Nawˇ aˬ suˇ gʼaˬ˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ?

1, 2. (a) Yeˬsuˇ Beˬtuˆluˆ aˬ yawꞈ˗ahˇ, yawˬ haˇ yawˬ ha gʼawˬ shaˬ gaˬ lehˇ ehˇ laˇ ngeh aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗euˬ nga? (Dahˬ beh˗eu baˇ˗ahˇ haw.) (b) Yeˬsuˇ aˬ jeˬ miˇ neh teu loꞈ˗ehˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ˗euˬ nga?

Yeˬsuˇ aˬ jeˬ miˇ neh teu loꞈ˗ehˇ ngehˬ˗eu nga lehˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ zahˬ leˇ˗euˬ meh. Teu ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬsuˇ Iˇsaˬleˬlaˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ ka kʼoꞈ nehˬ le meh lehˇ noeˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬsuˇ gʼawˬ myahˇ maˬ gʼeh˗ehˇ aˬ yawꞈ kʼehˬ gaˇ kʼaˆ gaˇ ya daˬ˗awˇ ya shiˇ meh lehˇ ehˇ˗eu meh. Teu miˇ neh, Beˬtuˆluˆ Yeˬsuˇ˗ahˇ “Sahˬ paˬ˗oˇ, Miˬyehˇ nawˬ˗euˬ kʼoeˇ taˆ kʼoeˇ lo ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ maˬ bi keuˆ le kʼmˬ˗aˇ” lehˇ ehˇ nehˬ ngeh, Yeˬsuˇ Beˬtuˇluˆ˗ahˇ “Saˬdaˬ˗oˇ, ngaˇ jawˇ gaˇ neh doˆ˗iˇ˗awˬ. Nawˇ˗aˬ, ngaˬ˗ahˇ laˆ tsoeˬ˗eu gʼaˬ meh. Nawˇ teu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu teu, Miˬyehˇ neh bi noeˬ doˆ˗euˬ jeˬ maˬ ngeuˇ˗a. Tsawˇ haˬ neh bi noeˬ doˆ˗euˬ jeˬ meh.” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh.—Maꞈtehˬ 16:21-23; Gʼaˬkʼehˇ 1:6.

² Yeˬsuˇ heu loꞈ˗ehˇ ngehˬ gaˇ haw ngeh, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nui noeˬ˗aˬ, Saˬdaˬ uˆ lahˇ luꞈ˗eu miˇ tsaˬ˗euˬ nui noeˬ nehˬ˗ehˇ beu gaˇ˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. (1 Yoˇhaˬ 5:19) Beˬtuˆluˆ Yeˬsuˇ˗ahˇ miˇ tsaˬ zaˬ loꞈ˗ehˇ yawˬ ha˗euˬ gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ bi shaˇ noeˬ mawꞈ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ, Yeˬsuˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ gʼawˬ myahˇ maˬ gʼeh˗ehˇ keuˆ le luꞈ˗eu kʼehˬ˗eu kʼaˆ˗eu jeˬ hawˇ˗eu shiˇ˗eu jeˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ, bi lehˬ hmˬ deuˇ mawꞈ meh lehˇ siˬ nya˗eu meh. Yeˬsuˇ˗euˬ dawˬ kʼoꞈ˗ahˇ haw ngeh, aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ geuꞈ˗awˇ, miˇ tsaˬ˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ maˬ geuꞈ˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh.

