ meh” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Teu miˇ neh “mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ haw˗eu loꞈ˗ehˇ haw nya ni ya leh jeh˗eu meh.” ‘Tsawˇ haˬ yaw nyiˇ loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu’ aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ mehˬ shi aˇ poeˬ baw dui dui˗eu meh. Nawˇ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ teu loꞈ˗ehˇ haw ma loˇ? Yeˬhawˇbaˬ nawˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ ngehˬ gʼeh˗awˇ, caw ba˗eu gʼaˇ duˬ kʼaˇ gʼeh nya˗eu jeˬ mˇ gaˇ haw mawˇ˗awˇ, aˇ poeˬ taˬ baw˗eu meh. (Tehˬ. 10:42) Aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gaˬ˗eu ma. Teu miˇ neh ‘yawˬ ha˗euˬ cawˬ Ka li zaˬ deuˬ sahˬ tiꞈ tiꞈ˗awˇ, iˬ baˇ laꞈ kʼoeˇ bi coˬ ahˇ˗eu gʼaˇ duˬ tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ mˇ lehˇ, aˬ dui noeˬ tsehˆ˗eu tsaˬ meh.’ (Maˆ. 14:13) Aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ yawˬ ha naˆ maˬ tseˇ maˬ gaˇ dzehˬ meh lehˇ haw˗awˇ, nui ma laꞈ kʼoeˇ neh iˬ baˇ ya pyehˬ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ cawˬ˗euˬ baˬ da neh sahˬ tiꞈ taˬ tiꞈ. Toˆ˗ehˇ gʼeh ngeh to˗aˬ, “tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ tsaˬ leˇ dzoeˇ leˇ˗eu jeˬ hawˇ˗eu, tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ caw dehˬ caw toˆ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ dui noeˬ tsoˆ taˬ˗eu tsaˬ meh.”—Maˆ. 14:19. w21.06 24 ¶16-17

Aˬ dui Jaˇliꞈ hawˇ˗eu aˇ maꞈ aˇ muˇ˗ahˇ neh laˇ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ pyehˆ tseˇ˗awˇ dehꞈ caw mˇ caw naˇ, Ka li laꞈ kʼoeˇ˗euˬ seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ deuˬ tiˬ poˆ cuiˆ cuiˆ˗ehˇ ahˇ laˇ˗eu meh. Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ jiˇ siˬ nya dzehˬ laˇ˗eu meh. Aˬ dui tsaꞈ gaˬ˗eu Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ gaˇ kawˆ heu naˇ, sui˗eu dawˇ˗eu deuˬ laꞈ kʼoeˇ a lawˆ lawˆ˗ehˇ dehꞈ doˆ laˇ˗eu siˬ yoeˬ˗ahˇ duˇ˗eu meh lehˇ Yeˬsuˇ yaw jeˬ ma jeˬ sheu cehˆ taˬ˗euˬ meh. Yeˬsuˇ siˬ yoeˬ sehˬ˗eu gʼaˬ “Siˬ yoeˬ kʼoeˇ aˇ ji ji laˇ˗awˇ huiˬ laˇ luꞈ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ, aˬ joˆ˗ehˇ ji laˇ˗awˇ huiˬ laˇ luꞈ˗eu gaˇ kawˆ aˬ yawꞈ maˬ siˬ nya˗a. Miˇ tsaˬ neh aˇ bawˬ bi mehˇ laˇ˗awˇ, cehˇ nmˇ bi nmˇ le˗eu meh. Yaw beh gʼo doˆ doˆ laˇ˗awˇ, cehˇ nmˇ nmˇ le gʼaˬ ngeh, cehˇ˗iˬ maˇ le˗awˇ, ga gʼm˗iˇ˗eu meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Kuˆ. 4:27, 28) Yeˬsuˇ aˇ bawˬ tiˬ bawˬ tiˬ poˆ cuiˆ cuiˆ˗ehˇ huiˬ doˆ laˇ˗eu loꞈ˗ehˇ Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ha geuꞈ˗eu deuˬ jiˇ tiˬ poˆ cuiˆ cuiˆ˗ehˇ huiˬ laˇ mahˇ laˇ˗eu meh lehˇ ehˇ luꞈ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Jaˇliꞈ dzaw zaˬ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ ngehˬ˗ehˇ gʼoeˇ laˇ naˇ ngehˬ˗ehˇ huiˬ laˇ mahˇ laˇ˗awˇ dehꞈ poˆ dehꞈ paˇ gaˇ ya mawˇ˗eu meh. (Peˇ. 4:22-24) Ehˇ kʼawꞈ siˬ yoeˬ˗ahˇ bi huiˬ laˇ˗eu gʼaˬ naˇ Yeˬhawˇbaˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ aˬ dui ya ha geuꞈ˗eu meh. w21.08 8-9 ¶4-5

Aˬ dui˗ahˇ laˬ kʼaˬ cehˇ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu jeˬ naˇ, “yawˬ ha kʼaˇ jaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ nui kʼahˇ shiˇ˗eu” jeˬ pyeuꞈ meh. Teu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu deuˬ naˇ nymˬ˗mˇ yawˬ ha laꞈ kʼoeˇ jaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu meh. “Aˇ dzehˬ poˆ geuꞈ˗eu deuˬ˗aˬ yaw loꞈ maˬ baw˗a, tiˬ jawˇ˗iˬ nui saˇ maˬ oˬ˗a.” Aˬ dui heu gaˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ˗eu nga? Aˬ dui laˬ kʼaˬ cehˇ mawꞈ naˇ yawˬ ha laꞈ kʼoeˇ jaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ hawˇ˗eu pyeuꞈ leˇ nya˗eu jeˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ ya haw tsoˆ taˬ meh lehˇ yaˬ si˗euˬ ma. Yawˬ ha laꞈ kʼoeˇ jaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗awˇ nui kʼahˇ shiˇ˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ pyeuꞈ leˇ nya ngaˇ laˬ? Tsawˇ haˬ myaˬ tiˬ paˆ naˇ maˬ pyeuꞈ leˇ nya˗a lehˇ noeˬ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, tsawˇ haˬ deuˬ˗aˬ laˆ poˆ laˆ paˇ mˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya leˇ˗eu miˇ neh meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui yawˬ ha laꞈ kʼoeˇ jaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗awˇ nui kʼahˇ shiˇ nya˗eu meh. Aˬ joˆ˗ehˇ pyeuꞈ leˇ nya˗eu nga? Dawˬ kʼoꞈ teu˗ahˇ za˗eu gʼaˇ duˬ, Maꞈtehˬ 25:14-30 laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu Yeˬsuˇ neh ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ pyuˇ mehˇ byaˆ˗euˬ gaˇ kawˆ yaw jeˬ ma jeˬ˗ahˇ ja sawˇ haw. Yaw jeˬ ma jeˬ teu˗ahˇ haw ngeh, laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu jeˬ aˬ gaˇ neh za nya˗eu nga? Nymˬ˗mˇ mehˬ kʼehˬ˗ahˇ jiˇ laˬ kʼaˬ cehˇ dzehˬ laˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ nya˗eu nga lehˇ yaw muiˬ˗ehˇ haw. w21.08 21 ¶5-6

