Iˇ cuꞈ shawˇ˗eu jeˬ heu naˇ, Ka li zaˬ deuˬ ya mˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ
“Iˇ cuꞈ shawˇ˗eu jeˬ, naw maꞈ˗ahˇ bi buˬ iˇ laꞈ meh.”—1 Beˬtuˆluˆ 3:21, MS.
1, 2. (a) Aˬ da aˬ ma tiˬ gʼaˬ na, zaˬ iˇ cuꞈ shawˇ mawꞈ ngeh, aˬ jeˬ lehˇ noeˬ nya˗eu nga? (b) Iˇ cuꞈ shawˇ mawꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ dzeuˇ maˬ laˬ lehˇ, aˬ jeˬ miˇ neh ya naˇ haˬ˗eu nga? (Dahˬ beh˗eu baˇ˗ahˇ haw.)
Maˬliˇ˗euˬ aˬ da aˬ ma iˇ cuꞈ shawˇ˗eu lehˇ gʼeh˗eu nui deuˬ nehˬ˗ehˇ yawꞈ luꞈ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ buˇ˗ahˇ haw luꞈ˗eu meh. Mehˬ˗eu gʼaˬ nyiˬ kawˆ naˇ haˬ gʼaˬ ngeh, Maˬliˇ maˇ jawˆ ni dawˬ kʼoꞈ biꞈ˗awˇ, tiˬ kʼehˬ naˇ Iˇ cuꞈ shawˇ˗euˬ meh.
2 Maˬliˇ˗euˬ aˬ da aˬ ma aˬ yawꞈ nyaꞈ˗euˬ aˬ buˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ˗awˇ, iˇ cuꞈ shawˇ gaˇ ya mawˇ ngeh, nui kʼahˇ shiˇ dui dui˗eu meh. Iˇ cuꞈ maˬ shawˇ˗euˬ yaw kaˬ˗ahˇ Maˬliˇ˗euˬ aˬ ma ‘Maˬliˇ aˇ dzehˬ˗ehˇ nyiˇ dzeuˇ˗eu jeˬ ngaˬ˗eˬ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ˗eu jeˬ heu naˇ, aˇ naˆ ni aˇ yeˇ huiˬ˗eu lehˇ aˬ yawꞈ siˬ nya meh laˬ leˇ heu, tiˬ kʼehˬ gʼeh˗awˇ neh tehꞈ˗ehˇ shawˇ naˇ muiˬ dzehˬ˗eu jeˬ ngaˇ˗eˬ’ lehˇ aˬ yawꞈ ui cuiˆ kʼahˬ lahˇ˗eu meh. Zaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu aˬ da aˬ ma deuˬ, zaˬ iˇ cuꞈ shawˇ mawꞈ nya lehˇ ehˇ laˇ ngeh, heu loꞈ˗ehˇ noeˬ laˇ nya meh. (Dawˬtsoˆtsoˆ˗eu 5:5) Tsawˇ haˬ zaˬ˗euˬ noeˬ tsehˆ˗eu jeˬ laꞈ kʼoeˇ neh aˇ yeˇ huiˬ dzehˬ˗eu jeˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ˗awˇ, iˇ cuꞈ shawˇ˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ˗eu jeˬ heu meh.—“Nawˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ dzeuˇ maˬ loˇ?” lehˇ ehˇ˗eu oeˬ coeˇ oeˬ bawˬ˗ahˇ haw.
3, 4. (a) Kuiˇ laꞈ Beˬtuˆluˆ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu jeˬ˗ahˇ, aˇ yeˇ huiˬ dui dui˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ mehˬ˗eu nga? (b) Beˬtuˆluˆ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu jeˬ, Noˇaˬ˗euˬ saˇ baoˬ tsoˆ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ aˬ jeˬ miˇ sheu cehˆ˗euˬ nga?
