Shiˬ shaˬ jiˇ˗euˬ nui kʼahˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ deuˆ gʼaˬ nya˗eu nga?

1. Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ aˬ jeˬ nehˬ˗ehˇ ya deuˆ ceh ceh luꞈ˗eu nga?

Nawˇ Yeˬhawˇbaˬ maˬ ya le˗eu tiˬ jeˬ na˗ahˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ mˇ mawꞈ˗eu nui kʼahˇ jaˆ haw maˬ loˇ? Toˆ˗ehˇ jaˆ haw˗euˬ naˇ, nui ma gʼaˬ taˬ baˬ siˬ. Jaˇliꞈ˗ahˇ “Aˬ cawˬ maˬ ya puˬ maˬ ya mawˇ haw˗euˬ muˇ juˇ juˇ˗eu jeˬ˗ahˇ naw maꞈ ya daˬ˗eu maˬ ngeuˇ˗a” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (1 Gawˇliˬtu 10:13) Heu naˇ nawˇ deuˆ ceh ceh luꞈ˗eu aˬ jeˬ˗euˬ lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ kaˬ, aˬ cawˬ deuˬ jiˇ ya deuˆ ceh ceh luꞈ˗eu lehˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ nawˇ tiˬ gʼaˬ tehꞈ˗ehˇ ya shaˬ luꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Yeˬhawˇbaˬ caw ba nehˬ˗eu miˇ neh nawˇ deuˆ gʼaˬ nya meh.

2. Mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ na hawˇ˗eu Jaˇliꞈ dzaw zaˬ tiˬ gʼaˬ na aˬ jeˬ˗euˬ lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya deuˆ ceh ceh˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

² Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ “tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ˗aˬ, yawˬ ha˗euˬ maˬ muiˬ maˬ jaˬ˗eu nui kʼahˇ neh bi tsahˇ pyawˇ˗awˇ lahˇ ju bi kʼmˇ ngeh, muˇ juˇ juˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya daˬ˗eu meh” lehˇ jiˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Yaˬkoˆ 1:14) Jaˇliꞈ heu deuˆ naˇ, aˬ dui tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ˗euˬ shiˬ shaˬ jiˇ˗euˬ nui kʼahˇ maˬ duˇ leˇ˗eu lehˇ bi siˬ laꞈ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ na, yuꞈ taꞈ jawˇ taꞈ ni lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, aˬ li aˬ buˇ cawˬ cawˬ dehꞈ bahˬ dehꞈ muˆ ni maˬ ehˇ, lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya daˬ˗eu meh. Tiˬ gʼaˬ na naˇ, maˬ muiˬ˗eu aˇ baˇ biˬdiˬoˬ deuˬ˗ahˇ haw kʼoꞈ˗iˇ ni maˬ ehˇ, ya piˇ ya maˇ hawˇ˗eu jiˇ baˬ lawˬ muˇ dzaˬ kʼoꞈ dawˇ kʼoꞈ˗iˇ ni maˬ ehˇ, lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya puˬ˗eu meh. Heu naˇ mehˇ nmˇ hawˇ˗eu Jaˇliꞈ dzaw zaˬ tiˬ gʼaˬ na ya deuˆ ceh ceh luꞈ˗eu tiˬ jeˬ na tehꞈ˗a siˬ. Aˬ dui˗ahˇ jiˇ gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ neh “yaw muiˬ jeˬ˗ahˇ ngaˇ mˇ mawꞈ ngeh, maˬ muiˬ˗eu jeˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ ngaˇ tseˇ geuꞈ” nya lehˇ ehˇ˗eu loꞈ˗ehˇ gʼeh laˇ nya˗eu meh.—Loˇmaˆ 7:21.

3. Shiˬ shaˬ jiˇ˗euˬ nui kʼahˇ˗ahˇ maˬ tsehˆ leˇ ni ya deuˆ ceh ceh ngeh, aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ laˇ nya˗eu nga?

³ Shiˬ shaˬ jiˇ˗euˬ nui kʼahˇ˗ahˇ maˬ tsehˆ leˇ ni ya deuˆ ceh ceh naˇ, deuˆ ceh ceh˗eu gʼaˬ maˬ paˇ ahˇ miˇ˗a lehˇ bi noeˬ laˇ nya˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ shiˬ shaˬ jiˇ˗euˬ nui kʼahˇ ahˇ˗euˬ tehꞈ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ miˇ shuiꞈ˗ahˇ maˬ paˇ bi laˇ ahˇ ngaˇ lehˇ noeˬ˗eu miˇ neh noeˬ tmˬ˗eu jeˬ maˬ jaˆ nya lehˇ noeˬ laˇ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ nui noeˬ heu nyiˬ hmˬ luꞈ maˬ tsaˬ˗a. Aˬ dui heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ (1) teu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu nui noeˬ teu aˬ jeˬ miˇ neh ahˇ laˇ˗eu nga? (2) shiˬ shaˬ jiˇ˗euˬ nui kʼahˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ deuˆ gʼaˬ nya˗eu nga lehˇ ja sawˇ ma.