Yeˬhawˇbaˬ naˇ “nahˬ yu ni gʼeh”˗awˇ aˬ cawˬ neh bi behˬ dzaˬ˗euˬ deuˬ˗ahˇ kʼahˬ lahˇ dui dui˗eu meh. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ jiˇ mehˇ nmˇ teu deuˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ nehˬ nya˗eu meh. Gʼaˬ biꞈ nehˬ nya˗eu tiˬ jeˬ naˇ, aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ noeˬ keuˆ nehˬ˗awˇ kʼahˬ lahˇ nehˬ˗eu heu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ yawꞈ gaˬ˗eu gaˇ kawˆ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ mehˬ shi aˇ poeˬ baw˗eu gaˇ kawˆ bi siˬ nya mawꞈ˗eu meh. (Dawˬ. 19:17) Aˬ dui caw ba nya˗eu dzaˇ˗i tiˬ jeˬ naˇ, aˬ dui taˬ aw˗awˇ yaw nya maˬ jahˇ geuꞈ˗eu heu meh. Aˬ dui aˬ cawˬ˗ahˇ aˬ dui aˇ yeˇ huiˬ˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ noeˬ leˇ ni maˬ jahˇ. Toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ mehˇ nmˇ deuˬ aˬ dui˗ahˇ myaˆ naˆ laˇ nya˗eu miˇ neh. Toˆ˗ehˇ jahˇ ngeh to˗aˬ, aˬ dui yawˬ ha˗euˬ bym˗eu byehˆ˗eu jeˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ gaˇ zmˬ˗eu ma. (1 Beˬ. 4:10, 11) Aˬ dui aˬ cawˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya mˇ nehˬ˗eu gaˇ kawˆ Yeˬsuˇ neh aˬ yawꞈ˗euˬ mehˬ nah caw teh˗eu deuˬ˗ahˇ mˇ nehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ neh dzaw geuꞈ nya meh. Yeˬsuˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ neh kʼaˇ biˇ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ “nui nahˬ nui yu ahˇ”˗eu meh. (Tehˬ. 11:28-30) Aˬ yawꞈ dawˬ mehˬ mehˬ ngeh jiˇ yaw awˬ awˬ lehˇ gʼoˆ shaw nya˗eu dawˬ hawˇ˗eu yaw jeˬ ma jeˬ˗ahˇ zmˬ˗eu meh.—Luˇ. 10:21. w21.07 23 ¶11-12

Aˬ dui aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ yawˬ ha jawˇ paw neh dahˬ beh˗awˇ jeˬ hu ya ngehˬ cawˬ iˇ˗eu meh. Aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ deuˬ˗aˬ, myaˆ nuiˆ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ paˇ mui˗awˇ, yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ iˇ maˬ laˇ nya˗eu uˬ taꞈ, dawˬ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ paˇ ngehˬ lawˆ nya˗euˬ kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ nui ma naˇ, zaˬ guˬ tehꞈ˗a siˬ. Aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ mehˬ shi tsawˇ myahˇ muiˬ˗eu deuˬ pyeuꞈ meh. (Tsoˆ. 7:1) Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh aˇ poeˬ taˬ baw˗eu lehˇ taˬ ngehˇ. Aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ taˬ huiˬ˗awˬ. Eˇliˇshehˇ loꞈ˗ehˇ gʼeh˗awˬ. Aˬ yawꞈ aˇ saˬ saˬ ngeh nah˗ahˇ keuˆ ni Eˇliˇyaˆ gaˇ dzeˇ bi jawˇ laꞈ lehˇ maˬ za kʼoeˇ za keuˆ ni shaˇ˗euˬ meh. Eˇliˇshehˇ Eˇliˇyaˆ˗ahˇ “nawˬ˗ahˇ ngaˇ maˬ gʼawˬ˗iˇ” lehˇ smˬ poˆ keuˆ ni ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (2 Sahˬ. 2:2, 4, 6) Aˬ dui aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ yaw zeu baw˗eu laꞈ kʼoeˇ naˇ haˬ˗eu heu neh, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ maˇ diˇ nui ma ahˇ˗eu lehˇ ya mˇ mawˇ˗eu meh. (Dawˬ. 1:5; 20:5; 1 Tiˆ. 5:1, 2) “Nawˇ zaˬ guˬ ngeh heu˗aˬ, yaw tsaˬ yaw dawˇ ngaˇ lehˇ aˬ jeˬ miˇ neh jah ziꞈ laˇ˗euˬ nya?” “Aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu puˬ haw mawˇ haw laꞈ˗euˬ jeˬ baˬ da neh Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ dzehˬ laˇ nya?” “Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ laꞈ kʼoeˇ nymˬ˗mˇ keuˆ ni laˬ kʼaˬ tiˬ cehˇ mˇ nya ni caw ba nehˬ˗euˬ aˬ jeˬ nya?” lehˇ maˬ siˬ˗ehˇ naˇ haˬ nya meh. (1 Tiˆ. 6:6-8) Aˬ yawꞈ maꞈ neh puˬ haw mawˇ haw laꞈ˗euˬ jeˬ dzawˇ nehˬ ngeh yaw muiˬ˗ehˇ naˇ haˬ. w21.09 5 ¶14; 7 ¶15

Aˬ dui tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ hawˇ˗eu zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ ni mˇ˗eu gaˇ˗ahˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh leh jeh˗awˇ mˇ˗eu heu naˇ, Miˬyehˇ˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. (1 Yoˇ. 5:3) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu miˇ neh tsaꞈ gaˬ luꞈ˗eu ma. Ehˇ kʼawꞈ toˆ˗ehˇ tsaꞈ gaˬ˗eu maˬ awˬ˗a. Nawˬ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ dahˬ beh˗iˇ ngeh poˆ guˆ miˇ˗a laˬ? Guˆ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ nawˇ Yeˬsuˇ neh bi mˇ˗euˬ gaˇ pyeuꞈ˗eu lehˇ siˬ nya˗eu miˇ neh mˇ˗eu meh. Aˇ yamˬ ui cuiˆ myahˇ laˇ ngeh, tsaꞈ gaˬ˗eu awˬ dzehˬ laˇ˗euˬ meh. Nawˬ˗ahˇ Jaˇliꞈ ya mehˬ beh beh˗iˇ ngeh, guˆ miˇ˗a laˬ? Guˆ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ caw ba nehˬ laꞈ lehˇ shaˇ naˇ, Jaˇliꞈ dzaw nehˬ peuˬ laˇ˗awˇ, zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ ni mˇ˗eu gaˇ˗ahˇ mˇ mawꞈ dzehˬ laˇ˗eu meh. w21.07 3-4 ¶7

