Tsawˇ mawˬ aˇ yamˬ˗ahˇ laˬ kʼaˬ tiˬ cehˇ dehꞈ

1-2. Aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ joˆ˗ehˇ haw˗eu nga? (Ja ceuˬ 92:12-14; sahˬ boꞈ baˆ kʼoˆ˗euˬ aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

Tiˬ deuˬ na tsawˇ mawˬ mawˬ laˇ gaˇ ya leˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ tiˬ deuˬ na aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ gaˇ guˆ˗eu meh. Tsehˇ kahˇ pyuˇ dahˬ beh laˇ ngeh ngehˬ˗ehˇ dzehˬ aˬ cawˬ mawˇ gaˇ guˆ˗eu miˇ neh, nah doˆ le ngeh tsehˇ kahˇ yaw pyuˇ gʼeu dzeh˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ tiˬ jeˬ gʼeh nehˬ˗iˬ maˬ behˬ leˇ nya ngeh tiˬ jawˇ yawˬ ha mawˬ˗iˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ya ha geuꞈ˗eu meh. Heu gaˇ haw ngeh aˬ dui aˇ naˆ ni leh jeh kʼawꞈ, mawˬ˗iˇ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ cehˆ dzeuˇ nya nga lehˇ siˬ laˇ˗eu meh.

² Mˬ taˆ Aˬda tawˇ neh, saˇ jaˇ ziꞈ˗eu aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ haw˗eu nga? (Dawˬdaˬ 16:31) Aˇ paꞈ nyoeˇ jawꞈ ni aˇ siˬ sahˇ dui dui˗eu aˇ bawˇ loꞈ˗ehˇ haw˗eu meh. (Ja ceuˬ 92:12-14-ahˇ gui.) Aˬ jeˬ miˇ neh nga? Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ aˇ bawˇ deuˬ naˇ, aˇ bawˬ gʼawˬ loe ni iˇ˗awˇ, uˬ pyaˬ uˬ laꞈ zawˇ˗ehˇ haw muiˬ paˬ˗ehˇ iˇ byaˆ gʼeh˗eu uˬ taꞈ, aˇ siˬ aˇ yehˆ jiˇ zawˇ˗ehˇ haw muiˬ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Jaˬpaˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ˗euˬ gʼehˬ aˇ bawˬ˗ahˇ haw nya meh. Gʼehˬ aˇ bawˬ tiˬ deuˬ na˗aˬ, tiˬ heˇ kʼoꞈ dzehˬ˗iˇ taˬ˗awˇ, yaw duiˇ ma˗ehˇ haw muiˬ˗eu meh. Aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ aˇ bawˇ teu deuˬ loꞈ˗ehˇ duˇ ni, aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ jiˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ mehˬ shi yaw duiˇ ma˗ehˇ haw muiˬ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ tsehˇ kahˇ pyuˇ laˇ gaˇ tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu, kamˬ coeˇ oˇ coeˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ laꞈ˗euˬ gaˇ haw mawˇ˗awˇ, aˇ poeˬ taˬ bawˬ˗eu meh.

3. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ neh noeˬ taˬ˗eu jeˬ mˇ pyeuꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ taˬ˗euˬ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ zmˬ˗eu nga? Yaw jeˬ ma jeˬ ehˇ haw.

³ Tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ miˇ neh, Yeˬhawˇbaˬ Miˬyehˇ˗euˬ mehˬ shi aˇ poeˬ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ paˇ baw˗euˬ lehˇ maˬ ngeuˇ˗a.a Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ neh noeˬ taˬ˗euˬ jeˬ mˇ byah˗eu gʼaˇ duˬ, myaˬ myaˬ ni naˇ aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ zmˬ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Yeˬhawˇbaˬ Saˬlaˇ˗ahˇ aˬ li tiˬ li ya baw˗awˇ, aˬ li teu gʼaˬ˗ahˇ neh tsawˇ jeuˬ jeuˬ ma pyeuꞈ laˇ˗awˇ, teu gaˇ neh Meˬsiˇya doˆ laˇ meh lehˇ ehˇ nehˬ ngeh, Saˬlaˇ zaˬ baw˗eu yamˬ dzeuˇ˗iˇ taˬ˗euˬ meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 17:15-19) Moˇseˬ jiˇ, aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ gaˇ hawˇ˗eu Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ Iˇjiˇtuˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ neh kuˇ doˆ˗eu gaˇ za˗euˬ meh. (Doˆ˗iˇ˗eu 7:6, 7) Gʼaˬ kʼehˇ Yoˇhaˬ jiˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ sheuˬ gʼeh˗eu laꞈ kʼoeˇ Jaˇliꞈ ngaˬ dmˬ˗ahˇ boꞈ ngeh, aˇ kʼoꞈ yaw kʼaˆ˗ehˇ kʼawˆ laˇ taˬ shaw˗euˬ meh.