3. Yeˬhawˇbaˬ loꞈ˗ehˇ noeˬ˗eu heu naˇ, aˬ jeˬ miˇ neh shaˬ˗awˇ, miˇ tsaˬ zaˬ loꞈ˗ehˇ noeˬ˗eu aˬ jeˬ miˇ neh awˬ˗eu nga?

³ Aˬ dui teuˇ neh? Yeˬhawˇbaˬ loꞈ˗ehˇ noeˬ de laˬ, miˇ tsaˬ zaˬ loꞈ˗ehˇ noeˬ de laˬ? Aˬ dui Ka li zaˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ nui kʼahˇ shiˇ˗eu jeˬ mˇ˗eu gʼaˇ duˬ, kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh leh jeh˗eu ma. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui˗euˬ noeˬ jeˬ noeˬ kawˆ teuˇ neh? Yeˬhawˇbaˬ noeˬ˗awˇ haw˗eu loꞈ˗ehˇ haw˗eu gʼaˇ duˬ leh jeh ma laˬ? Teu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu gʼaˇ duˬ ya leh jeh dui dui˗eu kʼawꞈ, miˇ tsaˬ zaˬ noeˬ˗eu loꞈ˗ehˇ noeˬ˗eu jeˬ heu naˇ, tiˬ pawꞈ˗iˬ maˬ ya leh jeh˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Miˇ tsaˬ˗euˬ nui noeˬ aˬ dui˗euˬ tiˬ jawˬ jaˆ˗awˇ, tsawˇ haˬ deuˬ kʼawꞈ aˬ dui˗ahˇ yawˬ ha˗euˬ gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ bi shaˇ noeˬ ni gʼaˬ biꞈ˗eu miˇ neh, aˬ yawꞈ maꞈ loꞈ˗ehˇ mˇ caw˗eu yaw awˬ meh. (Eˇpeˇsu 2:2) Aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ Yeˬhawˇbaˬ loꞈ˗ehˇ noeˬ˗eu heu naˇ shaˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗awˇ, miˇ tsaˬ zaˬ loꞈ˗ehˇ noeˬ˗eu heu naˇ yaw awˬ jeˬ pyeuꞈ meh.

4. (a) Aˬ dui miˇ tsaˬ˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ naˇ aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ˗eu nga? (b) Heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ dui aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ dzaw˗eu nga?

⁴ Aˬ dui miˇ tsaˬ˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ naˇ, yawˬ ha gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ shaˇ noeˬ˗awˇ, aˬ jeˬ tsaˬ˗eu hawˇ˗eu maˬ tsaˬ˗eu lehˇ yawˬ haˇ yawˬ ha noeˬ tsehˆ mawꞈ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. (Maˬkuˆ 7:21, 22) Teu miˇ neh, “tsawˇ haˬ zaˬ˗euˬ nui noeˬ”˗ahˇ maˬ geuꞈ ni “Miˬyehˇ˗euˬ nui noeˬ”˗ahˇ caw teh˗eu heu naˇ, aˇ yeˇ huiˬ˗eu meh. Heu kawˆ naˇ aˬ dui˗ahˇ heu loꞈ˗ehˇ jahˇ nya ni caw ba nehˬ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ loꞈ˗ehˇ haw˗eu heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ ka lahˇ˗eu jeˬ maˬ pyeuꞈ˗eu uˬ taꞈ, aˬ jeˬ miˇ neh aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu nga? Aˬ dui miˇ tsaˬ˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ maˬ dzaw geuꞈ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga? lehˇ dzaw ma. Nyaˆ taꞈ kawˆ˗ahˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ haw˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ siˬ nya˗eu nga? lehˇ haw˗awˇ, aˬ dui aˬ yawꞈ loꞈ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ nya nga lehˇ jiˇ haw ma.

Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nui noeˬ aˬ dui˗ahˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ

5. Tiˬ gʼaˬ na aˬ jeˬ miˇ neh yawˬ ha˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ aˬ cawˬ neh maˬ bi uˆ lahˇ mawꞈ˗eu nga?

⁵ Tiˬ gʼaˬ na, yawˬ ha˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ aˬ cawˬ neh maˬ bi uˆ lahˇ mawꞈ˗a. Aˬ yawꞈ maꞈ “Ngaˇ shaˇ noeˬ nya ma” lehˇ ehˇ˗eu meh. Heu naˇ aˬ yawꞈ maꞈ yawˬ ha tehꞈ˗ehˇ noeˬ tsehˆ nya˗awˇ, teu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ jaˆ ma lehˇ noeˬ gaˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ aˬ cawˬ neh maˬ bi uˆ lahˇ, maˬ bi ehˇ nehˬ mawꞈ˗a.a (Ehˇ lahˬ˗ahˇ haw.)

6. (a) Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ yawˬ ha naꞈ˗i aˬ jeˬ jeˇ bi tseˇ˗euˬ nga? (b) Aˬ dui kʼaˇ mˇ mawꞈ˗eu jeˬ mˇ nya ngaˇ laˬ?

