Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ˗eu gʼaˇ duˬ dah laˇ maˬ laˬ?

1-2. Iˇ cuꞈ maˬ shawˇ mi naˆ˗ehˇ aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga?

Dzeuˇ laꞈ˗euˬ 5 kʼoꞈ aˇ yamˬ heu laꞈ kʼoeˇ iˇ cuꞈ shawˇ˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ tiˬ lam gʼaˬ dzehˬ ni jawˇ˗eu meh. Myaˬ tiˬ paˆ naˇ, dahˬ beh˗euˬ Ka li zaˬ saˇ ka˗ahˇ˗euˬ Tiˆmoˇseˬ loꞈ˗ehˇ “nyiˇ ngeh neh yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ ya siˬ nya˗euˬ meh.” (2 Tiˆmoˇseˬ 3:14, 15) Tiˬ deuˬ na naˇ huiˬ laˇ˗awˇ neh maˬ ngeuˇ naˇ, aˇ kʼoꞈ kawˆ laˇ˗euˬ gaˇ hawˇ˗eu ya siˬ nya˗euˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ Jaˇliꞈ dzaw laˇ˗euˬ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ ngehˬ˗ehˇ dzehˬ, aˬ yawꞈ iˇ cuꞈ shawˇ ngeh 97 kʼoꞈ kawˆ laˇ taˬ˗euˬ meh.

² Nawˇ Jaˇliꞈ dzaw zaˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ le laˬ, maˬ ngeuˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ pyeuꞈ˗eu aˬ da aˬ ma˗euˬ laꞈ˗ahˇ neh huiˬ laˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ le laˬ? Nawˇ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu gʼaˇ duˬ aˇ pyaˇ daˬ taˬ maˬ laˬ? Heu naˇ muiˬ dui dui˗eu aˇ pyaˇ daˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Ehˇ kʼawꞈ iˇ cuꞈ maˬ shawˇ mi naˆ˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ jeˬ hu ya a nehˬ˗eu meh. A nehˬ˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ˗eu nga? A nehˬ˗awˇ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu gʼaˇ duˬ dah laˇ taˬ˗euˬ naˇ, aˬ jeˬ miˇ neh nyi naˬ nyi naˬ˗ehˇ jawˇ paˬ˗ehˇ maˬ gʼeh˗eu nga?

A nehˬ˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ˗eu nga?

3. Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ taˬ˗euˬ tiˬ deuˬ na˗euˬ gaˇ kawˆ yaw jeˬ ma jeˬ ehˇ haw.

³ Jaˇliꞈ˗ahˇ a nehˬ˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, aˇ yeˇ huiˬ dui dui˗eu gʼaˇ duˬ lehˇ laˆ baw taˬ gaˇ ehˇ˗eu meh. Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ taˬ˗euˬ tsawˇ jeuˬ pyeuꞈ meh. Ehˇ kʼawꞈ Iˇsaˬleˬlaˆ tiˬ deuˬ na Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ yawˬ deuˬ yawˬ nehˬ˗ehˇ maˬ duˇ ni a nehˬ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Aˬloˬ “a nehˬ˗eu gaˇ taꞈ leˇ˗eu muiˬ˗eu shawˇ˗eu saˇ kiˇ pyeuꞈ˗eu muiˬ˗eu shawˇ˗eu shuiˇ pehˇ gʼawˆ” yuˇ˗awˇ, uˬ dzahˬ˗euˬ mehˬ shi paꞈ tawꞈ taˬ˗eu meh. Heu naˇ Aˬloˬ˗ahˇ Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ piˇ ma yaw huiˬ gʼaˬ bi geuꞈ˗awˇ, huiˬ˗eu gaˇ bi mˇ˗eu lehˇ tseˇ doˆ taˬ˗euˬ lehˇ bi siˬ bi mawˇ laˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. (Uˬduˬtahˬ˗eu 8:9) Kʼoeˇ uˬ taꞈ, “Naˬzaˬliˇ” tsawˇ haˬ deuˬ jiˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ yawˬ deuˬ yawˬ nehˬ˗ehˇ maˬ duˇ ni a nehˬ taˬ˗euˬ meh. Naˬzaˬliˇ lehˇ ehˇ˗eu dawˬ heu naˇ, “yaw ceuˆ ceuˆ lehˇ jawˇ˗eu tsawˇ haˬ” maˬ ngeuˇ naˇ “mawˇ do a nehˬ taˬ˗euˬ tsawˇ haˬ” lehˇ ehˇ mawꞈ˗eu Heˬbyehˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ neh oe˗euˬ meh. Moˇseˬ˗euˬ zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ laꞈ kʼoeˇ Naˬzaˬliˇ tsawˇ haˬ deuˬ ya caw teh˗eu aˬ cawˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ maˬ duˇ leˇ˗eu zahˇ dawˬ deuˬ jaˆ˗eu meh.—Bawˇtsahˬ 6:2-8.