4. Dawˬdaˬ 15:15-ahˇ haw ngeh, aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ ya puˬ˗eu shaˬ zahˬ˗ahˇ ciˬ daˬ coeˇ ni caw ba nehˬ˗eu jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

⁴ Tsawˇ mawˬ mawˬ le ngeh tsawˇ haˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ shaˬ zahˬ gʼawˬ mya jeˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ˗eu meh. Mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ “Tsawˇ mawˬ mawˬ le ngeh tsawˇ haˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ heu naˇ, yaw awˬ maˬ ngeuˇ nya” lehˇ ehˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui tsawˇ mawˬ mawˬ le ngeh shaˬ zahˬ deuˬ˗ahˇ ya puˬ kʼawꞈ, aˬ myah luꞈ laˬ kʼaˬ cehˇ ni caw ba nehˬ nya meh.b (Dawˬdaˬ 15:15-ahˇ gui.) Aˬ dui heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ aˬ myah luꞈ laˬ kʼaˬ cehˇ nya ni aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu lehˇ mehˬ nehˬ taˬ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ hawˇ˗eu aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya nga lehˇ haw ma. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui tsawˇ mawˬ mawˬ le ngeh aˬ jeˬ baˬ da neh laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu yaw shaˬ nga lehˇ jeˬ hu haw ma.

Tsawˇ mawˬ deuˬ˗euˬ shaˬ zahˬ

5. Tsawˇ mawˬ deuˬ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh gʼaˬ baˬ laˇ nya˗eu nga?

⁵ Tsawˇ mawˬ deuˬ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh gʼaˬ baˬ laˇ nya˗eu nga? Aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ nymˬ˗mˇ naˇ, yaw beh ba mˇ nya˗euˬ loꞈ˗ehˇ maˬ paˇ mˇ nya˗euˬ miˇ neh gʼaˬ baˬ leˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Aˬ yawꞈ maꞈ noeˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ mˇ keuˆ nya˗euˬ aˇ yamˬ˗ahˇ noeˬ mawˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. (Dawˬtsoˆ 7:10) Mehˇ nmˇ Luˇbiˬ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Aˬ kuiˇ aˬ laꞈ naˇ˗eu miˇ neh yaw muiˬ˗ehˇ maˬ cawˬ ja nya nya. Teu miˇ neh mehˬ tsoeˬ lawˬ muˇ dm˗eu jiˇ zawˇ˗ehˇ shaˬ nya. Kuiˇ bahˬ bahˬ˗eu aˬ kuiˇ jiˇ maˬ baꞈ diˇ coeˇ nya. Laꞈ noeˇ laꞈ ma naˇ˗awˇ kuiˇ tsuiꞈ laꞈ tsuiꞈ puˬ˗eu miˇ neh, gaˇ yaw nyiˇ tiˬ hmˬ˗ahˇ keuˆ ni maˬ mˇ nya nya.” Beˬdeˬlaˇ˗ahˇ mˇ yaꞈ˗euˬ mehˇ nmˇ Hehˬloˬ jiˇ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Ngaˬ˗ahˇ heu loꞈ˗ehˇ keuˆ le shaw mehˬ laˬ leˇ heu, maˬ jah coeˇ nya. Tiˬ poˆ na, yawˬ haˇ yawˬ ha gʼaˬ tiˬ pawꞈ˗iˬ maˬ za laˇ nya. Ngaˇ yaw nyiˇ ngeh mui niˇ gʼa cehˇ cehˇ˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ ma. Ngaˬ˗ahˇ beˇsuiꞈ˗bawˬ mui niˇ gʼa gaˇ zawˇ˗ehˇ ya leˇ nya. Kʼoeˇ ngeh aˬ cawˬ deuˬ ngaˬ˗ahˇ ‘Hehˬloˬ˗ahˇ baw duiˇ biꞈ keuˆ nehˬ naˇ, aˬ dui gʼaˬ leˇ shaw meh’ lehˇ ja ceuˬ nehˬ laꞈ˗eu meh. Nymˬ˗mˇ naˇ baw duiˇ jiˇ maˬ paˇ biˬ diˇ nya miˬ˗a.”

