Ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ guiˬ lahˬ huiˬ daˆ leꞈ

1-2. Ka kʼoꞈ˗eu jeˬ lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga? Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ loˬ˗eu nga?

Byah kuꞈ˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu Aˬdaˬ iˬ baˇ mˇ ngeh, aˬ yawꞈ tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ ni aˬ yawꞈ˗euˬ oeˬ paˬ oeˬ ma deuˬ dawˬ tawˆ luꞈ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ ya dehꞈ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ smˇ iˇ˗euˬ meh. Aˬdaˬ diˇ daˬ˗ehˇ iˬ baˇ mˇ˗euˬ miˇ neh aˬ yawꞈ ya shiˇ˗eu geuˇ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ˗euˬ oeˬ paˬ oeˬ ma deuˬ tawˇ neh? Aˬ yawꞈ maꞈ Aˬdaˬ˗euˬ iˬ baˇ nehˬ˗ehˇ tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ taꞈ˗a. (Loˇmaˆ 5:12, 14) Aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ iˬ baˇ hawˇ˗eu shiˇ˗eu jeˬ˗ahˇ neh ka kʼoꞈ nya˗eu tiˬ jeˬ jeˬ jaˆ ngaˇ laˬ? Jaˆ˗eu yaw duˬ baw meh. Aˬdaˬ iˬ baˇ mˇ˗euˬ tiˬ kʼehˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ Aˬdaˬ˗euˬ oeˬ paˬ oeˬ ma gʼawˬ mya lam gʼaˬ˗ahˇ iˬ baˇ hawˇ˗eu shiˇ˗eu jeˬ uˬ moˆ neh aˬ joˆ˗ehˇ ka kʼoꞈ˗eu lehˇ aˬ lawˆ lawˆ˗ehˇ pah mehˬ nehˬ˗euˬ meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 3:15) Yeˬhawˇbaˬ neh nah paˇ paˇ taˬ˗euˬ aˇ yamˬ tsaˬ laˇ ngeh, aˬ yawꞈ aˬ yawꞈ˗euˬ Zaˬmaˇ mˬ kʼoeˇ taˆ neh bi oe ka˗awˇ, ‘tsawˇ haˬ gʼawˬ mya ni˗ahˇ ka kʼoꞈ˗eu gʼaˇ duˬ bi shiˇ dah’ le˗euˬ meh.’—Maˬkuˆ 10:45; Yoˇhaˬ 6:51.

² Ka kʼoꞈ˗eu jeˬ lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga? Ka li zaˬ˗euˬ Gaˬliˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu ka kʼoꞈ˗eu jeˬ lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, Aˬdaˬ neh laˆ cawˆ˗euˬ jeˬ˗ahˇ zeuˇ kʼoꞈ˗eu gʼaˇ duˬ Yeˬsuˇ neh biꞈ˗euˬ aˇ poeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. (1 Gawˇliˬtu 15:22) Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh ka kʼoꞈ˗eu jeˬ loˬ˗eu nga? Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsaˬ˗eu dawˇ˗eu zahˇ˗ahˇ dehꞈ ziˇ dah zaˇ dehꞈ ziˇ lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ miˇ neh meh. (Doˆ˗iˇ˗eu 21:23, 24) Aˬdaˬ byah kuꞈ˗eu dehꞈ ziˇ smˇ iˇ˗euˬ meh. Teu miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsaˬ˗eu dawˇ˗eu zahˇ nehˬ˗ehˇ bi tsaˬ leˇ˗eu gʼaˇ duˬ, Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ byah kuꞈ˗eu dehꞈ ziˇ lawˇ nehˬ le˗euˬ meh. (Loˇmaˆ 5:17) Teu miˇ neh Yeˬsuˇ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ jah˗eu yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗euˬ “mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ˗eu Aˬ da” pyeuꞈ laˇ˗euˬ meh.—Iˇsaˬyaˇ 9:6; Loˇmaˆ 3:23, 24.