4. (a) Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ˗eu heu naˇ, aˬ jeˬ jahˇ˗eu lehˇ tseˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu nga? (b) Yawˬ ha˗euˬ nui kʼahˇ “byehˇ dzeh”˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

⁴ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ˗eu heu naˇ, Yeˬsuˇ Ka li mehˬ nah caw teh˗eu gʼaˇ duˬ hawˇ˗eu dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ Miˬyehˇ neh noeˬ taˬ˗eu jeˬ˗ahˇ jeˬ hu taˬ˗eu gʼaˇ duˬ tseˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Yeˬsuˇ “tsawˇ haˬ aˬ geu gʼaˬ maˬ kaˬ ngaˬ˗euˬ mehˬ nah caw teh laˇ mawꞈ naˇ, yawˬ ha˗euˬ nui kʼahˇ ya byehˇ dzeh meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 16:24) Teu miˇ neh a nehˬ taˬ˗euˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ Yeˬhawˇbaˬ maˬ ya leˇ˗eu jeˬ˗ahˇ tiˬ jeˬ gʼeh neh˗iˬ maˬ mˇ ni ya gʼeh˗eu meh. (2 Gawˇliˬtu 5:14, 15) Heu naˇ maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ yuꞈ taꞈ joe taꞈ˗eu “shiˬ shaˬ jiˇ nui kʼahˇ neh mˇ˗eu gaˇ deuˬ˗ahˇ jiˇ” ehˇ˗eu meh. (Gaˬlaˬtiˆ 5:19-21; 1 Gawˇliˬtu 6:18) Ya mˇ ya shaˇ caw˗eu jeˬ myaˬ˗eu miˇ neh, shaˬ˗eu lehˇ miˇ˗a lehˇ noeˬ laˇ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Miˬyehˇ˗ahˇ gaˬ˗awˇ Miˬyehˇ˗euˬ zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ heu naˇ, yawˬ ha˗ahˇ muiˬ˗eu jeˬ tehꞈ˗ehˇ pyeuꞈ meh lehˇ siˬ nya taˬ naˇ yaw shaˬ nya lehˇ maˬ paˇ noeˬ meh. (Ja ceuˬ 119:97; Iˇsaˬyaˇ 48:17, 18) Mehˇ nmˇ Niˬkoˬlehˆ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Aˬ dui˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsaˬ˗eu dawˇ˗eu zahˇ˗ahˇ mˇ mawꞈ˗eu jeˬ maˬ mˇ nya ni kaꞈ lahˇ taˬ˗euˬ paꞈ kuˆ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ shmˇ kaˇ loꞈ˗ehˇ bi noeˬ laˇ nya˗eu meh. Maˬ ngeuˇ naˇ, aˬ dui˗ahˇ aˇ laˬ jaˬ shiˇ˗euˬ laꞈ˗ahˇ neh haw piˇ nehˬ˗eu aˇ laˬ jaˬ shiˇ kuꞈ˗euˬ shmˇ kaˇ loꞈ˗ehˇ jiˇ bi noeˬ laˇ nya˗eu meh.”