Gaˇ hu˗euˬ zaˬ kʼaˆ deuˬ aˬ yawꞈ maꞈ aˬ suˇ gʼaˬ˗euˬ zaˬ kʼaˆ pyeuꞈ˗eu lehˇ bi siˬ˗eu gʼaˇ duˬ, tsaˬ tsoˆ taˬ˗eu meh. Teu gaˇ duˇ ni nymˬ˗mˇ iˬ nah jiˇ miˇ kʼahˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu aˬ yuiꞈ deuˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ aˬ laꞈ˗ahˇ maˬ ngeuˇ naˇ, naˇ kʼawˇ˗ahˇ tsaˬ bi tsoˆ mawꞈ˗eu meh. Teu naˇ tsawˇ haˬ deuˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ nui noeˬ neh maˬ ehˇ, mˇ jeˬ shaˇ kawˆ neh maˬ ehˇ, gʼaˬ bi biꞈ mawꞈ gaˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Nawˇ tsaˬ tsoˆ˗eu jeˬ heu˗ahˇ ha geuꞈ˗awˇ miˇ kʼahˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu aˬ yuiꞈ deuˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ ma loˇ? Tsaˬ maˬ tsoˆ˗eu deuˬ naˇ, dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ shaˬ zahˬ hawˇ˗eu guˆ˗eu gaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ ya puˬ˗awˇ, Pah mehˬ˗eu sahˬ boꞈ˗ahˇ jiˇ “Naˬ baꞈ maˬ diˬ taˬ˗euˬ tsawˇ haˬ˗aˬ, ahˬ laꞈ zeuˇ laꞈ maˬ ya mˇ˗a” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Pah. 13:17) Ehˇ kʼawꞈ Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ Pah mehˬ˗eu 14:9, 10-ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ tsaˬ tsoˆ˗eu deuˬ˗ahˇ Miˬyehˇ aˬ jeˬ jahˇ˗eu lehˇ siˬ nya˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ yawꞈ maꞈ tsaˬ tsoˆ˗eu jeˬ teu˗ahˇ ha geuꞈ ngeh to˗aˬ, “Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ ma” lehˇ aˬ laꞈ˗ahˇ boꞈ taˬ˗eu meh. (Yaˇ. 44:5) Nymˬ˗mˇ aˬ dui yawˬ ha Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ luꞈ miˇ˗a siˬ laˬ lehˇ ya pyehˆ tseˇ˗eu aˇ yamˬ pyeuꞈ meh. Aˬ dui saˇ jaˇ ziꞈ naˇ Yeˬhawˇbaˬ laˬ kʼaˬ tiˬ cehˇ aˬ dui aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ ehˇ tsehˆ peuˬ˗eu meh. w21.09 18 ¶15-16

Aˬ dui tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ mˇ pyeuꞈ nya˗eu gʼaˇ duˬ, mehˇ nmˇ nui deuˬ neh ya bi caw ba˗eu meh. Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ Tiˆmoˇseˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya tsaꞈ gaˬ˗awˇ, aˬ joˆ˗ehˇ ya mehˬ˗eu lehˇ mehˬ nehˬ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ Pawˇluˆ Tiˆmoˇseˬ˗ahˇ aˬ cawˬ˗ahˇ jiˇ toˆ˗ehˇ mehˬ ni gʼaˬ biꞈ nehˬ˗euˬ meh. (1 Gawˇ. 4:17) Tiˆmoˇseˬ˗ahˇ duˇ ni aˬ dui jiˇ aˬ dui˗euˬ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ neh gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ za nya˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ caw ba nehˬ laꞈ lehˇ jiˇ guiˬ lahˬ ya shaˇ˗eu meh. Aˬ dui tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ kʼaˇ mˇ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ caw ba nehˬ laꞈ lehˇ guiˬ lahˬ shaˇ. Aˬ dui Miˬyehˇ˗euˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ maˬ caw ba nehˬ naˇ, tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ mˇ pyeuꞈ nya˗a. (Ceuˬ. 127:1; Luˇ. 11:13) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ ngeh, gaˇ kawˆ yaw duˬ duˬ lehˇ ya shaˇ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ dui tsaꞈ gaˬ˗iˇ ngeh, aˬ dui neh tsaꞈ gaˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ mawꞈ˗eu deuˬ hawˇ˗eu nui ma ahˇ˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ mawˇ nya ni caw ba nehˬ laꞈ lehˇ shaˇ nya meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui yawˬ haˇ yawˬ ha Jaˇliꞈ pyehˆ tseˇ˗eu gʼaˇ duˬ aˇ yamˬ ya laˆ baw taˬ˗eu meh. Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ ‘Muiˬ˗eu jeˬ, Miˬyehˇ nui ma tsaˬ˗eu jeˬ hawˇ˗eu, byah dui dui˗eu jeˬ˗ahˇ naw maꞈ siˬ nya laˇ tehꞈ˗a’ lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Maˆ. 12:2) Aˬ dui Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ gaˇ kawˆ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ siˬ nya taˬ naˇ, tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ jah ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ yaw muiˬ˗ehˇ mˇ nya laˇ˗eu meh. w21.05 18 ¶14-16

Aˬ dui yawˬ ha˗euˬ dzaw zaˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ guiˬ lahˬ shaˇ nehˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh leh jeh˗awˇ mehˬ nehˬ˗eu kʼawꞈ, aˬ yawꞈ maˬ huiˬ maˬ mahˇ laˇ˗eu miˇ neh, aˬ dui aˬ yawꞈ˗ahˇ Jaˇliꞈ mehˬ˗eu ya naˬ leˇ ngeh maˬ ehˇ, tiˬ gʼaˬ gʼaˬ˗ahˇ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu aˇ tiˆ˗ahˇ laˇ keuˆ nya ni maˬ caw ba nehˬ nya ngeh maˬ ehˇ, teu naˇ aˬ dui˗euˬ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ guiˬ lahˬ maˬ biꞈ nehˬ nga lehˇ noeˬ˗awˇ, nui ma cawˆ paˬ˗ehˇ gʼeh ngaˇ laˬ? Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ mˇ byah˗euˬ lehˇ aˬ jeˬ˗ahˇ haw˗awˇ ehˇ˗eu nga lehˇ noeˬ taˬ luꞈ˗uˇ. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui neh oˇ oꞈ˗euˬ jeˬ hawˇ˗eu leh jeh˗euˬ jeˬ˗ahˇ haw˗eu meh. Aˬ dui neh tsaꞈ gaˬ˗euˬ gaˇ tsawˇ haˬ deuˬ ha geuꞈ maˬ ha geuꞈ kʼawꞈ, aˬ dui gaˇ heu˗ahˇ nui gaˬ ahˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ leh jeh˗awˇ mˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui gaˇ heu˗ahˇ mˇ byah nya˗euˬ lehˇ haw˗eu meh. Pawˇluˆ “Miˬyehˇ˗aˬ, dawˇ coe ni yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu gʼaˬ meh. Naw maꞈ neh mˇ˗euˬ gaˇ deuˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ maˬ ngehˇ˗a. Naw maꞈ neh Ka li zaˬ cawˬ cawˬ caw ba dzeuˇ˗euˬ laꞈ kʼoeˇ maˬ ehˇ, nymˬ˗mˇ caw ba luꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ maˬ ehˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ aˬ cawˬ mawˇ nya ni naw maꞈ neh mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ maˬ ngehˇ˗a” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Heˬ. 6:10) Aˬ dui tiˬ gʼaˬ gʼaˬ˗ahˇ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu aˇ tiˆ˗ahˇ laˇ keuˆ nya ni maˬ caw ba nehˬ nya˗euˬ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui neh leh jeh˗euˬ jeˬ hawˇ˗eu aˬ dui˗euˬ nui gaˬ˗ahˇ maˬ ngehˇ˗a. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ ngeh, aˬ dui neh noeˬ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ pyeuꞈ laˇ maˬ pyeuꞈ laˇ kʼawꞈ ni, Pawˇluˆ neh iˬ nah˗euˬ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ˗ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ noeˬ taˬ luꞈ˗uˇ. w21.10 25 ¶4-6