3 Kuiˇ laꞈ Beˬtuˆluˆ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu jeˬ˗ahˇ, Noˇaˬ saˇ baoˬ tsoˆ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ taˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ ehˇ˗eu, “Iˇ cuꞈ˗ahˇ bi buˬ˗iˇ˗euˬ gaˇ kawˆ kʼoeˇ˗aˬ, nymˬ˗mˇ naw maꞈ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ za nya ni iˇ cuꞈ shawˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ taꞈ leˇ˗eu meh.” (1 Beˬtuˆluˆ 3:20, 21-ahˇ gui.) Noˇaˬ neh tsoˆ˗euˬ saˇ baoˬ˗ahˇ haw ngeh, aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ nui ma gʼawˇ mawˇ dawˬ tawˆ luꞈ mˇ˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Noˇaˬ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ, Yeˬhawˇbaˬ kʼaˇ kʼehˇ˗eu jeˬ˗ehˇ mˇ˗euˬ meh. Noˇaˬ nui jah ahˇ˗eu miˇ neh, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ pehˬ˗euˬ nymˇ jiˇ˗ahˇ iˇ cuꞈ dahˬ pyuˬ le ngeh buˬ iˇ ni jahˇ nehˬ˗euˬ meh. Beˬtuˆluˆ neh sheu cehˆ˗euˬ jeˬ heu, aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ mehˬ˗eu nga?
4 Noˇaˬ˗euˬ saˇ baoˬ˗ahˇ tsawˇ haˬ deuˬ mawˇ ngeh, Noˇaˬ Miˬyehˇ˗ahˇ jah gaˇ ya mawˇ˗euˬ meh. Teu gaˇ duˇ ni tiˬ gʼaˬ paˬ iˇ cuꞈ shawˇ gaˇ ya mawˇ ngeh, aˬ yawꞈ˗aˬ Yeˬsuˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ jah˗eu miˇ neh, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ dzeuˇ˗euˬ lehˇ aˬ dui siˬ nya˗eu ma. Iˇ cuꞈ shawˇ˗euˬ deuˬ Noˇaˬ loꞈ˗ehˇ Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ naˇ haˬ˗awˇ, biꞈ taˬ˗euˬ gaˇ deuˬ˗ahˇ mˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ, Noˇaˬ pehˬ iˇ cuꞈ˗ahˇ neh ya buˬ iˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, iˇ cuꞈ shawˇ dzeuˇ˗euˬ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu gaˇ mˇ zaˬ deuˬ jiˇ, Miˬyehˇ haiˬ˗eu miˇ tsaˬ heu siˬ˗ahˇ laˆ cawˆ ngeh ya buˬ iˬ˗eu meh. (Maˬkuˆ 13:10; Pah mehˬ˗eu˗eu 7:9, 10) Heu gaˇ haw ngeh tiˬ jawˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ˗eu jeˬ hawˇ˗eu iˇ cuꞈ shawˇ˗eu jeˬ heu naˇ, zawˇ˗ehˇ aˇ yeˇ huiˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ nga lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Tiˬ gʼaˬ na maˬ shawˇ ni nyi naˬ˗eu heu naˇ, mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ˗eu jeˬ maˬ za ni kʼawꞈ pyeuꞈ nya˗eu meh.
5. Aˬ dui heu kawˆ˗ahˇ aˬ jeˬ dzaw˗eu nga?
5 Nymˬ˗mˇ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu jeˬ heu naˇ, niˇ gʼa˗eu jeˬ maˬ ngeuˇ ni, aˇ yeˇ huiˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ nga lehˇ aˬ dui ya siˬ dzeuˇ˗euˬ ma. Teu miˇ neh, naˇ haˬ˗eu jeˬ heu smˬ kawˆ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ siˬ nya˗eu loˬ meh. Jaˇliꞈ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ joˆ˗ehˇ ehˇ˗eu nga? Iˇ cuꞈ shawˇ mawꞈ˗eu deuˬ aˬ jeˬ˗ahˇ jeˬ hu ya jahˇ˗eu nga? aˬ dui zaˬ hawˇ˗eu dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ mehˬ ngeh, iˇ cuꞈ shawˇ˗euˬ jeˬ˗euˬ aˇ yeˇ huiˬ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ myah luꞈ aˬ jeˬ miˇ neh ya shaˇ noeˬ˗eu nga?
Jaˇliꞈ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ehˇ˗eu nga?