“Yaw haiˬ” gʼaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi noeˬ mawꞈ˗eu nga?

4. (a) Saˬdaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi noeˬ mawꞈ˗eu nga? (b) Aˬ dui lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh deuˆ gʼaˬ nya˗eu nga?

⁴ Saˬdaˬ aˬ dui˗ahˇ lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ deuˆ gʼaˬ nya luꞈ nya lehˇ bi noeˬ mawꞈ˗eu meh. Yeˬsuˇ gaˇ kawˆ heu˗ahˇ siˬ nya˗eu miˇ neh, Yeˬsuˇ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ mehˬ nehˬ ngeh, “Iˬ baˇ muˇ juˇ mehˬ nah, taˬ bi iˇ laꞈ, yaw haiˬ laꞈ kʼoeˇ, bi dzeuˇ˗iˇ laꞈ” lehˇ shaˇ lehˇ mehˬ nehˬ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 6:13) Saˬdaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ dui lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ deuˆ gʼaˬ nya˗a lehˇ bi noeˬ mawꞈ˗eu meh. Lawˬ haw laˇ gaˇ ya puˬ naˇ, tiˬ gʼaˬ˗i Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ ehˇ dawˬ maˬ paˇ naˇ haˬ meh lehˇ ja bu˗eu meh. (Yawˇbaˆ 2:4, 5) Saˬdaˬ yawˬ ha˗euˬ nui kʼahˇ neh bi lawˬ haw ngeh, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu maˬ leh jeh˗aˬ. Teu miˇ neh aˬ yawꞈ aˬ dui jiˇ lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ saˇ jaˇ puiˬ meh lehˇ sawˇ tsehˆ taˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ byah kuꞈ˗eu Miˬyehˇ˗euˬ Zaˬmaˇ˗ahˇ keuˆ ni mehˇ shuiˇ shuiˇ tawˆ nya ma lehˇ noeˬ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 4:8, 9) Aˬ dui lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ maˇ diˇ maˬ deuˆ behˬ nya nga laˬ? Deuˆ behˬ nya meh. Aˬ jeˬ miˇ neh nga? Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ neh ehˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ aˬ dui ‘aˬ geu jeˬ keuˆ le˗eu maˬ kaˬ, Ka li neh biꞈ laꞈ˗euˬ baoˬ˗ahˇ gʼoe˗awˇ ciˬ daˬ coeˇ ma.’—Piˇliˇpiˆ 4:13.

5. Aˬ dui shiˬ shaˬ jiˇ˗euˬ nui kʼahˇ˗ahˇ deuˆ gʼaˬ nya meh lehˇ Yeˬhawˇbaˬ jah˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ siˬ laˇ˗eu nga?

⁵ Yeˬhawˇbaˬ naˇ Saˬdaˬ loꞈ˗ehˇ maˬ duˇ ni, aˬ dui shiˬ shaˬ jiˇ˗euˬ nui kʼahˇ˗ahˇ deuˆ gʼaˬ nya meh lehˇ jah˗eu meh. Aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ siˬ nya˗eu nga? Jaˬ myawꞈ maˬ myawꞈ nya˗eu Yeˬhawˇbaˬ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu tsawˇ haˬ aˇ maꞈ huiˬ dui dui˗eu shaˬ zahˬ˗ahˇ ya dzeuˇ˗i meh lehˇ maˬ keuˆ laˇ mi naˆ˗ehˇ ehˇ taˬ˗euˬ miˇ neh meh. Tsawˇ haˬ aˇ maꞈ teu deuˬ “pyuˇ deuˬ ni gʼeh˗eu pehˇ kʼahˬ pehˇ mahˇ dm” taˬ˗euˬ heu naˇ, miˇ shuiꞈ˗ahˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ ahˇ laˇ meh lehˇ mawꞈ˗eu meh. (Pah mehˬ˗eu 7:9, 13, 14) Teu gaˇ haw ngeh Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui shiˬ shaˬ jiˇ˗euˬ nui kʼahˇ˗ahˇ maˇ diˇ deuˆ gʼaˬ nya˗eu lehˇ jah˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh.

6-7. Saˬdaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi noeˬ mawꞈ˗eu nga?

