Aˬ da aˬ ma deuˬ, zaˬ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu aˇ tiˆ˗ahˇ le keuˆ nya ni caw ba nehˬ luꞈ ma loˇ?

1. Zaˬ iˇ cuꞈ maˬ shawˇ miˇ na˗ehˇ aˬ da aˬ ma deuˬ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ siˬ duˬ mawꞈ˗eu nga?

“Ngaˇ iˇ cuꞈ shawˇ mawꞈ ngeh, ngaˬ da ngaˬ ma˗ahˇ yaw myaˬ poˆ ehˇ nehˬ˗euˬ ma. Aˬ yawꞈ nyaꞈ kʼawꞈ, iˇ cuꞈ shawˇ˗eu jeˬ˗aˬ, niˇ gʼa˗eu jeˬ maˬ ngeuˇ˗eu lehˇ ngaˇ gʼoˆ shaw ngaˇ laˬ lehˇ siˬ duˬ mawꞈ˗eu miˇ neh, ngaˬ nehˬ˗ehˇ yaw myaˬ poˆ ngehˬ cawˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ, uˬ duˬ duˬ leˇ ngeh˗aˬ, ngaˇ˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ maˬ ngehˇ leˇ coeˇ˗eu aˇ nah pyeuꞈ˗eu iˇ cuꞈ shawˇ˗eu aˇ nah 1934 kʼoꞈ tseˇ nyiˬ siˬ ba la, 31 nah˗ahˇ keuˆ laˇ˗euˬ meh.” Heu naˇ, iˇ cuꞈ shawˇ˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ˗euˬ, Bawˇsamˬ Behˬ˗euˬ dawˬ pyeuꞈ meh. Teu gaˇ duˇ ni, nymˬ˗mˇ iˬ nah˗euˬ aˬ da aˬ ma deuˬ kʼawꞈ, zaˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ noeˬ tsehˆ nya ni caw ba nehˬ mawꞈ˗eu meh. Zaˬ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh iˇ cuꞈ maˬ bi shawˇ ni tiˬ kʼehˬ bi naˬ tawˬ˗eu lehˇ zaˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ maˬ ja mawˇ nehˬ naˇ, zaˬ hawˇ˗eu Yeˬhawˇbaˬ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ˗ahˇ laˆ cawˆ nya˗eu meh. (Yaˬkoˆ 4:17) Zaˬ iˇ cuꞈ maˬ shawˇ miˇ na˗ehˇ nui gahˇ ahˇ˗eu aˬ da aˬ ma deuˬ, yawˬ ha˗euˬ zaˬ Yeˬsuˇ˗euˬ gʼaˬ kʼehˇ pyeuꞈ nya laˇ ngaˇ laˬ lehˇ siˬ duˬ mawꞈ˗eu meh.

2. (a) Aˇ maꞈ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ na, aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ya mawˇ˗euˬ nga? (b) Heu kawˆ˗ahˇ aˬ dui aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ˗eu nga?

² Aˇ maꞈ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ na, aˬ da aˬ ma Saˇ kiˇ pyeuꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ huiˬ laˇ˗euˬ zaˬ guˬ yaw myaˬ gʼaˬ, aˇ kʼoꞈ 20 dzehˬ iˇ˗euˬ kʼawꞈ iˇ cuꞈ maˬ shawˇ ni jawˇ luꞈ gaˇ ya mawˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ laꞈ kʼoeˇ myaˬ tiˬ paˆ, bawˬ dzaˬ gaˇ maˬ ehˇ tsaꞈ gaˬ gaˇ maˬ ehˇ iˇ˗awˇ yawˬ ha Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ pyeuꞈ luꞈ ma lehˇ noeˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ maˬ a nehˬ˗euˬ uˬ taꞈ iˇ cuꞈ jiˇ maˬ shawˇ˗aˬ siˬ. Heu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu heu naˇ, aˬ da aˬ ma deuˬ, yawˬ ha˗euˬ zaˬ iˇ cuꞈ maˬ shawˇ deˇ laˇ˗aˬ siˬ lehˇ noeˬ˗eu miˇ neh kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Aˬ da aˬ ma tiˬ deuˬ na, zaˬ iˇ cuꞈ shawˇ gaˇ gʼaˬ maˬ biꞈ˗eu heu naˇ, kʼahˬ lahˇ˗eu 4 kawˆ jaˆ˗eu miˇ neh meh. Aˬ jeˬ nga lehˇ aˬ dui heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ ja sawˇ ma.

