“Nawˬ nehˬ˗ehˇ ngaˇ le ma”

Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ shaˬ dui dui˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ ehˇ dawˬ maˬ naˇ haˬ˗a. Teu miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ neh ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ˗ahˇ muiˇ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗eu Kaˬnaˬ sahˬ paˬ Yaˬbiˬ˗euˬ laꞈ˗ahˇ a nehˬ˗euˬ meh. Yaˬbiˬ˗aˬ gʼaˬ kʼaˆ dui dui˗eu meh. Aˬ yawꞈ˗euˬ guiˇ maꞈ aˬ yuiꞈ gʼaˬ naˇ Siˇseˬlaˇ pyeuꞈ˗awˇ, haiˬ dui doeˇ dui dui˗eu meh. Aˬ yawꞈ˗euˬ guiˇ maꞈ huiˬ dui dui˗awˇ yehˬ kʼoꞈ tsoꞈ˗eu shmˇ laˆ lawˬ 900 laˇ jawˇ˗eu meh.

Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ Siˇseˬlaˇ˗euˬ guiˇ maꞈ˗ahˇ 20 kʼoꞈ byah ni guˆ guˆ˗ehˇ ya dehꞈ˗euˬ meh. Siˇseˬlaˇ˗euˬ guiˇ maꞈ meuˬ tiˬ meuˬ˗ahˇ deuˆ gʼaˬ ngeh, aˬ buˇ zaˬ guˬ deuˬ˗ahˇ nyehꞈ˗awˇ dawꞈ gaˇ duˇ˗eu meh. Teu miˇ neh tsawˇ haˬ deuˬ tiˬ gaˇ˗iˬ maˬ iˇ maˬ laˇ peuˬ˗ehˇ pu˗ahˇ jiˇ maˬ jawˇ peuˬ ni yaˇ saˬ˗ahˇ cehˆ zaꞈ cehˆ zaꞈ˗ehˇ ya jawˇ˗euˬ meh. Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ myaˬ tiˬ paˆ yawˬ ha˗ahˇ haw piˇ nya˗eu guiˇ deuˆ˗eu keu ka maˬ jaˆ˗a.

Teu ngeh nui kʼaˬ ahˇ˗eu Diˬboˇlaˬ lehˇ kuˇ˗eu Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ bawˇlawˇpeh ma tiˬ gʼaˬ jawˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ˗euˬ shaˬ dui dui˗eu gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ jiˇ yaˇ kʼaˬ daˇ nehˬ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ Diˬboˇlaˬ˗ahˇ zmˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ ka kʼoꞈ˗eu lehˇ tseˇ taˬ˗euˬ yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗eu Baˬyehˇ˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ dawˬ bi ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Baˬyehˇ Yeˬhawˇbaˬ Diˬboˇlaˬ˗ahˇ neh tiˬ tiˆ aˬ yawꞈ˗ahˇ tsawˇ haˬ tiˬ muiˇ gʼaˬ sheuˬ˗awˇ Taˬbawˬ gawˬ jawˬ˗ahˇ le˗awˬ, Siˇseˬlaˇ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ guiˇ maꞈ˗ahˇ bi gʼaˬ leˇ ma lehˇ ehˇ˗eu dawˬ˗ahˇ ya gaˬ ngeh, aˇ naˆ ni zahˬ leˇ paˬ nga.

Zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ zmˬ˗awˇ bi ehˇ nehˬ le˗euˬ miˇ neh Baˬyehˇ nui ma huiˬ˗awˇ maˬ naˇ haˬ ni jawˇ ngaˬ˗aˇ laˬ? Maˬ, toˆ˗ehˇ maˬ jawˇ˗aˬ. Aˬ yawꞈ taˬ aw˗eu laꞈ kʼoeˇ Diˬboˇlaˬ˗ahˇ nawˇ le naˇ, ngaˇ jiˇ le ma lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ toˆ˗ehˇ ehˇ˗eu teu naˇ nui jah maˬ ahˇ˗eu miˇ ehˇ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ nui jah ahˇ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ ngehˬ keuˆ ngeh, Baˬyehˇ˗euˬ tsawˇ myahˇ˗ahˇ jiˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ meh. (Heˬbyehˇ 11:1, 2, 32) Baˬyehˇ Diˬboˇlaˬ aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ bi laˇ caw˗eu heu naˇ, nui jah ahˇ˗eu miˇ neh meh. Baˬyehˇ Yeˬhawˇbaˬ Diˬboˇlaˬ˗ahˇ zmˬ luꞈ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ paˇ sheuˬ gʼeh nehˬ nya nga siˬ lehˇ jiˇ siˬ nya˗eu meh. Diˬboˇlaˬ kʼaˬ duˬ ni gʼeh˗eu laꞈ kʼoeˇ “nawˬ nehˬ˗ehˇ ngaˇ le ma” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ Baˬyehˇ˗ahˇ aˬ yawꞈ guiˇ deuˆ gʼaˬ nya kʼawꞈ Siˇseˬlaˇ˗ahˇ aˬ yawꞈ maˬ ehˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ guiˇ maꞈ maˬ ehˇ, ya sehꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗a lehˇ paˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ aˇ yeˇ huiˬ dui dui˗eu gaˇ teu˗ahˇ zaˬ miˬ zaˬ tiˬ gʼaˬ˗euˬ aˬ laꞈ ahˇ a nehˬ˗euˬ meh.