⁶ Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ noeˬ˗eu loꞈ˗ehˇ noeˬ kʼawꞈ, yawˬ ha˗euˬ nui noeˬ geuꞈ nya˗eu jiˇ jaˆ˗eu meh. 2 Gawˇliˬtu 3:17 laꞈ kʼoeˇ “Sahˬpaˬ Miˬyehˇ˗euˬ yaw sahˇ˗aˬ, aˬ dui˗ahˇ bi buˬ bi law˗iˇ laꞈ˗eu” maˬ ngeuˇ naˇ yawˬ ha naꞈ˗iˬ bi jaˆ˗eu meh lehˇ ehˇ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ yawˬ ha aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ yawˬ ha naꞈ˗i bi tseˇ˗awˇ, aˬ dui ya leˇ˗eu jeˬ hawˇ˗eu nui ma ahˇ˗eu jeˬ˗ahˇ jiˇ bi tseˇ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ heu loꞈ˗ehˇ beh taˬ˗euˬ kʼawꞈ ni, aˬ dui kʼaˇ ngeuˇ˗eu jeˬ mˇ nya˗eu lehˇ maˬ ngeuˇ˗a. (1 Beˬtuˆluˆ 2:16-ahˇ gui.) Aˬ dui aˬ jeˬ tsaˬ˗awˇ maˬ tsaˬ˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ dawˬ neh bi sheuˬ gʼeh mawꞈ˗eu meh. Heu naˇ aˬ dui˗ahˇ aˇ dzehˬ˗ehˇ ka lahˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ nga laˬ, maˬ ngeuˇ naˇ aˬ dui˗ahˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ nga laˬ?

7, 8. Aˬ dui gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ bi haw mawꞈ˗eu loꞈ˗ehˇ ya haw˗eu heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ aˇ dzehˬ˗ehˇ ka lahˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ nga laˬ? Yaw jeˬ ma jeˬ ehˇ haw.

⁷ Aˬ dui heu loꞈ˗ehˇ sheu cehˆ haw, aˬ da aˬ ma zaˬ˗ahˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ mehˬ˗eu leh jeh˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ zaˬ˗ahˇ yaw sui yaw dawˇ jeˬ, bym˗eu byehˆ˗eu jeˬ hawˇ˗eu aˬ cawˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ nya˗eu jeˬ, heu deuˬ mehˬ˗eu meh. Heu naˇ, zaˬ˗ahˇ aˇ dzehˬ˗ehˇ ka lahˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ nga laˬ? Maˇ diˇ naˇ, aˬ da aˬ ma zaˬ˗ahˇ noeˬ dahˇ bi doe laˇ˗awˇ, yawˬ ha uˬ kʼawˇ piˇ laˇ ni caw ba nehˬ luꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Zaˬ huiˬ laˇ˗awˇ aˬ yawꞈ maꞈ tehꞈ˗ehˇ jawˇ iˇ ngeh, yawˬ ha naꞈ˗i tseˇ nya meh. Aˬ yawꞈ maꞈ aˬ da aˬ ma neh mehˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ laꞈ kʼoeˇ dehꞈ naˇ, yaw muiˬ˗ehˇ noeˬ tsehˆ nya˗eu uˬ taꞈ, gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ hawˇ˗eu noeˬ shaˬ kʼahˬ lahˇ˗eu jeˬ˗ahˇ yahˇ nya˗eu meh.

⁸ Yeˬhawˇbaˬ kʼawꞈ, yawˬ ha˗euˬ zaˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ muiˬ˗awˇ, laꞈ kʼaˬ bi cehˇ gaˇ mawˇ mawꞈ˗eu aˬ da aˬ ma˗ahˇ duˇ˗eu meh. (Iˇsaˬyaˇ 48:17, 18) Teu miˇ neh aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ siˬ nya laˇ ni mehˬ nehˬ˗awˇ, aˬ cawˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya mˇ nehˬ˗eu lehˇ mehˬ˗eu uˬ taꞈ, dehꞈ ziˇ˗ahˇ aˬ yawꞈ haw˗eu loꞈ˗ehˇ bi haw mawꞈ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ dawˬ˗ahˇ jiˇ bi naˇ haˬ mawꞈ˗eu meh. Heu naˇ yawˬ ha naꞈ˗i tseˇ˗eu jeˬ˗ahˇ aˇ dzehˬ ka lahˇ dzeuˇ˗eu lehˇ maˬ ngeuˇ˗a, aˬ dui˗ahˇ yaw gahˇ gahˇ˗ehˇ yaw muiˬ˗ehˇ noeˬ tsehˆ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh. (Ja ceuˬ 92:5; Dawˬdaˬ 2:1-5; Iˇsaˬyaˇ 55:9) Aˬ dui yawˬ ha ya leˇ˗eu jeˬ˗ahˇ jiˇ tseˇ nya˗eu kʼawꞈ, aˬ dui˗ahˇ laꞈ kʼaˬ bi cehˇ laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ tseˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. (Ja ceuˬ 1:2, 3) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ loꞈ˗ehˇ noeˬ naˇ, gaˇ dahˇ tsoeˬ dui dui˗eu meh.

Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nui noeˬ aˬ dui taꞈ˗ehˇ dzehˬ

9, 10. Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nui noeˬ miˇ tsaˬ˗euˬ nui noeˬ taꞈ˗ehˇ dzehˬ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ siˬ laˇ˗eu nga?

⁹ Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ loꞈ˗ehˇ aˬ jeˬ miˇ neh ya noeˬ nga lehˇ ngeuˇ naˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ nui noeˬ miˇ tsaˬ˗euˬ nui noeˬ taꞈ˗ehˇ dzehˬ˗eu miˇ neh meh. Miˇ tsaˬ zaˬ deuˬ, yaw dehꞈ aˬ joˆ˗ehˇ ya dehꞈ˗eu, nymˇ jiˇ laꞈ kʼaˬ cehˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu, dehꞈ dzaˬ laˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu lehˇ mehˬ˗awˇ, nui jeˬ jiˇ ni mehˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ maꞈ neh mehˬ˗eu jeˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nui noeˬ nehˬ˗ehˇ beu gaˇ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ yawꞈ maꞈ yawˬ ha nui noeˬ nui loˆ mˇ gaˇ gʼaˬ biꞈ˗awˇ, dehꞈ bahˬ dehꞈ muˆ˗eu jeˬ heu naˇ ha geuꞈ nya˗eu jeˬ pyeuꞈ meh lehˇ haw˗eu uˬ taꞈ, miˬ zaˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ yaw kaˬ gaˇ kawˆ ui cuiˆ na jaˆ laˇ naˇ, jawˇ gʼawˬ iˇ˗eu maˬ ngeuˇ naˇ, gʼawˬ˗eu laꞈ kʼaˬ cehˇ dzehˬ meh lehˇ ehˇ˗eu meh. Nymˬ˗mˇ iˬ nah miˇ tsaˬ zaˬ mehˬ˗eu tiˬ jeˬ na, Jaˇliꞈ mehˬ˗eu jeˬ naˆ maˬ tseˇ muiˬ dzehˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ nya ngaˇ laˬ?

¹⁰ Yeˬsuˇ “Miˬyehˇ˗euˬ zaˬ siˬ tsawˇ gahˇ tsaˬ˗eu gaˇ kawˆ, aˬ yawˆ yawꞈ bya cehˆ ni doˆ laˇ tehꞈ˗a” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 11:19) Miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ caˆ keu ka deuˬ huiˬ laˇ mahˇ laˇ luꞈ kʼawꞈ, tsawˇ haˬ zaˬ deuˬ nui saˇ maˬ oꞈ˗eu uˬ taꞈ, guiˇ deuˆ˗eu jeˬ, tsawˇ haˬ yaw naˆ yaw ba tseˇ paˆ˗eu jeˬ, diˬ˗eu sehꞈ˗eu jeˬ, shaˬ zahˬ gaˇ kawˆ heu deuˬ˗ahˇ maˬ laˆ byoˆ nehˬ nya˗a. Kʼoeˇ naˇ, miˇ tsaˬ zaˬ deuˬ dehꞈ bahˬ dehꞈ muˆ˗eu jeˬ˗ahˇ, tiˬ jeˬ maˬ ngeuˇ˗eu loꞈ˗ehˇ haw˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ dehꞈ bahˬ dehꞈ muˆ˗eu jeˬ heu naˇ, nymˇ jiˇ˗ahˇ laˆ pyaˆ˗awˇ, naˇ gawˇ doˆ laˇ˗eu uˬ taꞈ, shaˬ zahˬ gʼawˬ mya jeˬ jiˇ caw˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ neh mehˬ˗euˬ jeˬ naˇ teuˇ neh? Yeˬhawˇbaˬ loꞈ˗ehˇ noeˬ˗eu Ka li zaˬ deuˬ naˇ, nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ laꞈ kʼaˬ cehˇ nui saˇ oꞈ˗awˇ, yaw muiˬ jawˇ saˇ doˆ˗eu uˬ taꞈ, miˇ kʼahˬ doe ni jawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ jiˇ tsaˬ leˇ dzoeˇ leˇ˗eu meh. (Iˇsaˬyaˇ 2:4; Gʼaˬkʼehˇ 10:34, 35; 1 Gawˇliˬtu 6:9-11) Heu gaˇ haw ngeh, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nui noeˬ miˇ tsaˬ˗euˬ nui noeˬ taꞈ˗ehˇ dzehˬ ngaˇ lehˇ siˬ laˇ˗eu meh.

11. Moˇseˬ aˬ suˇ gʼaˬ˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗euˬ nga? Teu baˬ da neh aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ nga?