5. (a) Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya a nehˬ˗eu nga? (b) A nehˬ˗eu hawˇ˗eu iˇ cuꞈ shawˇ˗eu aˬ joˆ˗ehˇ beu gaˇ˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

⁵ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya a nehˬ˗eu nga? Miˬyehˇ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ uˬ duˬ tahˬ ma. Dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ Miˬyehˇ neh noeˬ taˬ˗eu jeˬ˗ahˇ jeˬ hu taˬ ma lehˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗awˇ saˇ jaˇ ya dzaˬ˗eu meh. Heu naˇ Miˬyehˇ˗ahˇ “nawˬ˗euˬ nui ma dawˬ tawˆ luꞈ, nawˬ˗euˬ saꞈ laˇ dawˬ tawˆ luꞈ, nawˬ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ dawˬ tawˆ luꞈ, nawˬ˗euˬ gʼaˬ dawˬ tawˆ luꞈ” gaˬ ma lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. (Maˬkuˆ 12:30) A nehˬ˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, Miˬyehˇ hawˇ˗eu yawˬ ha yaw kaˬ saˇ jaˇ dzaˬ gaˇ ehˇ˗eu meh. Iˇ cuꞈ shawˇ˗eu heu naˇ Miˬyehˇ˗ahˇ a nehˬ dzeuˇ˗euˬ gaˇ kawˆ tsawˇ haˬ deuˬ˗euˬ mehˬ shi bi siˬ bi mawˇ˗eu lehˇ mˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. A nehˬ˗eu jeˬ˗euˬ saˇ jaˇ heu naˇ, naꞈ shuiˇ ni gʼeh˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Teu miˇ neh saˇ jaˇ ziꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗awˇ, Miˬyehˇ jiˇ aˬ dui saˇ jaˇ ziꞈ gaˇ noeˬ tmˬ˗eu meh.—Dawˬtsoˆ 5:4, 5.

Aˬ jeˬ miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ya a nehˬ˗eu nga?

6. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ˗eu heu naˇ, aˬ jeˬ baˬ da neh nga?

⁶ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ˗eu heu naˇ, aˬ dui aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ˗eu miˇ neh ma. Aˬ dui Miˬyehˇ˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ˗aˬ, nui noeˬ nui ma˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ dawˬ pehˬ maˬ taˬ˗a. Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ kawˆ, Miˬyehˇ neh noeˬ taˬ˗eu jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ “noeˬ siˬ noeˬ mawˇ nya˗eu jeˬ”˗ahˇ dawˬ pehˬ taˬ˗eu meh. (Gawˇlawˇsehˇ 1:9) Nawˇ Jaˇliꞈ dzaw laˇ˗euˬ miˇ neh aˬ jeˬ jeˇ˗euˬ gaˇ kawˆ ya siˬ duˬ˗eu nga? (1) Yeˬhawˇbaˬ maˇ diˇ jawˇ˗eu gaˇ kawˆ, (2) Jaˇliꞈ naˇ Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ pyeuꞈ˗eu gaˇ kawˆ, (3) Miˬyehˇ neh noeˬ taˬ˗eu jeˬ byah laˇ˗eu gʼaˇ duˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ˗ahˇ Miˬyehˇ zmˬ luꞈ˗eu gaˇ kawˆ, heu deuˬ ya siˬ duˬ˗eu meh.

