Nawˬ˗euˬ nui gaˬ taˬ bi coꞈ˗iˇ

1, 2. (a) Maꞈtehˬ 24:12-ahˇ boꞈ taˬ˗euˬ Yeˬsuˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ zmˬ dahˬ beh˗euˬ aˬ geu deuˬ nga? (b) Gʼaˬkʼehˇ sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ aˇ hu ba˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ yawˬ ha˗euˬ gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ maˬ bi coꞈ iˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗euˬ nga? (Dahˬ beh˗eu baˇ˗ahˇ haw.)

Yeˬsuˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jawˇ ngeh “miˇ tsaˬ heu aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ yamˬ” keuˆ le˗euˬ nga lehˇ aˬ jeˬ˗ahˇ haw˗awˇ neh ya siˬ˗eu lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Yeˬsuˇ yaw myaˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ keuˆ taˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ ehˇ˗eu “Tsawˬ haˬ zaˬ˗euˬ gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ coꞈ˗iˇ tehꞈ˗a.” (Maꞈtehˬ 24:3, 12) Aˇ hu ba˗euˬ Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ deuˬ aˬ yawꞈ maꞈ Miˬyehˇ˗euˬ zaˬ lahˇ ma lehˇ ehˇ˗eu kʼawꞈ ni Miˬyehˇ˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ bi coꞈ iˇ˗euˬ meh.

² Ehˇ kʼawꞈ aˇ hu ba˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ loꞈ˗ehˇ maˬ gʼeh˗a. Aˬ yawꞈ maꞈ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ “muiˬ˗eu Yeˬsuˇ Ka li˗euˬ gaˇ kawˆ” tsaꞈ gaˬ˗awˇ Miˬyehˇ hawˇ˗eu jah˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ maˇ maˇ ni gʼeh˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ siˬ nya˗eu tsawˇ haꞈ deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ mˇ mawˇ nehˬ˗eu meh. Ka li zaˬ heu deuˬ naˇ aˬ yawꞈ maꞈ Miˬyehˇ˗ahˇ jah˗eu jeˬ maˬ bi coꞈ iˇ˗aˬ. (Gʼaˬkʼehˇ 2:44-47; 5:42) Aˇ hu ba˗euˬ Ka li zaˬ tiˬ gʼaˬ na yawˬ ha˗euˬ gaˬ˗eu jeˬ bi coꞈ iˇ˗euˬ miˇ neh gʼawˬ cawˆ cawˆ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ siˬ nya˗eu nga?

3. Ka li zaˬ˗euˬ jah˗eu jeˬ˗ahˇ bi coꞈ˗iˇ nya˗eu aˬ geu jeˬ nga?

³ Yeˬsuˇ Eˇpeˇsu meuˬ˗ahˇ jawˇ˗eu Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ “yaw beh nawˇ ngaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu loꞈ˗ehˇ nymˬ˗mˇ maˬ gaˬ” nga lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Pah mehˬ˗eu 2:4) Eˇpeˇsu meuˬ˗ahˇ jawˇ˗eu Ka li zaˬ deuˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ dawˬ peh jawˇ˗eu deuˬ˗euˬ nui noeˬ geuꞈ˗euˬ miˇ neh kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. (Eˇpeˇsu 2:2, 3) Eˇpeˇsu meuˬ˗ahˇ jawˇ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ saˇ lehˆ ni gʼeh˗eu jeˬ hawˇ˗eu pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ˗ahˇ nui jeˬ naˆ maˬ tseˇ nui ma ahˇ˗eu meh. Meuˬ heu laꞈ kʼoeˇ jawˇ˗eu tsawˇ haˬ yaw myaˬ gʼaˬ bahˬ˗eu muˆ˗eu jeˬ mˇ˗awˇ Miˬyehˇ˗euˬ zahˇ sahˇ kʼoꞈ˗ahˇ yaw zeu maˬ baw˗a. Kʼoeˇ gaˇ jawˇ˗eu deuˬ Miˬyehˇ hawˇ˗eu aˬ cawˬ˗ahˇ gaˬ˗eu naˆ maˬ tseˇ yawˬ ha˗euˬ byaw gʼa mo gʼa˗eu jeˬ˗ahˇ gaˬ˗eu meh.