6, 7. (a) Yoˇhaˬ˗euˬ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu jeˬ, aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga? (b) Aˬ cawˬ˗euˬ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ maˬ duˇ leˬ˗eu, aˬ suˇ gʼaˬ˗euˬ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu jeˬ nga? Aˬ jeˬ miˇ neh?
6 Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ ngehˬ beh beh taˬ˗euˬ naˇ Yoˇhaˬ˗euˬ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. (Maꞈtehˬ 3:1-6) Tsawˇ haˬ deuˬ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ jeˬ miˇ neh Yoˇhaˬ jawˇ gaˇ laˇ˗eu nga? Aˬ yawꞈ maꞈ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu heu naˇ, Moˇseˬ˗euˬ zahˇ dawˬ˗ahˇ maˬ paˇ caw teh˗euˬ miˇ neh, iˬ baˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ˗euˬ lehˇ mˇ mawˇ˗eu gʼaˇ duˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ yawˬ poˆ yawˬ nehˬ˗ehˇ maˬ duˇ leˇ˗eu, aˇ yeˇ huiˬ dui dui˗eu iˇ cuꞈ shawˇ˗euˬ jeˬ tiˬ poˆ jaˆ˗eu meh. Teu naˇ Yoˇhaˬ Miˬyehˇ˗euˬ byah kuꞈ˗eu Zaˬmaˇ Yeˬsuˇ˗ahˇ iˇ cuꞈ ya shawˇ nehˬ˗euˬ heu poˆ meh. (Maꞈtehˬ 3:13-17) Yeˬsuˇ tiˬ jawˇ˗iˬ iˬ baˇ maˬ mˇ haw˗aˬ, iˬ baˇ noeˬ poˆ˗eu maˬ loˬ˗a. (1 Beˬtuˆluˆ 2:22) Toˆ˗ehˇ naˇ Yeˬsuˇ aˬ jeˬ miˇ neh iˇ cuꞈ shawˇ˗euˬ nga? Heu naˇ, aˬ yawꞈ Miˬyehˇ˗euˬ nui kʼahˇ mˇ˗eu gʼaˇ duˬ dah laˇ maˬ lehˇ bi mawˇ˗eu gʼaˇ duˬ meh.—Heˬbyehˇ 10:7.
7 Yeˬsuˇ dawˬ mehˬ mehˬ laˇ˗euˬ miˇ tsaˬ, gʼaˬ kʼehˇ deuˬ jiˇ nui deuˬ˗ahˇ iˇ cuꞈ shawˇ nehˬ˗euˬ meh. (Yoˇhaˬ 3:22; 4:1, 2) Tsawˇ haˬ teu deuˬ iˇ cuꞈ shawˇ˗euˬ teu naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ Moˇseˬ˗euˬ zahˇ dawˬ˗ahˇ maˬ paˇ caw teh˗euˬ miˇ neh, iˬ baˇ noeˬ poˆ maˬ lehˇ mˇ mawˇ˗eu gʼaˇ duˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ, Yeˬsuˇ shiˇ˗awˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ gʼaˬ naˇ, Yeˬsuˇ˗euˬ gʼaˬ kʼehˇ pyeuꞈ mawꞈ˗eu deuˬ naˇ, iˇ cuꞈ shawˇ˗eu teu baˬ da neh maˬ paˇ ngeuˇ˗euˬ meh.
8. (a) Yeˬsuˇ shiˇ˗awˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ gʼaˬ naˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ jeˬ nah caw teh˗eu deuˬ˗ahˇ, aˬ jeˬ bi mˇ˗euˬ nga? (b) Ka li zaˬ deuˬ aˬ jeˬ miˇ neh iˇ cuꞈ ya shawˇ˗eu nga?