Ngaˬ˗euˬ zaˬ huiˬ laˇ˗euˬ ngaˇ laˬ?

3. Bawˇsamˬ˗euˬ aˬ da aˬ ma aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ kʼahˬ lahˇ˗eu nga?

³ Dahˬ beh kawˆ˗ahˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ Bawˇsamˬ˗euˬ aˬ da aˬ ma, aˬ yawꞈ nyaꞈ˗euˬ zaˬ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu heu naˇ aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗awˇ, aˇ naˆ ni aˇ yeˇ huiˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ gʼoˆ shaw nya˗eu aˇ tiˆ˗ahˇ keuˆ ni huiˬ laˇ ngaˇ laˬ lehˇ kʼahˬ lahˇ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ naˇ, zaˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ deˇ laˇ˗euˬ lehˇ aˬ daˬ aˬ ma˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ siˬ laˇ˗eu nga?

4. Maꞈtehˬ 28:19, 20 laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu Yeˬsuˇ˗euˬ dawˬ, nymˬ˗mˇ iˬ nah˗euˬ aˬ da aˬ ma deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba˗eu nga?

⁴ Maꞈtehˬ 28:19, 20-ahˇ gui. Aˇ myaˆ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗awˇ iˇ cuꞈ shawˇ nya˗eu lehˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ maˬ ehˇ taˬ˗aˬ. Ehˇ kʼawꞈ, aˬ da aˬ ma deuˬ gʼaˬ kʼehˇ pyeuꞈ laˇ ni mˇ˗eu heu naˇ, aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ nga lehˇ yaw muiˬ˗ehˇ shaˇ noeˬ˗eu yaw muiˬ meh. Maꞈtehˬ 28:19-ahˇ “zaˬ lahˇ [gʼaˬ kʼehˇ] pyeuꞈ laˇ ni mˇ” lehˇ ehˇ˗eu dawˬ heu˗ahˇ, Gaˬliˇ dawˬ laꞈ kʼoeˇ, tiˬ gʼaˬ paˬ˗ahˇ dzaw zaˬ, maˬ ngeuˇ naˇ gʼaˬ kʼehˇ pyeuꞈ laˇ ni caw ba˗eu lehˇ aˇ pyaˇ daˬ taˬ˗awˇ mehˬ gaˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh lehˇ ehˇ˗eu meh. Gʼaˬkʼehˇ pyeuꞈ˗eu heu naˇ, Yeˬsuˇ neh mehˬ˗eu jeˬ˗ahˇ dzaw˗awˇ gʼoˆ shaw˗eu uˬ taꞈ, mˇ caw mawꞈ˗eu deuˬ pyeuꞈ meh. Teu miˇ neh, zaˬ zaˬ nah˗ahˇ ngeh neh aˬ da aˬ ma deuˬ, yawˬ ha˗euˬ zaˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ neh˗awˇ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ Yeˬsuˇ˗euˬ gʼaˬ kʼehˇ pyeuꞈ laˇ ni caw ba nehˬ ma lehˇ aˇ pyaˇ daˬ taˬ˗awˇ ya mehˬ˗eu meh. Zaˬ nah deuˬ˗aˬ, iˇ cuꞈ maˬ shawˇ nya˗eu nmˇ˗aˬ ngeuˇ meh, ehˇ kʼawꞈ, zaˬ yaw nyiˇ jiˇ Jaˇliꞈ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ gaˬ˗awˇ gʼoꞈ shaw nya ngaˇ lehˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ mawˇ laˇ˗eu meh.