7. Maˬ a nehˬ mi naˆ˗ehˇ aˬ jeˬ jeˇ jahˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?

⁷ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ˗eu deuˬ naˇ, Jaˇliꞈ˗euˬ mehˬ dahˬ beh˗eu gaˇ kawˆ daˬ ma deuˬ˗ahˇ siˬ nya paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Miˬyehˇ˗euˬ tsaˬ˗eu dawˇ˗eu zahˇ ya caw teh˗eu meh. Aˬ cawˬ deuˬ˗ahˇ yawˬ ha˗euˬ nui jah gaˇ kawˆ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh dzawˇ nehˬ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 28:19, 20) Miˬyehˇ˗ahˇ ngehˬ˗ehˇ jawˬ ngehˬ˗ehˇ gaˬ laˇ ngeh tiˬ jawˇ, Miˬyehˇ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ uˬ duˬ tahˬ mawꞈ laˇ˗eu meh. Nawˇ tawˇ neh, Miˬyehˇ˗ahˇ gaˬ miˇ˗a laˬ? Miˬyehˇ˗ahˇ gaˬ naˇ, Jaˇliꞈ mehˬ˗eu gʼaˬ hawˇ˗eu aˬ da aˬ ma nui ma bi shaˇ˗eu gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ paˇ mˇ meh. Cawˬ deuˬ a nehˬ˗awˇ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu miˇ neh, yawˬ ha jiˇ a nehˬ˗awˇ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu jeˬ maˬ paˇ pyeuꞈ meh.

8. Guiˬ lahˬ huiˬ˗eu nui ma heu naˇ, Miˬyehˇ˗ahˇ a nehˬ mawꞈ laˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ laˆ noeˬ nehˬ˗eu nga? (Ja ceuˬ 116:12-14)

⁸ Yeˬhawˇbaˬ neh aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ kʼaˇ mˇ kʼaˇ shaˇ nehˬ˗eu jeˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ ngeh, guiˬ lahˬ huiˬ mawꞈ laˇ˗awˇ yaw kawˇ kawˇ ma˗ehˇ a nehˬ mawꞈ laˇ˗eu meh. (Ja ceuˬ 116:12-14-ahˇ gui.) Yeˬhawˇbaˬ naˇ “muiˬ˗eu guiˬ lahˬ hawˇ˗eu byah˗eu laꞈ sawˬ dawˬ tawˆ luꞈ” biꞈ˗eu yaw sahˇ pyeuꞈ meh. (Yaˬkoˆ 1:17) Aˬ yawꞈ neh biꞈ˗euˬ laꞈ sawˬ laꞈ kʼoeˇ neh kʼaˇ huiˬ˗eu hmˬ naˇ, Zaˬmaˇ Yeˬsuˇ bi kʼmˇ shiˇ le˗euˬ heu meh. Aˬ dui ka kʼoꞈ˗eu jeˬ baˬ da neh, Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ nya laˇ˗euˬ ma. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, Miˬyehˇ aˬ dui˗ahˇ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ jiˇ biꞈ taˬ˗euˬ meh. (1 Yoˇhaˬ 4:9, 10, 19) Biꞈ nehˬ laꞈ˗eu guiˬ lahˬ yawˬ jeˬ na luꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ, guiˬ lahˬ huiˬ˗eu lehˇ mˇ mawˇ nya˗eu kʼaˇ muiˬ˗eu jeˬ naˇ, Miˬyehˇ˗ahˇ a nehˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. (Dawˬmehˬmehˬ˗eu 16:17; 2 Gawˇliˬtu 5:15) Gaˇ kawˆ heu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, Aˬ dui mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ laˬ kʼaˬ cehˇ nya lehˇ ehˇ˗eu paˇ dmˬ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ dzaw deuˆ 46, aˇ deuˆ 4-ahˇ Nawˇ jaˆ˗eu jeˬ Miˬyehˇ˗ahˇ laꞈ sawˬ biꞈ nehˬ lehˇ ehˇ˗eu 3 peu ehˇ gʼaˬ naˆ ni ga leˇ˗eu biˬdiˬoˬ laꞈ kʼoeˇ dzawˇ nehˬ taˬ˗euˬ meh.