8 A.D. 33-ahˇ Yeˬsuˇ shiˇ˗awˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ gʼaˬ naˇ, huiˬ zaˬ nyiˇ zaˬ keuˬ˗eu tsawˇ haˬ 500 gʼaˬ dzehˬ ni˗ahˇ Yeˬsuˇ dawˬ ngehˬ cawˬ˗euˬ meh. Teu ngeh Yeˬsuˇ “miˇ tsaˬ tsawˇ jeuˬ dawˬ tawˆ luꞈ jawˇ gaˇ iˇ doe˗awˇ, ngaˬ˗euˬ gʼaˬ kʼehˇ pyeuꞈ laˇ ni mˇ˗iˇ˗awˬ. Aˬda Miˬyehˇ, Zaˬmaˇ, muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ heu deuˬ˗euˬ tsawˇ myahˇ uˬ moˆ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ iˇ cuꞈ shawˇ nehˬ˗awˬ. Ngaˬ neh naw maꞈ˗ahˇ dawˬ kʼaˇ biꞈ taˬ˗euˬ yawˬ jeˬ na luꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ naˇ haˬ˗awˇ caw teh ni mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ˗awˬ” lehˇ ehˇ˗eu dawˬ heu deuˬ˗ahˇ ngehˬ˗euˬ gaˇ duˇ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 28:19, 20, MS; 1 Gawˇliˬtu 15:6) Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ jeˬ nah caw teh˗eu deuˬ˗ahˇ gʼaˬ kʼehˇ bi pyeuꞈ laˇ ni mˇ lehˇ kʼehˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ gʼaˬ kʼehˇ pyeuꞈ mawꞈ˗awˇ “kʼaˆ baꞈ baꞈ” mawꞈ˗eu deuˬ naˇ, iˇ cuꞈ ya shawˇ meh lehˇ ehˇ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 11:29, 30) Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ mawꞈ˗eu deuˬ naˇ, Miˬyehˇ aˬ yawꞈ neh noeˬ taˬ˗euˬ jeˬ bi pyeuꞈ leˇ˗eu gʼaˇ duˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ bi oe˗euˬ meh lehˇ ha geuꞈ˗awˇ neh tehꞈ˗ehˇ Miˬyehˇ ha geuꞈ˗eu jeˬ˗ehˇ iˇ cuꞈ shawˇ nya˗eu meh. Jaˇliꞈ˗ahˇ haw ngeh, Yeˬsuˇ˗euˬ dahˬ beh˗eu gʼaˬ kʼehˇ deuˬ naˇ, iˇ cuꞈ shawˇ˗eu jeˬ heu, aˇ yeˇ huiˬ dui dui˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ sawˇ˗awˇ, nyi naˬ nyi naˬ˗ehˇ maˬ jawˇ ni, yaw kawˇ ma˗ehˇ shawˇ˗eu lehˇ gʼawˬ mya gaˇ mawˇ laˇ˗eu meh.—Gʼaˬkʼehˇ 2:41; 9:18; 16:14, 15, 32, 33.
Iˇ cuꞈ shawˇ˗eu gʼaˇ duˬ taˬ nyi naˬ
9, 10. Aˬ dui iˇ cuꞈ shawˇ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, Iˬdiˬyoˇbyaˇ tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ hawˇ˗eu Sawˇluˆ˗ahˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ nya˗euˬ nga?
9 Gʼaˬkʼehˇ 8:35, 36-ahˇ gui. Yuˇdaˆ˗euˬ zahˇ tawˬ taˬ˗euˬ Iˬdiˬyoˇbyaˇ tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ, Yeˬluˇsaˬlehˬ meuˬ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ iˇ˗euˬ gʼoꞈ iˇ luꞈ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ Piˇliˇpuˆ˗ahˇ kʼehˇ˗awˇ bi tsaꞈ gaˬ iˇ˗awˇ, “Yeˬsuˇ gaˇ kawˆ Laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu Guiˬ lahˬ dawˬ” ja mehˬ˗euˬ meh. Teu ngeh, Iˬdiˬyoˇbyaˇ tsawˇ haˬ teu gʼaˬ aˬ jeˬ jahˇ˗euˬ nga? Yeˬsuˇ Sahˬ paˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ ya siˬ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ aˬ jeˬ bi mˇ mawꞈ˗eu lehˇ ya siˬ ngeh, aˬ yawꞈ nyi naˬ nyi naˬ˗ehˇ ma jawˇ ni, yaw kawˇ ma˗ehˇ iˬ cuꞈ shawˇ˗euˬ meh.