Yeˬsuˇ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ gaˬ˗awˇ gʼoˆ shaw˗eu meh. Zaˬ lahˇ deuˬ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ nya˗eu jeˬ maˬ duˇ leˇ˗a. Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ jiˇ yawˬ gʼaˬ na luꞈ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ maˬ mˇ keuˆ nya lehˇ siˬ nya˗eu miˇ neh, zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ biꞈ nehˬ˗eu gaˇ deuˬ jiˇ maˬ duˇ leˇ˗a. Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ maꞈ neh leh jeh˗awˇ mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu meh. Gaˇ kawˆ heu zaˬ kʼaˆ smˇ gʼaˬ˗ahˇ ‘yawˬ ha˗ahˇ kʼaˇ geuˇ˗eu myaˆ ni pyuˇ a nehˬ˗euˬ’ yaw jeˬ ma jeˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw ngeh siˬ laˇ˗eu meh. Teu smˇ gʼaˬ laꞈ kʼoeˇ nyiˬ gʼaˬ neh gaꞈ za˗euˬ jiˇ jeuˬ maˬ duˇ leˇ kʼawꞈ, nyiˬ gʼaˬ luꞈ˗ahˇ “Saˇ jaˇ ziꞈ˗eu, muiˬ˗eu zaˬ kʼaˆ˗oˇ. Nawˇ gaˇ mˇ˗euˬ muiˬ dui dui ngaˇ” lehˇ ja ceuˬ nehˬ˗euˬ meh. (Tehˬ. 25:14-23) Yeˬsuˇ aˬ dui˗ahˇ gaˬ˗awˇ gʼoˆ shaw˗eu meh. Yeˬsuˇ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ maˬ duˇ leˇ˗a lehˇ siˬ nya˗eu uˬ taꞈ, bym˗eu byehˆ˗eu jeˬ jiˇ maˬ duˇ leˇ˗a lehˇ siˬ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬsuˇ aˬ dui kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh leh jeh˗awˇ mˇ gaˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu meh. Aˬ dui jiˇ Yeˬsuˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ, aˬ dui˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ kʼoeˇ gʼaˬ heu gʼaˬ loꞈ˗ehˇ maˬ mˇ nya nya lehˇ noeˬ leˇ˗awˇ, yawˬ ha aˇ poeˬ maˬ baw nya lehˇ noeˬ leˇ ni maˬ ya jahˇ nehˬ nga. w21.07 23 ¶12-14

Sahˬ paˬ Daˬbiˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ aˬ myah luꞈ mˇ mawˇ˗euˬ nmˇ maˬ ngeuˇ˗a. Yaw jeˬ ma jeˬ, Daˬbiˇ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ, nui ma doeˇ˗eu Naˬbaˬlaˇ jawˇ gaˇ iˇ˗awˇ dzaˬ dzaˬ dawˇ dawˇ shaˇ˗iˇ ngeh, Naˬbaˬlaˇ maˬ biꞈ nehˬ˗euˬ uˬ taꞈ, paˇ dehˬ nehˬ˗euˬ meh. Teu ngeh Daˬbiˇ nui ma pehˇ dui dui laˇ˗awˇ, Naˬbaˬlaˇ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ jawˇ˗eu aˬ li yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ sehꞈ˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ Naˬbaˬlaˇ˗euˬ miˬ zaˬ pyeuꞈ˗eu gʼawˬ shaˬ gaˬ nya˗eu Aˬbiˇgeˬlaˇ, Daˬbiˇ˗ahˇ taˆ lehˇ caw ba˗euˬ miˇ neh, Daˬbiˇ aˬ yawꞈ neh noeˬ tsehˆ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ maˬ mˇ ni yahˇ nya˗euˬ meh. (1 Saˬ. 25:9-22, 32-35) Daˬbiˇ nui ma pehˇ dui dui ngeh aˬ yawꞈ Naˬbaˬlaˇ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ jawˇ˗eu aˬ li dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ sehꞈ˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ˗euˬ meh. Dzaˇ˗i tiˬ poˆ jiˇ Daˬbiˇ Naˬdaˬ neh ja˗euˬ yaw jeˬ ma jeˬ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ aˬ li teu gʼaˬ˗ahˇ jiˇ shiˇ˗eu tsaˬ meh lehˇ daˇ˗euˬ meh. Aˬ dui Daˬbiˇ˗aˬ, nahˬ yu ni gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ gaˇ neh, yawˇ lu geuˬ˗euˬ gʼaˬ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh teu naˆ naˆ˗ehˇ daˇ nehˬ˗euˬ nga lehˇ noeˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Teu ngeh Daˬbiˇ aˬ joˆ˗ehˇ pyeuꞈ luꞈ nga lehˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Aˬ yawꞈ iˬ baˇ mˇ taˬ˗euˬ miˇ neh, nui ma maˬ sa maˇ sa˗ehˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu meh. Aˬ cawˬ˗ahˇ iˬ baˇ taˬ˗awˇ, gʼawˬ shaˬ maˬ gaˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ daˇ nehˬ˗eu jeˬ heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ taꞈ˗eu jeˬ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ muiˬ˗eu lehˇ bi siˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. w21.10 12 ¶17-18; 13 ¶20

Iˬ nah˗euˬ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ haw ngeh, Yeˬhawˇbaˬ naˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ dui dzaw geuꞈ dui dui paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu kʼaˇ muiˬ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Aˬ dui maˬ byah kuꞈ˗eu miˇ neh aˬ dui kʼaˇ mˇ˗eu jeˬ muiˬ ni shawˇ ni nmˇ maˬ jahˇ nya˗a. Gʼaˬ kʼehˇ Beˬtuˆluˆ jiˇ yaw myaˬ poˆ mˇ lehˬ haw˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw ngeh aˬ dui ‘muiˬ˗eu shawˇ˗eu’ tsawˇ haˬ pyeuꞈ nya ngaˇ˗a lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Muiˬ˗eu shawˇ˗eu tsawˇ haˬ lehˇ ehˇ ngeh, myaˬ tiˬ paˆ naˇ zahˇ˗euˬ mehˬ tsoeˬ dm taˬ˗euˬ deuˬ, maˬ ngeuˇ naˇ ciˬ cuˇ saˆ ni aˬ yawˇ yawꞈ jawˇ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ noeˬ mawˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ muiˬ˗eu shawˇ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ naˇ teu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ Jaˇliꞈ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗aˬ, muiˬ˗awˇ shawˇ˗awˇ, “laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ” meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ miˇ neh meh. (1 Tiˆ. 1:11) Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu deuˬ jiˇ “laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu” deuˬ pyeuꞈ meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Ceuˬ. 144:15) Yeˬsuˇ zahˇ˗euˬ mehˬ tsoeˬ dm˗awˇ aˬ cawˬ˗euˬ mehˬ shi yaw muiˬ jahˇ geuꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ dehˬ˗eu meh. (Tehˬ. 6:1; Kuˆ. 12:38) Ka li zaˬ maˇ diˇ deuˬ naˇ Jaˇliꞈ˗ahˇ neh muiˬ˗eu shawˇ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taˬ leˇ˗awˇ siˬ nya taˬ˗euˬ miˇ neh muiˬ˗eu shawˇ˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu lehˇ yaw muiˬ˗ehˇ siˬ nya˗eu meh. Aˬ dui˗ahˇ gaˬ˗eu Miˬyehˇ aˬ dui maˬ mˇ nya gaˇ keuˆ ni maˬ shaˇ˗a lehˇ jah ziꞈ nya˗eu meh. w21.12 2 ¶1; 2-3 ¶3