3. Yoˇhaˬ 14:31; 15:13-ahˇ haw ngeh Yeˬsuˇ aˬ jeˬ miˇ neh aˬ yawꞈ˗euˬ byah kuꞈ˗eu dehꞈ ziˇ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ lawˇ nehˬ le˗euˬ nga?

³ Yeˬsuˇ mˬ taˆ Aˬda hawˇ˗eu aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ gaˬ dui dui˗eu miˇ neh nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ aˬ yawꞈ˗euˬ dehꞈ ziˇ lawˇ nehˬ le˗euˬ meh. (Yoˇhaˬ 14:31; 15:13-ahˇ gui.) Nui gaˬ teu baˬ da neh Yeˬsuˇ aˇ saˬ saˬ ngeh keuˆ ni saˇ jaˇ ziꞈ˗awˇ, aˬ yawꞈ Aˬda˗euˬ nui kʼahˇ mˇ byah ma lehˇ noeˬ tsoˆ taˬ˗euˬ meh. Noeˬ tsoˆ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ shiˇ ngeh keuˆ ni saˇ jaˇ ziꞈ˗euˬ meh. Teu baˬ da neh Yeˬhawˇbaˬ neh tsawˇ haˬ zaˬ hawˇ˗eu miˇ tsaˬ heu siˬ˗ahˇ noeˬ taˬ˗euˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ nya˗eu meh. Heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh shaˬ zahˬ heu naˆ naˆ˗ehˇ bi daˬ˗awˇ, bi shiˇ˗euˬ nga lehˇ ja sawˇ nehˬ taˬ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ dui dui˗eu Jaˇliꞈ boꞈ˗euˬ tiˬ gʼaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ neh lehˬ hmˬ nehˬ taˬ˗euˬ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ guiˬ lahˬ huiˬ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ nya˗eu lehˇ ja sawˇ˗eu uˬ taꞈ, guiˬ lahˬ huiˬ mawꞈ dzehˬ laˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ nya˗eu nga lehˇ jiˇ ja sawˇ ma.

Yeˬsuˇ aˬ jeˬ miˇ neh shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ˗euˬ nga?

4. Yeˬsuˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya shiˇ˗euˬ nga?

⁴ Yeˬsuˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ dehꞈ saˬ saˬ ngeh nah˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Maˇ diˇ naˇ Yeˬsuˇ mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ guiˇ maꞈ˗ahˇ kuˇ˗awˇ bi caw ba le˗eu kʼawꞈ za meh. Ehˇ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ Loˇmaˆ yehˇ deuˬ neh bi nyehꞈ˗awˇ yaˬ keuˇ ni bi diˬ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 26:52-54; Yoˇhaˬ 18:3; 19:1) Aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬsuˇ˗ahˇ shaˬ jiˇ shaˬ jehꞈ pyehˬ˗iˇ nya˗eu yahˬ caˆ neh juiꞈ nehˬ˗awˇ, naˇ kʼah paw jiˇ shiˬ ju ju˗ehˇ yoeˇ luꞈ kʼawꞈ, kah dui dui˗eu zeuˇ liˬ bi baꞈ˗awˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ sehꞈ˗eu jawˇ duˬ˗ahˇ bi baˬ gʼeh˗euˬ meh. Gaˇ pehˇ˗ahˇ iˇ luꞈ ngeh, Yeˬsuˇ gʼaˬ jiˇ laˇ taˬ˗euˬ miˇ neh yehˇ deuˬ tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ Yeˬsuˇ˗euˬ dah zaˇ zeuˇ liˬ bi baꞈ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 27:32) Sehꞈ˗eu jawˇ duˬ˗ahˇ le keuˆ ngeh, yehˇ deuˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ zeuˇ liˬ kʼoeˇ taˆ baꞈ daˆ˗awˇ smˇ sehˬ neh aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ laꞈ hawˇ˗eu aˬ kuiˇ˗ahˇ taꞈ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ zeuˇ liˬ baꞈ tuˇ ngeh, smˇ sehˬ neh taꞈ taˬ˗euˬ Yeˬsuˇ˗euˬ aˬ laꞈ hawˇ˗eu aˬ kuiˇ˗ahˇ shaˬ jiˇ pyehˬ le˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ ma hawˇ˗eu cawˬ deuˬ shaˬ zahˬ mˇ˗awˇ ngoeˇ dui dui luꞈ ngeh, Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ˗euˬ aˬ yuiꞈ aˬ tsu deuˬ naˇ Yeˬsuˇ˗ahˇ naˬ gʼa˗eu meh. (Luˇkaꞈ 23:32-38; Yoˇhaˬ 19:25) Yeˬsuˇ teu loꞈ˗ehˇ naˬ liˬ gʼawˬ mya laꞈ naˇ naˇ˗ehˇ ya shaˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ zeuˇ liˬ kʼoeˇ taˆ bi taꞈ tehˬ taˬ˗euˬ miˇ neh aˬ yawꞈ˗euˬ nui ma hawˇ˗eu shaˬ pawꞈ gaˇ ya mˇ dui dui˗awˇ saꞈ gʼawˇ˗eu jiˇ shaˬ˗eu meh. Yeˬsuˇ saꞈ maˬ tsehˆ leˇ mi naˆ˗ehˇ guiˬ lahˬ shaˇ saˬ saˬ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ uˬ duˬ ga moꞈ le˗awˇ saꞈ tsehˆ leˇ˗euˬ meh. (Maˬkuˆ 15:37; Luˇkaꞈ 23:46; Yoˇhaˬ 10:17, 18; 19:30) Yeˬsuˇ daˬ ga laˇ paˬ˗ehˇ naˇ dui dui˗eu laꞈ kʼoeˇ a lawˆ lawˆ˗ehˇ ya shiˇ˗euˬ meh.

