“Yaw tsaˬ yaw dawˇ mehˬ nah iˇ ni, ngaˬ˗ahˇ mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ laꞈ”

1-3. (a) Aˬ dui Jaˇliꞈ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya haw˗eu nga? Yaw jeˬ ma jeˬ ehˇ haw. (Dahˬ beh˗eu baˇ˗ahˇ haw.) (b) Heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ dui aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ˗eu nga?

Nymˬ˗mˇ iˬ nah mˇ myawˬ zeuˇ gʼaˬ˗awˇ, maˬ geuꞈ mawꞈ ni biꞈ kʼoꞈ˗eu heu naˇ yaw myaˬ gaˇ jaˆ luꞈ meh. Iˇteuꞈnehꞈ paw neh zeuˇ˗eu mˇ myawˬ ngehˬ˗ehˇ dzehˬ, laˇ keuˆ ngeh˗aˬ, maˬ ya leˇ˗eu miˇ neh maˬ ehˇ, noeˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu miˇ neh maˬ ehˇ, tiˬ tsahˇ na maˇ byawꞈ baw˗eu miˇ neh maˬ ehˇ, tsawˇ haˬ deuˬ laˆ paˇ˗eu maˬ ngeuˇ naˇ pyuˇ shaˇ kʼoꞈ˗eu meh.

² Aˬ dui Jaˇliꞈ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ teu loꞈ˗ehˇ maˬ jahˇ˗a. Aˬ dui yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ “zeuˇ”˗awˇ tiˬ jeˬ gʼeh neh˗iˬ maˬ “ahˬ.” Heu naˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ dzaw˗awˇ, tiˬ jeˬ gʼeh neh˗iˬ maˬ byehˇ dzeh gaˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. (Dawˬdaˬ 23:23, ehˇ lahˬ˗ahˇ guia ; 1 Tiˆmoˇseˬ 2:4) Dzeuˇ yaꞈ kawˆ˗ahˇ aˬ dui yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ dzaw˗eu gʼaˇ duˬ, aˇ yamˬ ya zmˬ meh lehˇ ja sawˇ˗euˬ ma. Aˬ dui pyuˇ gʼawˬ mya ni za laˇ˗eu gaˇ maˬ ehˇ, aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ taꞈ˗eu jeˬ maˬ ehˇ byehˇ˗euˬ ma. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, aˬ dui nui noeˬ hawˇ˗eu mˇ jeˬ shaˇ kawˆ˗ahˇ laˆ paˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ maˬ ya leˇ˗eu zahˇ sahˇ kʼoꞈ hawˇ˗eu dehꞈ jeˬ dehꞈ kawˆ˗ahˇ jiˇ byehˇ dzeh˗euˬ ma. Aˬ dui neh byehˇ dzeh˗euˬ heu deuˬ naˇ, yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ siˬ nya laˇ˗euˬ gaˇ neh za˗euˬ guiˬ lahˬ nehˬ˗ehˇ maˬ sheu cehˆ nya˗a lehˇ aˬ dui jah˗eu ma.