⁶ Saˬdaˬ aˬ dui˗ahˇ shiˬ shaˬ jiˇ˗euˬ nui kʼahˇ˗ahˇ maˬ deuˆ behˬ coeˇ˗eu tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu, noeˬ tmˬ˗eu jeˬ jiˇ maˬ jaˆ nya lehˇ bi noeˬ mawꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ shiˬ shaˬ jiˇ˗euˬ nui kʼahˇ ahˇ˗eu baˬ da neh Yeˬhawˇbaˬ miˇ shuiꞈ˗ahˇ maˬ bi laˇ ahˇ˗a lehˇ bi noeˬ mawꞈ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ maˇ diˇ naˇ, mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ maˬ jaˆ˗eu Yeˬhawˇbaˬ neh bi laˆ cawˆ˗eu gʼaˬ naˇ Saˬdaˬ aˬ yawꞈ pyeuꞈ meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 3:15; Pah mehˬ˗eu 20:10) Saˬdaˬ aˬ yawꞈ maˬ jaˆ˗eu mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ gʼeh˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ aˬ dui jaˆ˗eu miˇ neh aˬ yawꞈ nui ma pehˇ dui dui˗eu meh. Teu miˇ neh Saˬdaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ yawꞈ loꞈ˗ehˇ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ maˬ jaˆ nya lehˇ bi noeˬ mawꞈ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui noeˬ tmˬ˗eu jeˬ jaˆ ma. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, Jaˇliꞈ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ dehꞈ˗eu jeˬ za nya ni caw ba nehˬ mawꞈ ma lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Miˬyehˇ “tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ bi luˬ maˬ bi seˇ˗iˇ mawꞈ˗eu miˇ neh, dawˬ tawˆ luꞈ iˬ baˇ bi noeˬ poˆ” mawꞈ˗eu meh.—2 Beˬtuˆluˆ 3:9.

⁷ Aˬ dui shiˬ shaˬ jiˇ˗euˬ nui kʼahˇ˗ahˇ maˬ deuˆ behˬ nya nya, mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ maˬ jaˆ nya lehˇ noeˬ laˇ naˇ, Saˬdaˬ neh mehˇ shuiˇ bi shuiˇ tawˆ˗euˬ jeˬ pyeuꞈ meh. Toˆ˗ehˇ siˬ nya taˬ˗eu teu naˇ, Saˬdaˬ nehˬ˗ehˇ deuˆ ceh ceh ma lehˇ noeˬ tsehˆ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ bi ziꞈ dzehˬ laˇ˗eu meh.—1 Beˬtuˆluˆ 5:8, 9.

Iˬ baˇ zaˬ baˬ da neh aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi noeˬ laˇ nya˗eu nga?

8. Iˬ baˇ lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, yawˬ ha neh mˇ bahˬ˗euˬ jeˬ uˬ taꞈ, aˬ jeˬ˗ahˇ paˇ ehˇ keuˆ nga siˬ? (Ja ceuˬ 51:5) (“Dzawˇ lahˬ”˗ahˇ jiˇ haw.)

⁸ Aˬ dui˗ahˇ mehˬ hu paw˗euˬ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ maˬ jaˆ nya, shiˬ shaˬ jiˇ˗euˬ nui kʼahˇ˗ahˇ maˬ deuˆ behˬ nya nya lehˇ bi noeˬ laˇ˗eu Saˬdaˬ uˬ taꞈ, nui jeˬ paˇ jaˆ˗a siˬ. Teu naˇ, Aˬdaˬ Eˇbaˆ neh jeˬ biˇ biꞈ˗euˬ iˬ baˇ pyeuꞈ meh.a—Yawˇbaˆ 14:4; Ja ceuˬ 51:5-ahˇ gui.

9-10. (a) Aˬdaˬ hawˇ˗eu Eˇbaˆ iˬ baˇ mˇ dzeuˇ ngeh aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.) (b) Iˬ baˇ˗euˬ jeˬ biˇ aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi noeˬ laˇ nya˗eu nga?