Yeˬhawˇbaˬ nui ma keuˆ˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu miˇ neh, aˬ dui˗ahˇ laꞈ sawˬ gʼawˬ mya jeˬ biꞈ nehˬ˗eu meh. Teu laꞈ kʼoeˇ neh kʼaˇ muiˬ˗eu jeˬ naˇ, Miˬyehˇ˗ahˇ uˬ duˬ ya tahˬ˗eu heu meh. Aˬ dui “aˬ yawꞈ˗euˬ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ geuꞈ”˗eu heu neh Miˬyehˇ˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu ma. (1 Yoˇ. 5:3) Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ ni mˇ˗iˇ˗awˬ lehˇ Yeˬsuˇ neh biꞈ taˬ˗euˬ zahˇ dawˬ˗ahˇ bi mˇ caw mawꞈ˗eu meh. (Tehˬ. 28:19) Kʼoeˇ naˇ Yeˬsuˇ aˬ dui˗ahˇ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gaˬ˗awˬ lehˇ jiˇ dawˬ biꞈ taˬ˗euˬ meh. (Yoˇ. 13:35) Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ ehˇ dawˬ naˇ haˬ˗eu deuˬ˗ahˇ miˇ kʼahˬ doe ni jawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ bi pyeuꞈ gʼeh˗eu meh. (Ceuˬ. 15:1, 2) Aˬ cawˬ˗ahˇ gaˬ. Nui gaˬ naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ aˇ yeˇ kʼaˇ huiˬ˗eu seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ meh. (1 Yoˇ. 4:8) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ maˬ siˬ nya mi naˆ˗ehˇ aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ jeˬ hu gaˬ˗euˬ meh. (1 Yoˇ. 4:9, 10) Aˬ dui aˬ cawˬ˗ahˇ gaˬ˗eu teu naˇ, Miˬyehˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. (Peˇ. 5:1) Aˬ cawˬ˗ahˇ nui gaˬ mˇ mawˇ nya˗eu kʼaˇ muiˬ˗eu jeˬ naˇ, aˇ yamˬ jaˆ ngeh aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ siˬ nya laˇ ni caw ba nehˬ˗eu heu meh. (Tehˬ. 9:36-38) Heu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu heu neh aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ Miˬyehˇ˗euˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ pyeuꞈ laˇ ni caw ba nehˬ nya meh. w21.08 5-6 ¶13-14

Yeˬsuˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ dui dui˗eu miˇ neh Miˬyehˇ˗euˬ gʼaˇ duˬ maˬ ehˇ, aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ maˬ ehˇ, dehꞈ ziˇ lawˇ nehˬ˗euˬ meh. (Yoˇ. 14:31) Aˬ dui Yeˬsuˇ neh miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jawˇ ngeh mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ haw ngeh, aˬ yawꞈ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ aˇ naˆ ni gaˬ˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ muiˇ˗eu deuˬ˗ahˇ kʼawꞈ, yawˬ nah na luꞈ nui gaˬ mˇ mawˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu gaˇ kawˆ daˬ ma hmˬ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ gaˇ kawˆ tsaꞈ gaˬ nehˬ˗eu heu meh. (Luˇ. 4:43, 44) Kʼoeˇ naˇ Yeˬsuˇ iˬ baˇ zaˬ˗euˬ laꞈ˗ahˇ naˇ dui dui˗eu laꞈ kʼoeˇ shiˇ˗eu heu neh, Miˬyehˇ hawˇ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ aˇ naˆ ni gaˬ˗eu lehˇ paˇ bi mawˇ˗euˬ meh. Teu baˬ da neh aˬ dui mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ jaˆ laˇ˗euˬ ma. Aˬ dui mˬ taˆ Aˬda˗ahˇ gaˬ˗eu miˇ neh, aˬ dui aˬ yawꞈ˗ahˇ a nehˬ˗awˇ iˇ cuꞈ shawˇ˗euˬ ma. Teu miˇ neh aˬ dui jiˇ Yeˬsuˇ loꞈ˗ehˇ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ gaˬ˗eu heu neh Yeˬhawˇba˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ mˇ mawˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Gʼaˬ kʼehˇ Yoˇhaˬ “Yawˬ ha ya mawˇ luꞈ˗eu Ka li zaˬ cawˬ cawˬ maˬ gaˬ naˇ, maˬ ya mawˇ˗eu Miˬyehˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gaˬ nmˇ” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh.—1 Yoˇ. 4:20. w22.03 10 ¶8-9

Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ aˇ yamˬ ya biꞈ gaˇ ya leˇ˗eu ma. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui gaˇ myaˬ dui dui˗eu miˇ neh Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ aˇ yamˬ biꞈ˗eu yaw shaˬ kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Tiˬ poˆ na aˬ dui mˇ dzaˬ kʼawꞈ dawˇ˗eu, nymˇ jiˇ˗ahˇ mˇ cu˗eu, gaˇ nui deuˬ baˬ da neh, aˬ dui guiˬ lahˬ shaˇ˗eu, yawˬ haˇ yawˬ ha Jaˇliꞈ pyehˆ tseˇ˗eu, shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ˗eu heu deuˬ jahˇ˗eu aˇ yamˬ maˬ jaˆ nya lehˇ noeˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Aˬ dui˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ aˇ yamˬ maˬ biꞈ nya ni laˆ tsoeˬ laˇ˗eu dzaˇ˗i tiˬ jeˬ paˇ jaˆ˗a siˬ. Teu naˇ gʼaˬ naˬ naˬ ngeh mˇ baˇ niˇ gʼa˗eu jeˬ heu pyeuꞈ meh. Gʼaˬ naˬ naˬ ngeh mˇ baˇ ni gʼa˗eu jeˬ heu naˇ yaw lehˬ maˬ ngeuˇ˗a. Maˇ diˇ naˇ, gaˇ dahˇ jiˇ tsoeˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui maˬ yahˇ naˇ teu˗ahˇ aˇ yamˬ aˇ dzehˬ˗ehˇ biꞈ dzeuˇ˗awˇ, Miˬyehˇ˗euˬ gʼaˇ duˬ aˇ yamˬ biꞈ˗eu maˬ doˆ laˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Aˬ dui dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ aˇ yeˇ kʼaˇ huiˬ˗eu jeˬ naˇ gʼaˬ naˬ naˬ˗awˇ mˇ baˇ niˇ gʼa˗eu jeˬ maˬ ngeuˇ˗a lehˇ ya noeˬ taˬ˗eu meh.—Dawˬ. 25:27; 1 Tiˆ. 4:8. w22.01 26-27 ¶2-3