³ Yeˬsuˇ muiˬ dui dui˗eu aˇ caˇ caˇ kʼawꞈ sehˇ shaˇ poˆ iˇ˗eu tiˬ gʼaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ngehˬ keuˆ˗euˬ meh. Heu gʼaˬ naˇ, aˇ caˇ caˇ kʼawꞈ sehˇ ya mawˇ ngeh, aˬ yawꞈ kʼaˇ jaˆ˗eu jeˬ ahˬ˗awˇ taˆ lehˇ sehˇ teu siˬ zeuˇ˗euˬ meh. Sehˇ heu naˇ, Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Yeˬsuˇ heu loꞈ˗ehˇ sheu cehˆ taˬ gaˇ haw ngeh, yaw tsaˬ yaw dawˇ heu naˇ, shaˇ poˆ luꞈ˗eu deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ aˇ naˆ ni aˇ poeˬ baw˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 13:45, 46) Teu gaˇ duˇ ni, aˬ dui Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ hawˇ˗eu Jaˇliꞈ gaˇ kawˆ nui deuˬ˗ahˇ dzaw laˇ ngeh, teu˗ahˇ laˆ tsoeˬ˗eu aˬ geu jeˬ˗ahˇ maˬ kaˬ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ byehˇ dzeh coeˇ˗eu meh. Aˬ dui yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ daˆ leꞈ naˇ, teu˗ahˇ tiˬ jeˬ gʼeh neh˗iˬ maˬ byehˇ dzeh˗a. Ehˇ kʼawꞈ, Miˬyehˇ gaˇ mˇ zaˬ tiˬ gʼaˬ na, aˇ poeˬ maˬ paˇ taˬ baw ni gʼawˬ cawˇ cawˆ˗ehˇ byehˇ dzeh˗euˬ meh. Aˬ dui teu loꞈ˗ehˇ maˬ gʼeh mawꞈ˗eu miˇ neh, Jaˇliꞈ˗ahˇ “yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ laꞈ kʼoeˇ dehꞈ” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ ya mˇ caw˗eu meh. (3 Yoˇhaˬ 2-4-ahˇ gui.) Heu naˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ naˬ ba tiꞈ taˬ˗eu lehˇ, aˬ dui˗euˬ dehꞈ jeˬ dehꞈ kawˆ neh mˇ doˆ laꞈ gaˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ, tsawˇ haˬ deuˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ “ahˬ”˗eu nga? Maˬ ngeuˇ naˇ aˬ joˆ˗ehˇ byehˇ dzeh˗eu nga, aˬ jeˬ miˇ neh? Aˬ dui maˬ byehˇ dzeh lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ ehˇ tsehˆ nya˗eu nga? Aˬ dui “yaw tsaˬ yaw dawˇ” gaˇ ma˗ahˇ cah˗eu lehˇ, heu naˆ maˬ tseˇ aˬ joˆ˗ehˇ leh jeh nya˗eu nga?

Tiˬ gʼaˬ na yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ “ahˬ”˗eu nga, aˬ jeˬ miˇ neh?

4. Yeˬsuˇ˗euˬ saˇ ka˗ahˇ tiˬ gʼaˬ na aˬ jeˬ miˇ neh yaw tsaˬ yaw dawˇ gaˇ ma˗ahˇ maˬ paˇ cah˗euˬ nga?

⁴ Yeˬsuˇ˗euˬ saˇ ka˗ahˇ, tiˬ gʼaˬ na dahˬ beh ngeh yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ ha geuꞈ˗euˬ kʼawꞈ, teu laꞈ kʼoeˇ maˬ cah daˆ leꞈ˗aˬ. Yaw jeˬ ma jeˬ, Yeˬsuˇ zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ jahˇ˗awˇ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ bi dzaˬ bi dawˇ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ Gaˬliˬlehˇ Iˬ ma laˆ shaˆ kʼoeˇ paw baˬ˗ahˇ keuˆ ni Yeˬsuˇ˗euˬ mehˬ nah caw teh˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ, Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ maꞈ tsawˬ guˆ˗iˇ paˬ˗ehˇ tiˬ jeˬ paˬ ngehˬ˗euˬ meh. Yeˬsuˇ “Naw maꞈ tsawˇ haˬ˗euˬ Zaˬmaˇ˗euˬ shaˬ jiˇ maˬ dzaˬ˗ehˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ shiˬ maˬ dawˇ naˇ, dehꞈ˗eu saꞈ laˇ maˬ za nya˗a” lehˇ ehˇ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ de lehˇ Yeˬsuˇ˗ahˇ maˬ naˇ haˬ shaw ni, aˬ jeˬ miˇ neh teu loꞈ˗ehˇ ngehˬ˗a, “Aˬ suˇ gʼaˬ ha geuꞈ coeˇ paˬ nga” lehˇ ehˇ˗awˇ, “Yeˬsuˇ˗euˬ mehˬ nah caw teh˗eu tsawˇ haˬ gʼawˬ mya gʼaˬ gʼoꞈ˗iˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ mehˬ nah maˬ paˇ caw teh ni byehˇ˗euˬ meh.”—Yoˇhaˬ 6:53-66.

5, 6. (a) Nymˬ˗mˇ iˬ nah tiˬ gʼaˬ na, aˬ jeˬ miˇ neh yaw tsaˬ yaw dawˇ gaˇ ma˗ahˇ neh doˆ iˇ˗eu nga? (b) Aˬ dui tiˬ poˆ cuiˆ cuiˆ˗ehˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ gaˇ ma˗ahˇ neh aˬ joˆ˗ehˇ iˇ doˆ nya˗eu nga?