⁹ Aˬdaˬ hawˇ˗eu Eˇbaˆ iˬ baˇ mˇ dzeuˇ ngeh, mawˇ do˗ahˇ dehˬ kaˬ˗awˇ cehˆ zaꞈ taˬ˗awˇ jawˇ˗eu meh. Jaˇliꞈ˗ahˇ naꞈ suiˇ ni haw ahˇ leꞈ˗eu (Gaˬ laˬ pyuˇ dawˬ) lehˇ ehˇ˗eu paˇ dmˬ tiˬ dmˬ˗ahˇ gaˇ kawˆ teu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, “Iˬ baˇ heu naˇ, aˬ yawꞈ nyaꞈ˗ahˇ iˬ baˇ ahˇ nya lehˇ noeˬ˗eu nui ma, noeˬ shaˬ kʼahˬ lahˇ˗eu nui ma, mˇ tsaˬ maˬ siˬ˗eu nui ma, shaꞈ dawˇ˗eu nui ma, heu deuˬ bi ahˇ laˇ˗eu meh” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Teu naˇ, Aˬdaˬ hawˇ˗eu Eˇbaˆ kuˆ lawˆ oeˬ lawˆ tehꞈ˗ehˇ jaˆ˗eu iˇ kahˇ tiˬ kahˇ˗ahˇ bi kaꞈ lahˇ taˬ˗euˬ gaˇ duˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ nyaꞈ iˇ kahˇ˗ahˇ neh maˬ iˇ doˆ nya ni kuˆ lawˆ teu myaˆ lawˆ laꞈ kʼoeˇ cah cah˗ehˇ ya jawˇ˗eu tehꞈ meh. Aˬ yawꞈ nyaꞈ iˬ baˇ zaˬ pyeuꞈ˗iˇ˗euˬ miˇ neh teu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu nui noeˬ nui ma˗ahˇ neh maˬ cehˆ dzeuˇ nya˗a.

¹⁰ Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui naˇ, Aˬdaˬ hawˇ˗eu Eˇbaˆ nehˬ˗ehˇ maˬ duˇ jiˇ leˇ˗a. Aˬ yawꞈ nyaꞈ naˇ, ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ neh gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ maˬ za˗aˬ. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui naˇ, za˗euˬ ma. Ka kʼoꞈ˗eu jeˬ aˬ dui˗ahˇ iˬ baˇ tsiˬ shawˇ nehˬ laꞈ˗awˇ, siˬ nya˗eu nui ma bi shawˇ nehˬ laꞈ˗eu meh. (1 Gawˇliˬtu 6:11) Ehˇ kʼawꞈ ni aˬ dui iˬ baˇ jeˬ biˇ za taˬ˗euˬ deuˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh, iˬ baˇ ahˇ nya lehˇ noeˬ˗eu nui ma, noeˬ shaˬ kʼahˬ lahˇ˗eu nui ma, mˇ tsaˬ maˬ siˬ˗eu nui ma, shaꞈ dawˇ˗eu nui ma, heu deuˬ ahˇ luꞈ meh siˬ. Jaˇliꞈ˗ahˇ iˬ baˇ naˇ, miˇ tsaˬ kʼoeˇ taꞈ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ uˆ lahˇ taˬ˗euˬ meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. ‘Aˬdaˬ neh mˇ˗euˬ iˬ baˇ maˬ mˇ˗euˬ deuˬ kʼoeˇ taˆ kʼawꞈ’ keuˆ le taˬ˗euˬ meh. (Loˇmaˆ 5:14) Iˬ baˇ jeˬ biˇ za taˬ˗euˬ miˇ neh yaw tsaˬ jeˬ maˬ paˇ mˇ nya meh. Dehꞈ˗eu jeˬ maˬ paˇ za nya meh lehˇ noeˬ˗eu loˬ ngaˇ laˬ? Maˬ loˬ˗a. Aˬ dui maˬ muiˬ˗eu nui noeˬ teu˗ahˇ deuˆ gʼaˬ nya meh. Aˬ joˆ˗ehˇ deuˆ gʼaˬ nya˗eu nga?

11. Shiˬ shaˬ jiˇ˗euˬ nui kʼahˇ˗ahˇ maˬ deuˆ gʼaˬ nya nya lehˇ noeˬ laˇ naˇ, aˬ jeˬ jahˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga? Aˬ jeˬ miˇ neh? (Loˇmaˆ 6:12)

¹¹ Shiˬ shaˬ jiˇ˗euˬ nui kʼahˇ˗ahˇ maˬ deuˆ behˬ nya luꞈ nya lehˇ noeˬ laˇ naˇ, iˬ baˇ˗euˬ jeˬ biˇ “dawˬ ngehˬ luꞈ” nya lehˇ noeˬ˗awˇ, myaˆ haw maˬ cawˬ ni gʼeh. Aˬ jeˬ miˇ neh? Jaˇliꞈ˗ahˇ iˬ baˇ neh taˬ paˇ bi “uˆ lahˇ” daˆ leꞈ lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ miˇ neh meh. (Loˇmaˆ 6:12-ahˇ gui.) Heu naˇ, shiˬ shaˬ jiˇ˗euˬ mehˬ nah maˬ caw teh ni gʼeh nya meh lehˇ ehˇ luꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. (Gaˬlaˬtiˆ 5:16) Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ deuˆ gʼaˬ nya meh lehˇ jah˗eu meh. Aˬ yawꞈ toˆ˗ehˇ maˬ jah nmˇ aˬ dui˗ahˇ deuˆ ceh ceh lehˇ maˬ paˇ ehˇ meh. (Dawˬmehˬmehˬ˗eu 30:11-14; Loˇmaˆ 6:6; 1 Teˇsaˬloˇni 4:3) Heu gaˇ haw ngeh, aˬ dui shiˬ shaˬ jiˇ˗euˬ nui kʼahˇ˗ahˇ maˇ diˇ deuˆ behˬ nya˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh.