5, 6. (a) Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ Tiˆmoˇseˬ˗ahˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ jeˬ, aˬ yawꞈ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ jeˬ mehˬ˗eu nga? (b) Zaˬ˗ahˇ caw ba nya˗eu muiˬ dzehˬ˗eu aˬ jeˬ nga?

⁵ Gʼaˬkʼehˇ pyeuꞈ˗eu Tiˆmoˇseˬ yaw nyiˇ ngeh neh Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ˗euˬ meh. Kuiˇ laꞈ Pawˇluˆ Tiˆmoˇseˬ “nyiˇ ngeh neh” maˬ ngeuˇ naˇ zaˬ nah˗ahˇ gʼeh ngeh neh Jaˇliꞈ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ dzaw˗euˬ meh lehˇ ehˇ˗eu meh. Tiˇmoˇseˬ˗euˬ aˬ da Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu tsawˇ haˬ maˬ ngeuˇ˗a. Ehˇ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ ma hawˇ˗eu aˬ piˬ, aˬ yawꞈ˗ahˇ Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ gaˬ ni caw ba nehˬ˗euˬ miˇ neh, Tiˇmoˇseˬ˗euˬ nui jah ziꞈ dah ni gʼeh˗eu meh. (2 Tiˆmoˇseˬ 1:5; 3:14, 15) Aˬ yawꞈ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ mˇ nya laˇ ngeh, aˇ kʼoꞈ 20 kʼoꞈ byah laˇ˗euˬ gaˇ duˇ meh.—Gʼaˬkʼehˇ 16:1-3.

⁶ Zaˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ maˬ duˇ leˇ˗a. Aˇ kʼoꞈ tiˬ kawˆ nga lehˇ˗a, nui noeˬ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ huiˬ laˇ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Zaˬ tiˬ deuˬ na yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ gʼoˆ shaw˗awˇ yaw muiˬ˗ehˇ noeˬ tsehˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ iˇ cuꞈ shawˇ mawꞈ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ, tiˬ deuˬ na naˇ, ui cuiˆ huiˬ laˇ˗awˇ neh tehꞈ˗ehˇ shawˇ nya˗eu meh. Nui gahˇ ahˇ˗eu aˬ da aˬ ma, zaˬ˗ahˇ iˇ cuꞈ shawˇ lehˇ maˬ ka tiˇ˗a. Teu loꞈ˗ehˇ jahˇ ngeh to˗aˬ, zaˬ˗ahˇ yawˬ haˇ yawˬ ha nui jah paw huiˬ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh. Aˬ da aˬ ma deuˬ zaˬ Dawˬdaˬ 27:11-ahˇ mˇ caw ngeh laꞈ kʼaˬ cehˇ˗eu meh. (Gui.) Ehˇ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ neh caw ba˗eu teu, zaˬ˗ahˇ gʼaˬ kʼehˇ bi pyeuꞈ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ ma lehˇ maˬ ya ngehˇ˗eu uˬ taꞈ, yawˬ ha neh aˇ pyaˇ daˬ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ noeˬ mawˇ˗awˇ, yawˬ ha˗ahˇ ‘Ngaˬ˗euˬ zaˬ Miˬyehˇ˗ahˇ a nehˬ˗awˇ iˇ cuꞈ shawˇ paˬ˗ehˇ nui gahˇ loꞈ laˇ nga laˬ?’ lehˇ naˇ haˬ.

Ngaˬ˗euˬ zaˬ, zaˬ siˬ nui gahˇ loꞈ laˇ nga loˇ?

7. Aˬ dui iˬ cuꞈ shawˇ˗eu gʼaˇ duˬ, Jaˇlaꞈ mehˬ˗eu yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ duꞈ yawˇ ni ya siˬ jiˇ ngaˇ laˬ?