4. (a) Nymˇ iˬ nah gaˬ˗eu jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ coꞈ iˇ˗eu nga? (b) Aˬ dui˗euˬ gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ ziꞈ nya ni bo saˆ nya˗eu 3 kawˆ aˬ jeˬ nga?

⁴ Yeˬsuˇ ehˇ˗eu gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ coꞈ˗iˇ˗eu heu˗aˬ nymˇ iˬ nah aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ taꞈ˗eu meh. Nymˇ iˬ nah tsawˇ haˬ zaˬ deuˬ Miˬyehˇ˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ coꞈ dui dui˗iˇ luꞈ˗awˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ pyeuꞈ laˇ˗eu gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ laˆ piˇ˗eu gʼaˇ duˬ Miˬyehˇ˗ahˇ maˬ goe ni tsawˇ haˬ yaw myaˬ lam gʼaˬ miˇ tsaˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu aˇ maꞈ deuˬ˗ahˇ gʼoe iˇ˗eu meh. Heu˗aˬ gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ bi coꞈ iˇ˗eu meh. Aˇ hu ba Eˇpeˇsu meuˬ laꞈ kʼoeˇ jawˇ˗euˬ aˇ muˇ deuˬ˗ahˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ duˇ ni nymˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ˗euˬ gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ kʼawꞈ coꞈ iˇ nya˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ myah luˬ gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ ziꞈ ni bo saˆ nya˗eu gaˇ kawˆ 3 kawˆ˗ahˇ ja sawˇ ma. (1) Yeˬhawˇba˗ahˇ gaˬ (2) Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ gaˬ (3) yawˬ ha˗euˬ mehˇ nmˇ˗ahˇ gaˬ.

Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ

5. Miˬyehˇ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh ya gaˬ˗eu nga?

⁵ Aˬ dui aˬ suˇ gʼaˬ˗ahˇ gaˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga? Yeˬsuˇ ehˇ˗eu “Naw˗euˬ nui ma dawˬ tawˆ luꞈ nawˬ˗euˬ saꞈ laˇ dawˬ tawˆ luꞈ nawˬ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ dawˬ tawˆ luꞈ nawˬ˗euˬ Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu Sahˬpaˬ Miˬyehˇ˗ahˇ gaˬ˗awˬ.” (Maꞈtehˬ 22:37, 38) Miˬyehˇ˗ahˇ gaˬ˗eu heu naˇ aˬ dui aˬ yawꞈ˗euˬ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ ni caw ba nehˬ˗awˇ oˇ coeˇ daˬ coeˇ ni hawˇ˗eu aˬ yawꞈ bye˗eu jeˬ˗ahˇ bye ni caw ba nehˬ˗eu meh. (Ja ceuˬ 97:10-ahˇ gui.) Saˬdaˬ hawˇ˗eu miˇ tsaˬ heu naˇ aˬ dui Miˬyehˇ˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ laˆ cawˆ laˇ˗awˇ aˬ dui˗euˬ nui gaˬ˗ahˇ bi coꞈ iˇ˗eu meh.

6. Miˬyehˇ˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ byoˆ iˇ naˇ aˬ jeˬ keuˆ le˗eu nga?

⁶ Miˇ tsaˬ zaˬ deuˬ gaˬ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ noeˬ bahˬ taˬ˗eu meh. Tsawˇ haˬ myaˬ ni Miˬyehˇ˗ahˇ gaˬ jeˬ maˬ gaˬ ni “yawˬ ha gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ shaˇ noe˗eu” meh. (2 Tiˆmoˇseˬ 3:2) Aˬ yawꞈ maꞈ “shiˬ shaˬ jiˇ nui kʼahˇ myaˆ nuiˆ˗euˬ nui kʼahˇ huiˬ mawꞈ mahˇ mawꞈ˗eu nui ma” heu deuˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ kaꞈ gʼa˗eu meh. (1 Yoˇhaˬ 2:16) Kuiˇ laꞈ Pawˇluˆ yawˬ ha nui kʼahˇ jeˬ hu geuꞈ naˇ aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ˗eu lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ “Shiˬ shaˬ jiˇ˗euˬ nui noeˬ neh bi uˆ lahˇ˗euˬ jeˬ˗aˬ shiˇ˗eu jeˬ˗ahˇ aˇ saˬ saˬ leˇ˗eu meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh? Teu naˇ Miˬyehˇ˗ahˇ muiˇ˗eu gʼaˬ bi pyeuꞈ iˇ nya˗eu miˇ neh meh. (Loˇmaˆ 8:6, 7) Pyuˇ poˆ gaˇ tehꞈ˗ehˇ leh jeh˗awˇ yawˬ ha nui kʼahˇ tehꞈ˗ehˇ geuꞈ˗eu tsawˇ haˬ aˇ saˬ saˬ leˇ ngeh nui ma ya cawˆ tehꞈ˗a.—1 Gawˇliˬtu 6:18; 1 Tiˆmoˇseˬ 6:9, 10.