Baˬyehˇ Yeˬhawˇbaˬ neh ehˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ taˆ lehˇ mˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ kʼaˬ duˬ ni gʼeh˗eu zaˬ yo aˬ li tiˬ muiˇ gʼaˬ laˆ uiˬ˗awˇ guiˇ deuˆ˗eu keu ka ui cuiˆ tehꞈ˗ehˇ jaˆ kʼawꞈ, kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh lehˬ hmˬ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ sheuˬ˗awˇ Taˬbawˬ gawˬ jawˬ˗ahˇ le˗euˬ meh. Gawˬ jawˬ teu naˇ Yeˬzaˬleˬlaˇ deh kʼawꞈ˗ahˇ jaˆ˗awˇ, 562 miˬteuˬ (1,844 laˇ) ehˇ gʼaˬ ni goˇ˗awˇ moꞈ tsahˬ taˬ˗euˬ kʼmˬ maˬ˗ahˇ duˇ˗eu meh. Teu gaˇ neh haw gʼeh ngeh, Diˬboˇlaˬ, Baˬyehˇ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ Siˇseˬlaˇ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ guiˇ maꞈ deuˬ laˇ luꞈ gaˇ haw mawˇ˗euˬ meh.

Teu ngeh Baˬyehˇ aˬ jeˬ jahˇ˗euˬ nga? Aˬ yawꞈ guiˇ deuˆ nya dui dui˗eu deuˬ loꞈ˗ehˇ shaˇ noeˬ law nmˇ˗aˬ, Siˇseˬlaˇ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ guiˇ maꞈ deuˬ gawˬ jawˬ˗ahˇ daˆ laˇ gaˇ dawˬ˗eu paˬ. Aˬ jeˬ miˇ neh nga? Aˬ yawꞈ maꞈ gawˬ jawˬ˗ahˇ daˆ laˇ ngeh, laˆ lawˬ deuˬ gʼaˬ teˬ iˇ˗eu miˇ neh, Baˬyehˇ˗euˬ guiˇ maꞈ deuˬ deuˆ gʼaˬ nya gaˇ duˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Baˬyehˇ guiˇ heu naˇ aˬ yawꞈ˗euˬ guiˇ maˬ ngeuˇ ni Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ guiˇ pyeuꞈ˗eu lehˇ siˬ nya˗eu miˇ neh Diˬboˇlaˬ ehˇ gaˇ naˇ haˬ˗euˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ Diˬboˇlaˬ˗ahˇ neh tiˬ tiˆ iˇ ka˗awˇ deuˆ iˇ˗awˬ lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Teu ngeh Baˬyehˇ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ kʼaˬ duˬ ni gawˬ jawˬ˗ahˇ neh cehˆ ka gʼeh˗awˇ guˆ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu muiˇ˗eu deuˬ˗ahˇ deuˆ iˇ˗euˬ meh.

Guiˇ deuˆ nya˗eu deuˬ neh haw naˇ aˬ yawꞈ maꞈ tiˬ jeˬ gʼeh neh˗iˬ maˬ deuˆ gʼaˬ nya˗a. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ kʼaˬ duˬ ni gʼeh˗eu jeˬ˗ahˇ haw mawˇ˗awˇ caw ba nehˬ˗euˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ Kaˬnaˬ guiˇ maꞈ˗ahˇ laˆ bahˬ laˆ lahˇ nehˬ˗awˇ uˬ yehˇ yehˇ ma bi yehˇ ka le˗euˬ meh. Tiˬ kʼehˬ naˇ Yeˬzaˬleˬlaˇ deh kʼawꞈ lah zaˬ pyeuꞈ˗iˇ˗awˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ laˆ lawˬ ga nuiꞈ˗iˇ˗euˬ meh. Nymˬ˗mˇ naˇ laˆ lawˬ teu tiˬ jeˬ˗iˬ gaˇ dahˇ maˬ paˇ tsoeˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ laˆ lawˬ˗ahˇ neh oe ka˗awˇ tsawˇ haˬ cawˬ cawˬ ya deuˆ˗euˬ meh. Siˇseˬlaˇ˗euˬ guiˇ maꞈ deuˬ tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ dzeˇ laˇ ni shiˇ jiˇ˗euˬ meh. Siˇseˬlaˇ tawˇ neh aˬ joˆ˗ehˇ nga?