5. Yeˬsuˇ˗ahˇ shaˬ zahˬ bi naꞈ dui dui˗eu jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga?

⁵ Yeˬsuˇ shaˬ zahˬ naꞈ dui dui˗eu teu naˇ, aˬ yawꞈ daˬ ga laˇ paˬ˗ehˇ ya shiˇ˗eu miˇ neh maˬ ngeuˇ ni, Miˬyehˇ hawˇ˗eu Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ myahˇ˗ahˇ yaw zeu maˬ baw˗eu gʼaˬ, Miˬyehˇ˗ahˇ yehˬ baw sehˇ lu˗ehˇ ehˇ˗eu gʼaˬ, lehˇ bi ja bu˗awˇ ya shiˇ˗eu miˇ neh meh. (Maꞈtehˬ 26:64-66) Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ ja bu˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ ngeh, shaˬ zahˬ naꞈ dui dui˗eu miˇ neh toˆ˗ehˇ maˬ bi shiˇ ni dzeuˇ˗iˇ nya naˇ bi dzeuˇ˗iˇ laꞈ lehˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 26:38, 39, 42) Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ gaˬ dui dui˗eu Zaˬmaˇ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh naˇ dui dui˗eu laꞈ kʼoeˇ bi shiˇ˗euˬ nga? Aˬ jeˬ miˇ neh nga lehˇ ehˇ˗eu gaˇ kawˆ heu smˬ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ ma.