⁵ Nymˬ˗mˇ iˬ nah mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ na yaw tsaˬ yaw dawˇ gaˇ ma˗ahˇ neh doˆ iˇ˗euˬ meh. Aˬ jeˬ miˇ neh nga? Aˬ yawꞈ maꞈ Jaˇliꞈ˗ahˇ gʼoˆ shaw˗eu jeˬ laˆ paˇ ngeh, maˬ ha geuꞈ coeˇ miˇ neh maˬ ehˇ, tsawˇ myahˇ doˆ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ neh ngehˬ˗awˇ mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ sahˬ tiꞈ tiꞈ˗eu miˇ neh maˬ ehˇ, Jaˇliꞈ neh mehˬ laˇ tsoˆ laˇ gaˇ maˬ ya leˇ˗eu miˇ neh maˬ ehˇ, mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ ceh dzaˬ˗euˬ miˇ neh maˬ ehˇ, Miˬyehˇ˗ahˇ muiˇ˗eu deuˬ, maˬ ngeuˇ naˇ mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ maˬ ngeuˇ jeˬ˗ehˇ ja˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ jah˗eu miˇ neh maˬ ehˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ byehˇ dzeh˗awˇ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ neh doˆ iˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. (Heˬbyehˇ 3:12-14) Aˬ yawꞈ maꞈ Beˬtuˆluˆ neh Yeˬsuˇ˗ahˇ nui ma taˬ˗eu jeˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ law nmˇ˗aˬ aˇ naˆ ni muiˬ˗eu nga. Tsawˇ haˬ deuˬ Yeˬsuˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ maˬ ha geuꞈ coeˇ ni Yeˬsuˇ˗ahˇ byehˇ dzeh ngeh, Yeˬsuˇ kuiˇ laꞈ deuˬ˗ahˇ naw maꞈ jiˇ ni aˬ yawꞈ maꞈ nehˬ˗ehˇ iˇ caw ma loˇ lehˇ naˇ haˬ˗euˬ meh. Beˬtuˆluˆ “Sahˬpaˬ˗oˇ, mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ˗eu jeˬ biꞈ˗eu dawˬ nawˇ jawˇ gaˇ jaˆ ngeh keuˆ keuˆ˗ehˇ˗aˬ, nga maꞈ aˬ suˇ gʼaˬ jawˇ gaˇ paˇ iˇ nmˇ” lehˇ ehˇ˗eu meh.—Yoˇhaˬ 6:67-69.

⁶ Tiˬ gʼaˬ na yawˬ haˇ yawˬ ha maˬ siˬ leˇ ni, daˇ bahˇ˗ahˇ neh a lawˆ lawˆ˗ehˇ kaˬ iˇ luꞈ˗eu lawˬ loꞈ˗ehˇ, yaw tsaˬ yaw dawˇ gaˇ ma˗ahˇ neh tiˬ poˆ cuiˆ cuiˆ˗ehˇ iˇ doˆ˗eu meh. Jaˇliꞈ aˬ dui˗ahˇ tiˬ poˆ cuiˆ cuiˆ˗ehˇ “yawˬ paw yawˬ maˬ bi tsahˇ jiˆ gʼeh˗eu gʼaˇ duˬ” yahˇ lehˇ saˇ tiˇ biꞈ˗eu meh. (Heˬbyehˇ 2:1) Aˬ myah myah naˇ, yaw tsaˬ yaw dawˇ laꞈ kʼoeˇ neh doˆ iˇ˗eu deuˬ diˇ daˬ˗ehˇ teu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu lehˇ maˬ ngeuˇ˗a. Aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ maˬ ziꞈ ni pyeuꞈ laˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ maˬ paˇ gʼoeˇ ni pyeuꞈ˗iˇ˗euˬ meh. Teu miˇ neh, gaˇ kawˆ heu aˬ dui˗ahˇ tiˬ jeˬ gʼeh neh˗iˬ maˬ bi pyeuꞈ laˇ lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ ehˇ tsehˆ nya˗eu nga?

Aˬ dui yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ tiˬ jeˬ gʼeh neh˗iˬ maˬ ahˬ lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ ehˇ tsehˆ nya˗eu nga?

7. Aˬ dui˗ahˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ tiˬ jeˬ gʼeh neh˗iˬ maˬ ahˬ ni caw ba nehˬ˗eu aˬ jeˬ nga?