⁷ Aˬ da aˬ ma deuˬ zaˬ˗ahˇ dzaw mehˬ ngeh, Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ siˬ nya ni caw ba˗eu meh. Zaˬ siˬ nui gahˇ heu˗aˬ, aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ mawꞈ ni laˆ noeˬ nehˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ, zaˬ deuˬ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ zaˬ siˬ nui gahˇ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ siˬ nya˗awˇ neh tehꞈ˗ehˇ Miˬyehˇ˗ahˇ a nehˬ˗awˇ iˇ cuꞈ shawˇ nya˗eu lehˇ ehˇ mawꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Yeˬsuˇ˗euˬ gʼaˬ kʼehˇ yawˬ gʼaˬ na luꞈ iˇ cuꞈ shawˇ dzeuˇ˗euˬ kʼawꞈ ya dzaw daˆ leꞈ˗eu meh. (2 Beˬtuˆluˆ 1:5, 6-ahˇ gui.) Toˆ˗ehˇ naˇ, iˇ cuꞈ shawˇ mawꞈ˗eu deuˬ zaˬ siˬ nui gahˇ aˬ naˆ ni ya ahˇ˗eu nga?

8, 9. Piˇliˇpiˆ meuˬ˗euˬ tawˬ˗ahˇ haw piˇ˗eu gʼaˬ˗ahˇ aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ nga, gaˇ kawˆ heu˗ahˇ neh aˬ dui aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?

⁸ Gaˇ hu ba˗euˬ nymˇ jiˇ tiˬ jiˇ neh tahˬ puˬ haw˗euˬ jeˬ, nymˬ˗mˇ iˬ nah˗euˬ aˬ da aˬ ma˗ahˇ caw ba nya meh. (Gʼaˬkʼehˇ 16:25-33) A.D. 50 kʼoˆ˗ahˇ Pawˇluˆ miˇshaˬnaˬliˬ geuꞈ luꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ Piˇliˇpiˆ meuˬ˗ahˇ nyiˬ poˆ aˬ yawꞈ poˆ iˇ˗euˬ meh. Siˬlaˆ aˬ yawꞈ nyaꞈ teu gaˇ jawˇ ngeh, yehˬ bawˬ sehˇ lu˗ehˇ ehˇ gaˇ ya daˬ˗awˇ, tawˬ˗ahˇ bi nyehꞈ ahˇ˗eu meh. Uˬ ciꞈ paw miˇ luˆ luˆ ma luˆ laˇ˗awˇ tawˬ˗euˬ laˇ gʼoˆ pah laˇ jiˇ˗euˬ meh. Tawˬ˗ahˇ haw˗eu gʼaˬ tawˬ zaˬ deuˬ cehˆ doˆ jiˇ meh lehˇ noeˬ˗eu miˇ neh yawˬ haˇ yawˬ ha sehꞈ˗eu lehˇ gʼeh ngeh, Pawˇluˆ teu loꞈ˗ehˇ taˬ jahˇ lehˇ laˆ naˬ˗euˬ meh. Pawˇluˆ aˬ nyaꞈ tawˬ˗ahˇ haw˗eu gʼaˬ˗euˬ nymˇ jiˇ˗ahˇ Yeˬsuˇ˗euˬ gaˇ kawˆ mehˬ nehˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ pehˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ, Yeˬsuˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ya siˬ ngeh jah laˇ˗awˇ, Yeˬsuˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ˗eu aˇ yeˇ huiˬ nga lehˇ ha geuꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ, taˆ lehˇ iˇ cuꞈ shawˇ˗euˬ meh. Gaˇ kawˆ heu aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ mehˬ˗eu nga?

