Mehˇ nmˇ aˬ li zaˬ guˬ deuˬ˗oˇ noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ Ka li zaˬ pyeuꞈ laˇ ni leh jeh˗awˬ

1. Mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li deuˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ aˬ jeˬ jahˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?

Sahˬ paˬ Daˬbiˇ Sawˇlaˬmoˬ˗ahˇ “nawˇ yawˬ haˇ yawˬ ha nui jah ahˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ, nui ma ziꞈ dah ni taˬ˗awˬ” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (1 Sahˬpaˬ 2:1-3) Nui noeˬ nui duˇ teu naˇ, nymˬ˗mˇ iˬ nah˗euˬ mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li yawˬ gʼaˬ na luꞈ nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu meh. Nui noeˬ nui duˇ teu˗ahˇ mˇ caw nya˗eu gʼaˇ duˬ mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li deuˬ Miˬyehˇ˗euˬ zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ mehˬ nah ya caw teh˗awˇ, Jaˇliꞈ zahˇ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ yawˬ paw na luꞈ ya zmˬ˗eu meh. (Luˇkaꞈ 2:52) Mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li zaˬ guˬ deuˬ noeˬ dahˇ doe laˇ˗eu Ka li zaˬ pyeuꞈ laˇ ni leh jeh˗eu aˬ jeˬ miˇ neh aˇ yeˇ huiˬ˗eu nga?

2-3. Mehˇ nmˇ aˬ li zaˬ guˬ deuˬ noeˬ dahˇ doe˗eu Ka li zaˬ pyeuꞈ laˇ ni leh jeh˗eu aˬ jeˬ miˇ neh aˇ yeˇ huiˬ˗eu nga?

² Noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li deuˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ maˬ ehˇ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ maˬ ehˇ, aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ deuˬ jaˆ˗eu meh. Mehˇ nmˇ aˬ li zaˬ guˬ deuˬ˗oˇ nawˇ mehˬ hu paw˗euˬ doˇ˗eu gaˇ deuˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ luꞈ˗eu paˬ. Yaw jeˬ ma jeˬ, nawˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ aˇ yamˬ tiˬ byah ni mˇ˗eu, aˇ muˇ˗ahˇ caw ba˗eu gʼaˬ geuꞈ˗eu, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ geuꞈ˗eu lehˇ aˇ pyaˇ daˬ taˬ˗euˬ kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Kʼoeˇ naˇ nawˇ sheuˬ dahˬ dzaˬ mawꞈ˗awˇ, zaˬ jawˇ mawꞈ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. (Eˇpeˇsu 6:4; 1 Tiˆmoˇseˬ 3:1) Teu miˇ neh daˬ taˬ˗euˬ aˇ pyaˇ teu deuˬ˗ahˇ le keuˆ nya˗awˇ, gaˇ deuˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ mˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ, noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ Ka li zaˬ ya pyeuꞈ meh.b

³ Nawˬ˗ahˇ noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ Ka li zaˬ pyeuꞈ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga? Nawˇ maˇ diˇ zmˬ nya˗eu nui gahˇ dzaw nya˗eu gʼawˬ mya ni jaˆ˗eu meh. Mehˬ hu paw doˇ laˇ˗eu gaˇ deuˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ mˇ byah nya˗eu gʼaˇ duˬ nymˬ˗mˇ neh aˬ jeˬ jahˇ˗awˇ lehˬ hmˬ taˬ nya˗eu nga?

Noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ Ka li zaˬ pyeuꞈ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu jeˬ

4. Dzaw geuꞈ nya˗eu deuˬ aˬ gaˇ mawˇ nya˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

⁴ Dzaw geuꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ. Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ mehˇ nmˇ aˬ li zaˬ guˬ deuˬ dzaw geuꞈ nya˗eu yaw myaˬ gʼaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ ahˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ naˇ Miˬyehˇ˗ahˇ gaˬ˗awˇ, Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ gaˇ gʼawˬ mya jeˬ mˇ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ hawˇ˗eu aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ jiˇ dzaw geuꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li deuˬ jawˇ˗eu meh. (Heˬbyehˇ 13:7) Dzaw geuꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu kʼaˇ muiˬ dzehˬ˗eu gʼaˬ naˇ, Yeˬsuˇ Ka li pyeuꞈ meh. (1 Beˬtuˆluˆ 2:21) Aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ pyehˆ tseˇ ngeh aˬ yawꞈ maꞈ aˬ jeˬ jeˇ˗euˬ muiˬ˗eu seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ ahˇ nga lehˇ haw taˬ. (Heˬbyehˇ 12:1, 2) Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ dzaw geuꞈ nya˗eu nga lehˇ jiˇ shaˇ noeˬ haw.