7. Nymˇ iˬ nah Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ coeˬ˗eu aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu nui noeˬ nga?

⁷ Miˬyehˇ˗ahˇ maˬ jah˗eu deuˬ maˬ duˬ gaˇ jah˗eu deuˬ tiˬ jeˬ˗ahˇ neh tiˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ lehˇ jahˇ˗eu deuˬ heu deuˬ naˇ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ Miˬyehˇ˗ahˇ maˬ bi gaˬ˗eu uꞈ taꞈ jawˇ jiˇ maˬ jawˇ˗a lehˇ bi jah˗eu gʼaˇ duˬ leh jeh˗eu meh. Aˇ yawꞈ maꞈ dawˇ ga deuˬ hawˇ˗eu sahˬ boꞈ maꞈ dzaw˗euˬ deuˬ maˬ ngeuˇ naˇ Beh˗euˬ yaw sahˇ gaˆ kawˆ˗ahˇ maˬ jahˇ˗a lehˇ mˇ mawˇ˗eu meh. Teu miˇ neh tsawˇ haˬ gʼawˬ mya ni Beh˗euˬ yaw sahˇ˗ahˇ naˆmaˬ tseˇ miˇ tsaˬ zaˬ siˬ nui gahˇ˗ahˇ taˬ huiˬ dzehˬ meh. (Loˇmaˆ 1:25) Nui noeˬ heu deuˬ naˇ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ kʼawꞈ coeˬ˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ coꞈ iˇ nya˗eu meh.—Heˬbyehˇ 3:12.

8. (a) Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ gʼaˬ baˬ laˇ nya˗eu aˬ geu ngeh nga? (b) Ja ceuˬ sahˬ boꞈ 136 aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ biꞈ˗eu nga?

⁸ Kʼoeˇ naˇ aˬ dui Saˬdaˬ uˆ lahˇ˗eu miˇ tsaˬ˗ahˇ jawˇ luꞈ˗eu miˇ neh tiˬ poˆ na aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ bi baˬ laˇ˗eu jeˬ gʼawˬ mya ni jaˆ˗eu meh. (1 Yoˇhaˬ 5:19) Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui gʼaˬ baˬ˗eu jeˬ aˇ dzehˬ bi dzeuˇ iˇ naˇ aˬ dui˗euˬ jah˗eu jeˬ kʼawꞈ cuiˆ i˗awˇ Miˬyehˇ˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ kʼawꞈ byoˆ˗iˇ nya˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ aˬ dui aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ miˇ neh jawˇ saˇ maˬ doˆ˗eu pyuˇ zmˬ˗eu maˬ ahˇ˗eu maˬ ngeuˇ naˇ nui noeˬ keuˆ kʼawꞈ laꞈ dzeh maˬ miˇ˗eu dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ noeˬ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ maˬ pyeuꞈ laˇ˗eu miˇ neh nui ma cawˆ˗eu heu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu gaˇ kawˆ gʼawˬ mya jeˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ geu jeˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ byehˇ dzeh nehˬ laꞈ nya lehˇ maˬ ya noeˬ˗a. Aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu dawˬ pyeuꞈ˗eu Ja ceuˬ 136:23-ahˇ shaˇ noe haw sheˇ! Teu gaˇ “Aˬ cawˬ aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ laˇ ngeh aˬ dui˗ahˇ aˬ yawꞈ maˬ ngehˇ˗a. Aˬ yawꞈ gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ ziꞈ˗eu meh” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Aˬ dui˗euˬ “shaˇ dawˬ˗ahˇ” aˬ yawꞈ naˇ haˬ nehˬ laꞈ˗awˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ nehˬ laꞈ˗eu yaw duˬ baw meh lehˇ aˬ dui jah ziꞈ nya˗eu meh.—Ja ceuˬ 116:1; 136:24-26.

9. Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ ziꞈ ni Pawˇluˆ˗ahˇ caw ba nehˬ˗euˬ aˬ jeˬ nga?

⁹ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ pyeuꞈ˗eu kuiˇ laꞈ Pawˇluˆ Miˬyehˇ neh caw ba nehˬ haw˗euˬ jeˬ˗ahˇ yaw muiˬ paˬ˗ehˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ jahˇ˗eu teu naˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ gʼaˬ kʼaˆ ni caw ba nehˬ˗eu meh. “Sahˬpaˬ Miˬyehˇ ngehˬ gʼeh luꞈ meh. Ngaˇ tiˬ jeˬ˗iˬ guˆ kʼaˇ maˬ za. Aˬ cawˬ aˬ jeˬ jahˇ laˇ nya nmˇ” lehˇ Pawˇluˆ ehˇ˗eu meh. (Heˬbyehˇ 13:6) Dehꞈ ziˇ˗euˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ laˆ piˇ nya ni Yeˬhawˇbaˬ caw ba nehˬ meh lehˇ aˬ yawꞈ jah˗eu meh. Aˬ yawꞈ shaˬ˗eu zahˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ jah˗eu jeˬ maˬ bi byoˆ iˇ˗a. Aˬ yawꞈ tawˬ˗ahˇ uˇ luꞈ ngeh kʼawꞈ sahˬ boꞈ boꞈ˗awˇ aˇ muˇ doe ni jawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗euˬ meh. (Eˇpeˇsu 4:1; Piˇliˇpiˆ 1:7; Piˇleˇmoˬ 1) Pawˇluˆ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu shaˬ zahˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ maˬ bi cuiˆ iˇ˗a. Aˬ yawꞈ “yawˬ jeˬ na luꞈ ngehˬ gʼeh dah teˬ nehˬ laꞈ˗eu Miˬyehˇ”˗ahˇ gʼoe˗eu meh. (2 Gawˇliˬtu 1:3 4) Aˬ dui Pawˇluˆ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?

10. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ aˬ myah luꞈ bi ziꞈ ni aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu nga?

¹⁰ Pawˇluˆ aˬ dui Miˬyehˇ˗ahˇ gaˬ daˆ leꞈ nya˗eu tiˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ keuˆ taˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ “Maˬ tsehˆ leˇ ni guiˬ lahˬ shaˇ˗awˬ” lehˇ ehˇ˗awˇ “Aˬ myah luꞈ guiˬ lahˬ shaˇ˗awˬ” lehˇ paˇ ehˇ˗eu meh. (1 Teˇsaˬloˇni 5:17; Loˇmaˆ 12:12) Guiˬ lahˬ shaˇ˗eu jeˬ aˬ jeˬ miˇ neh Miˬyehˇ dawˬ peh bi jiˆ leˇ nya˗eu nga? Aˬ dui guiˬ lahˬ shaˇ ngeh Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ ngehˬ caw˗eu miˇ neh aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ yaw muiˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ nya˗eu meh. (Ja ceuˬ 86:3) Aˬ dui mˬ taˆ jawˇ˗eu Aˬda˗ahˇ aˬ dui˗euˬ nui noeˬ hawˇ˗eu nui ma laꞈ kʼoeˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ ehˇ neh ngeh aˬ yawꞈ˗euˬ dawˬ peh jiˆ leˇ˗eu meh. (Ja ceuˬ 65:2) Kʼoeˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗euˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ nehˬ laꞈ gaˇ ya mawˇ ngeh aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ myaˬ laˇ˗eu meh. “Aˬ yawꞈ˗ahˇ nui ma keuˆ˗awˇ kʼaˇ kuˇ˗eu deuˬ dawˬ peh aˬ yawꞈ [Yeˬhawˇbaˬ] aˬ myah luꞈ jawˇ˗eu meh” lehˇ aˬ dui jah˗eu ma. (Ja ceuˬ 145:18) Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nui gaˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ neh caw ba nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ jah˗eu heu naˇ aˬ dui nymˇ maˬ ehˇ mehˬ hu paw maˬ ehˇ shaˬ zahˬ˗ahˇ laꞈ daˬ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh.

Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ gaˬ

11, 12. Aˬ dui Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ bi myaˬ laˇ nya˗eu nga?

¹¹ Aˬ dui Ka li zaˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ gaˬ˗eu ma. Aˬ dui tsaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ laꞈ kʼoeˇ poˆ mawˇ˗euˬ ma. Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ Aˬda Miˬyehˇ˗ahˇ “Nawˬ˗euˬ dawˬ˗aˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ meh” lehˇ ehˇ nehˬ˗eu meh. (Yoˇhaˬ 17:17) Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ gaˬ˗eu gaˇ duˬ aˬ dui Jaˇliꞈ ya dzaw˗eu meh. (Gawˇlawˇsehˇ 1:10) Jaˇliꞈ dzaw˗awˇ neh tehꞈ˗ehˇ maˬ jiˇ˗a siˬ. Ja ceuˬ 119-ahˇ boꞈ˗euˬ gʼaˬ aˬ dui aˬ jeˬ paˇ ya jahˇ tawꞈ leꞈ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ ehˇ nehˬ taˬ˗euˬ meh. (Ja ceuˬ 119:97-100-ahˇ gui.) Aˬ dui neh gui˗euˬ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ naꞈ˗eu dawˬ tsuiꞈ deuˬ˗ahˇ nah ga ni yaw muiˬ˗ehˇ ya shaˇ sawˇ˗eu meh. Aˬ dui Jaˇliꞈ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ zmˬ˗eu heu aˬ joˆ˗ehˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu nga lehˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ naˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ gaˬ dzehˬ laˇ˗eu meh.

¹² Ja ceuˬ sahˬ boꞈ boꞈ˗euˬ gʼaˬ “Nawˬ neh mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ˗euˬ jeˬ . . . Byaˬ byaˬ uiˇ naˆ maˬ tseˇ coeˇ” nya lehˇ paˇ ehˇ˗eu meh. (Ja ceuˬ 119:103) Miˬyehˇ˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ neh jahˇ doˆ˗euˬ Jaˇliꞈ˗ahˇ pah mehˬ˗eu sahˬ boꞈ heu deuˬ naˇ yaw˗ehˇ kuiˇ˗eu dzaˇ˗ahˇ duˇ˗eu meh. Aˬ dui˗ahˇ kuiˇ˗eu dzaˇ˗ahˇ dzaˬ ngeh aˬ dui yaw muiˬ˗ehˇ gʼoˬ gʼoˬ˗ehˇ dzaˬ˗eu loꞈ˗ehˇ aˬ dui Jaˇliꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ pyehˆ tseˇ ngeh kʼawꞈ aˇ yamˬ zmˬ˗awˇ yaw muiˬ˗ehˇ ya pyehˆ tseˇ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ naˇ “tsaˬ”˗eu dawˬ˗euˬ maˇ maˇ ni gʼeh˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ dui laꞈ kʼaˬ cehˇ˗awˇ aˬ dui neh gui˗euˬ jeˬ˗ahˇ noeˬ taˬ˗eu kʼawꞈ awˬ˗eu uˬ taꞈ gaˇ kawˆ heu aˬ cawˬ deuˬ˗ahˇ kʼawꞈ caw ba nya˗eu meh.—Dawˬtsoˆtsoˆ˗eu 12:10.

13. Yeˬlaˬmiˇ˗ahˇ Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ gaˬ ni caw ba nehˬ˗eu aˬ jeˬ nga? Teu aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ jeˬ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu nga?