Yeˬhawˇbaˬ Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ˗ahˇ aˬ cawˬ˗ahˇ gaˬ˗awˬ lehˇ ehˇ ngeh yawˬ ha˗euˬ tsawˇ jeuˬ˗ahˇ gaˬ˗awˬ lehˇ tehꞈ˗ehˇ ehˇ mawꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Aˬ cawˬ˗euˬ tsawˇ jeuˬ˗ahˇ gaˬ˗awˬ lehˇ jiˇ ehˇ mawꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Uˬduˬtahˬ˗eu 19:33, 34-ahˇ jiˇ teu loꞈ˗ehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ aˬ cawˬ˗euˬ tsawˇ jeuˬ˗ahˇ yawˬ ha˗euˬ tsawˇ jeuˬ˗ahˇ mˇ nehˬ˗eu loꞈ˗ehˇ ya mˇ nehˬ˗awˇ, yawˬ haˇ yawˬ ha gaˬ˗eu loꞈ˗ehˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ ya gaˬ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ boeˇ miˬ siˬ kʼaˬ deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, iˇ shaˬ shaˬ˗eu Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ deh ma˗ahˇ cehˇ nmˇ ya bi gʼoˆ˗eu meh. (Tahˬ. 19:9, 10) Nymˬ˗mˇ iˬ nah˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ jiˇ aˬ cawˬ˗euˬ tsawˇ jeuˬ˗ahˇ gaˬ˗awˬ lehˇ ehˇ˗eu Jaˇliꞈ zahˇ heu˗ahˇ ya mˇ caw˗eu meh. (Luˇ. 10:30-37) Aˬ joˆ˗ehˇ mˇ caw nya˗eu nga? Nymˬ˗mˇ iˬ nah tsawˇ haˬ yaw myaˬ lam gʼaˬ yawˬ kʼahˬ yawˬ˗ahˇ pawˇ˗iˇ luꞈ˗eu meh. Tiˬ deuˬ na aˬ dui˗euˬ dawˬ peh jawˇ le˗euˬ meh. Teu loꞈ˗ehˇ pawˇ le˗euˬ zaˬ guˬ tsawˇ mawˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, zaˬ deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, yaw zeu baw˗eu laꞈ kʼoeˇ ya mˇ nehˬ˗eu meh. w21.12 12-13 ¶16

Aˬ dui nymˬ˗mˇ neh Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ngehˬ˗ehˇ gʼoe naˇ ngehˬ˗ehˇ, mehˬ hu paw jiˇ aˬ dui˗ahˇ caw ba nehˬ laꞈ meh lahˇ jah ziꞈ dzehˬ laˇ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, huiˬ˗eu mehˬ bawˬ gʼaˇ duˬ maˬ ehˇ, mehˬ bawˬ yawˬ hmˬ na luꞈ˗ahˇ daˆ˗iˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ maˬ ehˇ, tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ heu naˆ maˬ tseˇ mˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ maˬ ehˇ, gaˇ ya shaˇ naˬ˗awˇ, gaˇ˗ahˇ laˆ poˆ laˆ paˇ ya mˇ˗eu jiˇ baw˗eu meh. Aˬ dui teu loꞈ˗ehˇ jahˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ baw leˬ˗ahˇ shaˇ˗iˇ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nui ma taˬ˗eu loˬ meh. Aˬ dui shaˇ˗eu jeˬ˗ahˇ baw leˬ gʼaˬ laꞈ maˬ daˬ ni aˬ dui˗ahˇ gaˇ˗ahˇ neh bi doˆ˗iˇ naˇ tawˇ neh? Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ byehˇ dzeh˗eu uˬ taꞈ, aˬ dui loˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ngehˬ gʼeh nehˬ meh lehˇ jah miˇ˗a laˬ? (Heˬbyehˇ 13:5) Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ aˇ yamˬ tiˬ byah ni mˇ˗eu gʼawˬ mya gʼaˬ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ loˬ ngeh yamˬ˗ahˇ caw ba nehˬ˗eu lehˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ myaˆ neh ya mawˇ˗euˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui nehˬ˗ehˇ jawˇ˗eu miˇ neh, mehˬ hu paw aˬ dui aˬ jeˬ˗ahˇ ya puˬ˗eu maˬ kaˬ guˆ˗eu maˬ loˬ˗a. Aˬ dui dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ jeˬ hu taˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ byehˇ dzeh˗a. w22.01 7 ¶16-17

Aˬ dui aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ, nui ma taˬ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, aˬ dui˗ahˇ aˬ geu ngeh lawˬ haw laˇ nya˗eu nga? Aˇ muˇ˗ahˇ neh bi teh doˆ˗euˬ gʼaˬ aˬ dui˗euˬ gʼoeˇ˗eu cawˬ pyeuꞈ naˇ, aˬ dui˗ahˇ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ yawˬ paw na luꞈ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ˗euˬ ngaˇ laˬ? Aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ bi daˇ mawꞈ˗eu loꞈ˗ehˇ daˇ˗euˬ ngaˇ laˬ lehˇ noeˬ laˇ nya˗eu meh. Aˬ dui˗ahˇ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ neh noeˬ tsehˆ˗euˬ jeˬ˗ahˇ, yaw tsaˬ tsaˬ lehˇ haw nya ni caw ba nehˬ˗eu jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga? Aˬ dui aˇ muˇ˗ahˇ neh teh doˆ˗eu jeˬ heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ neh lehˬ hmˬ nehˬ taˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗awˇ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗awˇ, mˇ lehˬ˗euˬ gʼaˬ˗ahˇ jiˇ caw ba˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ maˬ ya ngehˇ˗a. Iˬ baˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ maˬ mˇ˗euˬ gʼaˬ˗ahˇ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ bi jawˇ daˆ leꞈ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ maˬ muiˬ˗eu jeˬ mehˇ nmˇ nui deuˬ˗ahˇ nyawˬ˗iˇ nya˗eu meh. (Gaˬ. 5:9) Kʼoeˇ uˬ taꞈ, mˇ lehˬ˗euˬ gʼaˬ˗ahˇ jiˇ aˬ yawꞈ neh mˇ˗euˬ heu naˇ huiˬ˗eu iˬ baˇ maˬ ngeuˇ nga lehˇ noeˬ leˇ nya˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ nui kʼahˇ shiˇ˗eu jeˬ˗ahˇ paˇ za kʼoꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, dehꞈ poˆ dehꞈ paˇ˗eu maˬ loˬ nga lehˇ jiˇ noeˬ leˇ nya˗eu meh. (Tsoˆ. 8:11) Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ tiˬ gʼaˬ paˬ˗ahˇ teh doˆ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ noe tsehˆ ngeh, gaˇ heu˗ahˇ aˇ yeˇ taˬ huiˬ dui dui˗awˇ, yaw muiˬ˗ehˇ shaˇ noeˬ˗eu meh. w22.02 5-6 ¶13-14

Mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ na dahˬ beh ngeh Jaˇliꞈ˗ahˇ neh laˇ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ˗ahˇ maˬ ha geuꞈ ngeh, aˬ yawꞈ˗ahˇ nui ma mahˇ nehˬ˗awˇ gʼawˬ shaˬ ya gaˬ nehˬ˗eu meh. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ mehˇ nmˇ deuˬ nui noeˬ nui duˇ˗ahˇ taˆ lehˇ maˬ ha geuꞈ nga lehˇ nui ma ma ya pehˇ˗a. Teu miˇ neh aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ, nui noeˬ nui duˇ biꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu teu gʼaˬ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh nui noeˬ nui duˇ biꞈ˗eu lehˇ gʼoˆ shaw leˇ ni hawˇ˗eu, aˬ yawꞈ nui noeˬ nui duˇ teu˗ahˇ maˇ diˇ zmˬ˗iˇ nya ni caw ba nehˬ laꞈ lehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ ya shaˇ˗eu meh. Nui noeˬ nui duˇ za˗euˬ mehˇ nmˇ gʼaˬ kʼawꞈ, nui noeˬ nui duˇ teu˗ahˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ˗eu aˇ yamˬ loˬ meh. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ nui ma gʼawˬ mahˇ ni taˬ˗awˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ nehˬ naˇ, mehˇ nmˇ deuˬ jiˇ nui noeˬ nui duˇ biꞈ jeˬ biꞈ kawˆ˗ahˇ maˬ ngeuˇ˗eu, nui noeˬ nui duˇ teu˗ahˇ haw tsoˆ taˬ nya˗eu meh. Biꞈ˗eu nui noeˬ nui duˇ teu naˇ, aˬ myah luꞈ Jaˇliꞈ˗ahˇ dawˬ pehˬ taˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Aˬ dui nui ma˗ahˇ zaw leˇ˗eu nui noeˬ nui duˇ biꞈ˗eu tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu ‘nui ma˗ahˇ laˬ kʼaˬ bi cehˇ laˇ˗eu’ gʼaˇ duˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ jiˇ maˬ ya ngehˇ˗a.—Dawˬ. 27:9. w22.02 18 ¶17; 19 ¶19