10 Nyaˆ taꞈ tiˬ hmˬ naˇ, Yuˇdaˆ˗euˬ tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗eu Ka li zaˬ˗ahˇ kʼehˬ haw˗euˬ Sawˇluˆ˗euˬ gaˇ kawˆ meh. Aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ya a nehˬ˗eu Yuˇdaˆ˗euˬ aˇ jeuˬ˗ahˇ neh dehꞈ le˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ tsawˇ jeuˬ teu jeuˬ ehˇ dawˬ maˬ naˇ haˬ˗eu miˇ neh, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ laꞈ maˬ paˇ daˬ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ Sawˇluˆ naˇ, Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ deuˬ Miˬyehˇ gaˇ mˇ˗eu jeˬ˗ahˇ Miˬyehˇ ha geuꞈ luꞈ a siˬ lehˇ noeˬ˗eu mi neh, ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ kʼehˬ˗eu meh. Tiˬ nah keuˆ laˇ ngeh, Sawˇluˆ Yeˬsuˇ shiˇ mehˬ lehˇ noeˬ luꞈ ngeh,Shiˇ˗awˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗euˬ Yeˬsuˇ, mˬ˗ahˇ neh ngehˬ cawˬ le˗euˬ meh. Pawˇluˆ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗euˬ nga? Aˬnaˬniˇ neh caw ba nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ ha geuꞈ˗awˇ, Jaˇliꞈ˗ahˇ aˬ yawꞈ “iˇ cuꞈ shawˇ˗euˬ meh” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Gʼaˬkʼehˇ 9:17, 18; Gaˬlaˬtiˆ 1:14) Myahˇ laˇ ngeh tsawˇ haˬ deuˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ Pawˇluˆ lehˇ tehꞈ˗ehˇ siˬ nya˗eu meh. Haw taˬ, Pawˇluˆ naˇ, Yeˬsuˇ˗aˬ Miˬyehˇ nehˬ noeˬ taˬ˗euˬ jeˬ bi mˇ byah˗eu gʼaˇ duˬ bi oe˗euˬ tiˬ gʼaˬ nga lehˇ ya siˬ ngeh, maˬ nyi naˬ ni taˆ lehˇ iˇ cuꞈ shawˇ˗euˬ meh.—Gʼaˬkʼehˇ 22:12-16-ahˇ gui.
11. (a) Nymˇ iˬ nah˗euˬ Jaˇliꞈ dzaw zaˬ gʼawˬ mya gʼaˬ˗ahˇ, i cuꞈ shawˇ peuˬ ni laˆ noeˬ nehˬ˗eu aˬ jeˬ nga? (b) Iˇ cuꞈ shawˇ˗eu deuˬ˗ahˇ ya mawˇ ngeh, aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ gʼeh laˇ˗eu nga?
11 Nymˇ iˬ nah˗euˬ Jaˇliꞈ dzaw zaˬ huiˬ zaˬ nyiˇ zaˬ deuˬ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ neh Jaˇliꞈ˗ahˇ neh ya siˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇgaˬ˗awˇ nui ma taˬ˗eu miˇ neh, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ mawꞈ˗awˇ, iˇ cuꞈ shawˇ mawꞈ˗eu meh. Huiˬ˗eu mehˬ bawˬ˗ahˇ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu dawˬ mehˬ mehˬ˗eu heu naˇ, aˇ yeˇ huiˬ˗eu aˇ yamˬ pyeuꞈ meh. Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇkiˇ deuˬ dzaw zaˬ deuˬ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ ha geuꞈ˗awˇ, iˇ cuꞈ shawˇ˗eu aˇ tiˆ˗ahˇ laˇ keuˆ ngeh, laꞈ kʼaˬ cehˇ˗eu meh. Aˬ da aˬ ma deuˬ kʼawꞈ zaˬ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu ya mawˇ ngeh laꞈ kʼaˬ ceh dui dui˗eu meh. Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu 2017 kʼoꞈ˗ahˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ˗awˇ iˇ cuꞈ shawˇ˗euˬ 284,000 gʼaˬ byah˗eu meh. (Gʼaˬkʼehˇ 13:48) Heu gaˇ haw ngeh aˬ yawꞈ maꞈ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu jeˬ heu naˇ, Ka li zaˬ deuˬ ya mˇ˗eu aˇ yeˇ huiˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh lehˇ siˬ nya ngaˇ lehˇ siˬ laˇ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ maꞈ iˇ cuꞈ maˬ shawˇ mi na˗ehˇ ya mˇ˗eu aˬ jeˬ nga?