6. Yeˬsuˇ aˬ jeˬ miˇ neh zeuˇ liˬ kʼoeˇ taˆ bi taꞈ˗euˬ nga?

⁶ Dahˬ beh˗eu jeˬ naˇ, Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ yaˬ kʼehˇ yaˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ neh bi dzeuˇ iˇ˗eu gʼaˇ duˬ, Yeˬsuˇ zeuˇ liˬ kʼoeˇ taˆ bi taꞈ tehˬ˗euˬ meh. (Gaˬlaˬtiˆ 3:10, 13) Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ deuˬ aˬ yawꞈ maꞈ Miˬyehˇ˗euˬ zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ ma lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ˗euˬ kʼawꞈ toˆ˗ehˇ maˬ mˇ caw˗aˬ. Teu miˇ neh aˬ yawꞈ maꞈ ya shiˇ˗eu geuˇ˗eu teu naˇ, Aˬdaˬ˗euˬ oeˬ paˬ oeˬ ma pyeuꞈ˗eu miˇ neh tehꞈ maˬ ngeuˇ ni aˬ yawꞈ maꞈ yaˬ kʼehˇ bi yaˬ˗euˬ miˇ neh meh. (Loˇmaˆ 5:12) Miˬyehˇ˗euˬ zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ˗ahˇ ya shiˇ geuˇ˗eu iˬ baˇ mˇ˗euˬ gʼaˬ˗ahˇ ya sehꞈ˗awˇ, tsawˇ shiˇ˗euˬ gʼawˇ mawˇ zeuˇ liˬ kʼoeˇ taˆ ya taꞈ tehˬ taˬ˗eu meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh.b Zeuˇ liˬ kʼoeˇ taˆ bi taꞈ tehˬ taˬ˗euˬ gʼaˬ Miˬyehˇ neh yaˬ kʼehˇ bi yaˬ˗eu gʼaˬ meh. (Dawˬmehˬmehˬ˗eu 21:22, 23; 27:26) Teu miˇ neh Yeˬsuˇ zeuˇ liˬ kʼoeˇ taˆ bi taꞈ tehˬ˗euˬ heu naˇ, Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ deuˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ maˬ ha geuꞈ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ yaˬ kʼehˇ yaˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ neh bi dzeuˇ iˇ˗eu gʼaˇ duˬ hawˇ˗eu ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ neh gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ bi za˗eu gʼaˇ duˬ meh.

7. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ Zaˬmaˇ˗ahˇ naˇ dui dui laꞈ kʼoeˇ aˬ jeˬ miˇ neh bi shiˇ˗euˬ nyiˬ jeˬ aˬ yawꞈ jeˬ naˇ, aˬ jeˬ nga?

⁷ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ Zaˬmaˇ˗ahˇ naˇ dui dui˗eu laꞈ kʼoeˇ bi shiˇ˗euˬ nyiˬ jeˬ aˬ yawꞈ jeˬ naˇ, Yeˬsuˇ˗ahˇ mehˬ hu paw Piˇ ma bi geuꞈ˗eu lehˇ dzaw nehˬ˗eu gʼaˇ duˬ meh. Yeˬsuˇ kʼaˆ dui dui˗eu lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ ehˇ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ˗eu heu naˇ aˇ naˆ ni shaˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ aˬ yawꞈ˗euˬ myaˆ neh ya mawˇ˗euˬ meh. Yeˬsuˇ “teˇ saˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ guˇ guˇ˗ehˇ myaˆ biˇ doˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ guiˬ lahˬ shaˇ dui dui” gaˇ keuˆ ni shaˬ zahˬ naꞈ dui dui˗eu meh. Yeˬsuˇ toˆ˗ehˇ gʼeh gaˇ keuˆ ni nui ma shaˬ zahˬ mˇ haw˗euˬ miˇ neh, aˬ dui loˬ˗eu jeˬ˗ahˇ siˬ nya˗awˇ, aˬ dui “muˇ juˇ juˇ˗eu jeˬ hawˇ˗eu kʼehˬ˗eu kʼaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ ya daˬ” ngeh, aˬ dui˗ahˇ “ngehˬ gʼeh nehˬ nya˗eu meh.” Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ ‘aˬ dui˗euˬ gʼaˬ baˬ duˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ nya˗eu’ Piˇ ma ka nehˬ taˬ˗euˬ miˇ neh guiˬ lahˬ huiˬ dui dui miˇ˗aˇ.—Heˬbyehˇ 2:17, 18; 4:14-16; 5:7-10.

8. Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ kʼaˆ dui dui˗eu lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh bi daˬ˗euˬ smˇ jeˬ aˬ yawꞈ jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga?