6. (a) Tsawˇ mawˬ deuˬ aˬ jeˬ jeˇ baˬ da neh nui ma gʼaˬ paˇ baˬ nya nga siˬ? (b) Tsawˇ mawˬ deuˬ lawˬ liˬ lawˬ muˇ yeuꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh ngaˇ siˬ laˬ lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ tsehˆ nya˗eu nga? (Heu dmˬ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ “Ngaˇ lawˬ liˬ yeuꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh ngaˇ siˬ laˬ?” lehˇ ehˇ˗eu kawˆ˗ahˇ haw.)

⁶ Aˬ cawˬ deuˬ˗ahˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ ya gʼoe laˇ˗eu miˇ neh kʼawꞈ nui ma gʼaˬ baˬ laˇ nya˗eu meh. Tiˬ gʼaˬ paˬ neh aˬ myah luꞈ ya bi ngehˬ gʼeh bo saˆ laˇ ngeh maˬ ehˇ, zaˬ deuˬ˗euˬ iˇ kahˇ˗ahˇ ya jawˇ˗iˇ ngeh maˬ ehˇ, heu loꞈ˗ehˇ gʼeh ngeh ngehˬ˗ehˇ dzehˬ gʼaˬ baˬ laˇ nya meh. Maˬ ngeuˇ naˇ, jawˇ saˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ doˆ˗eu miˇ neh maˬ ehˇ, myaˆ nuiˆ maˬ muiˬ˗eu miˇ neh maˬ ehˇ, yawˬ ha˗euˬ lawˬ liˬ neh yawˬ ha kʼaˇ iˇ mawꞈ gaˇ yaw kawˇ ma˗ehˇ maˬ paˇ iˇ nya˗euˬ miˇ neh gʼaˬ baˬ laˇ nya meh. Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu nui deuˬ, tsawˇ haˬ heu gʼaˬ yawˬ ha˗euˬ uˬ kʼawˇ yawˬ ha piˇ ngaˇ siˬ laˬ, tiˬ gʼaˬ tehꞈ˗ehˇ jawˇ nya ngaˇ siˬ laˬ, lawˬ liˬ lawˬ muˇ tiˬ gʼaˬ tehꞈ˗ehˇ yeuꞈ nya ngaˇ siˬ laˬ lehˇ haw˗awˇ nawˬ˗euˬ aˇ poeˬ˗ahˇ maˬ daˇ tsehˆ˗a. Yeˬhawˇbaˬ nawˬ˗euˬ nui noeˬ nui ma˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ siˬ nya˗eu meh. Aˬ yawꞈ˗ahˇ hawˇ˗eu nui jah taꞈ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ nawˇ aˇ naˆ ni gaˬ˗eu lehˇ jiˇ siˬ nya˗eu meh. Heu naˇ Yeˬhawˇbaˬ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.—1 Saˬmeuˬlaˆ 16:7.

7. Aˬmaˬgeˬdoˬ oe ngeh keuˆ maˬ paˇ ya dehꞈ keuˆ ngaˇ lehˇ noeˬ laˇ˗awˇ gʼaˬ baˬ laˇ ngeh, aˬ jeˬ˗ahˇ noeˬ mawˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?

⁷ Aˬmaˬgeˬdoˬ oe gaˇ maˬ paˇ ya dehꞈ keuˆ ngaˇ lehˇ noeˬ˗awˇ neh jiˇ gʼaˬ baˬ laˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Teu ngeh, Yeˬhawˇbaˬ haiˬ miˇ tsaˬ heu˗ahˇ aˇ saˬ saˬ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ jeˬ miˇ neh nui ma gʼawˬ mahˇ ni taˬ˗awˇ dawˬ luꞈ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ noeˬ mawˇ. (Iˇsaˬyaˇ 30:18) Yeˬhawˇbaˬ yawˬ ngehꞈ˗ehˇ dawˬ luꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Dzaˇ˗i tsawˇ haˬ gʼawˬ mya ni˗ahˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ bi siˬ nya laˇ˗awˇ, uˬ duˬ bi tahˬ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ kawˬ˗aˬ biꞈ nehˬ mawꞈ˗eu miˇ neh dawˬ luꞈ˗eu meh. (2 Beˬtuˆluˆ 3:9) Teu miˇ neh nui ma gʼaˬ baˬ laˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ nui ma mahˇ˗eu baˬ da neh aˇ saˬ saˬ˗eu maˬ keuˆ le˗eu siˬ kʼoeˇ, dzaˇ˗i tsawˇ haˬ aˇ myaˆ ni muiˬ˗eu jeˬ za˗eu nga lehˇ noeˬ mawˇ haw. Muiˬ˗eu jeˬ za˗eu teu deuˬ laꞈ kʼoeˇ, nawˬ˗euˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ deuˬ na ahˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh.

8. Aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗awˇ jawˇ saˇ maˬ doˆ ngeh, aˬ joˆ˗ehˇ pyeuꞈ laˇ nya˗eu nga?

⁸ Zaˬ guˬ tsawˇ mawˬ maˬ ehˇ, jawˇ saˇ maˬ doˆ ni pyeuꞈ laˇ ngeh, ngehˬ paˬ˗ehˇ maˬ gʼeh˗eu jeˬ ngehˬ laˇ nya˗awˇ, mˇ paˬ˗ehˇ maˬ gʼeh˗eu jeˬ mˇ laˇ nya˗eu meh. (Dawˬtsoˆ 7:7; Yaˬkoˆ 3:2) Yaw jeˬ ma jeˬ, saˇ jaˇ ziꞈ˗eu Yawˇbaˆ shaˬ zahˬ naˇ gawˇ ya daˬ luꞈ ngeh, “dawˬ kʼaˆ ngehˬ”˗euˬ meh. (Yawˇbaˆ 6:1-3) Kʼoeˇ uˬ taꞈ, jawˇ saˇ maˬ doˆ˗eu baˬ da neh maˬ ehˇ, ya dawˇ luꞈ˗eu jaˆ gʼaˬ jaˆ luˇ deuˬ baˬ da neh maˬ ehˇ, aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ deuˬ yawˬ ha nehˬ˗ehˇ maˬ tsaˬ leˇ˗eu dawˬ deuˬ ngehˬ nya tmˇ nya˗awˇ, mˇ nya shaˇ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ ni, aˬ yawꞈ maꞈ jiˇ aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ gaˇ jawˇ saˇ maˬ doˆ gaˇ dehˬ lehꞈ˗awˇ, aˬ cawˬ deuˬ˗ahˇ toˇ˗eu, ngehˬ deuˬ˗eu jeˬ maˬ ya bi pyeuꞈ˗a. Yawˬ ha ngehˬ lehˬ tmˇ lehˬ˗awˇ, dawˬ kʼaˆ ngehˬ˗euˬ siˬ nya naˇ, yaw kawˇ ma˗ehˇ tahˬ shaˇ kʼoꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh.—Maꞈtehˬ 5:23, 24.

Laˬ kʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ cehˇ nya˗eu nga?

9. Aˬ dui aˬ cawˬ neh caw ba nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh ha geuꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

⁹ Aˬ cawˬ neh caw ba nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ha geuꞈ. (Gaˬlaˬtiˆ 6:2) Aˬ cawˬ neh caw ba nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ha geuꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, dahˬ beh ngeh yaw shaˬ kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Mehˇ nmˇ Gehˇtoˬ “Yawˬ ha baˬ da neh aˬ cawˬ˗ahˇ kʼaˆ behˆ maˬ bi kah mawꞈ˗eu miˇ neh, tiˬ poˆ na˗aˬ, caw ba˗eu jeˬ maˬ ha geuꞈ mawꞈ nya. Yawˬ ha˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ laˆ paˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ, caw ba˗eu jeˬ loˬ˗eu lehˇ nui ma maˬ huiˬ ni ha geuꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, yaw kʼaˆ˗ehˇ ya leh jeh˗euˬ ma” lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ cawˬ neh caw ba nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ha geuꞈ˗eu heu naˇ, biꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ neh za˗euˬ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ maꞈ za ni gaˇ ma pah dahˇ nehˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. (Gʼaˬkʼehˇ 20:35) Nawˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ maꞈ aˇ naˆ ni gaˬ˗awˇ, aˇ naˆ ni ngehˬ gʼeh˗eu lehˇ ya mawˇ ngeh, nawˬ˗ahˇ laˬ kʼaˬ cehˇ laˇ˗eu meh.