12. Dzaw zaˬ deuˬ iˇ cuꞈ maˬ shawˇ mi na˗ehˇ aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga?
12 Dzaw zaˬ deuˬ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu gʼaˇ duˬ, Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu maˇ maˇ ni gʼeh˗eu jeˬ hawˇ˗eu, miˇ tsaˬ hawˇ˗eu tsawˇ haˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ Miˬyehˇ neh noeˬ taˬ˗euˬ jeˬ, kʼoeˇ naˇ tsawˇ haˬ zaˬ bi buˬ iˇ˗eu gʼaˇ duˬ Miˬyehˇ neh lehˬ hmˬ nehˬ˗euˬ jeˬ, heu deuˬ˗ahˇ ya siˬ nya˗eu meh. (1 Tiˆmoˇseˬ 2:3-6) Kʼoeˇ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ Miˬyehˇ˗euˬ zahˇ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ˗awˇ, Miˬyehˇ bye˗eu jeˬ˗ahˇ bye˗eu gʼaˇ duˬ, nui jah ya ahˇ˗eu meh. (Gʼaˬkʼehˇ 3:19) Gaˇ kawˆ heu naˇ aˇ yeˇ huiˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ bye˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ byehˇ dzeh˗euˬ deuˬ˗euˬ a nehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ maˬ ha geuꞈ˗eu miˇ neh meh. (1 Gawˇliˬtu 6:9, 10) Teu myaˆ tehꞈ maˬ ngeuˇ˗a siˬ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ mawꞈ˗eu deuˬ naˇ, bawˬ dzaˬ gaˇ jiˇ ya iˇ˗awˇ, tsaꞈ gaˬ iˇ gaˇ jiˇ ya iˇ˗eu uˬ taꞈ, aˬ cawˬ˗ahˇ jiˇ aˬ myah luꞈ ya mehˬ eu meh. Heu naˇ, Yeˬsuˇ neh aˬ yawꞈ˗euˬ jeˬ nah caw teh˗eu deuˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ heu loꞈ˗ehˇ ya jahˇ meh lehˇ ehˇ taˬ yaꞈ˗euˬ meh. (Gʼaˬkʼehˇ 1:8) Teu miˇ neh dzaw zaˬ deuˬ gaˇ kawˆ heu deuˬ˗ahˇ mˇ caw jiˇ˗awˇ neh tehꞈ˗ehˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ˗awˇ iˇ cuꞈ shawˇ nya˗eu meh.
Dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ iˇ cuꞈ shawˇ mawꞈ˗eu nui ma ahˇ ni caw ba nehˬ
Nawˇ dzaw zaˬ˗ahˇ mehˬ ngeh, iˇ cuꞈ shawˇ˗eu jeˬ heu naˇ, aˇ yeˇ huiˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh lehˇ dzawˇ nehˬ˗eu gʼaˇ duˬ leh jeh ma loˇ? (Aˇ deuˆ 13-ahˇ haw)
13. Aˬ dui aˬ cawˬ˗ahˇ mehˬ ngeh, aˬ jeˬ miˇ neh maˇ diˇ Ka li zaˬ deuˬ iˇ cuꞈ ya shawˇ meh lehˇ ya noeˬ taˬ˗eu nga?
13 Aˬ dui yawˬ ha˗euˬ zaˬ hawˇ˗eu dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ caw ba nehˬ ngeh, aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ kawˆ heu deuˬ˗ahˇ ya bi mˇ caw˗eu meh. Yeˬsuˇ˗euˬ gʼaˬ kʼehˇ maˇ diˇ pyeuꞈ mawꞈ˗eu deuˬ˗aˬ, iˇ cuꞈ ya shawˇ meh lehˇ ya noeˬ taˬ˗eu meh. Aˬ dui toˆ˗ehˇ noeˬ taˬ˗euˬ naˇ, dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ a nehˬ˗eu jeˬ hawˇ˗eu iˇ cuꞈ shawˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ dzaw keuˆ ngeh, aˬ dui maˬ guˆ ni yaw muiˬ˗ehˇ ehˇ nehˬ nya˗eu meh. Aˬ dui yawˬ ha˗euˬ zaˬ hawˇ˗eu dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ, iˇ cuꞈ shawˇ˗eu aˇ tiˆ˗ahˇ bi le keuˆ mawꞈ˗eu ma.
14. Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh aˬ cawˬ˗ahˇ iˇ cuꞈ shawˇ ni maˬ ya ka tiˇ˗eu nga?
14 Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ mˇ ni maˬ ka tiˇ˗eu loꞈ˗ehˇ, aˬ dui kʼawꞈ dzaw zaˬ hawˇ˗eu zaˬ˗ahˇ iˇ cuꞈ shawˇ ni maˬ ya ka tiˇ˗a. (1 Yoˇhaˬ 4:8) Aˬ dui mehˬ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ, Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ beh˗eu heu naˇ, aˇ yeˇ huiˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ gʼoˆ shaw leˇ ni ya caw ba nehˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ kawˆ ya siˬ duˬ jeˬ˗ahˇ gaˬ˗awˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu uˬ taꞈ, Maˇ diˇ Ka li zaˬ deuˬ ya mˇ˗eu jeˬ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ mˇ mawꞈ˗eu nui ma ahˇ˗euˬ naˇ, heu neh aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ iˇ cuꞈ shawˇ ni laꞈ noeˬ nehˬ˗eu meh.—2 Gawˇliˬtu 5:14, 15.
15, 16. (a) Iˇ cuꞈ shawˇ˗eu deuˬ kʼoeˇ myaˆ heu myaˆ kʼoꞈ ya byah˗a lehˇ ehˇ taˬ ngaˇ loˇ? (b) Dzaw zaˬ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ pyeuꞈ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ jeˬ miˇ neh iˇ cuꞈ ya shawˇ poˆ˗eu nga?
15 Iˇ cuꞈ shawˇ˗eu deuˬ kʼoeˇ myaˆ heu myaˆ kʼoꞈ ya byah˗a lehˇ maˬ ehˇ taˬ˗aˬ. Dzaw zaˬ tiˬ gʼaˬ naˇ aˬ cawˬ naˆ maˬ tseˇ huiˬ laˇ mahˇ laˇ˗eu kawˇ dzehˬ˗awˇ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu loꞈ˗ehˇ, yaw nyiˇ ngeh neh jiˇ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu deuˬ gʼawˬ mya ni jawˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ ngeh keuˆ ni Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ tiˬ gʼaˬ na, aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ gaˇ hawˇ˗eu Jaˇliꞈ dzaw˗awˇ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu loꞈ˗ehˇ, 100 kʼoꞈ dzehˬ˗iˇ gaˇ hawˇ˗eu iˇ cuꞈ shawˇ˗eu deuˬ jiˇ jawˇ˗eu meh.
16 Aˬ piˬ tiˬ piˬ Jaˇliꞈ mehˬ˗eu gʼaˬ˗ahˇ, maˇ diˇ ni iˇ cuꞈ paˇ ya shawˇ˗a siˬ laˬ lehˇ naˇ haˬ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, aˬ yawꞈ zahˇ nui deuˬ nehˬ˗ehˇ iˇ cuꞈ yaw myaˬ poˆ shawˇ haw˗euˬ miˇ neh meh. Jaˇliꞈ mehˬ˗eu gʼaˬ dawˬ kʼoꞈ Jaˇliꞈ˗ahˇ neh pah nehˬ˗ngeh, Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ ehˇ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ gʼoˆ shaw˗awˇ, aˇ kʼoꞈ 80 dawˬ peh byah laˇ˗euˬ kʼawꞈ iˇ cuꞈ shawˇ˗euˬ meh. Heu gaˇ neh aˬ dui aˬ jeˬ ya siˬ nya˗eu nga? Yeˬhawˇbaˬ˗aˬ, aˬ yawꞈ neh noeˬ taˬ˗euˬ jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ maˇ maˇ ni gʼeh˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ gʼoˆ shaw˗euˬ taꞈ naˇ, aˬ dui˗euˬ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu jeˬ˗ahˇ laꞈ maˬ daˬ nga lehˇ ya siˬ˗euˬ ma. Zahˇ yawˬ zahˇ yawˬ˗ahˇ iˇ cuꞈ shawˇ dzeuˇ˗euˬ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ Saˇ kiˇ pyeuꞈ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ, iˇ cuꞈ paˇ ya shawˇ poˆ˗eu meh.—Gʼaˬkʼehˇ 19:3-5-ahˇ gui.