¹¹ Gaˇ hu˗euˬ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu Miˬyehˇ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ, Miˬyehˇ˗euˬ nui noeˬ dzehˬ meh lehˇ siˬ nya˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Moˇseˬ “Iˇjiˇtuˆ tsawˇ jeuˬ˗euˬ zaˬ siˬ tsawˇ gahˇ dawˬ tawˆ luꞈ”˗ahˇ ya dzaw˗euˬ kʼawꞈ, maˇ maˇ ni gʼeh˗eu zaˬ siˬ nui gahˇ heu naˇ Yeˬhawˇbaˬ jawˇ gaˇ neh oe˗euˬ meh lehˇ aˬ yawꞈ siˬ nya meh. (Gʼaˬkʼehˇ 7:22; Ja ceuˬ 90:12) Teu miˇ neh, aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ “nawˬ neh lehˬ hmˬ taˬ˗euˬ gaˇ kawˆ deuˬ ngaˬ˗ahˇ ehˇ mehˬ nehˬ laꞈ” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Doˆ˗iˇ˗eu 33:13) Moˇseˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu miˇ neh, Yeˬhawˇbaˬ Moˇseˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ neh noeˬ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ mˇ pyeuꞈ˗eu gʼaˇ duˬ yaw kʼaˆ˗ehˇ zmˬ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ Moˇseˬ˗ahˇ nui jah ahˇ˗eu deuˬ dzaw geuꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu gʼaˬ pyeuꞈ meh lehˇ ngehˬ keuˆ˗eu heu neh, aˬ yawꞈ˗ahˇ yaw zeu taˬ nehˬ˗euˬ meh.—Heˬbyehˇ 11:24-27.

12. Pawˇluˆ aˬ jeˬ˗ahˇ gʼoe˗awˇ noeˬ tsehˆ˗eu nga?

¹² Kuiˇ laꞈ Pawˇluˆ zaˬ siˬ nui gahˇ ahˇ˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗awˇ, sahˬ boꞈ dzaw goˇ˗euˬ uˬ taꞈ, tsawˇ jeuˬ˗euˬ dawˬ yaw teˬ nyiˬ jeˬ ngehˬ nya˗eu meh. (Gʼaˬkʼehˇ 5:34, 21:37, 39; 22:2, 3) Ehˇ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ miˇ tsaˬ˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ maˬ geuꞈ ni Jaˇliꞈ˗ahˇ gʼoe˗awˇ noeˬ tsehˆ˗euˬ meh. (Gʼaˬkʼehˇ 17:2; 1 Gawˇliˬtu 2:6, 7, 13-ahˇ gui.) Teu miˇ neh aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ laꞈ kʼoeˇ gʼawˬ mya ni mˇ byah yaꞈ˗awˇ, mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ ziꞈ˗eu laꞈ sawˬ˗ahˇ dawˬ luꞈ meh.—2 Tiˆmoˇseˬ 4:8.

13. Yeˬhawˇbaˬ haw˗eu loꞈ˗ehˇ haw nya ni nui noeˬ˗ahˇ laˆ paˇ˗eu heu naˇ, aˬ suˇ gʼaˬ˗ahˇ doˇ˗eu nga?

¹³ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nui noeˬ miˇ tsaˬ˗euˬ nui noeˬ taꞈ˗ehˇ dzehˬ nga lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Aˬ dui aˬ yawꞈ˗euˬ dawˬ mehˬ dawˬ tsoˆ˗ahˇ mˇ caw naˇ, maˇ diˇ laꞈ kʼaˬ cehˇ˗awˇ mˇ pyeuꞈ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ yawꞈ loꞈ˗ehˇ noeˬ lehˇ maˬ ka tiˇ˗a. “Saˇ jaˇ ziꞈ˗awˇ noeˬ dahˇ doe˗eu zaˬ kʼaˆ” hawˇ˗eu aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ jiˇ ni aˬ dui˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ maˬ ka tiˇ˗a. (Maꞈtehˬ 24:45; 2 Gawˇliˬtu 1:24) Yeˬhawˇbaˬ haw˗eu loꞈ˗ehˇ haw nya ni nui noeˬ˗ahˇ laˆ paˇ˗eu heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ doˇ˗eu meh. Aˬ dui teu loꞈ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ nya˗eu nga?

Miˇ tsaˬ˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ taˬ dzaw geuꞈ

14, 15. (a) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ loꞈ˗ehˇ noeˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ya shaˇ noeˬ ya shaˇ sawˇ˗eu nga? (b) Aˬ dui˗euˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ aˬ jeˬ miˇ neh miˇ tsaˬ˗euˬ nui noeˬ maˬ ya bi ahˇ laˇ˗eu nga? Yaw jeˬ ma jeˬ ehˇ haw.