10. Aˬ dui guiˬ lahˬ huiˬ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu aˬ jeˬ miˇ neh ngehˇ paˬ˗ehˇ maˬ gʼeh˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

¹⁰ Guiˬ lahˬ huiˬ˗eu lehˇ mˇ mawˇ. (Gawˇlawˇsehˇ 3:15; 1 Teˇsaˬloˇni 5:18) Aˬ cawˬ deuˬ yawˬ ha˗ahˇ tiˬ jeˬ jeˬ mˇ nehˬ laꞈ ngeh, nui ma laꞈ kʼoeˇ guiˬ lahˬ huiˬ kʼawꞈ guiˬ lahˬ huiˬ miˇ˗a lehˇ maˬ ya ehˇ nehˬ˗euˬ kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ maˇ diˇ naˇ, uiˇ law haˬ law˗ehˇ guiˬ lahˬ huiˬ miˇ˗a lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ tehꞈ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ laˬ kʼaˬ cehˇ leˇ dui dui˗eu meh. Beˬdeˬlaˇ˗ahˇ aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ haw saˆ˗eu mehˇ nmˇ Leˇaˬ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Ngaˇ bo saˆ nehˬ luꞈ˗eu aˬ piˬ tiˬ gʼaˬ guiˬ lahˬ huiˬ˗eu sahˬ boꞈ aˬ myah luꞈ boꞈ nehˬ laꞈ˗eu meh. Aˬ jeˬ boꞈ taˬ˗euˬ maˬ siˬ lehˇ zawˇ˗ehˇ gui mawꞈ law nya. Sahˬ boꞈ naˇ, yaw nymˇ nymˇ lehˇ boꞈ taˬ˗euˬ tehꞈ meh. Ehˇ kʼawꞈ ni laˬ kʼaˬ cehˇ laˇ˗eu lehˇ miˇ˗a. Ngaˬ neh caw ba nehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ aˇ poeˬ aˇ naˆ ni taˬ bawˬ˗eu lehˇ ya siˬ˗eu miˇ neh.”

11. Aˬ cawˬ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

¹¹ Aˬ cawˬ deuˬ˗ahˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh caw ba nehˬ. Aˬ cawˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ noeˬ keuˆ nehˬ naˇ, aˬ cawˬ˗ahˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh caw ba nehˬ naˇ, yawˬ ha˗euˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ maˬ paˇ haw tsoˆ laˇ˗eu meh. Ehˇpa˗li kaˆ paw˗euˬ dawˬ daˬ tiˬ hmˬ˗ahˇ aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ deuˬ naˇ, nui gahˇ biꞈ˗awˇ, muiˬ˗eu sahˬ boꞈ deuˬ tiˬ byah ni ahˇ˗eu sahˬ boꞈ taˬ duˬ nehˬ˗ehˇ duˇ leˇ˗eu meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ paˇ dmˬ teu˗ahˇ maˬ gui naˇ, tiˬ jeˬ˗iˬ gaˇ dahˇ maˬ tsoeˬ˗a. Teu miˇ neh “Cah nya˗eu sahˬ boꞈ taˬ duˬ” loꞈ˗ehˇ, zaˬ guˬ deuˬ˗ahˇ yawˬ ha˗euˬ zaˬ siˬ nui gahˇ hawˇ˗eu puˬ haw mawˇ haw laꞈ˗euˬ jeˬ ya bi paˆ nehˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ jiˇ ya siˬ ni naˇ haˬ˗eu jeˬ ya zmˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ ngehˬ gaˇ yaw muiˬ˗ehˇ ya naˇ haˬ nehˬ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsaˬ˗eu dawˇ˗eu zahˇ˗ahˇ dehꞈ caw˗eu miˇ neh aˬ joˆ˗ehˇ muiˬ˗eu jeˬ za˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ jiˇ aˬ joˆ˗ehˇ za nya˗eu lehˇ ya dzawˇ nehˬ meh. Nawˬ˗euˬ baˬ da neh zaˬ guˬ deuˬ gʼaˬ ahˇ leˇ gaˇ ya mawˇ ngeh, nawˬ˗ahˇ jiˇ laˬ kʼaˬ cehˇ laˇ˗eu yaw duˬ baw meh.—Ja ceuˬ 71:18.

12. Iˇsaˬyaˇ 46:4-ahˇ Yeˬhawˇbaˬ aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ aˬ jeˬ˗euˬ saˇ jaˇ biꞈ taˬ˗euˬ nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

¹² Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ nehˬ laꞈ lehˇ shaˇ. Nawˬ˗ahˇ gʼawˇ mawˇ paw hawˇ˗eu nui ma paw gʼaˬ doeˇ doeˇ laˇ˗eu baw kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ naˇ, “gʼaˬ doeˇ doeˇ˗awˇ gʼaˬ baˬ˗eu maˬ baw˗a.” (Iˇsaˬyaˇ 40:28) Yeˬhawˇbaˬ maˬ jiˇ leˇ nya˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ baoˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ zmˬ˗eu nga? Aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu heu neh jiˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ baoˬ˗ahˇ zmˬ˗eu tiˬ jeˬ pyeuꞈ meh. (Iˇsaˬyaˇ 40:29-31) Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ caw ba nehˬ ma lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ meh. (Iˇsaˬyaˇ 46:4-ahˇ gui.) Yeˬhawˇbaˬ aˬ myah luꞈ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu meh. (Yawˇshuˆ 23:14; Iˇsaˬyaˇ 55:10, 11) Nawˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nui gaˬ hawˇ˗eu caw ba nehˬ luꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ ya mawˇ ngeh, laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu yaw duˬ baw meh.