⁹ Tawˬ˗ahˇ haw˗eu heu gʼaˬ naˇ, gʼaˬ naˬ naˬ dzeuˇ˗euˬ Loˇma˗euˬ yehˇ kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Aˬ yawꞈ Jaˇliꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ maˬ siˬ nya˗eu miˇ neh, Ka li zaˬ pyeuꞈ laˇ ngeh, Jaˇliꞈ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ dawˬ pehˬ deuˬ˗ahˇ ya dzaw˗eu uˬ taꞈ, Yeˬhawˇbaˬ neh aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ˗ahˇ bi mˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya siˬ˗awˇ, Yeˬsuˇ˗euˬ ehˇ dawˬ˗ahˇ jiˇ ya naˇ haˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ neh tiˬ kʼehˇ laˇ kʼehˬ laꞈ kʼoeˇ ya siˬ˗euˬ jeˬ, aˬ yawꞈ˗ahˇ iˇ cuꞈ shawˇ mawꞈ ni laˆ noeˬ nehˬ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ, aˬ yawꞈ iˇ cuꞈ shawˇ dzeuˇ˗euˬ kʼawꞈ, ya dzaw daˆ leꞈ˗eu yaw duˬ baw meh. Teu miˇ neh, nawˬ˗euˬ zaˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗awˇ aˬ yawꞈ˗euˬ ehˇ dawˬ naˇ haˬ mawꞈ˗eu miˇ neh, iˇ cuꞈ shawˇ mawꞈ nya lehˇ ehˇ naˇ, nawˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu nga? Nawˬ˗euˬ zaˬ iˇ cuꞈ shawˇ deˇ laˇ ngaˇ laˬ lehˇ siˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ maꞈ˗ahˇ sheu gʼeh˗eu gʼaˬ nehˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ iˇ lehˇ ehˇ nehˬ nya meh.a (Ehˇ lahˬ˗ahˇ haw.) Iˇ cuꞈ shawˇ dzeuˇ˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ loꞈ˗ehˇ duˇ ni, zaˬ deuˬ kʼawꞈ maˬ shiˇ tiˬ ziˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ ya dzaw daˆ leꞈ˗eu meh.—Loˇmaˆ 11:33, 34.

Zaˬ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ, aˬ jeˬ dzaw˗eu muiˬ dzehˬ nga?

10, 11. (a) Aˬ da aˬ ma tiˬ deuˬ na aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ˗eu nga? (b) Zaˬ˗ahˇ maˇ diˇ haw piˇ nya˗eu aˬ jeˬ nga?

¹⁰ Aˬ da aˬ ma tiˬ deuˬ na zaˬ˗ahˇ sahˬ boꞈ bi dzaw goˇ˗awˇ gaˇ yaw muiˬ bi jaˆ laˇ˗awˇ neh tehꞈ˗ehˇ iˇ cuꞈ bi shawˇ˗eu muiˬ dzehˬ nga lehˇ noeˬ˗eu meh. Aˬ da aˬ ma heu deuˬ zaˬ˗ahˇ yaw muiˬ jeˬ bi za mawꞈ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ yawˬ ha˗ahˇ heu loꞈ˗ehˇ naˇ ha paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. ‘Heu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu heu naˇ, ngaˬ˗euˬ zaˬ˗ahˇ maˇ diˇ muiˬ dzehˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ ngaˇ laˬ? Ngaˬ neh Jaˇliꞈ˗ahˇ neh ya siˬ˗euˬ jeˬ nehˬ˗ehˇ tsaˬ leˇ ngaˇ laˬ? Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi dehꞈ mawꞈ˗eu nga?’—Dawˬtsoˆtsoˆ˗eu 12:1-ahˇ gui.

¹¹ Miˇ tsaˬ heu siˬ hawˇ˗eu miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jaˆ˗eu jeˬ, Yeˬhawˇbaˬ ya leˇ˗eu jeˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ nui noeˬ nehˬ˗ehˇ beu gaˇ˗eu lehˇ noeˬ taˬ˗eu heu naˇ, aˇ yeˇ huiˬ meh. (Yaˬkoˆ 4:7, 8; 1 Yoˇhaˬ 2:15-17; 5:19) Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ˗eu heu naˇ, zaˬ˗ahˇ Saˬdaˬ, miˇ tsaˬ heu siˬ hawˇ˗eu miˇ tsaˬ heu siˬ˗euˬ haiˬ˗eu nui noeˬ deuˬ˗ahˇ neh haw piˇ nya dzehˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Aˬ da aˬ ma deuˬ sahˬ boꞈ dzaw˗eu jeˬ hawˇ˗eu gaˇ mˇ˗eu jeˬ˗ahˇ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ naˬ ba tiꞈ taˬ naˇ, zaˬ deuˬ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jaˆ˗eu jeˬ, Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ taꞈ˗eu jeˬ naˆ maˬ tseˇ aˇ yeˇ huiˬ dzehˬ nga lehˇ noeˬ nya meh. Heu naˇ guˆ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Zaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu aˬ da aˬ ma deuˬ, maˇ diˇ laꞈ kʼaˬ cehˇ˗eu jeˬ, aˬ jeˬ nga lehˇ miˇ tsaˬ zaˬ neh zaˬ˗ahˇ bi mehˬ mawꞈ miˇ˗a loˇ? Aˬ dui mˇ pyeuꞈ nya˗awˇ maˇ diˇ laꞈ kʼaˬ cehˇ nya˗eu heu naˇ, aˬ dui˗euˬ dehꞈ ziˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ naˬ ba tiꞈ taˬ˗eu heu tehꞈ meh.—Ja ceuˬ 1:2, 3-ahˇ gui.