Lawˬ haw laˇ˗eu shaˬ zahˬ tiˬ jeˬ na˗ahˇ maˬ ehˇ, yawˬ ha˗euˬ gʼaˬ baˬ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, caw ba nehˬ laꞈ lehˇ shaˇ ngeh, dawˬ kʼoꞈ aˬ dui neh noeˬ taˬ˗euˬ aˇ yamˬ˗ahˇ maˬ za˗eu kʼawꞈ pyeuˬ nya meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗euˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh taˆ lehˇ dawˬ kʼoꞈ maˬ biꞈ˗eu nga? Aˬ dui nui ma laꞈ kʼoeˇ neh shaˇ˗eu guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ heu naˇ, aˬ dui nui jah ahˇ˗eu lehˇ Miˬyehˇ˗ahˇ bi siˬ bi mawˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. (Heˬ. 11:6) Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui yawˬ ha neh shaˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ dehꞈ caw mˇ caw˗eu gʼaˇ duˬ hawˇ˗eu, aˬ yawꞈ˗euˬ nui kʼahˇ mˇ˗eu gʼaˇ duˬ aˇ naˆ ni noeˬ tsehˆ taˬ˗euˬ nga lehˇ siˬ nya mawꞈ˗eu meh. (1 Yoˇ. 3:22) Teu miˇ neh aˬ dui laꞈ kʼoeˇ˗euˬ maˬ muiˬ˗eu tiˬ jeˬ na˗ahˇ maˬ ehˇ, gʼaˬ baˬ˗eu tiˬ jeˬ na˗ahˇ maˬ ehˇ, deuˆ gʼaˬ˗eu leh jeh ngeh nui ma mahˇ˗eu loˬ˗awˇ, yawˬ ha neh shaˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ dehꞈ caw mˇ caw˗eu loˬ meh. Aˬ dui˗euˬ shaˇ dawˬ tiˬ hmˬ na˗aˬ taˆ lehˇ dawˬ kʼoꞈ maˬ za˗eu lehˇ Yeˬsuˇ bi siˬ laꞈ˗eu meh. Yeˬsuˇ aˬ dui˗ahˇ “Shaˇ˗awˬ. Shaˇ naˇ za tehꞈ˗a. Poˆ˗awˬ. Poˆ naˇ mawˇ tehꞈ˗a. Laˇ gʼoˆ˗ahˇ kʼoˆ˗awˬ. Kʼoˆ naˇ pah nehˬ laꞈ tehꞈ˗a. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, shaˇ˗eu tsawˇ haˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ Miˬyehˇ biꞈ nehˬ tehꞈ˗a. Poˆ˗eu tsawˇ haˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ poˆ mawˇ nya ni, Miˬyehˇ caw ba tehꞈ˗a. Laˇ gʼoˆ˗ahˇ kʼoˆ˗eu tsawˇ haˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ kʼawꞈ, Miˬyehˇ pah nehˬ tehꞈ˗a” lehˇ gʼaˬ biꞈ˗eu meh.—Tehˬ. 7:7, 8. w21.08 8 ¶1; 10 ¶9-10

Beh˗euˬ yaw sahˇ jawˇ˗eu lehˇ aˬ myah luꞈ jah ziꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, Jaˇliꞈ ya pyehˆ tseˇ daˆ leꞈ˗eu meh. (Shuˆ. 1:8) Maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ˗euˬ dawˬ deuˬ˗ahˇ jiˇ pyehˆ tseˇ haw. Kʼoeˇ naˇ Jaˇliꞈ boꞈ˗euˬ deuˬ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ maˬ duˇ leˇ kʼawꞈ, Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ gaˇ kawˆ deuˬ tiˬ gaˇ cehˆ tsaˬ leˇ gaˇ shaˇ noeˬ haw. Toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ aˬ dui nui gaˬ hawˇ˗eu zaˬ siˬ nui gahˇ tiˬ byah tiˬ loꞈ ni ahˇ˗eu Beh˗euˬ yaw sahˇ˗aˬ, aˬ dui˗ahˇ beh˗awˇ Jaˇliꞈ˗ahˇ jiˇ aˬ yawꞈ˗euˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ sheuˬ gʼeh˗eu laꞈ kʼoeˇ bi boꞈ˗euˬ ngaˇ lehˇ jah ziꞈ laˇ˗eu meh. (2 Tiˆ. 3:14; 2 Beˬ. 1:21) Jaˇliꞈ pyehˆ tseˇ ngeh Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ deuˬ aˇ naˆ ni gaˇ dahˇ tsoeˬ nga lehˇ shaˇ noeˬ haw. Yaw jeˬ ma jeˬ, Jaˇliꞈ˗ahˇ gaˇ hu ba neh pyuˇ˗ahˇ nui kʼahˇ jaˆ˗eu heu naˇ guˆ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗awˇ, “noeˬ shaˬ˗eu gʼawˬ mya jeˬ ciˬ tehˬ˗eu” meh lehˇ saˇ tiˇ biꞈ taˬ˗euˬ meh. (1 Tiˆ. 6:9, 10; Dawˬ. 28:20; Tehˬ. 6:24) Pyuˇ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ Jaˇliꞈ neh saˇ tiˇ biꞈ taˬ˗euˬ heu naˇ, maˇ diˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu maˬ ngeuˇ nga loˇ? Nawˬ˗ahˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu Jaˇliꞈ zahˇ nui deuˬ˗ahˇ noeˬ doˆ laˇ miˇ˗a loˇ? Aˬ dui Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu lehˇ ngehˬ˗ehˇ ya mawˇ naˇ ngehˬ˗ehˇ aˬ dui˗ahˇ Beh˗euˬ yaw sahˇ aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ muiˬ dzehˬ˗eu jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga lehˇ siˬ nya meh lehˇ jah ziꞈ laˇ˗awˇ, nui noeˬ nui duˇ teu˗ahˇ mˇ caw mawꞈ dzehˬ laˇ˗eu meh. (Koˆ. 1:5) Toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ, aˬ dui˗euˬ dehꞈ ziˇ laˬ kʼaˬ cehˇ dzehˬ laˇ˗eu meh.—Yaˇ. 48:17, 18. w21.08 17-18 ¶12-13