12. Mehˬ hu paw noeˬ tmˬ˗eu jeˬ maˬ jaˆ nya lehˇ noeˬ laˇ ngeh, aˬ jeˬ jahˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga? Aˬ jeˬ miˇ neh?

¹² Shiˬ shaˬ jiˇ˗euˬ nui kʼahˇ baˬ da neh mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ gʼeh˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ maˬ paˇ jaˆ miˇ˗a lehˇ noeˬ laˇ naˇ, iˬ baˇ˗euˬ jeˬ biˇ “ngehˬ luꞈ” nga lehˇ noeˬ˗awˇ, myaˆ haw maˬ cawˬ ni gʼeh. Aˬ jeˬ miˇ neh? Jaˇliꞈ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui iˬ baˇ˗euˬ jeˬ biˇ za taˬ˗euˬ meh lehˇ siˬ nya˗eu meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Ja ceuˬ 103:13, 14) Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu “dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ siˬ nya”˗awˇ, iˬ baˇ aˬ dui aˬ yawꞈ gʼaˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ deuˬ˗eu lehˇ jiˇ siˬ nya˗eu meh. (1 Yoˇhaˬ 3:19, 20) Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui shiˬ shaˬ jiˇ˗euˬ nui kʼahˇ˗ahˇ laꞈ maˬ keuˆ˗iˇ˗euˬ siˬ kʼoeˇ keuˆ ni, muiˬ meh shawˇ meh lehˇ haw˗eu meh. Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh toˆ˗ehˇ ehˇ nya˗eu nga?

13-14. Shiˬ shaˬ jiˇ˗euˬ nui kʼahˇ ahˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ maˬ paˇ ha geuꞈ nga laˬ?

¹³ Jaˇliꞈ˗ahˇ yaw bahˬ jeˬ mˇ˗eu hawˇ˗eu yaw bahˬ jeˬ mˇ mawꞈ˗eu maˬ duˇ leˇ˗a lehˇ maˇ jawˆ ni ehˇ taˬ˗euˬ meh. Yaw bahˬ jeˬ mˇ mawꞈ˗eu nui ma heu naˇ, maˬ nyehꞈ tehˬ nya˗eu jeˬ pyeuꞈ˗awˇ, aˬ yawˇ yawꞈ noeˬ doˆ laˇ nya˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Ehˇ kʼawꞈ yaw bahˬ mˇ˗eu maˬ mˇ˗eu heu naˇ, aˬ dui nyehꞈ tehˬ nya˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Yaw jeˬ maˬ jeˬ, Gawˇliˬtu aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ Ka li zaˬ tiˬ gʼaˬ na aˬ li aˬ buˇ cawˬ cawˬ gaˬ˗eu deuˬ pyeuꞈ haw˗euˬ meh. Pawˇluˆ “Naw maꞈ laꞈ kʼoeˇ tiˬ paˆ na deuˬ kʼoeˇ loꞈ˗ehˇ dehꞈ dzeuˇ yaꞈ˗euˬ meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. Teu naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ aˬ li aˬ buˇ cawˬ cawˬ yuꞈ taꞈ jawˇ taꞈ˗eu gaˇ kawˆ maˬ paˇ noeˬ doˆ laˇ meh lehˇ ehˇ mawꞈ nga laˬ? Maˬ noeˬ doˆ laˇ ni maˬ pyeuꞈ leˇ nya˗a. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, gaˇ kawˆ teu naˇ, ciˇ ni naꞈ suiˇ ni iˇ taˬ nya˗eu miˇ neh meh. Ehˇ kʼawꞈ ni yawˬ ha˗euˬ nui ma˗ahˇ gʼaˬ leˇ˗awˇ, nui noeˬ nui ma teu˗ahˇ laꞈ maˬ keuˆ iˇ˗eu leh jeh˗eu Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ ha geuꞈ˗eu meh. Miˬyehˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ “tsiˬ shawˇ nehˬ gʼaˬ˗euˬ” tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ haw˗eu meh. (1 Gawˇliˬtu 6:9-11) Miˬyehˇ nawˬ˗ahˇ jiˇ toˆ˗ehˇ sawˇ˗eu meh.