Ngaˬ˗euˬ zaˬ mˇ bahˬ naˇ lawˇ?

12. Aˬ da aˬ ma tiˬ gʼaˬ na, zaˬ deuˬ huiˬ loꞈ laˇ˗awˇ, iˇ cuꞈ shawˇ naˇ muiˬ dzehˬ ngaˇ lehˇ aˬ jeˬ miˇ neh noeˬ˗eu nga?

¹² Aˬ ma tiˬ gʼaˬ zaˬ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh iˇ cuꞈ maˬ bi shawˇ mawꞈ˗eu gaˇ kawˆ ehˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ “Zaˬ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ neh bi teh doˆ gaˇ guˆ nya lehˇ ya ehˇ˗eu heu naˇ ngaˬ˗ahˇ shaꞈ dawˇ laˇ nya” lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ da aˬ ma tiˬ deuˬ na mehˇ nmˇ heu gʼaˬ loꞈ˗ehˇ duˇ ni, zaˬ yaw nyiˇ naˇ mˇ lehˬ˗eu yaw awˬ miˇ neh, ui cuiˆ bi huiˬ laˇ˗awˇ neh tehꞈ˗ehˇ iˇ cuꞈ bi shawˇ˗eu muiˬ dzehˬ ngaˇ lehˇ noeˬ˗eu meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 8:21; Dawˬdaˬ 22:15) Aˬ da aˬ ma deuˬ, zaˬ iˇ cuꞈ maˬ shawˇ˗euˬ taꞈ naˇ, naˇ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˬ neh maˬ ya bi teh doˆ˗a lehˇ noeˬ nya˗eu meh. Toˆ˗ehˇ noeˬ˗eu tsaˬ ngaˇ loˇ?—Yaˬkoˆ 1:22.

13. Iˇ cuꞈ maˬ shawˇ naˇ, mˇ lehˬ˗euˬ kʼawꞈ ni Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ mehˬ shi iˬ baˇ maˬ ngeuˇ˗a lehˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga laˬ? Dzawˇ haw sheˇ.

¹³ Zaˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ maˬ a nehˬ deˇ laˇ˗euˬ gaˇ, aˬ da aˬ maˬ deuˬ zaˬ˗ahˇ iˇ cuꞈ maˬ bi shawˇ mawꞈ˗eu yaw duˬ baw meh. Ehˇ kʼawꞈ, zaˬ iˇ cuꞈ maˬ shawˇ˗euˬ kʼoeˇ keuˆ ni mˇ lehˬ˗eu kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ mehˬ shi iˬ baˇ maˬ ngeuˇ˗a lehˇ noeˬ˗eu teu naˇ maˬ tsaˬ˗a. Maˇ diˇ naˇ, zaˬ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ mehˬ shi tsaˬ˗eu jeˬ hawˇ˗eu maˬ tsaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ siˬ nya laˇ˗euˬ taꞈ naˇ, yawˬ ha neh mˇ˗euˬ shaˬ bymˇ˗ahˇ yawˬ ha ya tawˆ˗eu meh. (Yaˬkoˆ 4:17-ahˇ gui.) Nui gahˇ ahˇ˗eu aˬ da aˬ ma, zaˬ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ taˬ gaˇ maˬ laˆ tsoeˬ˗a. Zaˬ yaw nyiˇ ngeh neh Yeˬhawˇbaˬ gaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ gaˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ bye˗eu jeˬ˗ahˇ bye ni mˇ mehˬ nehˬ˗eu meh. (Luˇkaꞈ 6:40) Nawˬ˗euˬ zaˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ naˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ ehˇ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ mawꞈ˗eu meh. Heu naˇ, zaˬ deuˬ hui dui dui˗eu iˬ baˇ˗ahˇ maˬ ya mˇ ni haw piˇ nehˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.—Iˇsaˬyaˇ 35:8.