⁷ Aˬ dui yaw tsaˬ yaw dawˇ gaˇ ma˗ahˇ cah daˆ leꞈ nya ni, Yeˬhawˇbaˬ ehˇ˗eu yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ ya naˇ haˬ geuꞈ meh. Aˬ dui˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ yawˬ paw na luꞈ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ aˇ yeˇ bi huiˬ dzehˬ˗awˇ, Jaˇliꞈ zahˇ˗ahˇ jiˇ ya mˇ caw˗eu meh. Sahˬ paˬ Daˬbiˇ guiˬ lahˬ shaˇ ngeh, “Nawˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ naˇ haˬ geuꞈ ma” lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ˗eu meh. (Ja ceuˬ 86:11) Daˬbiˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ gaˇ ma˗ahˇ cah ma lehˇ noeˬ tsoˆ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ aˬ dui jiˇ teu loꞈ˗ehˇ jahˇ nya meh. Aˬ dui toˆ˗ehˇ maˬ jahˇ naˇ, gaˇ hu aˬ dui neh byehˇ dzeh yaꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ noeˬ mawˇ˗awˇ, paˇ za kʼoꞈ mawꞈ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Maˇ diˇ naˇ aˬ dui yaw tsaˬ yaw dawˇ aˬ geu kawˆ˗ahˇ mˇ caw˗awˇ, maˬ mˇ caw˗eu lehˇ maˬ tseˇ nya˗a. “Yaw tsaˬ yaw dawˇ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ” ya mˇ caw˗eu meh. (Yoˇhaˬ 16:13) Dzeuˇ yaꞈ˗euˬ kawꞈ˗ahˇ aˬ dui yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ dzaw laˇ˗awˇ, mˇ caw˗eu gʼaˇ duˬ, byehˇ dzeh˗euˬ 5 jeˬ˗ahˇ ja sawˇ˗euˬ ma. Nymˬ˗mˇ aˬ dui neh byehˇ dzeh yaꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ maˬ paˇ gʼoꞈ kʼoꞈ˗iˇ˗eu yaw duˬ baw˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ ehˇ tsehˆ nya nga lehˇ haw ma.—Maꞈtehˬ 6:19.

8. Aˇ yamˬ yaw gahˇ gahˇ˗ehˇ maˬ zmˬ naˇ, yaw tsaˬ yaw dawˇ gaˇ ma˗ahˇ neh tiˬ poˆ cuiˆ cuiˆ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ doˆ˗iˇ nya˗eu nga? Yaw jeˬ ma jeˬ ehˇ haw sheˇ.

⁸ Aˇ yamˬ. Aˬ dui yaw tsaˬ yaw dawˇ gaˇ ma˗ahˇ neh tiˬ poˆ cuiˆ cuiˆ˗ehˇ maˬ doˆ˗iˇ˗eu gʼaˇ duˬ, aˇ yamˬ yaw gahˇ gahˇ˗ehˇ ya zmˬ˗eu meh. Aˬ dui maˬ yahˇ naˇ iˇteuꞈnehꞈ mui gaˇ maˬ ehˇ, tiˬbiˬ haw gaˇ maˬ ehˇ, gʼaˬ naˬ naˬ gaˇ maˬ ehˇ, dawˬ deh gʼa gaˇ maˬ ehˇ, mˇ baˇ˗eu gaˇ˗ahˇ maˬ ehˇ, aˇ yamˬ gʼawˬ mya ni jiˇ leˇ nya˗eu meh. Heu naˇ yaw lehˬ maˬ ngeuˇ kʼawꞈ, teu baˬ da neh aˬ dui yawˬ haˇ yawˬ ha Jaˇliꞈ˗ahˇ pyehˆ tseˇ˗eu aˇ yamˬ hawˇ˗eu Miˬyehˇ gaˇ mˇ˗eu aˇ yamˬ maˬ doˆ laˇ ni pyeuꞈ nya˗eu meh. Gaˇ kawˆ heu mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ pyeuꞈ laˇ haw˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ nyiˇ ngeh neh mahˬ˗ahˇ ya leˇ˗awˇ, aˇ yamˬ kʼaˇ doˆ laˇ ngeh mahˬ dziˬ˗iˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ teu˗ahˇ aˇ yamˬ gʼawˬ mya ni jiˇ leˇ nya lehˇ noeˬ laˇ˗awˇ nui ma maˬ saˇ˗eu miˇ neh aˬ geu jeˬ aˇ yeˇ huiˬ dzehˬ˗eu lehˇ laˆ baw˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ guˆ˗eu maˬ siˬ nya˗eu mahˬ dziˬ˗eu mehˇ nmˇ Koˇliˬ Gʼeh˗uˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ neh jiˇ gʼaˬ za˗euˬ meh.b (Ehˇ lahˬ˗ahˇ haw.) Nymˬ˗mˇ mehˇ nmˇ heu gʼaˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ gaˇ maˬ ehˇ, nymˇ jiˇ hawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ taꞈ gaˇ maˬ ehˇ, aˇ yamˬ zmˬ dzehˬ laˇ˗euˬ miˇ neh, Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ dzehˬ laˇ˗awˇ, aˇ yamˬ˗ahˇ yaw gahˇ gahˇ˗ehˇ zmˬ luꞈ miˇ˗a lehˇ noeˬ leˇ˗awˇ laꞈ kʼaˬ cehˇ˗eu meh.

9. Pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ aˬ joˆ˗ehˇ aˇ yeˇ paˇ huiˬ kʼoꞈ laˇ nya˗eu nga?

⁹ Pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ. Aˬ dui yaw tsaˬ yaw dawˇ gaˇ ma˗ahˇ cah daˆ leꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ aˬ dui˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ aˇ yeˇ aˇ dzehˬ˗ehˇ maˬ ya bi huiˬ˗a. Aˬ dui yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ dzaw laˇ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ heu naˇ pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ naˆ maˬ tseˇ aˇ yeˇ huiˬ dzehˬ meh lehˇ ya dzaw dzeuˇ˗euˬ uˬ taꞈ, yaw tsaˬ yaw dawˇ˗euˬ gʼaˇ duˬ teu deuˬ˗ahˇ ya byehˇ dzeh˗euˬ laꞈ kʼaˬ cehˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ myahˇ laˇ ngeh, aˬ cawˬ geuꞈ luꞈ˗eu doˆ saˬ saˬ laˇ˗euˬ myawˬ deuˬ hawˇ˗eu aˇ suˇ gʼaˬ maˬ kaˬ zeuˇ˗eu myawˬ deuˬ˗ahˇ ya mawˇ ngeh, teu deuˬ loꞈ˗ehˇ geuꞈ mawꞈ laˇ nya˗awˇ, yawˬ ha jaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ nui kʼahˇ maˬ shiˇ ni Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu naˆ maˬ tseˇ pyuˇ poˆ gaˇ leh jeh mawꞈ laˇ nya˗eu meh. Heu naˇ Deˬmaˆ˗ahˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ bi noeˬ doˆ laˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ “miˇ tsaˬ heu˗ahˇ gaˬ˗eu miˇ neh” kuiˇ laꞈ Pawˇluˆ nehˬ˗ehˇ ya mˇ˗eu gaˇ˗ahˇ byehˇ dzeh˗euˬ meh. (2 Tiˆmoˇseˬ 4:10) Deˬmaˆ naˇ, pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ˗ahˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ naˆ maˬ tseˇ gaˬ gaˇ duˇ˗awˇ, Pawˇluˆ nehˬ˗ehˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ ngeh nui ma maˬ paˇ keuˆ ni pyeuꞈ iˇ˗euˬ gaˇ duˇ˗eu meh. Gaˇ kawˆ heu˗ahˇ neh aˬ dui aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga? Gaˇ hu aˬ dui pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ˗ahˇ gaˬ dui dui˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Aˬ dui maˬ yahˇ naˇ, nui noeˬ teu gʼoꞈ kʼoꞈ laˇ˗awˇ, huiˬ loˆ laˇ ngeh yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ maˬ paˇ gaˬ meh.