¹⁴ Nawˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu nui noeˬ nehˬ˗ehˇ ya deuˆ ceh ceh˗eu maˬ kaˬ, yaw muiˬ˗ehˇ deuˆ behˬ nya meh. Aˬ dui maˬ muiˬ˗eu nui noeˬ nui ma maˬ bi doˆ laˇ ni maˬ nyehꞈ tehˬ nya kʼawꞈ, “aˬ dui˗euˬ nui ma gʼawˇ mawˇ kʼaˇ loˆ laˇ˗euˬ jeˬ” maˬ mˇ ni nyehꞈ tehˬ nya meh. (Eˇpeˇsu 2:3) Aˬ joˆ˗ehˇ nyehꞈ tehˬ nya˗eu nga?

Aˬ joˆ˗ehˇ deuˆ gʼaˬ nya˗eu nga?

15. Lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ deuˆ gʼaˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga?

¹⁵ Shiˬ shaˬ jiˇ˗euˬ nui kʼahˇ˗ahˇ deuˆ gʼaˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ, yawˬ ha˗euˬ gʼaˬ baˬ˗eu jeˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ ya ha geuꞈ˗eu meh. “Yawˬ haˇ yawˬ ha jaˬ myawꞈ myawꞈ˗eu tsawˇ haˬ” maˬ ya pyeuꞈ˗a. (Yaˬkoˆ 1:22) Yaw jeˬ ma jeˬ, jiˇ baˬ yaw kʼaˆ˗ehˇ dawˇ˗eu tiˬ gʼaˬ ‘Ngaˇ naˆ maˬ tseˇ dawˇ˗eu deuˬ jiˇ jawˇ meh’ lehˇ ehˇ nya˗eu meh. Maˬ ngeuˇ naˇ, maˬ muiˬ˗eu aˇ baˇ biˬdiˬoˬ haw˗eu tiˬ gʼaˬ na jiˇ ‘Ngaˬ˗euˬ miˬ zaˬ ngaˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ bo saˆ nehˬ nya law nmˇ, maˬ muiˬ˗eu aˇ baˇ haw mawꞈ˗eu nui ma maˬ doˆ laˇ˗a’ lehˇ ehˇ nya˗eu meh. Heu naˇ yawˬ ha˗euˬ yaw lehˬ aˬ cawˬ˗ahˇ baꞈ daˆ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Yawˬ ha˗euˬ gʼaˬ baˬ˗eu jeˬ˗ahˇ tiˬ jeˬ˗i maˬ ngeuˇ˗eu loꞈ˗ehˇ haw˗eu heu naˇ, lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗euˬ mehˬ nah iˇ˗eu yaw awˬ meh. Teu miˇ neh yawˬ ha˗euˬ yaw lehˬ kʼaˇ ngeuˇ˗eu jeˬ˗ahˇ taˬ dehˬ lehꞈ. Dawˇ coe ni ha geuꞈ˗awˬ.—Gaˬlaˬtiˆ 6:7.

16. Yawˬ ha˗euˬ nui ma˗ahˇ gʼaˬ leˇ ni jahˇ ma lehˇ noeˬ tsehˆ taˬ˗euˬ jeˬ ziꞈ laˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ nya˗eu nga?

¹⁶ Yawˬ ha˗euˬ gʼaˬ baˬ˗eu jeˬ˗ahˇ dawˇ coe ni ha geuꞈ˗eu uˬ taꞈ, yawˬ ha˗euˬ nui ma˗ahˇ gʼaˬ leˇ ni jahˇ ma lehˇ ya noeˬ tsehˆ taˬ˗eu meh. (1 Gawˇliˬtu 9:26, 27; 1 Teˇsaˬloˇni 4:4; 1 Beˬtuˆluˆ 1:15, 16) Aˬ geu jeˬ nga, aˬ geu ngeh yamˬ˗ahˇ nga, yaw kʼaˆ˗ehˇ lawˬ haw laˇ nya˗eu lehˇ ya shaˇ noeˬ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, gʼaˬ doeˇ doeˇ ngeh yamˬ˗ahˇ laˬ? Maˬ ngeuˇ naˇ, uˬ ciꞈ paw aˇ yamˬ˗ahˇ laˬ? Lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya puˬ naˇ, aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗eu lehˇ maˬ keuˆ laˇ mi naˆ˗ehˇ lehˬ hmˬ taˬ. Yaw muiˬ˗ehˇ lehˬ hmˬ taˬ nya˗eu aˇ yamˬ naˇ, lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ maˬ puˬ le siˬ ngeh meh.—Dawˬdaˬ 22:3.