5. Noeˬ siˬ noeˬ mawˇ nya laˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu nga? Aˬ jeˬ miˇ neh aˇ yeˇ huiˬ˗eu nga? (Ja ceuˬ 119:9)

⁵ “Noeˬ siˬ noeˬ mawˇ nya˗eu jeˬ˗ahˇ” huiˬ laˇ mahˇ laˇ ni leh jeh. (Dawˬdaˬ 3:21) Noeˬ siˬ noeˬ mawˇ nya˗eu zaˬ yo aˬ li deuˬ naˇ, tiˬ jeˬ paˬ˗ahˇ maˬ mˇ maˬ shaˇ mi na˗ehˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ˗eu meh. Seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ heu˗ahˇ ahˇ laˇ ni leh jeh˗awˇ, maˬ bi byoˆ˗iˇ ni bo saˆ. Aˬ jeˬ miˇ neh? Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, nymˬ˗mˇ iˬ nah˗euˬ zaˬ guˬ deuˬ naˇ pyeuꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ naˆ maˬ tseˇ yawˬ ha˗euˬ nui noeˬ nui ma˗ahˇ dawˬ pehˬ taˬ˗awˇ noeˬ tsehˆ˗eu miˇ neh meh. (Dawˬdaˬ 7:7; 29:11) Kʼoeˇ naˇ Soˇsho miˇdiˬ˗yaˬ jiˇ aˬ dui˗euˬ nui noeˬ nui ma˗ahˇ gʼawˬ naˆ ni uˆ lahˇ laˇ nya˗eu meh. Toˆ˗ehˇ naˇ nawˇ noeˬ siˬ noeˬ mawˇ nya˗eu jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ bi ahˇ laˇ nya˗eu nga? Jaˇliꞈ zahˇ deuˬ˗ahˇ dzaw˗awˇ, Jaˇliꞈ zahˇ teu aˬ jeˬ miˇ neh gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu nga lehˇ shaˇ noeˬ. Kʼoeˇ naˇ Jaˇliꞈ zahˇ teu˗ahˇ dawˬ pehˬ taˬ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ nui kʼahˇ shiˇ˗eu jeˬ˗ahˇ noeˬ tsehˆ. (Ja ceuˬ 119:9-ahˇ gui.) Noeˬ siˬ noeˬ mawˇ nya˗eu seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ heu ahˇ laˇ ni leh jeh˗eu heu naˇ, noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ Ka li zaˬ pyeuꞈ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu aˇ yeˇ huiˬ˗eu kuiˇ toꞈ pyeuꞈ meh. (Dawˬdaˬ 2:11, 12; Heˬbyehˇ 5:14) Noeˬ siˬ noeˬ mawˇ nya˗eu jeˬ heu naˇ, (1) mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ ngeh, (2) dm gʼaˬ dm lmˇ tseˇ ngeh, aˬ joˆ˗ehˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu nga lehˇ haw ma.

6. Noeˬ siˬ noeˬ mawˇ nya˗eu jeˬ mehˇ nmˇ aˬ li zaˬ guˬ deuˬ˗ahˇ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ yaw zeu taˬ ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗eu nga?

⁶ Noeˬ siˬ noeˬ mawˇ nya˗eu jeˬ heu naˇ, mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ yaw zeu baw ni caw ba nehˬ˗eu meh. Mehˇ nmˇ aˬ li zaˬ guˬ tiˬ gʼaˬ, mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ nui ma ahˇ˗eu heu naˇ zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ maˬ ngeuˇ˗a. Yaw lehˬ jeˬ maˬ ngeuˇ˗a. Ehˇ kʼawꞈ noeˬ siˬ noeˬ mawˇ nya˗eu mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li deuˬ naˇ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ teu gʼaˬ˗ahˇ yuˇ ma lehˇ maˬ noeˬ˗euˬ naˇ, nui ma ahˇ˗eu loꞈ˗ehˇ maˬ ngehˬ, maˬ mˇ, maˬ boꞈ nehˬ˗a. (1 Tiˆmoˇseˬ 5:1, 2) Zaˬ kʼaˬ taˬ dzeuˇ shaw˗euˬ naˇ jiˇ, tiˬ gʼaˬ paˬ maˬ kuˇ gʼeh ni maˬ mawˇ dzoeˇ˗a. Heu naˇ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ˗euˬ tsawˇ myahˇ muiˬ ni haw piˇ nehˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.—1 Gawˇliˬtu 6:18.

7. Noeˬ siˬ noeˬ mawˇ nya˗eu jeˬ dm gʼaˬ dm lmˇ tseˇ ngeh mehˇ nmˇ aˬ li zaˬ guˬ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗eu nga?

⁷ Mehˇ nmˇ aˬ li zaˬ guˬ deuˬ noeˬ siˬ noeˬ mawˇ nya˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ mˇ mawˇ nya˗eu dzaˇ˗i tiˬ jeˬ naˇ, dm gʼaˬ dm lmˇ aˬ joˆ˗ehˇ tseˇ˗eu heu pyeuꞈ meh. Nymˬ˗mˇ iˬ nah˗euˬ Pehˇsheˬ, dm gʼaˬ dm lmˇ lawˬ muˇ jahˇ doˆ˗eu deuˬ myaˬ tiˬ pa dehꞈ bahˬ dehꞈ muˆ˗eu deuˬ pyeuꞈ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ yaw zeu maˬ baw˗eu deuˬ pyeuꞈ meh. Teu miˇ neh aˬ yawꞈ maꞈ mehˬ tsoeˬ suꞈ ti ni maˬ ehˇ, aˬ buˇ loꞈ˗ehˇ bi duˇ leˇ˗eu mehˬ tsoeˬ deuˬ maˬ ehˇ, jahˇ doˆ laꞈ˗eu meh. Teu miˇ neh noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu mehˬ tsoeˬ lawˬ muˇ tseˇ˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ ngeh, Jaˇliꞈ zahˇ˗ahˇ noeˬ keuˆ˗awˇ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ dzaw geuꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ yawˬ ha˗ahˇ heu loꞈ˗ehˇ naˇ haˬ nya˗eu meh. ‘Ngaˬ neh noeˬ tsehˆ˗euˬ jeˬ nui gahˇ ahˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗awˇ, aˬ cawˬ˗ahˇ noeˬ keuˆ˗eu jeˬ pyeuꞈ ngaˇ laˬ? Aˬ cawˬ deuˬ ngaˬ˗euˬ dm gʼaˬ dm lmˇ˗ahˇ haw˗awˇ neh ngaˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ yaw awˬ˗ehˇ haw doˆ nya ngaˇ laˬ?’ (1 Gawˇliˬtu 10:31-33; Tiˇtuˆ 2:6) Noeˬ siˬ noeˬ mawˇ nya˗eu mehˇ nmˇ aˬ li zaˬ guˬ deuˬ˗ahˇ mehˇ nmˇ deuˬ maˬ ehˇ, mˬ taˆ Aˬda maˬ ehˇ, aˇ poeˬ taˬ baw˗eu meh.

8. Mehˇ nmˇ aˬ li zaˬ guˬ deuˬ nui ma taˬ nya˗eu tiˬ gʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ pyeuꞈ laˇ nya˗eu nga?