10. Aˬ dui aˬ jeˬ˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ ya gʼaˬ leˇ˗eu nga?

¹⁰ Aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ taꞈ˗eu jeˬ. Aˬ dui yaw tsaˬ yaw dawˇ gaˇ ma˗ahˇ cah daˆ leꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ maˬ mˇ˗eu deuˬ˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ ya gʼaˬ leˇ˗eu meh. Aˬ dui yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ dzaw laˇ ngeh, nymˇ jiˇ hawˇ˗eu Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ maˬ mˇ˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ taꞈ˗eu jeˬ paˇ˗iˇ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ tiˬ gʼaˬ na aˬ dui˗euˬ nui jah yaw shuiꞈ˗ahˇ yaw zeu baw kʼawꞈ, laˆ tsoeˬ laˇ˗eu deuˬ jiˇ jawˇ˗eu meh. (1 Beˬtuˆluˆ 4:4) Aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ nehˬ˗ehˇ tsaˬ leˇ paˬ˗ehˇ yaw muiˬ jeˬ mˇ˗eu leh jeh kʼawꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ laˆ tsaˬ˗eu gʼaˇ duˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ zahˬ dawˬ˗ahˇ maˬ byehˇ dzeh. Kʼoeˇ naˇ 1 Gawˇliˬtu 15:33 laꞈ kʼoeˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ aˬ dui˗euˬ gʼoeˇ˗eu cawˬ˗aˬ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu tsawˇ haˬ ya pyeuꞈ meh.

11. Aˬ dui˗ahˇ maˬ muiˬ˗eu nui noeˬ hawˇ˗eu mˇ jaˬ shaˇ kawˆ˗ahˇ yahˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu aˬ jeˬ nga?

¹¹ Maˬ muiˬ˗eu nui noeˬ hawˇ˗eu mˇ jeˬ shaˇ kawˆ. Aˬ dui yaw tsaˬ yaw dawˇ gaˇ ma˗ahˇ cah daˆ leꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ mehˬ shi shawˇ jehˆ ni ya dehꞈ˗eu meh. (Iˇsaˬyaˇ 35:8; 1 Beˬtuˆluˆ 1:14-16-ahˇ gui.) Aˬ dui yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ dzaw laˇ ngeh, Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ mˇ caw˗eu gʼaˇ duˬ, dehꞈ poˆ dehꞈ paˇ˗euˬ ma. Tiˬ gʼaˬ na gʼawˬ mya jeˬ ya dehꞈ paˇ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui muiˬ˗eu shawˇ˗eu dehꞈ ziˇ, maˬ muiˬ maˬ shawˇ˗eu dehꞈ bahˬ dehꞈ muˆ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ maˬ paˇ ni ya yahˇ˗eu meh. Aˬ dui˗ahˇ dehꞈ bahˬ dehꞈ muˆ ni lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ gʼaˬ leˇ ni caw ba nehˬ˗eu aˬ jeˬ nga? Yeˬhawˇbaˬ neh biꞈ nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ya shaˇ noeˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ gaˬ˗eu poeˬ dui dui˗eu Zaˬmaˇ Yeˬsuˇ˗euˬ dehꞈ ziˇ aˬ dui˗ahˇ biꞈ nehˬ˗euˬ meh. (1 Beˬtuˆluˆ 1:18, 19) Teu miˇ neh aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ mehˬ shi shawˇ jehˆ ni dehꞈ daˆ leꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, Yeˬsuˇ˗euˬ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ aˇ naˆ ni aˇ poeˬ baw nga lehˇ ya shaˇ noeˬ˗eu meh.

12, 13. (a) Aˬ dui nah lah lah˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ haw˗eu loꞈ˗ehˇ aˬ jeˬ miˇ neh ya haw˗eu nga? (b) Aˬ dui aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ lehˇ gʼeh nga?

¹² Miˬyehˇ maˬ ya leˇ˗eu zahˇ sahˇ kʼoꞈ hawˇ˗eu bawˬ˗iˬ. Nymˇ jiˇ, gaˇ mˇ cawˬ, sahˬ boꞈ dzaw cawˬ heu deuˬ, Miˬyehˇ maˬ ya leˇ˗eu bawˬ˗iˬ hawˇ˗eu zahˇ sahˇ kʼoꞈ jahˇ ma lehˇ aˬ dui˗ahˇ cawˬ laˇ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui teu deuˬ˗ahˇ maˬ jahˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ yahˇ nya˗eu nga? Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ aˬ jeˬ miˇ neh bawˬ˗iˬ hawˇ˗eu zahˇ sahˇ kʼoꞈ, nah lah lah˗eu heu deuˬ˗ahˇ maˬ ya leˇ nga lehˇ maˇ jawˆ ni ya siˬ nya˗eu uˬ taꞈ, teu deuˬ aˬ joˆ˗ehˇ pyeuꞈ doˆ laˇ˗euˬ nga lehˇ jiˇ siˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ, aˇ maꞈ aˇ muˇ neh jahˇ doˆ˗euˬ paˇ dmˬ deuˬ˗ahˇ ya poˆ tseˇ˗eu meh. Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh teu deuˬ˗ahˇ maˬ ya jahˇ˗eu jehˇ Jaˇliꞈ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ ngeh, “Sahˬpaˬ Yeˬsuˇ nui ma tsaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ” mˇ luꞈ miˇ˗a lehˇ noeˬ laˇ˗eu meh. (Eˇpeˇsu 5:10) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ dawˬ˗ahˇ nui ma taˬ naˇ, aˬ cawˬ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ˗eu maˬ siˬ lehˇ maˬ guˆ˗a.—Dawˬdaˬ 29:25.