17. Aˬ dui Yoˇsehˆ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ neh aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga? (Aˇdahˬbeh˗eu 39:7-9) (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

¹⁷ Pawˇtiˇpaˬ˗euˬ miˬ zaˬ muˇ juˇ juˇ laˇ ngeh, Yoˇsehˆ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗euˬ nga? Tiˬ poˆ tehꞈ˗ehˇ yaw tsehˆ tsehˆ lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 39:7-9-ahˇ gui.) Heu naˇ, aˬ jeˬ˗ahˇ bi mawˇ laˇ˗eu nga? Heu gaˇ haw ngeh, Yoˇsehˆ lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ ya puˬ mi naˆ˗ehˇ aˬ cawˬ˗euˬ miˬ zaˬ nehˬ˗ehˇ joe˗eu heu naˇ yaw bahˬ jeˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ siˬ nya taˬ dzeuˇ˗euˬ lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Teu gaˇ duˇ ni aˬ dui jiˇ lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ ya puˬ mi naˆ˗ehˇ tsaˬ˗eu jeˬ mˇ ma lehˇ ya noeˬ tsehˆ taˬ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ naˇ, lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh, noeˬ tsehˆ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ mˇ˗eu yaw awˬ meh.

Aˬ myah luꞈ yawˬ haˇ yawˬ ha “pyehˆ tseˇ haw˗awˬ”

18. Shiˬ shaˬ jiˇ˗euˬ nui kʼahˇ˗ahˇ deuˆ gʼaˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ jeˬ paˇ jahˇ nya nga siˬ? (2 Gawˇliˬtu 13:5)

¹⁸ Shiˬ shaˬ jiˇ˗euˬ nui kʼahˇ˗ahˇ deuˆ ceh ceh nya˗eu gʼaˇ duˬ, yawˬ ha aˬ joˆ˗ehˇ pyeuꞈ luꞈ nya lehˇ tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ yawˬ haˇ yawˬ ha “pyehˆ tseˇ haw˗awˬ.” (2 Gawˇliˬtu 13:5-ahˇ gui.) Yawˬ ha˗euˬ nui noeˬ nui ma hawˇ˗eu mˇ jeˬ shaˇ kawˆ˗ahˇ tiˬ kʼehˬ maˬ taˬ pyehˆ tseˇ˗awˇ, kʼaˇ loˬ˗eu loꞈ˗ehˇ laˆ poˆ laˆ paˇ mˇ. Yaw jeˬ ma jeˬ, lawˬ haw laˇ˗eu tiˬ jeˬ na˗ahˇ laꞈ maˬ daˬ ni jahˇ nya˗euˬ kʼawꞈ, ‘Teu loꞈ˗ehˇ jahˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ, aˇ yamˬ aˇ naˆ ni ga leˇ nya?’ lehˇ shaˇ noeˬ haw. Lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ laˬ maˬ daˬ ni taˆ lehˇ maˬ jahˇ nya˗euˬ naˇ, yawˬ ha˗ahˇ iˬ baˇ taˬ taˬ. Nyaˆ taꞈ poˆ heu naˆ maˬ tseˇ jahˇ muiˬ nya ni lehˬ hmˬ taˬ. Yaw jeˬ ma jeˬ, yawˬ ha˗ahˇ heu loꞈ˗ehˇ naˇ haˬ. ‘Maˬ muiˬ˗eu nui noeˬ ahˇ laˇ shaw˗euˬ naˇ, ngaˇ yaw beh poˆ naˆ maˬ tseˇ kawˇ ma˗ehˇ yuˇ doˆ dzeh nya miˇ˗a laˬ? Ngaˬ neh tseˇ˗euˬ byawˬ gʼa muˆ gʼa˗eu jeˬ ngaˬ˗ahˇ lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ deuˆ˗eu paˇ bi shaˬ dzehˬ laˇ nya laˬ? Maˬ muiˬ˗eu aˇ baˇ deuˬ mawˇ laˇ naˇ, ngaˇ taˆ lehˇ yawˬ paw yawˬ ciˬ pyawˇ miˇ˗a laˬ? Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsaˬ˗eu dawˇ˗eu zahˇ˗ahˇ caw teh˗eu gʼaˇ duˬ yaw kʼaˆ˗ehˇ ya leh jeh kʼawꞈ, kʼaˇ muiˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh lehˇ ngaˇ jah miˇ˗a laˬ?’—Ja ceuˬ 101:3.