¹⁴ Loˇmaˆ 12:2-ahˇ ehˇ˗eu, “Miˇ tsaˬ zaˬ deuˬ dehꞈ˗eu loꞈ˗ehˇ maˬ dehꞈ ni, naw maꞈ˗euˬ nui ma poˆ laˆ laˆ doˆ˗awˇ, naw maꞈ˗euˬ laꞈ kʼoeˇ paw Miˬyehˇ neh yaw shuiꞈ bi jahˇ paˇ˗awˬ. Kʼoeˇ loꞈ˗ehˇ jahˇ naˇ, Miˬyehˇ˗euˬ nui kʼahˇ˗ahˇ naw maꞈ siˬ nya laˇ tehꞈ˗a. Muiˬ˗eu jeˬ, aˬ yawꞈ nui ma tsaˬ˗eu jeˬ hawˇ˗eu, byah dui dui˗eu jeˬ˗ahˇ naw maꞈ siˬ nya laˇ tehꞈ˗a.” Heu deuˆ˗ahˇ haw ngeh, aˬ dui yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ maˬ dzaw ngeh, aˬ dui˗euˬ nui noeˬ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh haw˗euˬ kʼawꞈ, laˆ paˇ nya˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ loꞈ˗ehˇ noeˬ nya laˇ ngaˇ lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Aˬ dui˗euˬ nui noeˬ shiˬ shaˬ˗ahˇ taꞈ˗awˇ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ ya tahˬ puˬ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ jiˇ taꞈ kʼawꞈ, aˬ myah luꞈ laˆ poˆ laˇ paˇ nya˗eu meh. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ naˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ nui noeˬ aˬ myah luꞈ tsaˬ ngaˇ lehˇ mawˇ laˇ˗awˇ, gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ haw˗eu loꞈ˗ehˇ haw mawꞈ laˇ˗eu meh.

¹⁵ Aˬ dui˗euˬ nui noeˬ Yeˬhawˇbaˬ noeˬ˗eu loꞈ˗ehˇ laˆ paˇ˗eu gʼaˇ duˬ, ‘miˇ tsaˬ zaˬ deuˬ deh ˗eu lo ˗ehˇ maˬ paˇ ya deh ‘ meh. Heu naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nui noeˬ nehˬ˗ehˇ maˬ tsaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ paˇ haw, maˬ paˇ gui, maˬ paˇ naˇ haˬ gaˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Gaˇ kawˆ heu aˇ naˆ ni aˇ yeˇ huiˬ˗eu lehˇ siˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ, yaw jeˬ ma jeˬ heu˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ jawˇ saˇ doˆ mawꞈ˗eu miˇ neh dzaˇ dzaˬ sheuˬ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ aˬ myah luꞈ maˬ muiˬ˗eu dzaˇ jiˇ dzaˬ caw naˇ, aˬ yawꞈ neh leh jeh˗euˬ jeˬ teu gaˇ dahˇ maˬ paˇ tsoeˬ meh. Teu gaˇ duˇ ni aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ noeˬ˗eu loꞈ˗ehˇ noeˬ˗eu gʼaˇ duˬ aˇ naˆ ni leh jeh kʼawꞈ, miˇ tsaˬ˗euˬ nui noeˬ aˬ dui˗euˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ bi ahˇ laˇ naˇ, aˬ dui neh leh jeh˗euˬ teu jiˇ gaˇ dahˇ maˬ paˇ tsoeˬ ni pyeuꞈ iˇ˗eu meh.