A nehˬ˗eu gʼaˇ duˬ hawˇ˗eu iˇ cuꞈ shawˇ˗eu gʼaˇ duˬ dah laˇ taˬ maˬ laˬ?

9. A nehˬ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ jeˬ miˇ neh aˇ dzehˬ˗ehˇ maˬ ya tehˬ˗eu nga?

⁹ A nehˬ˗awˇ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu gʼaˇ duˬ maˬ dah laˇ nya siˬ lehˇ nawˇ noeˬ luꞈ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Miˬyehˇ˗euˬ tsaˬ˗eu dawˇ˗eu zahˇ nehˬ˗ehˇ tsaˬ leˇ ni laˆ poˆ laˆ paˇ mˇ˗eu loˆ luꞈ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya˗awˇ, jah˗eu jeˬ ziꞈ laˇ ni jahˇ˗eu gʼaˇ duˬ aˇ yamˬ loˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. (Gawˇlawˇsehˇ 2:6, 7) Jaˇliꞈ dzaw zaˬ deuˬ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ huiˬ laˇ mahˇ laˇ˗eu yaw kawˇ maˬ duˇ leˇ˗a. Zaˬ guˬ deuˬ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ a nehˬ˗awˇ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu gʼaˇ duˬ, dah laˇ˗eu aˇ shehˆ maˬ duˇ leˇ˗a. Teu miˇ neh huiˬ laˇ mahˇ laˇ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, yawˬ ha˗ahˇ aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ taˬ sheu cehˆ.—Gaˬlaˬtiˆ 6:4, 5.

10. Nawˇ Miˬyehˇ˗ahˇ a nehˬ˗awˇ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu maˬ dah laˇ˗euˬ siˬ naˇ, aˬ jeˬ jahˇ nya˗eu nga? (“Saˇ kiˇ˗euˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ huiˬ laˇ˗euˬ zaˬ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ” lehˇ ehˇ˗eu oeˬ coeˇ oeˬ bawˬ˗ahˇ jiˇ haw.)

¹⁰ Nawˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ˗eu maˬ dah laˇ nyaˬ siˬ lehˇ noeˬ kʼawꞈ, gʼaˬ taˬ baˬ siˬ Aˇ pyaˇ daˬ daˆ leꞈ nya˗eu meh. Nawˇ laˆ poˆ laˆ paˇ˗eu loˬ˗eu tsahˇ˗ahˇ caw ba nehˬ laꞈ lehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ shaˇ nya meh. (Piˇliˇpiˆ 2:13; 3:16) Yeˬhawˇbaˬ nawˬ˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ˗awˇ, nawˬ˗ahˇ caw ba˗eu yaw duˬ baw meh lehˇ jah ziꞈ nya meh.—1 Yoˇhaˬ 5:14.

Tiˬ gʼaˬ na aˬ jeˬ miˇ neh maˬ noeˬ tsehˆ peuˬ˗eu nga?

11. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ daˆ leꞈ nya ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗eu nga?

¹¹ Tiˬ gʼaˬ na˗aˬ, Miˬyehˇ˗ahˇ a nehˬ˗awˇ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu dah laˇ˗euˬ kʼawꞈ, aˬ jeˬ miˇ neh maˬ noeˬ tsehˆ peuˬ˗eu nga? Aˬ yawꞈ maꞈ ‘Iˇ cuꞈ shawˇ dzeuˇ gʼaˬ˗euˬ naˇ kʼah iˬ baˇ mˇ˗awˇ aˇ muˇ˗ahˇ neh bi teh doˆ naˇ tawˇ neh aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗eu?’ lehˇ guˆ nya˗eu meh. Nawˬ˗ahˇ teu loꞈ˗ehˇ guˆ luꞈ naˇ, nawˇ ‘Sahˬpaˬ Miˬyehˇ bi dehꞈ mawꞈ˗eu loꞈ˗ehˇ dehꞈ nya laˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ nui kʼahˇ shiˇ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ myah luꞈ mˇ nya laˇʼ ni nawˇ kʼaˇ loˬ˗eu jeˬ Yeˬhawˇbaˬ biꞈ nehˬ meh lehˇ jah ziꞈ nya meh. (Gawˇlawˇsehˇ 1:10) Kʼoeˇ naˇ nawˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ mˇ nya ni Yeˬhawˇbaˬ nawˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ nehˬ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ yaw myaˬ gʼaˬ˗ahˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ mˇ nya ni caw ba nehˬ haw˗euˬ meh. (1 Gawˇliˬtu 10:13) Teu miˇ neh Ka li zaˬ˗euˬ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ neh bi teh doˆ˗euˬ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ jawˇ˗a. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ daˆ leꞈ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh.