¹³ Miˬyehˇ gʼaˇ duˬ ngehˬ dah˗eu Yeˬlaˬmiˇ Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ gaˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ aˬ yawꞈ ehˇ˗eu “Nawˇ ngaˬ˗ahˇ dawˬ ngehˬ cawˬ le ngeh yawˬ dawˬ na luꞈ ngaˇ naˇ haˬ˗euˬ ma. Baoˬ huiˬ˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu Sahˬpaˬ Miˬyehˇ˗oˇ ngaˇ nawˬ˗euˬ zaˬ pyeuꞈ˗awˇ nawˬ˗euˬ dawˬ baˬ da neh ngaˬ˗euˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ laꞈ kʼaˬ cehˇ˗eu jeˬ byah˗eu ma.” (Yeˬlaˬmiˇ 15:16) Yeˬlaˬmiˇ Miˬyehˇ˗euˬ poeˬ˗eu dawˬ teu˗ahˇ gaˬ˗awˇ yaw muiˬ˗ehˇ shaˇ noeˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ dah zaˇ ya pyeuꞈ˗eu aˇ poeˬ taˬ baw˗awˇ Miˬyehˇ dawˬ deuˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ tsaꞈ gaˬ˗eu meh. Aˬ dui tsaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ maˇ diˇ gaˬ naˇ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ ya pyeuꞈ˗awˇ aˇ saˬ saˬ˗eu saˇ ka˗ahˇ Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ˗euˬ gaˇ kawˆ ya tsaꞈ gaˬ˗eu heu naˇ muiˬ dui dui˗eu tiˬ jeˬ miˇ˗a lehˇ sawˇ˗eu meh.

14. Aˬ dui Jaˇliꞈ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ gaˬ dzehˬ laˇ nya˗eu nyaˆ taˆ aˬ jeˬ paˇ jaˆ˗a siˬ?

¹⁴ Jaˇliꞈ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ gaˬ dzehˬ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu aˬ jeˬ paˇ jaˆ nga siˬ? Yawˬ jaw na luꞈ bawˬ dzaˬ gaˇ ya iˇ˗eu meh. Teu gaˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ mehˬ nehˬ laꞈ˗eu meh. Yawˬ jaw na luꞈ Loꞈ˗eu nymˇgoˇ paˇ dmˬ˗ahˇ zmˬ˗awˇ Jaˇliꞈ dzaw˗eu heu naˇ aˬ dui˗euˬ dzaˇ dawˬ pehˬ hmˬ pyeuꞈ meh. Mehˬ bawˬ heu laꞈ kʼoeˇ neh gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ za mawꞈ naˇ aˇ yamˬ zmˬ˗awˇ yaw muiˬ˗ehˇ ya lehˬ hmˬ taˬ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ ehˇ keuˆ taˬ˗euˬ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ deuˬ˗ahˇ gui doe jiˇ˗eu. Nymˇ iˬ nah gʼawˬ mya gʼaˬ Loꞈ˗eu nymˇgoˇ paˇ dmˬ heu yaw awˬ˗ehˇ gui nya˗awˇ yaw awˬ˗ehˇ daoˇ loˆ nya˗eu meh. Paˇ dmˬ heu naˇ jw.org hawˇ˗eu JW Library app heu laꞈ kʼoeˇ gʼawˬ mya jeˬ˗euˬ dawˬ ahˇ meh. Sahˬ boꞈ keu ka tiˬ deuˬ na naˇ poˆ mawˇ˗eu awˬ˗awˇ Jaˇliꞈ gui˗eu jiˇ yaw awˬ meh. Aˬ dui gaˇ kawˆ tiˬ kawˆ˗ahˇ pyehˆ tseˇ ngeh Jaˇliꞈ aˇ deuˆ deuˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ gui˗awˇ gui˗eu jeˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ shaˇ noeˬ naˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ gaˇ dzehˬ laˇ˗eu meh.—Ja ceuˬ 1:2-ahˇ gui.

Aˬ dui˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gaˬ

15, 16. (a) Yoˇhaˬ 13:34, 35-ahˇ neh Yeˬsuˇ aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ bi jahˇ˗euˬ nga? (b) Aˬ dui Miˬyehˇ hawˇ˗eu Jaˇliꞈ˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ aˬ joˆ taꞈ˗eu nga?

¹⁵ Yeˬsuˇ dehꞈ saˬ saˬ ngeh miˇ aˬ yawꞈ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ˗ahˇ ehˇ˗eu “Nymˬ˗mˇ ngaˇ naw maꞈ˗ahˇ zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ yaw shuiꞈ biꞈ yaꞈ˗eu ma. Tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gaˬ˗awˬ. Ngaˇ naw maꞈ˗ahˇ gaˬ gaˇ duˇ ni naw maꞈ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ ya gaˬ meh. Naw maꞈ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gaˬ˗eu jeˬ ahˇ naˇ naw maꞈ ngaˬ˗euˬ zaˬ lahˇ ngaˇ lehˇ tsawˇ haˬ dawˬ tawˆ luꞈ siˬ nya tehꞈ˗a.”—Yoˇhaˬ 13:34 35.