⁸ Smˇ jeˬ aˬ yawꞈ jeˬ naˇ, tsawˇ haˬ deuˬ˗aˬ kʼaˆ dui dui˗eu lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ ngeh Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ daˆ leꞈ meh laˬ lehˇ ehˇ˗eu aˇ yeˇ huiˬ˗eu naˇ haˬ˗eu jeˬ˗ahˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ nya ni Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ Zaˬmaˇ˗ahˇ naˇ dui dui˗eu laꞈ kʼoeˇ bi shiˇ˗euˬ meh. Saˬdaˬ tsawˇ haˬ deuˬ saˇ jaˇ maˬ ziꞈ daˆ leꞈ nya˗a lehˇ ja bu taˬ˗awˇ, tsawˇ haˬ deuˬ˗aˬ yawˬ ha˗ahˇ muiˬ˗eu gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ Miˬyehˇ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗awˇ, Aˬdaˬ loꞈ˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ maˇ diˇ maˬ gaˬ˗a lehˇ jiˇ ja bu˗eu meh. (Yawˇbaˆ 1:9-11; 2:4, 5) Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsuˇ saˇ jaˇ ziꞈ meh lehˇ jah ziꞈ˗eu miˇ neh, Yeˬsuˇ˗ahˇ aˇ saˬ saˬ ngeh keuˆ ni bi lawˬ haw˗euˬ meh. Yeˬsuˇ shiˇ ngeh keuˆ ni saˇ jaˇ ziꞈ˗eu heu neh Saˬdaˬ jaˬ myawꞈ mehˇ shuiˇ pyeuꞈ˗eu lehˇ mˇ mawˇ yaꞈ˗euˬ meh.

Ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ guiˬ lahˬ huiˬ˗eu Jaˇliꞈ boꞈ˗eu tiˬ gʼaˬ

9. Gʼaˬ kʼehˇ Yoˇhaˬ aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ aˬ jeˬ mˇ mawˇ nehˬ yaꞈ˗euˬ nga?

⁹ Ka li zaˬ gʼawˬ mya gʼaˬ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ yawꞈ maꞈ neh ya dzaw˗euˬ jeˬ baˬ da neh nui jah ziꞈ dah ni gʼeh laˇ˗awˇ, laˆ tsoeˬ˗eu jeˬ hawˇ˗eu shaˬ zahˬ gʼawˬ mya jeˬ˗ahˇ ya puˬ kʼawꞈ oˇ oꞈ daˆ leꞈ˗awˇ, tsawˇ mawˬ mawˬ laˇ ngeh keuˆ ni tsaꞈ gaˬ daˆ leꞈ˗euˬ meh. Aˬ dui gʼaˬ kʼehˇ Yoˇhaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw ma. Aˬ yawꞈ Ka li˗euˬ gaˇ kawˆ hawˇ˗eu ka kʼoꞈ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu yaw tsaˬ yaw dawˇ gaˇ kawˆ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ 60 kʼoꞈ dzehˬ ni tsaꞈ gaˬ˗euˬ gaˇ duˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ 100 kʼoꞈ ehˇ gʼaˬ ni kʼawˆ laˇ˗euˬ gaˇ, Loˇmaˆ miˇ kʼahˬ gʼaˇ duˬ yahˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ nga lehˇ bi ehˇ˗awˇ, Baˬmoˇ iˇ jaw lahˇ˗ahˇ bi sha dzeh iˇ˗euˬ meh. Aˬ jeˬ mˇ lehˬ˗euˬ miˇ neh nga? Aˬ yawꞈ ‘Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ kawˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ˗euˬ gaˇ kawˆ mehˬ˗euˬ miˇ neh’ meh. (Pah mehˬ˗eu 1:9) Aˬ yawꞈ naˇ, nui jah hawˇ˗eu oˇ oꞈ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ dui dzaw geuꞈ dui dui paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ meh.

10. Yoˇhaˬ˗euˬ sahˬ boꞈ˗ahˇ haw ngeh, aˬ yawꞈ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ guiˬ lahˬ huiˬ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ siˬ laˇ˗eu nga?