12. Aˬ dui˗ahˇ huiˬ˗eu iˬ baˇ maˬ mˇ ni yahˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu jeˬ naˇ, aˬ jeˬ nga?

¹² Aˬ dui maˬ byah kuꞈ˗eu miˇ neh yaw lehˬ mˇ laˇ nya˗eu meh. (Yaˬkoˆ 1:14) Ehˇ kʼawꞈ yaw lehˬ mˇ mawꞈ laˇ ngeh mˇ˗eu maˬ mˇ˗eu heu naˇ, yawˬ ha naꞈ˗i tseˇ nya˗eu meh. Aˬ dui yaw dehꞈ aˬ joˆ˗ehˇ dehꞈ˗eu lehˇ yawˬ ha naꞈ˗i jaˆ˗eu tehꞈ meh. Tiˬ deuˬ na˗aˬ, aˬ dui yawˬ ha˗euˬ nui noeˬ nui ma hawˇ˗eu mˇ jeˬ shaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ nyehꞈ tehˬ nya˗a lehˇ ehˇ kʼawꞈ, aˬ dui nyehꞈ tehˬ nya ni dzaw nya˗eu meh. Mˇ lehˬ mawꞈ˗eu nui ma doˆ laˇ ngeh, maˬ muiˬ˗eu jeˬ teu˗ahˇ maˬ mˇ lehˇ tseˇ nya˗eu meh. Teu loꞈ˗ehˇ jahˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ dui guiˬ lahˬ ya shaˇ˗awˇ Jaˇliꞈ ya pyehˆ tseˇ˗eu uˬ taꞈ, mehˬ bawˬ˗ahˇ iˇ˗awˇ yawˬ ha˗euˬ nui jah gaˇ kawˆ aˬ cawˬ˗ahˇ ya dzawˇ nehˬ˗eu meh. Teu naˇ, aˬ dui˗ahˇ Miˬyehˇ˗ahˇ a nehˬ ngeh saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗eu loꞈ˗ehˇ dehꞈ caw nya ni caw ba nehˬ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ Miˬyehˇ jiˇ aˬ dui˗ahˇ caw ba nehˬ meh lehˇ noeˬ taˬ luꞈ˗uˇ.—Gaˬlaˬtiˆ 5:16.