Nui deuˬ caw ba nya

14. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ, aˬ ma aˬ da neh leh jeh˗eu jeˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ jeˬ jeˇ jahˇ nya nga?

¹⁴ Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ, Miˬyehˇ gaˇ paw noeˬ taˬ˗euˬ jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, yaw muiˬ paw ngehˬ keuˆ˗eu heu neh, aˬ da aˬ ma deuˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ nya˗eu meh. Mehˇ nmˇ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ aˬ yawꞈ 6 kʼoꞈ kʼawˆ ngeh, mehˇ nmˇ Laˇseuˬ neh ngehˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ noeˬ mawˇ˗awˇ ehˇ˗eu, “Aˬ yawꞈ Miˬyehˇ gaˇ mˇ˗eu paw noeˬ taˬ˗euˬ jeˬ ngaˬ nehˬ˗ehˇ naˬ li 15 peuˬ ngehˬ cawˬ˗euˬ meh.” Heu gaˇ dahˇ aˬ joˆ˗ehˇ tsoeˬ˗eu nga? Kʼoeˇ gaˇ neh naˇ, mehˇ nmˇ heu gʼaˬ huˬ mehˬ mehˬ˗eu gaˇ mˇ˗awˇ, nymˬ˗mˇ naˇ, 70 kʼoꞈ dzehˬ ni mˇ laꞈ˗euˬ gaˇ haw ngeh, yaw muiˬ paw dzaˬ˗ahˇ ngehˬ˗awˇ gʼaˬ biꞈ˗eu heu naˇ, tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ˗eu dehꞈ ziˇ˗ahˇ gaˇ dahˇ zawˇ˗ehˇ tsoeˬ ngaˇ lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. (Dawˬdaˬ 25:11) Kʼoeˇ naˇ, aˬ yuiꞈ deuˬ, aˬ da aˬ ma hawˇ˗eu zaˬ deuˬ˗ahˇ cawˬ˗awˇ aˬ yawꞈ maꞈ mˇ nya˗eu jeˬ aˇ muˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ bi caw ba laˇ nya˗eu meh.

15. Aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ zaˬ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nya˗eu nga?

¹⁵ Aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nya˗eu nga? Zaˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ kʼahˬ lahˇ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu heu neh meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ dawˬ peh jiˆ leˇ luꞈ ngaˇ laˬ lehˇ haw nya meh. Aˬ yawꞈ maꞈ bawˬ dzaˬ ngeh dawˬ kʼoꞈ biꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, yaw muiˬ˗ehˇ lehˬ hmˬ leꞈ ngaˇ laˬ, tiˬ nah˗ahˇ neh ngaˬ nah yaw kaˬ˗ahˇ bawˬ dzaˬ gaˇ gm leˇ ngaˇ laˬ? Dzaw nymˇ˗ahˇ jawˇ ngeh tsaꞈ gaˬ ngaˇ laˬ, maˬ muiˬ˗eu jeˬ mˇ ni lawˬ haw laˇ ngeh, gʼaˬ leˇ ngaˇ laˬ? Toˆ˗ehˇ naˇ, aˬ yawꞈ neh mˇ˗euˬ yaw muiˬ jeˬ˗ahˇ ja ceuˬ nehˬ˗awˬ. Nawˇ maˬ bawˬ dzaˬ miˇ na˗ehˇ maˬ ehˇ, bawˬ dzaˬ gʼaˬ˗awˇ neh maˬ ehˇ, zaˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ˗eu lehˇ noeˬ taˬ nya meh. Aˬ dui teu loꞈ˗ehˇ jahˇ naˇ, zaˬ deuˬ˗ahˇ kʼawꞈ “uiˬ˗eu” aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ miˇ˗a lehˇ noeˬ leˇ˗eu meh.—Ja ceuˬ 35:18.