17. Iˇ cuꞈ shawˇ˗eu aˇ nah˗ahˇ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ ya shaˇ noeˬ nga?
17 Iˇ cuꞈ shawˇ˗eu aˇ nah heu naˇ, laꞈ kʼaˬ cehˇ dui dui˗eu aˇ nah pyeuꞈ˗awˇ, a nehˬ˗eu jeˬ hawˇ˗eu iˇ cuꞈ shawˇ˗eu heu naˇ, aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga lehˇ, yaw muiˬ˗ehˇ ya shaˇ noeˬ˗eu aˇ yamˬ jiˇ pyeuꞈ meh. Maˇ maˇ ni gʼeh˗eu Ka li zaˬ deuˬ ya mˇ˗eu jeˬ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ mˇ caw nya˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ dui ya leh jeh dui dui˗eu meh. Teu miˇ neh, Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ gʼaˬ kʼehˇ pyeuꞈ laˇ˗eu heu naˇ, kʼaˆ baꞈ baꞈ laˇ˗eu nehˬ˗ehˇ duˇ meh lehˇ sheu cehˆ˗eu meh. Yeˬsuˇ˗euˬ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ naˇ “yawˬ ha gʼaˇ duˬ dehꞈ luꞈ˗eu jeˬ maˬ bi pyeuꞈ˗ehˇ, aˬ yawꞈ maꞈ gʼaˇ duˬ shiˇ dah˗awˇ paˇ bi gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗euˬ gʼaˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ dehꞈ luꞈ˗eu jeˬ” ya bi pyeuꞈ˗eu meh.—2 Gawˇliˬtu 5:15; Maꞈtehˬ 16:24.
18. Aˬ dui nyaˆ taꞈ kawˆ˗ahˇ aˬ jeˬ jeˇ naˇ haˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ja sawˇ˗eu nga?
18 Aˬ dui neh heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ ya dzaw˗euˬ loꞈ˗ehˇ, maˇ maˇ ni gʼeh˗eu Ka li zaˬ deuˬ pyeuꞈ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ noeˬ tsehˆ˗eu heu naˇ, niˇ gʼa˗eu jeˬ maˬ ngeuˇ˗a, aˇ yeˇ huiˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Teu miˇ neh heu kawˆ dahˬ beh laˇ gaˇ ehˇ taˬ˗euˬ Maˬliˇ˗euˬ aˬ ma shaˇ noeˬ˗eu meh. Nawˇ aˬ da aˬ ma pyeuꞈ naˇ, ‘Ngaˬ˗euˬ zaˬ maˇ diˇ iˇ cuꞈ shawˇ deˇ laˇ ngaˇ loˇ? Zaˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ nya ni, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ siˬ nya ngaˇ laˬ? Zaˬ iˇ cuꞈ maˬ shawˇ mi na˗ehˇ sahˬ boꞈ bi dzaw goˇ paˬ ngaˇ laˬ, maˬ ngeuˇ naˇ gaˇ yaw muiˬ bi za taˬ paˬ ngaˇ laˬ? Zaˬ iˇ cuꞈ shawˇ dzeuˇ˗awˇ laˆ lehˬ naˇ lawˇ neh, aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ paˬ nga? lehˇ heu loꞈ˗ehˇ noeˬ nya meh. Aˬ dui naˇ haˬ˗eu jeˬ heu deuˬ˗ahˇ nyaˆ taꞈ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ˗awˇ, Ka li zaˬ˗euˬ aˬ da aˬ ma deuˬ, iˇ cuꞈ shawˇ˗eu jeˬ˗ahˇ tsaˬ˗eu jeˬ˗ehˇ haw nya ni aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu nga lehˇ jiˇ haw ma.