13. 2 Gawˇliˬtu 4:16-18-ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, aˬ dui aˬ jeˬ˗ahˇ maˬ ya ngehˇ˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

¹³ Nawˇ ya puˬ luꞈ˗eu gaˇ kawˆ tiˬ kʼehˬ jaˆ˗eu tehꞈ meh lehˇ noeˬ taˬ. Nawˇ ya puˬ˗eu shaˬ zahˬ aˇ naˆ ni kʼaˆ kʼawꞈ, tiˬ kʼehˇ laˇ kʼehˬ jaˆ˗eu tehꞈ meh lehˇ noeˬ taˬ naˇ, kamˬ daˬ coeˇ˗eu gʼaˇ duˬ awˬ dzehˬ laˇ meh. Tsawˇ mawˬ mawˬ˗eu jeˬ hawˇ˗eu jawˇ saˇ maˬ doˆ˗eu jeˬ, tiˬ kʼehˇ laˇ kʼehˬ jaˆ˗eu tehꞈ meh lehˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ kamˬ taˬ˗euˬ meh. (Yawˇbaˆ 33:25; Iˇsaˬyaˇ 33:24) Teu miˇ neh nawˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ mehˬ hu paw muiˬ dui dui˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ jaˆ˗eu miˇ neh laˬ kʼaˬ cehˇ nya meh. (2 Gawˇliˬtu 4:16-18-ahˇ gui.) Aˬ cawˬ deuˬ nawˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu nga?

Aˬ cawˬ deuˬ caw ba nehˬ nya˗eu jeˬ

14. Aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ deuˬ jawˇ gaˇ gʼa iˇ˗eu, naˬ gaˬ ngehˬ gʼeh˗eu, aˬ jeˬ miˇ neh aˇ yeˇ huiˬ˗eu nga?

¹⁴ Aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ jawˇ gaˇ tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ iˇ, naˬ gaˬ jiˇ ngehˬ cawˬ nehˬ. (Heˬbyehˇ 13:16) Aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ deuˬ tiˬ gʼaˬ tehꞈ˗ehˇ gʼawˬ shaˇ shaˬ˗ehˇ gʼeh nya˗eu meh. Iˇ kahˇ tehꞈ˗ehˇ ya jawˇ˗eu mehˇ nmˇ Kaˬmiˇ˗oˬ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Mˬ bya laˇ˗awˇ, uˬ ciꞈ ciꞈ le ngeh keuˆ ni iˇ kahˇ laꞈ kʼoeˇ tehꞈ˗ehˇ ya jawˇ˗eu miˇ neh nymˇ gawˬ gawˬ˗eu lehˇ miˇ˗a. Ngaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ heu naˇ, kuˆ laꞈ kʼoeˇ bi kaꞈ lahˇ taˬ˗euˬ aˇ laˬ jaˬ shiˇ shiˇ mawˬ loꞈ˗ehˇ miˇ˗a. Yawˬ haˇ yawˬ ha gʼaˬ tiˬ pawꞈ˗iˬ maˬ za laˇ nya.” Tsawˇ mawˬ deuˬ jawˇ gaˇ gʼa iˇ˗eu heu naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ gaˬ˗awˇ, aˇ poeˬ taˬ baw˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Nawˇ tsawˇ mawˬ tiˬ gʼaˬ jawˇ gaˇ naˬ gaˬ ngehˬ gʼeh ma, dawˬ deh gʼa˗iˇ ma lehˇ noeˬ haw˗euˬ kʼawꞈ, noeˬ miˇ maˬ tsaˬ ni pyeuꞈ haw˗euˬ paˬ. Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ gaˇ myaˬ˗eu nmˇ ngeuˇ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ jawˇ gaˇ gʼa iˇ˗eu “dawˬ tawˆ luꞈ laꞈ kʼoeˇ muiˬ dzehˬ˗eu jeˬ” heu˗ahˇ mˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu jeˬ naˇ, aˬ jeˬ nga? (Piˇliˇpiˆ 1:10) Tsaˬ laˇ ngeh cu haw˗iˇ ma lehˇ maˬ ngeuˇ˗eu, diˇ daˬ˗ehˇ gʼa iˇ˗eu lehˇ ya lehˬ hmˬ˗eu meh. Sahˬ boꞈ boꞈ nehˬ˗awˇ naˬ gaˬ ngehˬ cawˬ nehˬ˗eu gʼaˇ duˬ, kʼoꞈ toꞈ la toꞈ˗ahˇ aˇ yamˬ boꞈ taˬ nya meh.