13. Yoˇsehˆ aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ aˬ joˆ˗ehˇ dehꞈ mehˬ yaꞈ˗eu nga?

¹³ Nawˇ lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ ya puˬ mi naˆ˗ehˇ ya puˬ naˇ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ taˬ naˇ, saˇ jaˇ ziꞈ daˆ leꞈ˗eu awˬ dzehˬ meh. Maˬ byah kuꞈ˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ kʼawꞈ teu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗euˬ yaw myaˬ gʼaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Yoˇsehˆ Pawˇtiˇpaˬ˗euˬ miˬ zaˬ neh aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ yuꞈ taꞈ laˇ˗awˬ lehˇ muˇ juˇ juˇ gaˇ yaw myaˬ poˆ ya tahˬ puˬ˗euˬ meh. Yoˇsehˆ gaˇ kawˆ teu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu lehˇ siˬ nya˗eu meh. Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ, Yoˇsehˆ “Miˬyehˇ mehˬ shi iˬ baˇ huiˬ dui dui˗eu maˬ mˇ kʼmˬ˗eu heu jeˬ˗ahˇ, ngaˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ nya nmˇ” lehˇ ehˇ˗awˇ “maˬ tawˆ leˇ”˗aˬ lehˇ ehˇ˗eu meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 39:8-10) Yoˇsehˆ gaˇ kawˆ teu˗ahˇ maˬ ya puˬ mi naˆ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗eu lehˇ jeˬ hu neh noeˬ tsehˆ taˬ dzeuˇ˗euˬ lehˇ maˇ jawˆ ni siˬ laˇ˗eu meh. Teu naˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ maˇ diˇ ya puˬ ngeh yaw muiˬ˗ehˇ noeˬ tsehˆ nya ni caw ba nehˬ˗euˬ meh.

14. Aˬ dui lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ myaˆ haw maˬ cawˬ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ joˆ˗ehˇ dzaw taˬ nya˗eu nga?

¹⁴ Aˬ dui Yoˇsehˆ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ dzaw geuꞈ nya˗eu nga? Aˬ dui lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ ya puˬ mi naˆ˗ehˇ nymˬ˗mˇ neh aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ taˬ nya˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ bye˗eu jeˬ˗ahˇ tiˬ jeˬ gʼeh nehˬ˗iˬ myaˆ haw maˬ cawˬ˗eu gʼaˇ duˬ, shaˇ tehꞈ˗ehˇ kʼawꞈ maˬ shaˇ noeˬ˗eu gʼaˇ duˬ, ya jahˇ dzaw taˬ˗eu meh. (Ja ceuˬ 97:10; 119:165) Toˆ˗ehˇ jahˇ˗eu teu naˇ, lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya puˬ kʼawꞈ maˬ paˇ mˇ lehˬ meh. Nawˇ teu ngeh aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu lehˇ jiˇ siˬ nya˗eu meh. Teu naˇ nawˬ˗ahˇ ziꞈ dah ni bi gʼeh˗eu meh.

15. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ leh jeh˗awˇ “poˆ˗eu” lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ nya˗eu nga? (Heˬbyehˇ 11:6)

¹⁵ Nawˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ poˆ mawˇ maˬ lehˇ siˬ nya kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ nui ma gʼawˇ mawˇ dawˬ tawˆ luꞈ mˇ mawꞈ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ˗ahˇ a nehˬ˗awˇ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu gʼaˇ duˬ, nyiˬ naˬ luꞈ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Nawˇ teu loꞈ˗ehˇ pyeuꞈ luꞈ naˇ, sahˬ paˬ Daˬbiˇ loꞈ˗ehˇ “Miˬyehˇ˗oˇ, ngaˬ˗ahˇ pyehˆ tseˇ˗awˇ ngaˬ˗euˬ nui ma poˆ duˬ˗awˬ. Ngaˬ˗ahˇ lawˬ haw˗awˇ ngaˬ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ tseˇ duˬ˗awˬ. Ngaˬ˗euˬ laꞈ kʼoeˇ yaw haiˬ jeˬ ahˇ nga loˇ lehˇ haw duˬ˗awˇ, mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ ziꞈ˗eu gaˇ ma˗ahˇ ngaˬ˗ahˇ sheuˬ gʼeh nehˬ laꞈ” lehˇ shaˇ nya˗eu meh. (Ja ceuˬ 139:23, 24) Yeˬhawˇbaˬ “aˬ yawꞈ˗ahˇ kʼaˇ poˆ˗eu tsawˇ haˬ˗ahˇ” guiˬ lahˬ biꞈ˗eu meh. Nawˇ Miˬyehˇ˗ahˇ a nehˬ˗awˇ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu lehˇ aˇ pyaˇ daˬ˗awˇ leh jeh˗eu heu naˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ leh jeh˗awˇ poˆ luꞈ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.—Heˬbyehˇ 11:6-ahˇ gui.

Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ laˇ ni leh jeh

16-17. Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ pyeuꞈ˗eu nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ huiˬ laˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ joˆ˗ehˇ sheuˬ laꞈ˗eu nga? (Yoˇhaˬ 6:44)

¹⁶ Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ neh naw maꞈ˗ahˇ ngaˇ jawˇ gaˇ sheuˬ laꞈ˗euˬ meh lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Yoˇhaˬ 6:44-ahˇ gui.) Heu naˇ gʼaˬ aˇ naˆ ni za laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ pyeuꞈ nga? Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ gʼaˬ yawꞈ˗euˬ yaw muiˬ jeˬ˗ahˇ haw mawˇ˗awˇ, kuˇ laꞈ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ ‘tsawˇ jeuˬ heu myaˆ ni gʼeh˗eu laꞈ kʼoeˇ, tseˇ doˆ˗awˇ’ aˇ poeˬ baw˗eu lehˇ haw˗eu meh. (Dawˬmehˬmehˬ˗eu 7:6) Yeˬhawˇbaˬ nawˬ˗ahˇ jiˇ teu loꞈ˗ehˇ haw mawˇ˗eu meh.

¹⁷ Nawˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ pyeuꞈ˗eu nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ huiˬ laˇ˗euˬ zaˬ guˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Nawˬ˗ahˇ nawˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu heu naˇ, aˬ da aˬ ma baˬ da neh meh. Yeˬhawˇbaˬ neh nawˬ˗ahˇ sheuˬ ahˇ laꞈ˗euˬ miˇ neh maˬ ngeuˇ˗a lehˇ noeˬ laˇ nya˗eu meh. Jaˇliꞈ˗ahˇ “Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ peh jiˆ laˇ˗awˬ. Naw maꞈ˗euˬ dawˬ peh Miˬyehˇ jiˆ le tehꞈ˗a” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Yaˬkoˆ 4:8; 1 Laˬsaˬbaˬ 28:9) Nawˇ yawˬ ha jawˇ paw neh dahˬ beh˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ dawˬ peh jiˆ leˇ ngeh, aˬ yawꞈ jiˇ nawˬ˗euˬ dawˬ peh jiˆ le˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ huiˬ laˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, aˬ yawꞈ gʼaˬ yawꞈ˗ahˇ maˬ ehˇ, aˬ yawꞈ jawˇ gaˇ sheuˬ laꞈ˗euˬ meh. Aˬ dui aˬ yawꞈ gʼaˬ yawꞈ yawˬ ha jawˇ paw neh dahˬ beh˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ dawˬ peh jiˆ leˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ Yaˬkoˆ 4:8 laꞈ kʼoeˇ boꞈ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ mˇ˗eu meh.—2 Teˇsaˬloˇni 2:13 nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ.

18. Aˬ dui nyaˆ taꞈ kawˆ˗ahˇ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ ja sawˇ˗eu nga? (Ja ceuˬ 40:8)

¹⁸ Nawˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ˗awˇ iˇ cuꞈ shawˇ ngeh, Yeˬsuˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ Aˬda nui kʼahˇ mˇ˗eu gʼaˇ duˬ, nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ˗eu meh. (Ja ceuˬ 40:8-ahˇ gui; Heˬbyehˇ 10:7) Nyaˆ taꞈ kawˆ, aˬ dui iˇ cuꞈ shawˇ dzeuˇ gʼaˬ˗euˬ naˇ kʼah Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ mˇ daˆ leꞈ nya ni caw ba nehˬ˗eu jeˬ naˇ, aˬ jeˬ nga lehˇ ja sawˇ ma.