¹³ Aˬ dui yaw tsaˬ yaw dawˇ gaˇ ma˗ahˇ cah daˆ leꞈ ma lehˇ noeˬ˗eu ma. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui˗ahˇ heu naˆ maˬ tseˇ leh jeh ni caw ba nehˬ˗eu aˬ jeˬ nga? Aˬ dui˗ahˇ caw ba nya˗eu smˇ jeˬ˗ahˇ haw ma.

Yaw tsaˬ yaw dawˇ gaˇ ma˗ahˇ heu naˆ maˬ tseˇ leh jeh˗awˇ cah daˆ leꞈ

14. (a) Jaˇliꞈ dzaw daˆ leꞈ˗eu heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ maˬ bi byeh dzeh ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗eu nga? (b) Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh zaˬ siˬ nui gahˇ, dawˬ mehˬ dawˬ tsoˆ, noeˬ siˬ noeˬ mawˇ nya˗eu jeˬ heu deuˬ˗ahˇ loˬ˗eu nga?

¹⁴ Tiꞈ, aˬ dui aˬ myah luꞈ Jaˇliꞈ dzaw daˆ leꞈ˗awˇ, ya siˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ naꞈ suiˇ ni ya shaˇ noeˬ˗eu meh. Aˬ dui ngehˬ˗ehˇ dzaw naˇ ngehˬ˗ehˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ gaˬ laˇ˗awˇ, tiˬ jeˬ gʼeh neh˗iˬ maˬ byehˇ dzeh lehˇ leh jeh laˇ˗eu meh. Dawˬdaˬ 23:23, MS laꞈ kʼoeˇ “yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ zeuˇ” lehˇ ehˇ taˬ˗awˇ, “zaˬ siˬ nui gahˇ hawˇ˗eu, dawˬ mehˬ dawˬ tsoˆ uˬ taꞈ noeˬ siˬ noeˬ mawˇ nya˗eu jeˬ jiˇ zeuˇ˗awˬ” lehˇ jiˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Jaˇliꞈ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ siˬ nya˗awˇ neh tehꞈ˗ehˇ maˬ jiˇ˗a, maˇ diˇ ya zmˬ˗eu meh. Aˬ dui noeˬ siˬ noeˬ mawˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ dui neh ya dzaw˗euˬ yaw shuiꞈ jeˬ hawˇ˗eu yaw oeˇ jeˬ˗ahˇ ya yuˇ dzoeˇ˗eu meh. Zaˬ siˬ nui gahˇ heu naˇ aˬ dui neh ya siˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ mˇ caw ni laˆ noeˬ nehˬ˗awˇ, yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ jiˇ, aˬ dui laˆ paˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ˗ahˇ mawˇ nya ni mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ˗eu meh. Aˬ dui laˆ paˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ˗ahˇ ya mawˇ ngeh, kawˇ ma˗ehˇ ya laˆ paˇ˗eu meh. Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ dawˬ mehˬ dawˬ tsoˆ heu naˇ, pyuˇ naˆ maˬ tseˇ poeˬ meh lehˇ ehˇ˗eu meh.—Dawˬdaˬ 8:10.

15. Yaw tsaˬ yaw dawˇ aˬ dui˗ahˇ yehˇ˗euˬ joꞈ paꞈ loꞈ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ haw piˇ nehˬ˗eu nga?