15. Tsawˇ mawˬ deuˬ hawˇ˗eu zaˬ guˬ deuˬ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ aˬ jeˬ jeˇ jahˇ nya˗eu nga?

¹⁵ Zaˬ guˬ deuˬ aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ aˬ jeˬ ngehˬ nehˬ˗awˇ, aˬ jeˬ ya mˇ nehˬ˗eu lehˇ maˬ siˬ nya˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ ni nawˇ aˇ dzehˬ dzeuˇ ni kʼahˬ lahˇ˗eu maˬ loˬ˗a. Aˬ yawꞈ˗euˬ muiˬ˗eu cawˬ pyeuꞈ nehˬ naˇ gʼaˬ meh. (Dawˬdaˬ 17:17) Mehˬ bawˬ aˇ dahˬ maˬ beh laˇ mi naˆ˗ehˇ maˬ ehˇ, mehˬ bawˬ jiˇ leˇ ngeh maˬ ehˇ, aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ. Aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ Jaˇliꞈ aˬ geu deuˆ˗ahˇ ya leˇ dzehˬ nya lehˇ naˇ haˬ nya˗awˇ, maˬ ngeuˇ naˇ nyiˇ ngeh laˬ kʼaˬ cehˇ yaꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ bi ja nya meh. Kʼoeˇ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ cawˬ˗awˇ JW tiˬbiˬ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ haw nya meh. Aˬ yawꞈ maꞈ maˬ jahˇ nya˗eu jeˬ jahˇ nehˬ nya meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, naˬ gaˬ hawˇ˗eu tehˇbeˬ˗leꞈ lawˬ muˇ amˇde jahˇ nehˬ nya˗awˇ, maˬ ngeuˇ naˇ aˇ maꞈ aˇ muˇ˗euˬ doˆ saˬ saˬ laˇ˗euˬ paˇ dmˬ deuˬ jiˇ daoˇloˆ nehˬ nya meh. Mehˇ nmˇ Kehˇlawˬ “Aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ cawˬ˗awˇ, yawˬ ha ya leˇ˗eu jeˬ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ mˇ nya meh. Ngaˇ aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ kʼawꞈ, yaw byawˬ byawˬ lehˇ dehꞈ mawꞈ nya siˬ. Myawˬ lawˬ muˇ zeuˇ niˇ gʼa˗iˇ˗eu, laꞈ nyiˇ paw hawˬ dzaˬ˗iˇ˗eu, muiˬ˗eu jawˇ duˬ˗ahˇ gʼa˗iˇ˗eu, heu deuˬ jahˇ gaˇ ya leˇ luꞈ nya siˬ” lehˇ ehˇ˗eu meh. Maiˇlaˬ lehˇ kuˇ˗eu dzaˇ˗iˬ mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Ngaˇ cawˬ 90 kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ aˬ piˬ tiˬ gʼaˬ jawˇ˗eu ma. Nga nyaꞈ aˇ kʼoꞈ 57 kʼoꞈ beu gaˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ nga nyaꞈ uiˇ law haˬ law˗ehˇ tiˬbiˬ lawˬ muˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ haw baˇ ni gʼa˗eu miˇ neh, aˇ kʼoꞈ beu gaˇ˗eu lehˇ jiˇ maˬ paˇ noeˬ miˇ˗a. Shaˬ zahˬ puˬ ngeh jiˇ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ ja noeˬ ja sawˇ mˇ˗eu ma.”

16. Aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ saˬ laˬ gʼoˬ jawˇ gaˇ iˇ caw nehˬ˗eu heu naˇ, aˬ jeˬ miˇ neh muiˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ nga?