Nawˇ aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ naˇ, dzeuˇ laꞈ ngeh nawˬ neh mˇ yaꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ maˬ ngehˇ˗a lehˇ noeˬ taˬ luꞈ˗uˇ. Nawˇ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ leh jeh˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ nawˇ shaˬ zahˬ gʼawˬ mya jeˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, nui ma nyiˇ nui ma cawˆ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, daˬ dzeuˇ oˇ dzeuˇ laꞈ˗awˇ, tsaˬ˗eu dawˇ˗eu Jaˇliꞈ zahˇ˗ahˇ dehꞈ caw˗euˬ uˬ taꞈ, huiˬ˗eu gaˇ gʼawˬ mya jeˬ mˇ yaꞈ˗awˇ, aˬ cawˬ˗ahˇ jiˇ dzaw nehˬ˗euˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ nehˬ˗ehˇ miˇ ni, kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh caw teh˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ aˇ yamˬ tiˬ byah ni mˇ luꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ jiˇ gʼaˬ biꞈ˗euˬ meh. Nawˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ nawˬ˗ahˇ gaˬ dui dui˗eu meh. Miˬyehˇ “muiˬ˗eu shawˇ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ byehˇ dzeh˗eu maˬ baw˗a.” (Ceuˬ. 37:28) “Uˬ duˬ pyuˇ le ngeh keuˆ ni naw maꞈ˗ahˇ ngaˇ bo saˆ haw piˇ nehˬ ma” lehˇ jiˇ kamˬ taˬ˗euˬ meh. (Yaˇ. 46:4) Teu miˇ neh nawˇ aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ miˇ neh Miˬyehˇ˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ tiˬ jeˬ˗iˬ gaˇ dahˇ maˬ paˇ tsoeˬ miˇ˗a lehˇ taˬ noeˬ. Nawˇ˗aˬ aˇ yeˇ huiˬ dui dui˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ luꞈ˗a siˬ. w21.09 3 ¶4

Yeˬhawˇbaˬ nui gahˇ ahˇ dui dui˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu miˇ neh, gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ mˇ mawˇ˗eu meh. Jaˇliꞈ˗ahˇ “mˬ˗ahˇ neh doˆ le˗euˬ zaˬ siˬ tsawˇ gahˇ gaˇ kawˆ ya ehˇ naˇ” “gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu nui ma tiˬ byah ni ahˇ˗awˇ, yaw muiˬ jeˬ mˇ doˆ shaˇ doˆ laꞈ˗eu meh” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Koˆ. 3:17) Nui gaˬ ahˇ˗eu aˬ da aˬ ma loꞈ˗ehˇ duˇ ni Yeˬhawˇbaˬ zaˬ deuˬ aˬ yawꞈ˗euˬ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ za˗eu loˬ meh lehˇ siˬ nya˗eu meh. (Yaˇ. 49:15) Aˬ dui maˬ byah kuꞈ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ baˬ da neh noeˬ tmˬ˗eu jeˬ jaˆ laˇ˗euˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ zaˬ siˬ nui gahˇ ahˇ˗eu miˇ neh, aˬ dui˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ nehˬ paˬ˗ehˇ tsaˬ laˇ ngeh aˬ myah luꞈ gʼawˬ shaˬ gaˬ nehˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ tsaˬ tsaˬ ni gʼawˬ shaˬ gaˬ˗awˇ, aˬ dui˗ahˇ yaw lehˬ bi mˇ gaˇ keuˆ ni gʼawˬ shaˬ maˬ gaˬ˗a. Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ tiˬ gʼaˬ gʼaˬ diˇ daˬ˗ehˇ iˬ baˇ mˇ naˇ, aˬ dui aˬ jeˬ jahˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nag? Pawˇluˆ teu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ “cawˬ taˬ cawˬ” lehˇ ehˇ˗eu meh. (1 Gawˇ. 5:11) Mˇ lehˬ˗euˬ deuˬ iˬ baˇ maˬ noeˬ poˆ maˬ noeˬ paˇ naˇ, aˇ muˇ˗ahˇ neh bi teh doˆ˗eu meh. Teu naˇ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ uˆ kaˬ uˆ lahˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu zahˇ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu gʼaˇ duˬ meh. w21.10 10 ¶7-8

Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ caw ba˗eu gʼaˇ duˬ pyuˇ damˬ dawˆ˗eu heu naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ. Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ jawˇ gaˇ laˇ ngeh, yawˬ ngehꞈ˗ehˇ maˬ ya laˇ˗a. (Mehˬ. 16:16) Aˬ yawꞈ maꞈ yawˬ ha kʼaˇ gʼeh nya˗eu loꞈ˗ehˇ ya damˬ laˇ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ jahˇ˗eu teu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ neh biꞈ nehˬ laꞈ˗euˬ yawˬ jeˬ na luꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ guiˬ lahˬ huiˬ ma lehˇ mˇ mawˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Aˬ dui tawˇ neh, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗awˇ, nui jah paw loˬ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ lehˬ hmˬ nehˬ laꞈ˗euˬ yawˬ jeˬ na luꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ guiˬ lahˬ huiˬ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ nya˗eu nga? Mˇ mawˇ nya˗eu tiˬ jeˬ naˇ, aˇ muˇ hawˇ˗eu miˇ kʼahˬ doe ni˗euˬ gaˇ gʼaˇ duˬ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh pyuˇ damˬ dawˆ˗eu heu meh. Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ “Damˬ mawꞈ˗eu nui ma ahˇ naˇ, naw maꞈ kʼaˇ gʼeh nya˗eu loꞈ˗ehˇ damˬ˗euˬ gaˇ Miˬyehˇ ha geuꞈ nehˬ laꞈ tehꞈ˗a. Maˬ gʼeh nya gaˇ keuˆ ni damˬ˗awˬ lehˇ maˬ ehˇ˗a” lehˇ ehˇ˗eu meh. (2 Gawˇ. 8:4, 12) Aˇ myaˆ tehꞈ˗ehˇ biꞈ nya˗euˬ kʼawꞈ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ biꞈ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu meh.—Kuˆ. 12:42-44. w22.03 24 ¶13

Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ ya puˬ luꞈ˗eu shaˬ zahˬ yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ maˬ laˆ piˇ nehˬ jiˇ nya˗a. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ yawˇ deuˬ˗ahˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh gʼaˬ bi biꞈ˗awˇ bi haw piˇ mawꞈ˗eu meh. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ gaˇ myaˬ dui dui˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ caw ba˗eu aˇ yamˬ doˆ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu nga? Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ neh mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ. Pawˇluˆ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ kʼaˇ yehꞈ laˇ ngeh gʼaˬ biꞈ˗awˇ ja ceuˬ˗eu meh. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gaˬ˗awˇ nahˬ yu ni mˇ nehˬ˗eu heu neh Pawˇluˆ˗ahˇ dzaw geuꞈ nya˗eu meh. (1 Teˇ. 2:7) Pawˇluˆ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ maˬ ehˇ, Yeˬhawˇbaˬ maˬ ehˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ gaˬ dui dui˗eu lehˇ bi siˬ duˬ˗eu meh. (2 Gawˇ. 2:4; Peˇ. 2:4, 5) Pawˇluˆ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ cawˬ loꞈ˗ehˇ aˇ yamˬ biꞈ˗awˇ cawˬ cawˬ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ nui ma taˬ˗eu lehˇ bi siˬ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ yawꞈ˗euˬ noeˬ shaˬ kʼahˬ lahˇ˗eu jeˬ hawˇ˗eu gʼaˬ baˬ˗eu jeˬ˗ahˇ dzawˇ nehˬ˗eu meh. (2 Gawˇ. 7:5; 1 Tiˆ. 1:15) Pawˇluˆ yawˬ ha˗euˬ shaˬ zahˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ shaˇ noeˬ ni mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ caw ba nehˬ mawꞈ˗eu meh. w22.03 28 ¶9-10