¹⁶ Mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗eu meh. Aˬ dui Miˬyehˇ˗ahˇ maˬ gaˬ naˇ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ jiˇ maˬ gaˬ nya˗eu loꞈ˗ehˇ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ maˬ gaˬ naˇ Miˬyehˇ˗ahˇ jiˇ ni maˬ gaˬ nya˗a. Kuiˇ laꞈ Yoˇhaˬ ehˇ˗eu “yawˬ ha ya mawˇ luꞈ˗eu Ka li zaˬ cawˬ cawˬ maˬ gaˬ naˇ maˬ ya mawˇ˗eu Miˬyehˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gaˬ nmˇ.” (1 Yoˇhaˬ 4:20) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ heu naˇ Jaˇliꞈ˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ jiˇ taꞈ˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ dui Jaˇliꞈ˗ahˇ neh ya siˬ nya˗euˬ jeˬ˗ahˇ gaˬ naˇ Miˬyehˇ hawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gaˬ lehˇ Jaˇliꞈ ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ aˬ dui naˇ haˬ˗eu meh.—1 Beˬtuˆluˆ 1:22; 1 Yoˇhaˬ 4:21.

17. Aˬ dui nui gaˬ aˬ joˆ˗ehˇ ya mˇ mawˇ˗eu nga?

¹⁷ 1 Teˇsaˬloˇni 4:9 10-ahˇ gui. Aˬ dui aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ nui gaˬ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ nya˗eu nga? Aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ deuˬ kʼawꞈ bawˬ dzaˬ iˇ˗eu gʼaˇ duˬ sheuˬ iˇ sheuˬ kʼeh mˇ˗eu jeˬ˗ahˇ loˬ nya˗awˇ miˬ coeˬ miˬ ma deuˬ kʼawꞈ iˇ kahˇ˗ahˇ tiˬ jeˬ na laˆ muiˬ˗eu loˬ nya meh. (Yaˬkoˆ 1:27) Gʼaˬ baˬ luꞈ˗eu nui noeˬ shaˬ luꞈ˗eu maˬ ngeuˇ naˇ shaˬ zahˬ puˬ luꞈ˗eu mehˇ mmˇ deuˬ gʼaˬ biꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ loˬ nya meh. (Dawˬdaˬ 12:25; Gawˇlawˇsehˇ 4:11) Aˬ dui “jah˗eu jeˬ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ” mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ mehˬ boeˬ neh maˬ ehˇ mˇ jeˬ shaˇ kawˆ neh maˬ ehˇ ya mˇ mawˇ˗eu meh.—Gaˬlaˬtiˆ 6:10.

18. Aˬ dui mehˇ nmˇ nehˬ˗ehˇ gaˇ kawˆ jaˆ ngeh yaw kawˇ˗ehˇ laˆ piˇ ni caw ba nehˬ˗eu aˬ jeˬ nga?

¹⁸ Haiˬ˗eu miˇ tsaˬ “aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ nah a yamˬ laꞈ kʼoeˇ” tsawˇ haˬ zaˬ deuˬ˗aˬ yawˬ ha gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ shaˇ noe˗awˇ nui kʼahˇ huiˬ meh lehˇ Jaˇliꞈ ehˇ˗eu meh. (2 Tiˆmoˇseˬ 3:1, 2) Aˬ dui Ka li zaˬ pyeuꞈ˗eu deuˬ Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ dawˬ˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gaˬ˗eu jeˬ heu deuˬ ya bi myaˬ laˇ˗eu meh. Aˬ dui maˬ byah kuꞈ˗eu miˇ neh tiˬ poˆ na mehˇ nmˇ deu nehˬ˗ehˇ dawˬ ja doˆ laˇ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gaˬ˗eu miˇ neh gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh nui gaˬ ahˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ yaw kawˇ˗ehˇ laˆ piˇ˗eu ma. (Eˇpeˇsu 4:32; Gawˇlawˇsehˇ 3:14) Aˬ dui˗euˬ gaˬ˗eu jeˬ taˬ bi coꞈ iˇ toˆ˗ehˇ gʼeh ngeh to˗aˬ Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ dawˬ˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ heu deuˬ aˬ myah luꞈ bi jaˆ daˆ leꞈ.