¹⁰ Yoˇhaˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ gaˬ dui dui˗eu gaˇ kawˆ hawˇ˗eu ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ guiˬ lahˬ huiˬ˗eu gaˇ kawˆ aˬ yawꞈ˗euˬ sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ boꞈ ahˇ taˬ˗euˬ meh. Teu gaˇ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ hawˇ˗eu ka kʼoꞈ˗eu jeˬ baˬ da neh gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ za˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ tiˬ yaˇ poˆ dzehˬ ni ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ yawꞈ “tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ na iˬ baˇ mˇ lawˬ naˇ, aˬ dui˗euˬ dah zaˇ Aˬda Miˬyehˇ˗ahˇ tahˬ shaˇ leˇ˗eu gʼaˬ jawˇ ma. Kʼoeˇ˗aˬ, yaw tsaˬ yaw dawˇ tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗eu Yeˬsuˇ Ka li meh” lehˇ boꞈ taˬ˗euˬ meh. (1 Yoˇhaˬ 2:1, 2) Kʼoeˇ naˇ Yoˇhaˬ˗euˬ sahˬ boꞈ˗ahˇ “Yeˬsuˇ neh pah mehˬ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ”˗ahˇ tsaꞈ gaˬ˗eu aˇ naˆ ni aˇ yeˇ huiˬ˗eu lehˇ jiˇ yaw kʼaˆ kʼaˆ˗ehˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ meh. (Pah mehˬ˗eu 19:10) Yoˇhaˬ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ guiˬ lahˬ huiˬ dui dui˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Aˬ dui jiˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ duˇ ni guiˬ lahˬ huiˬ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ nya˗eu nga?

Ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ guiˬ lahˬ huiˬ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ nya˗eu nga?

11. Aˬ dui˗ahˇ lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ deuˆ gʼaˬ nya ni caw ba nehˬ˗eu aˬ jeˬ nga?

¹¹ Iˬ baˇ bi mˇ˗eu lehˇ lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ deuˆ ceh ceh. Aˬ dui ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ maˇ diˇ guiˬ lahˬ huiˬ naˇ ‘Lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh teu naˆ naˆ˗ehˇ deuˆ ceh ceh˗eu maˬ loˬ˗a. Mˇ dzeuˇ˗awˇ neh hawˇ˗eu iˬ baˇ pyehˬ nehˬ laꞈ lehˇ shaˇ nya meh’ lehˇ maˬ noeˬ˗a. Toˆ˗ehˇ noeˬ ngeh to˗aˬ ‘Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ ngaˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ heu naˆ naˆ˗ehˇ mˇ nehˬ taˬ˗euˬ aˬ jeˬ miˇ neh toˆ˗ehˇ iˬ baˇ mˇ˗eu’ lehˇ noeˬ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gʼaˬ shaˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗awˇ “iˬ baˇ muˇ juˇ mehˬ nah taˬ bi iˇ laꞈ” lehˇ tahˬ shaˇ nya˗eu meh.—Maꞈtehˬ 6:13.

12. 1 Yoˇhaˬ 3:16-18 laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu nui noeˬ nui duˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ caw nya˗eu nga?

¹² Mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gaˬ. Aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gaˬ˗eu heu naˇ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ guiˬ lahˬ huiˬ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Aˬ jeˬ miˇ neh nga? Yeˬsuˇ aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ ni mehˇ nmˇ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ jiˇ shiˇ dah nehˬ le˗euˬ miˇ neh meh. Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ shiˇ dah nehˬ˗eu heu naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ aˬ yawꞈ˗euˬ mehˬ shi aˇ poeˬ baw dui dui˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. (1 Yoˇhaˬ 3:16-18-ahˇ gui.) Aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ mˇ nehˬ˗eu jeˬ heu neh byaˬ nya˗eu meh. (Eˇpeˇsu 4:29, 31–5:2) Yaw jeˬ ma jeˬ, mehˇ nmˇ deuˬ jawˇ saˇ maˬ doˆ ngeh maˬ ehˇ, uˬ jeˬ jaˬ lehˇ˗euˬ shaˬ zahˬ baˬ da neh shaˬ zahˬ ya puˬ luꞈ ngeh maˬ ehˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ caw ba nehˬ nya meh. Mehˇ nmˇ deuˬ aˬ dui˗euˬ nui ma˗ahˇ deuˬ laˇ ni ngehˬ laˇ, mˇ laˇ naˇ tawˇ neh, aˬ jeˬ jahˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?

13. Aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh iˬ baˇ ya pyehˬ nehˬ˗eu nga?

¹³ Tiˬ poˆ na nawˬ˗ahˇ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗eu shaˬ miˇ˗a la? (Uˬduˬtahˬ˗eu 19:18) Toˆ˗ehˇ naˇ ‘Tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ oˇ˗awˬ. Iˬ baˇ taˬ kʼaˇ za laˇ ngeh, tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ iˬ baˇ pyehˬ˗awˬ. Yeˬhawˇbaˬ naw maꞈ˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ laꞈ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ iˬ baˇ pyehˬ˗awˬ’ lehˇ ehˇ˗eu nui noeˬ nui duˇ˗ahˇ mˇ caw. (Gawˇlawˇsehˇ 3:13) Aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ iˬ baˇ kʼaˇ pyehˬ nehˬ ngeh mˬ taˆ Aˬda Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ maˇ diˇ guiˬ lahˬ huiˬ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Aˬ dui Miˬyehˇ neh biꞈ˗euˬ laꞈ sawˬ pyeuꞈ˗eu ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ guiˬ lahˬ huiˬ mawꞈ dzehˬ laˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu nga?

Ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ guiˬ lahˬ huiˬ mawꞈ dzehˬ laˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ nya˗eu nga?

14. Ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ guiˬ lahˬ bi huiˬ mawꞈ dzehˬ laˇ ni caw ba nya˗eu tiˬ jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga?

¹⁴ Ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ. Iˇdiˬ˗yaˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ˗eu 83 kʼoꞈ kʼawˇ laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ Joˬehˬnaˬ “Ngaˇ noeˬ˗eu naˇ aˬ dui yawˬ nah na luꞈ guiˬ lahˬ shaˇ ngeh ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ˗eu heu naˇ, aˇ yeˇ huiˬ dui dui˗eu meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ duiˬ guiˬ lahˬ shaˇ ngeh tiˬ nah laꞈ kʼoeˇ mˇ lehˬ˗euˬ jeˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ya dzawˇ nehˬ˗awˇ, iˬ baˇ pyehˬ nehˬ laꞈ lehˇ ya shaˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ nawˇ huiˬ˗eu iˬ baˇ mˇ˗euˬ naˇ, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ neh ya bi caw ba˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ nawˇ ngehˬ gaˇ yaw muiˬ˗ehˇ naˇ haˬ˗awˇ, nui gaˬ keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ Jaˇliꞈ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ biꞈ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ nawˇ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ muiˬ kʼoꞈ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬsuˇ˗euˬ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ zmˬ˗awˇ, iˬ baˇ pyehˬ nehˬ laꞈ lehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ naw maꞈ nehˬ˗ehˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ guiˬ lahˬ shaˇ nehˬ˗eu meh.—Yaˬkoˆ 5:14-16.

15. Aˬ dui ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh aˇ yamˬ yuˇ˗awˇ ya gui, ya shaˇ sawˇ˗eu nga?

¹⁵ Ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ. 73 kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ Laˬjaˬmaˬniˬ “Ngaˬ˗ahˇ Yeˬsuˇ aˇ naˆ ni gʼeh˗eu naˇ˗eu gawˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya daˬ˗euˬ lehˇ kʼaˇ ya gui ngeh myaˆ biˇ yoeˇ le nya” lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ dui˗ahˇ jiˇ mehˇ nmˇ teu gʼaˬ loꞈ˗ehˇ gʼeh laˇ nya˗eu meh. Aˬ dui Yeˬsuˇ˗euˬ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ngehˬ˗ehˇ shaˇ sawˇ naˇ ngehˬ˗ehˇ aˬ yawꞈ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ Aˬda˗ahˇ gaˬ dzehˬ laˇ˗eu meh. Teu miˇ neh ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ˗eu gʼaˇ duˬ leh jeh luꞈ˗uˇ.

16. Ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ aˬ cawˬ˗ahˇ mehˬ nehˬ˗eu heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu nga? (Sahˬ boꞈ baˆ kʼoˆ˗euˬ aˇ baˇ˗ahˇ haw.)

¹⁶ Aˬ cawˬ˗ahˇ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ mehˬ nehˬ. Aˬ dui ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ aˬ cawˬ˗ahˇ kʼaˇ mehˬ ngeh aˬ dui˗ahˇ jiˇ ka kʼoꞈ jeˬ˗ahˇ aˇ poeˬ yaw kʼaˆ˗ehˇ taˬ baw laˇ˗eu meh. Aˬ dui Yeˬsuˇ aˬ jeˬ miˇ neh ya shiˇ le˗euˬ lehˇ aˬ cawˬ˗ahˇ dzawˇ nehˬ nya˗eu muiˬ˗eu paˇ dmˬ hawˇ˗eu biˬ diˬ oˬ gʼawˬ mya jaˆ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Miˬyehˇ jawˇ gaˇ neh oe˗euˬ Muiˬ˗eu gaˇ kawˆ lehˇ ehˇ˗eu paˇ dmˬ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ “Yeˬsuˇ Ka li, aˬ suˇ gʼaˬ nga?” lehˇ ehˇ˗eu gaˇ kawˆ 4-ahˇ zmˬ nya˗awˇ, Jaˇliꞈ aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ mehˬ˗eu nga? lehˇ ehˇ˗eu paˇ dmˬ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ “Ka kʼoꞈ˗eu jeˬ, Miˬyehˇ˗euˬ huiˬ dui dui˗eu laꞈ sawˬ” lehˇ ehˇ˗eu gaˇ kawˆ 5-ahˇ jiˇ zmˬ nya˗eu meh. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, aˬ dui yawˬ kʼoꞈ na luꞈ Noeˬ mawˇ˗eu mehˬ bawˬ˗ahˇ iˇ˗awˇ aˬ cawˬ˗ahˇ jiˇ kuˇ gaˬ naˇ, ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ mawꞈ dzehˬ laˇ˗eu meh. Aˬ dui Zaˬ maˇ˗euˬ gaˇ kawˆ aˬ cawˬ˗ahˇ ya dzawˇ nehˬ˗eu heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ neh aˬ dui˗ahˇ biꞈ laꞈ˗euˬ mui dui dui˗eu aˬ kaw˗aˬ pyeuꞈ meh.

17. Ka kʼoꞈ˗eu jeˬ tsawˇ haˬ zaˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ aˬ jeˬ miˇ neh Miˬyehˇ neh biꞈ˗euˬ laꞈ sawˬ kʼaˇ huiˬ˗eu hmˬ pyeuꞈ nga?

¹⁷ Aˬ dui ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ guiˬ lahˬ huiˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu gaˇ kawˆ gʼawˬ mya jeˬ jaˆ˗eu meh. Ka kʼoꞈ˗eu jeˬ baˬ da neh aˬ dui maˬ byah kuꞈ˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ nya˗awˇ, Saˬdaˬ neh kʼaˇ mˇ taˬ˗euˬ jeˬ jiˇ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ baˬ da neh ya cawˆ˗iˇ jiˇ˗eu meh. (1 Yoˇhaˬ 3:8) Ka kʼoꞈ˗eu jeˬ baˬ da neh miˇ tsaˬ heu siˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ neh noeˬ taˬ˗eu jeˬ maˇ diˇ byah laˇ˗awˇ, miˇ tsaˬ tiˬ siˬ siˬ lah ni baˬlaˬdiˇsuˆ pyeuꞈ laˇ˗eu meh. Teu ngeh aˬ dui kʼaˇ ya mawˇ˗euˬ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗awˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu deuˬ pyeuꞈ meh. Teu miˇ neh aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ neh aˬ dui˗ahˇ biꞈ laꞈ˗euˬ laꞈ sawˬ kʼaˇ huiˬ˗eu hmˬ pyeuꞈ˗eu ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ˗eu lehˇ mˇ mawˇ luꞈ˗uˇ.