16. Aˬ dui aˬ jeˬ˗ahˇ ya yahˇ˗eu nga?

¹⁶ Aˬ dui miˇ tsaˬ˗euˬ nui noeˬ tiˬ pawˬ˗iˬ maˬ bi ahˇ laˇ ni yahˇ nya ngaˇ loˇ? Maˬ yahˇ nya˗a. miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ maˬ jawˇ˗eu lehˇ maˬ ngeuˇ˗eu taꞈ naˇ, Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗euˬ laꞈ kʼoeˇ miˇ tsaˬ˗euˬ nui noeˬ ui cuiˆ na ahˇ luꞈ meh. (1 Gawˇliˬtu 5:9, 10) Aˬ dui tsaꞈ gaˬ iˇ ngeh kʼawꞈ, maˬ muiˬ˗eu nui noeˬ hawˇ˗eu jah bahˬ taˬ˗euˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ jiˇ ya gaˬ meh. Maˬ muiˬ˗eu nui noeˬ teu˗ahˇ maˬ yahˇ tsehˆ tsehˆ nya kʼawꞈ, aˬ dui aˬ myah luꞈ noeˬ noeˬ˗ehˇ maˬ ya jawˇ˗eu uˬ taꞈ, nui noeˬ teu˗ahˇ jiˇ maˬ ya ha geuꞈ˗a. Aˬ dui Yeˬsuˇ loꞈ˗ehˇ, Saˬdaˬ˗euˬ nui noeˬ teu˗ahˇ yaw kawˇ ma˗ehˇ ya deuˆ tsehˆ˗awˇ, maˬ loˬ gaˇ keuˆ ni miˇ tsaˬ˗euˬ nui noeˬ ahˇ laˇ paˬ˗ehˇ aˬ kawˬ˗aˬ maˬ ya biꞈ˗a.—Dawˬdaˬ 4:23-ahˇ gui.

17. Aˬ dui maˬ loˬ gaˇ keuˆ ni miˇ tsaˬ˗euˬ nui noeˬ maˬ bi ahˇ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga?

¹⁷ Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ dui cawˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ ya tseˇ˗eu meh. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ maˬ tahˬ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ yaw gʼoeˇ gʼoeˇ lehˇ cawˬ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ loꞈ˗ehˇ noeˬ iˇ nya meh lehˇ Jaˇliꞈ ehˇ˗eu meh. (Dawˬdaˬ13:20; 1 Gawˇliˬtu 15:12, 32, 33) Aˬ dui byawˬ gʼa mo gʼa˗eu jeˬ˗ahˇ jiˇ yaw muiˬ˗ehˇ ya tseˇ˗eu meh. Aˬ dui tiˬ jeˬ˗ahˇ neh tiˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ gaˇ kawˆ, diˬ˗eu ceh˗eu gaˇ kawˆ, dehꞈ bahˬ dehꞈ muˆ˗eu gaˇ kawˆ, heu deuˬ˗ahˇ maˬ haw naˇ, aˬ dui˗euˬ nui ma˗ahˇ deuˬ laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ yahˇ nya˗awˇ ‘Miˬyehˇ neh bi mˇ laꞈ˗euˬ’ jeˬ˗ahˇ mˇ nya meh.—2 Gawˇliˬtu 10:5.

18, 19. (a) Aˬ dui bya cehˆ ni maˬ mawˇ laˇ˗eu miˇ tsaˬ˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh ya yahˇ˗eu nga? (b) Aˬ dui yawˬ haˇ yawˬ ha aˬ jeˬ lehˇ ya naˇ haˬ˗eu nga? Aˬ jeˬ miˇ neh?

¹⁸ Kʼoeˇ naˇ, miˇ tsaˬ˗euˬ nui noeˬ gaˇ kawˆ deuˬ laꞈ kʼoeˇ bya cehˆ ni maˬ mawˇ laˇ kʼawꞈ ui cuiˆ na keuˬ luꞈ meh. Teu miˇ neh aˬ dui ya haw doˆ˗awˇ nui noeˬ teu˗ahˇ ya yahˇ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, tiˬbiˬ laꞈ kʼoeˇ ngehˬ˗eu deuˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu aˇ muˇ tiˬ muˇ na˗ahˇ maˬ ehˇ, shiˬ shaˬ jiˇ paw tehꞈ˗ehˇ bi leh jeh˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ ehˇ, gʼaˬ biꞈ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ, tiˬbiˬ laꞈ kʼoeˇ aˇ baˇ byaˬ˗eu tiˬ kawˆ na maˬ ehˇ, paˇ dmˬ tiˬ dmˬ na˗ahˇ maˬ ehˇ, “Ngaˇ jeˬ hu” maˬ ngeuˇ naˇ, “Ngaˬ˗euˬ nymˇ jiˇ jeˬ hu” lehˇ ehˇ˗eu nui noeˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ nui noeˬ teu˗ahˇ ngeuˇ leˇ˗awˇ, nui ma ahˇ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu uˬ taꞈ, tsaˬ ngaˇ lehˇ noeˬ leˇ paˬ˗ehˇ jahˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ, nui noeˬ heu deuˬ naˇ Jaˇliꞈ nehˬ˗ehˇ beu gaˇ˗eu meh. Jaˇliꞈ˗aˬ, aˬ dui˗euˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ maˇ diˇ laꞈ kʼaˬ cehˇ nui saˇ oꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ naˬ ba tiꞈ ya gaˬ meh lehˇ ehˇ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 22:36-39) Kʼoeˇ tehꞈ˗ehˇ maˬ gʼaˬ ni, zaˬ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ jahˇ doˆ laꞈ˗euˬ kaꞈtuˇ laꞈ kʼoeˇ maˬ ehˇ, aˇ baˇ byaˬ gaˇ maˬ ehˇ, sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ maˬ ehˇ, dehꞈ bahˬ dehꞈ mo˗eu gaˇ kawˆ ui cuiˆ na keuˬ˗eu meh.