Zaˬ deuˬ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu aˇ tiˆ˗ahˇ le keuˆ ni caw ba

16, 17. (a) Zaˬ deuˬ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu heu naˇ, aˬ jeˬ miˇ neh aˇ yeˇ huiˬ˗eu nga? (b) Ka li zaˬ aˬ da aˬ ma˗ahˇ laꞈ kʼaˬ bi cehˇ˗eu aˬ geu jeˬ nga?

¹⁶ Aˬ da aˬ ma deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ muiˬ dui dui˗eu tiˬ jeˬ naˇ, zaˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ ya mehˬ˗eu heu meh. (Ja ceuˬ 127:3; Eˇpeˇsu 6:4) Iˇsaˬleˬlaˆ˗euˬ saˇ ka˗ahˇ, kʼaˇ dehꞈ le˗euˬ zaˬ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ dzeuˇ˗euˬ lehˇ sawˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ, nymˬ˗mˇ naˇ maˬ ngeuˇ˗a. Aˬ da aˬ ma deuˬ Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ gaˬ˗eu miˇ neh, zaˬ deuˬ jiˇ gaˬ caw˗eu lehˇ maˬ ngeuˇ˗a. Zaˬ dehꞈ le ngeh nah neh, aˬ da aˬ ma deuˬ, zaˬ Miˬyehˇ˗ahˇ a nehˬ˗awˇ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ gʼaˬ kʼehˇ pyeuꞈ laˇ ni caw ba nehˬ ma lehˇ aˇ pyaˇ ya daˬ taˬ˗eu meh. Heu taꞈ˗ehˇ aˇ yeˇ huiˬ dzehˬ˗eu jeˬ paˇ jaˆ˗a siˬ loˇ? Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ˗awˇ iˇ cuꞈ shawˇ˗euˬ deuˬ, saˇ jaˇ ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ naˇ, huiˬ dui dui˗eu shaˬ zahˬ keuˆ le ngeh ya buˬ ya law iˇ˗eu meh.—Maꞈtehˬ 24:13.

¹⁷ Bawˇsamˬ Behˬ iˇ cuꞈ shawˇ mawꞈ ngeh, aˬ yawꞈ maˇ diˇ shawˇ deˇ laˇ˗euˬ ngaˇ laˬ lehˇ aˬ da aˬ ma siˬ duˬ mawꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ shawˇ deˇ laˇ˗euˬ ya mawˇ ngeh, aˬ yawꞈ nyaꞈ Bawˇsamˬ neh noeˬ tsehˆ˗euˬ jeˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu meh. Bawˇsamˬ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu kʼoeˇ˗euˬ jeˬ hu ngeh miˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ da neh mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ heu loꞈ˗ehˇ ngehˬ keuˆ˗eu meh. “Ngaˬ da yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ pawˬ tsuiꞈ bi dmˬ˗awˇ guiˬ lahˬ bi shaˇ˗euˬ meh. Ngaˬ˗euˬ aˬ buˇ zaˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ˗euˬ miˇ neh, laꞈ kʼaˬ cehˇ˗eu lehˇ miˇ˗a lehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh.” Kʼoeˇ gaˇ neh 60 kʼoꞈ dzeuˇ iˇ ngeh, Bawˇsamˬ ehˇ˗eu, “Nawˇ siˬ nya ma loˇ, aˬ myah ni dzeuˇ iˇ˗euˬ kʼawꞈ, kʼoeˬ ngeh miˇ˗ahˇ maˬ ngehˇ leˇ coeˇ nya.” Aˬ da aˬ ma deuˬ˗oˇ, nawˇ kʼawꞈ ni zaˬ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ˗awˇ iˇ cuꞈ shawˇ gaˇ ya mawˇ ngeh, heu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu laꞈ kʼaˬ cehˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ luꞈ˗uˇ.