¹⁵ Nyiꞈ, aˬ dui yawˬ nah na luꞈ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ dehꞈ caw ma lehˇ ya leh jeh˗eu meh. Jaˇliꞈ yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ yehˇ˗euˬ joꞈ paꞈ nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ taˬ˗euˬ meh. (Eˇpeˇsu 6:14) Jaˇliꞈ saˇ ka˗ahˇ yehˇ deuˬ guiˇ deuˆ ngeh joꞈ paꞈ paꞈ ziꞈ taˬ naˇ, maˬ bi taˆ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ, maˬ paꞈ ziꞈ taˬ naˇ, gaˇ dahˇ maˬ tsoeˬ˗a. Yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ aˬ dui˗ahˇ joꞈ paꞈ loꞈ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ haw piˇ˗eu nga? Aˬ dui aˬ myah luꞈ Jaˇliꞈ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ dehꞈ caw naˇ, yawˬ ha˗euˬ maˬ muiˬ˗eu nui noeˬ˗ahˇ gʼaˬ leˇ˗awˇ, yaw muiˬ˗ehˇ noeˬ tsehˆ nya laˇ˗eu uˬ taꞈ, aˬ dui huiˬ˗eu shaˬ zahˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ ngeh maˬ ehˇ, mˇ bahˬ ni lawˬ haw laˇ ngeh maˬ ehˇ, aˬ dui tsaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ tseˇ geuꞈ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ, guiˇ deuˆ iˇ˗eu yehˇ deuˬ joꞈ paꞈ maˬ paꞈ ni maˬ iˇ˗eu loꞈ˗ehˇ, aˬ dui jiˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ tiˬ jeˬ gʼeh neh˗iˬ maˬ ya byehˇ dzeh˗a. Aˬ dui dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ Jaˇliꞈ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ ya mˇ caw˗eu meh. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, yehˇ deuˬ joꞈ paꞈ˗ahˇ mi cehˇ paˇ soeˬ ahˇ taˬ˗a siˬ. Aˬ dui jiˇ teu loꞈ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ nya nga lehˇ haw ma.

16. Yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ mehˬ˗eu heu naˇ, gaˇ ma heu kahˇ˗ahˇ cah daˆ leꞈ nya ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗eu nga?

¹⁶ Smˇ, aˬ dui kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh Jaˇliꞈ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ ya mehˬ˗eu meh. Jaˇliꞈ heu naˇ mi cehˇ˗ahˇ duˇ˗eu meh. Muiˬ˗eu yehˇ tiˬ gʼaˬ mi cehˇ˗ahˇ ziꞈ dah ni tuˆ tehˬ taˬ˗eu loꞈ˗ehˇ aˬ dui jiˇ Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ ya tuˆ tehˬ taˬ˗eu meh. (Eˇpeˇsu 6:17) Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ yaw muiˬ˗ehˇ mehˬ nya˗eu gʼaˬ pyeuꞈ nya˗awˇ, “Miˬyehˇ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ gaˇ kawˆ dawˇ coe ni mehˬ” nya˗eu ma. (2 Tiˆmoˇseˬ 2:15) Aˬ dui aˬ cawˬ˗ahˇ mehˬ ngeh Jaˇli zmˬ naˇ, yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ siˬ nya dzehˬ laˇ˗awˇ gaˬ dzehˬ laˇ˗eu uˬ taꞈ, gaˇ ma heu kahˇ˗ahˇ cah daˆ leꞈ ma lehˇ jiˇ noeˬ tsehˆ laˇ˗eu meh.

17. Nawˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh aˇ poeˬ taˬ baw te?

¹⁷ Yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ heu naˇ Yeˬhawˇbaˬ neh biꞈ˗euˬ poeˬ dui dui˗eu laꞈ sawˬ pyeuꞈ˗awˇ, aˬ dui˗euˬ Aˬda pyeuꞈ˗eu aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ dzehˬ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu miˇ neh, aˇ poeˬ baw dui dui˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ gʼawˬ mya jeˬ mehˬ dzeuˇ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ heu naˇ dahˬ beh˗eu tehꞈ˗a siˬ. Aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ mehˬ daˆ leꞈ ma lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ meh. Teu miˇ neh nawˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ aˇ caˇ caˇ kʼawꞈ sehˇ loꞈ˗ehˇ aˇ poeˬ taˬ baw luꞈ˗uˇ. Nawˇ ‘yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ zeuˇ˗awˇ, tiˬ jeˬ gʼeh neh˗iˬ maˬ ahˬ’ lehˇ noeˬ tsehˆ taˬ naˇ, aˬ dui jiˇ Daˬbiˇ neh Yeˬhawˇbaˬ Miˬyehˇ˗ahˇ “Nawˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ naˇ haˬ geuꞈ ma” lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ nehˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ mˇ caw nya tehꞈ˗a.—Ja ceuˬ 86:11.