¹⁹ Heu naˇ, aˬ dui byawˬ gʼa mo gʼa˗eu yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ maˬ haw nya gaˇ ehˇ mawꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Ehˇ kʼawꞈ, aˬ dui haw ngeh, ‘Byawˬ gʼa mo gʼa˗eu jeˬ heu hmˬ miˇ tsaˬ˗euˬ nui noeˬ keuˬ luꞈ ngaˇ laˬ? Ngaˇ hawˇ˗eu ngaˬ˗euˬ zaˬ deuˬ tiˬbiˬ laꞈ kʼoeˇ byaˬ˗eu yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ haw˗awˇ, sahˬ boꞈ yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ gui nya laˬ, maˬ ngeuˇ naˇ yahˇ yahˇ˗ehˇ tseˇ nya laˬ? Zaˬ aˬ geu jeˬ haw˗awˇ aˬ geu jeˬ gui˗eu maˬ kaˬ, miˇ tsaˬ˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ yahˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ noeˬ˗eu loꞈ˗ehˇ noeˬ nya ni tseˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ, ngaˇ mehˬ nehˬ luꞈ miˇ˗a laˬ?’ lehˇ yawˬ haˇ yawˬ ha ya naˇ haˬ˗eu meh. Aˬ dui Miˬyehˇ˗euˬ nui noeˬ hawˇ˗eu miˇ tsaˬ˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ tseˇ paˆ nya naˇ, “miˇ tsaˬ zaˬ deuˬ dehꞈ˗eu loꞈ˗ehˇ maˬ dehꞈ”˗eu uˬ taꞈ, miˇ tsaˬ˗euˬ nui noeˬ neh jiˇ maˬ bi uˆ lahˇ˗a.

Nymˬ˗mˇ nawˬ˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ aˬ suˇ gʼaˬ neh bi uˆ lahˇ luꞈ le?

20. Aˬ dui aˬ suˇ gʼaˬ˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ luꞈ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ siˬ laˇ˗eu nga?

²⁰ Miˇ tsaˬ kʼoeˇ taꞈ jaˆ˗eu gaˇ kawˆ yawˬ jeˬ na luꞈ, Yeˬhawˇbaˬ jawˇ gaˇ neh oe˗euˬ maˬ ngeuˇ naˇ, Saˬdaˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ miˇ tsaˬ˗ahˇ neh laˇ˗euˬ meh. Nawˇ aˬ suˇ gʼaˬ˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ le? Dawˬ kʼoꞈ naˇ, nawˇ aˬ gaˇ neh oe˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ geuꞈ de lehˇ heu gaˇ jaˆ˗eu meh. Nawˇ miˇ tsaˬ˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ geuꞈ naˇ, miˇ tsaˬ˗euˬ nui noeˬ nawˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗awˇ nawˇ jiˇ ni miˇ tsaˬ zaˬ deuˬ loꞈ˗ehˇ noeˬ˗awˇ mˇ˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ dui haw˗eu jeˬ, gui˗eu jeˬ, naˇ haˬ˗eu jeˬ, shaˇ noeˬ˗eu jeˬ, heu deuˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ tseˇ˗eu heu naˇ aˇ yeˇ huiˬ dui dui˗eu meh.

21. Nyaˆ taꞈ kawˆ˗ahˇ aˬ dui aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ dzaw˗eu nga?

²¹ Heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ dui gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ noeˬ˗eu loꞈ˗ehˇ noeˬ˗eu gʼaˇ duˬ, miˇ tsaˬ˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ ya yahˇ nga lehˇ ya dzaw˗euˬ ma. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ noeˬ˗eu loꞈ˗ehˇ noeˬ nya dzehˬ laˇ nya paˬ˗ehˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ ya shaˇ noeˬ ya shaˇ sawˇ˗eu meh. Aˬ dui teu loꞈ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ nya nga lehˇ nyaˆ taꞈ kawˆ˗ahˇ dzaw ma.