¹⁶ Saˬ laˬ gʼoˬ deuˬ jawˇ gaˇ iˇ ngeh iˇ caw nehˬ. Tawˬ kʼoꞈ tawˬ sha mˇ˗eu tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ jawˇ caw nehˬ˗awˬ. Teu loꞈ˗ehˇ jawˇ naˇ, saˬ laˬ gʼoˬ deuˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ ngehˬ gʼeh nehˬ˗eu meh. (Iˇsaˬyaˇ 1:17) Saˬ laˬ gʼoˬ aˬ jeˬ jeˇ ehˇ˗eu nga lehˇ noeˬ taˬ nehˬ. Boꞈ taˬ nehˬ. Luˇta lehˇ kuˇ˗eu mehˇ nmˇ aˬ piˬ tiˬ gʼaˬ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Yaw myaˬ poˆ ngaˇ tiˬ gʼaˬ tehꞈ˗ehˇ saˬ laˬ gʼoˬ jawˇ gaˇ iˇ ngeh, saˬ laˬ gʼoˬ deuˬ ngaˇ ngehˬ gaˇ yaw muiˬ˗ehˇ maˬ naˇ haˬ nehˬ laꞈ˗a. Ngaˬ˗ahˇ ‘Nawˇ tiˬ jeˬ˗i maˬ naˇ gaˇ ehˇ nga. Nawˇ aˇ dzehˬ shaˇ noeˬ dzeuˇ˗eu miˇ neh nga’ lehˇ ehˇ laˇ˗eu baw meh. Cawˬ oe caw ngeh naˇ, saˬ laˬ gʼoˬ deuˬ ngaˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ ngehˬ nehˬ mˇ nehˬ laꞈ˗eu meh. Ngaˬ˗ahˇ maˬ dah kʼawꞈ, laˆ dah˗awˇ neh leh jeh˗awˇ oe caw nehˬ laꞈ˗euˬ mehˇ nmˇ yawˬ gʼaˬ luꞈ˗ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ˗eu lehˇ miˇ˗a.”

17. Aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ nya˗eu nga?

¹⁷ Tsawˇ mawˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ mˇ. Aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ na, iˇ kahˇ doe ni maˬ tsaꞈ gaˬ˗iˇ coeˇ˗a. Toˆ˗ehˇ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ nehˬ˗ehˇ baˬ maꞈ mehˬ shi tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ tsaꞈ gaˬ nya ni lehˬ hmˬ nehˬ nya meh. Aˬ yawꞈ laˆ lawˬ˗euˬ gaˇ dzeˇ nuiˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ, nuiˇ boˆ lawˬ muˇ yuˇ gʼeh nehˬ nya meh. Aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ Jaˇliꞈ mehˬ˗iˇ gaˇ jiˇ kuˇ gʼeh nya meh. Maˬ ngeuˇ naˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ iˇ kahˇ˗ahˇ Jaˇliꞈ dzaw zaˬ kuˇ˗awˇ mehˬ˗iˇ nya meh. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ, aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ tsaꞈ gaˬ˗eu mehˬ bawˬ˗ahˇ yaw awˬ˗ehˇ gm laˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ iˇ kahˇ˗ahˇ jahˇ nya meh. Aˬ dui kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ nui gaˬ mˇ mawˇ˗awˇ yaw zeu baw gaˇ ya mawˇ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ nui kʼahˇ shiˇ meh.—Dawˬdaˬ 3:27; Loˇmaˆ 12:10.

18. Aˬ dui nyaˆ taꞈ kʼawˆ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ˗eu nga?

¹⁸ Aˬ dui neh ja sawˇ laꞈ˗euˬ loꞈ˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gaˬ˗awˇ, aˇ poeˬ taˬ bawˬ˗eu meh. Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ jiˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ gaˬ˗awˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu ma. Tsawˇ mawˬ˗euˬ aˇ yamˬ˗ahˇ yaw dehꞈ dehꞈ˗eu maˬ awˬ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ caw ba˗eu miˇ neh laˬ kʼaˬ tiˬ cehˇ dehꞈ gʼeh nya meh. (Ja ceuˬ 37:25) Kʼaˇ muiˬ˗eu dehꞈ ziˇ naˇ, dehꞈ dzeuˇ laꞈ˗euˬ zaˬ guˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ maˬ ngeuˇ ni, maˇ maˇ ni gʼeh˗eu dehꞈ˗eu jeˬ za˗eu mehˬ hu paw˗euˬ dehꞈ ziˇ pyeuꞈ meh lehˇ siˬ nya˗eu heu naˇ, nawˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu yaw duˬ baw meh. Nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, jawˇ saˇ maˬ doˆ˗eu zaˬ deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, naˇ luꞈ gawˇ luꞈ˗eu cawˬ deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, ngehˬ gʼeh bo saˆ luꞈ˗eu deuˬ tawˇ neh aˬ myah luꞈ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ za nya nga? Gaˇ kawˆ heu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ nyaˆ taꞈ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ ma.