19. Yaw lehˬ ciˆ liˇ cawˆ lawˇ deuˬ, shiˬ shaˬ jiˇ˗euˬ nui kʼahˇ˗ahˇ deuˆ ceh ceh gaˇ aˬ joˆ˗ehˇ paˇ bi shaˬ dzehˬ laˇ˗eu nga?

¹⁹ Yawˬ ha˗ahˇ pyehˆ tseˇ ngeh kʼaˇ ngeuˇ˗eu jeˬ˗ahˇ taˬ dehˬ lehꞈ. Jaˇliꞈ˗ahˇ “Nui ma loꞈ˗ehˇ laꞈ gʼoꞈ baw˗eu tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ jaˆ˗a. Yaw cawˆ myaˬ˗eu miˇ neh maˬ laˆ muiˬ geuꞈ nya˗a” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Yeˬlaˬmiˇ 17:9) Yeˬsuˇ “maˬ muiˬ maˬ jaˬ˗eu nui noeˬ deuˬ” nui ma˗ahˇ neh doˆ laˇ˗eu meh lehˇ jiˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 15:19) Yaw jeˬ ma jeˬ, maˬ muiˬ˗eu aˇ baˇ haw dzaw taˬ˗euˬ gaˇ neh byehˇ nya˗euˬ tiˬ gʼaˬ, aˇ yamˬ myahˇ laˇ ngeh aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ laˇ nya˗eu nga? ‘Mehˬ tsoeˬ lehˆ jiˇ taˬ˗euˬ aˇ baˇ jiˇ maˬ ngeuˇ gaˇ, yuꞈ taꞈ jawˇ taꞈ˗eu nui ma bi laˇ˗eu aˇ baˇ haw˗eu tehꞈ neh˗aˬ, jeˬ˗i maˬ ngeuˇ paˬ leˇ’ lehˇ noeˬ laˇ nya˗eu meh. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, shaˇ shaˇ noeˬ˗euˬ tehꞈ neh˗aˬ, laꞈ maˬ keuˆ˗iˇ gaˇ jeˬ˗i maˬ ngeuˇ paˬ leˇ lehˇ noeˬ laˇ nya˗eu meh. Teu loꞈ˗ehˇ noeˬ˗eu teu naˇ, ‘shiˬ shaˬ jiˇ˗euˬ nui loˆ poˆ’ luꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. (Loˇmaˆ 13:14) Aˬ dui teu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu mˇ jeˬ shaˇ kawˆ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ yahˇ nya˗eu nga? Huiˬ˗eu iˬ baˇ mˇ˗eu aˇ tiˆ˗ahˇ bi le keuˆ nya˗eu yaw lehˬ ciˆ liˇ cawˆ lawˇ deuˬ˗ahˇ keuˆ ni maˬ mˇ˗eu gʼaˇ duˬ saˇ tiˇ ya taˬ˗eu meh.b Maˬ muiˬ˗eu jeˬ mˇ˗eu gʼaˇ duˬ, kʼaˇ ngeuˇ˗eu jeˬ˗ahˇ dehˬ lehꞈ˗eu “maˬ muiˬ maˬ jaˬ˗eu nui noeˬ deuˬ”˗ahˇ yahˇ.

20. Aˬ dui mehˬ hu paw aˬ jeˬ˗euˬ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ jaˆ˗eu nga? Nymˬ˗mˇ neh caw ba˗eu jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ za luꞈ˗eu nga?

²⁰ Aˬ dui neh ya siˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ deuˆ gʼaˬ nya ni Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ caw ba nehˬ nya meh. Kʼoeˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ baˬ da neh aˬ dui miˇ shuiꞈ˗ahˇ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ gʼeh˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ jaˆ˗eu ma. Teu ngeh aˬ dui shiˬ shaˬ jiˇ˗euˬ nui kʼahˇ nehˬ˗ehˇ deuˆ ceh ceh˗eu maˬ paˇ loˬ ni Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ nya˗eu miˇ neh laˬ kʼaˬ ya cehˇ˗eu meh. Aˇ yamˬ teu maˬ keuˆ le˗euˬ siˬ kʼoeˇ kʼawꞈ, aˬ dui shiˬ shaˬ jiˇ˗euˬ nui kʼahˇ˗ahˇ deuˆ behˬ nya˗awˇ, mehˬ hu paw˗euˬ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ jaˆ˗eu lehˇ jah ziꞈ nya meh. Aˬ dui neh leh jeh˗euˬ jeˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ guiˬ lahˬ biꞈ˗eu miˇ neh aˬ dui teu˗ahˇ gʼaˬ leˇ˗eu yaw duˬ baw meh.