⁸ Nui ma taˬ nya˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ. Nui ma taˬ nya˗eu mehˇ nmˇ aˬ li zaˬ guˬ deuˬ naˇ, aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ za˗eu maˬ kaˬ leh jeh˗awˇ mˇ˗eu meh. (Luˇkaꞈ 16:10) Yeˬsuˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Aˬ yawꞈ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ maˬ kaˬ yehˬ bawˬ sehˇ luꞈ˗ehˇ maˬ mˇ˗a. Miˬyehˇ neh biꞈ laꞈ˗euˬ gaˇ teu yaw shaˬ kʼawꞈ, leh jeh˗awˇ mˇ luiˆ˗eu meh. Yeˬsuˇ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ gaˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ ngehˬ˗ehˇ dzehˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ aˬ yawꞈ˗euˬ ziˇ lawˇ nehˬ˗euˬ meh. (Yoˇhaˬ 13:1) Teu miˇ neh nawˇ Yeˬsuˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗awˇ aˬ geu jeˬ˗euˬ gaˇ za˗eu maˬ kaˬ leh jeh˗awˇ mˇ luꞈ˗uˇ. Aˬ joˆ˗ehˇ ya mˇ˗eu lehˇ maˬ siˬ nya naˇ, noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ taˬ aw˗eu laꞈ kʼoeˇ naˇ haˬ. Kʼaˇ de maˬ de˗eu tehꞈ˗ehˇ taˬ mˇ. (Loˇmaˆ 12:11) Doˇ˗eu gaˇ deuˬ˗ahˇ mˇ ngeh “tsawˇ haˬ˗ahˇ mˇ nehˬ˗eu maˬ ngeuˇ˗eu, Sahˬ paˬ Miˬyehˇ˗ahˇ mˇ nehˬ˗eu loꞈ˗ehˇ nui ma keuˆ˗awˇ mˇ˗awˬ.” (Gawˇlawˇsehˇ 3:23) Aˬ dui maˬ byah kuꞈ˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh taˬ aw˗awˬ. Yawˬ ha˗euˬ yaw lehˬ˗ahˇ ha geuꞈ˗aw.—Dawˬdaˬ 11:2.

Maˇ diˇ zmˬ nya˗eu nui gahˇ dzaw

9. Mehˇ nmˇ aˬ li zaˬ guˬ deuˬ maˇ diˇ zmˬ nya˗eu nui gahˇ aˬ jeˬ miˇ neh ya dzaw taˬ˗euˬ nga?

⁹ Noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ Ka li zaˬ pyeuꞈ nya˗eu gʼaˇ duˬ maˇ diˇ zmˬ nya˗eu nui gahˇ deuˬ ya dzaw taˬ˗eu meh. Maˇ diˇ zmˬ nya˗eu nui gahˇ dzaw nya taˬ naˇ, aˇ muˇ˗euˬ gaˇ deuˬ˗ahˇ kʼawꞈ yaw muiˬ˗ehˇ mˇ nya˗awˇ, yawˬ ha˗ahˇ mˇ cu nya˗eu uˬ taꞈ, nymˇ jiˇ˗ahˇ mˇ cu˗eu gaˇ jiˇ poˆ mawˇ nya˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ jiˇ yaw muiˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ nya˗eu meh. Aˬ dui maˇ diˇ zmˬ nya˗eu nui gahˇ tiˬ jeˬ na˗ahˇ haw kaˇ˗euˇ.

10-11. Mehˇ nmˇ aˬ li zaˬ guˬ deuˬ yaw muiˬ˗ehˇ boꞈ nya gui nya naˇ yawˬ ha˗ahˇ hawˇ˗eu aˇ muˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu nga? (Ja ceuˬ 1:1-3) (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

¹⁰ Yaw muiˬ˗ehˇ boꞈ nya gui nya ni dzaw. Jaˇliꞈ˗ahˇ yawˬ nah na luꞈ gui˗awˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ˗eu deuˬ naˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗awˇ aˬ jeˬ mˇ kʼawꞈ pyeuꞈ leˇ meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Ja ceuˬ 1:1-3-ahˇ gui.) Yawˬ nah na luꞈ Jaˇliꞈ gui naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ siˬ nya laˇ˗awˇ, yaw muiˬ˗ehˇ tseˇ mˇ biˇ paˆ nya laˇ˗eu meh. (Dawˬdaˬ 1:3, 4) Heu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu mehˇ nmˇ aˬ li zaˬ guˬ deuˬ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ loˬ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh?