Siˇseˬlaˇ aˬ yawꞈ˗euˬ guiˇ maꞈ˗ahˇ byehˇ dzeh yaꞈ˗awˇ yawˬ ha tehꞈ˗ehˇ ya buˬ˗iˇ ni cehˆ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ buˬ˗iˇ nya maˬ lehˇ noeˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Baˬyehˇ aˬ yawꞈ˗euˬ mehˬ nah teh luꞈ meh. Teu ngeh Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ haw luꞈ˗awˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ aˇ saˬ aˬ joˆ˗ehˇ bi saˬ˗eu lehˇ lehˬ hmˬ taˬ dzeuˇ meh.

Jaˇliꞈ aˬ deuˆ heu deuˬ˗ahˇ gui:

• Yaˇkʼaˬdaˇ˗eu 4:1-16, 23, 24; 5:1-23

Ja sawˇ˗eu gʼaˇ duˬ:

Baˬyehˇ hawˇ˗eu Diˬboˇlaˬ kʼaˬ duˬ ni gʼeh˗eu lehˇ aˬ joˇ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ˗euˬ nga?

Naꞈ suiˇ ni poˆ tseˇ

1. 1. Siˇseˬlaˇ˗euˬ laꞈ oˆ jawˇ˗eu Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗euˬ nga? (w15-SI 8/1 13 ¶1)

   Dawˬ kʼoꞈ

2. 2. Iˇsaˬleˬlaˆ˗euˬ yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu 12 gʼaˬ laꞈ kʼoeˇ Diˬboˇlaˬ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ maˬ gui ahˇ taˬ nga? (w86-E 6/1 31 ¶6-8-wcgr-SI)

   Dawˬ kʼoꞈ

1. 4. Diˬboˇlaˬ hawˇ˗eu Baˬyehˇ “aˬ guiˇ deuˬ, Siˇseˬlaˇ˗ahˇ guiˇ deuˆ˗euˬ meh” lehˇ caˇ˗eu meh. Teu aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ nga? (Yaˇkʼaˬdaˇ˗eu 5:20; w05-SI 1/15 25 ¶5)

   Dawˬ kʼoꞈ

Aˬ joˆ˗ehˇ zmˬ˗iˇ nya nga lehˇ shaˇ noeˬ

• Baˬyehˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ caw ba nehˬ laꞈ gaˇ taˬ aw˗eu laꞈ kʼoeˇ ha geuꞈ˗euˬ meh. Mehˇ nmˇ aˬ li deuˬ Baˬyehˇ˗ahˇ aˬ geu ngeh dzaw geuꞈ nya nga? (Aˇ baˇ 2)

  Dawˬ kʼoꞈ

  

• Diˬboˇlaˬ Baˬyehˇ nehˬ˗ehˇ iˇ caw˗eu gʼaˇ duˬ aˬ jeˬ miˇ neh nui kʼaˬ loˬ nga? Aˬ dui jiˇ toˆ˗ehˇ gʼeh˗eu nui kʼaˬ aˬ geu ngeh loˬ nga?

  Dawˬ kʼoꞈ

• Baˬyehˇ hawˇ˗eu Diˬboˇlaˬ˗euˬ nui kʼaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ dzaw geuꞈ nya nga siˬ?

  Dawˬ kʼoꞈ

Naꞈ suiˇ ni shaˇ noeˬ

• Gaˇ kawˆ heu Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ ngaˬ˗ahˇ aˬ jeˬ bi siˬ laꞈ nga?

  Dawˬ kʼoꞈ

• Gaˇ kawˆ heu miˇ shuiꞈ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ neh saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ jeˬ nehˬ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ taꞈ nga?

  Dawˬ kʼoꞈ

• Baˬyehˇ hawˇ˗eu Diˬboˇlaˬ gʼoꞈ dehꞈ laˇ ngeh ngaˇ aˬ jeˬ naˇ haˬ paˬ nga?

  Dawˬ kʼoꞈ

Haw lahˬ

Gaˇ kawˆ heu Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui neh mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi siˬ laˇ nga lehˇ haw.

“Nawˬ-euˬ nui ma keuˆ˗eu jeˬ neh Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ja ceuˬ nya nga?” (w17.04 27-32)

Baˬyehˇ hawˇ-eu Diˬboˇlaˬ-euˬ gaˇ kawˆ heu naˇ aˬ dui-ahˇ nui ma taˬ-eu jeˬ, taˬ aw-eu jeˬ, ehˇ dawˬ naˇ haˬ-eu jeˬ heu deuˬ nehˬ-ehˇ taꞈ leˇ-awˇ aˬ jeˬ bi siˬ laꞈ nga?

“Baˬyehˇ nui jah baˬ da neh gʼaˬ kʼaˆ˗eu guiˇ maꞈ˗ahˇ deuˆ gʼaˬ nya” (w03-SI 11/15 28-31)