¹¹ Mehˇ nmˇ deuˬ Jaˇliꞈ˗ahˇ dawˬ pehˬ taˬ˗awˇ mehˬ˗eu, nui noeˬ nui duˇ biꞈ˗eu, mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li deuˬ˗ahˇ gʼoe˗eu meh. (Tiˇtuˆ 1:9) Nawˇ yaw muiˬ˗ehˇ boꞈ nya gui nya naˇ, mehˇ nmˇ deuˬ˗euˬ nui jah˗ahˇ ziꞈ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu dawˬ mehˬ mehˬ˗eu jeˬ yaw muiˬ˗ehˇ lehˬ hmˬ nya˗awˇ, mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ˗ehˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ nya˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ nawˇ yaw muiˬ˗ehˇ boꞈ nya gui nya naˇ, yawˬ haˇ yawˬ ha Jaˇliꞈ pyehˆ tseˇ ngeh maˬ ehˇ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ hawˇ˗eu huiˬ˗eu mehˬ bawˬ laꞈ kʼoeˇ dawˬ mehˬ mehˬ ngeh maˬ ehˇ, yaw muiˬ˗ehˇ boꞈ taˬ nya˗eu meh. Nawˬ neh boꞈ taˬ˗euˬ jeˬ nawˬ˗ahˇ nui jah ziꞈ laˇ ni maˬ ehˇ, aˬ cawˬ deuˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ ni maˬ ehˇ, caw ba nehˬ˗eu meh.

12. Aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ yaw muiˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ nya˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ laˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga?

¹² Aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ yaw muiˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ nya ni dzaw. Mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li deuˬ aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ yaw muiˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ nya ni ya dzaw taˬ˗eu meh. Aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ yaw muiˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ nya˗eu deuˬ naˇ, aˬ cawˬ˗euˬ nui noeˬ nui ma˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ gʼoˆ shaw nehˬ nya˗eu meh. (Dawˬdaˬ 20:5) Aˬ cawˬ˗euˬ teˇ saˇ, myaˆ pyawˬ, luˆ˗eu laˆ˗eu jeˬ˗ahˇ haw˗awˇ haw doˆ nya˗eu meh. Teu loꞈ˗ehˇ haw doˆ nya˗eu gʼaˇ duˬ naˇ tsawˇ haˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ ya cawˬ˗eu meh. Iˇmeˬ˗oˬ hawˇ˗eu sahˬ boꞈ lawˬ muˇ tehꞈ˗ehˇ sha sha˗ehˇ jawˇ naˇ, aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ paˇ ngehˬ cawˬ nya ni pyeuꞈ laˇ˗eu meh. Teu miˇ neh tsawˇ haˬ cawˬ cawˬ mawˇ dzoeˇ˗awˇ neh ngehˬ cawˬ˗eu gʼaˇ duˬ leh jeh paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh.—2 Yoˇhaˬ 12.

13. Mehˇ nmˇ aˬ li zaˬ guˬ deuˬ dzaˇ˗i aˬ jeˬ paˇ ya leh jeh nga siˬ? (1 Tiˆmoˇseˬ 5:8) (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

¹³ Yawˬ haˇ yawˬ ha dehꞈ nya ni leh jeh. Noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ naˇ, yawˬ haˇ yawˬ ha kʼawꞈ mˇ cu nya˗awˇ nymˇ jiˇ˗ahˇ kʼawꞈ ya mˇ cu nehˬ nya˗eu meh. (1 Tiˆmoˇseˬ 5:8-ahˇ gui.) Miˇ kʼahˬ tiˬ kʼahˬ na˗ahˇ zaˬ guˬ deuˬ aˬ da˗ahˇ neh maˬ ehˇ, yuiꞈ nyiˇ deuˬ˗ahˇ neh maˬ ehˇ, maˇ diˇ zmˬ nya˗eu nui gahˇ dzaw geuꞈ˗eu meh. Miˇ kʼahˬ tiˬ kʼahˬ na˗ahˇ naˇ, tseˇ daˇ dzaw ngeh mehˬ nehˬ˗eu meh. Aˬ gaˇ neh ya dzaw˗eu maˬ kaˬ, yawˬ ha˗euˬ uˬ maˆ poˆ dehˆ nya˗eu gʼaˇ duˬ, maˇ diˇ zmˬ nya˗eu nui gahˇ tiˬ jeˬ na dzaw taˬ˗eu heu naˇ yaw muiˬ meh. (Gʼaˬkʼehˇ 18:2, 3; 20:34; Eˇpeˇsu 4:28) Kʼoeˇ naˇ gaˇ mˇ˗eu leh jeh˗eu, gaˇ dawꞈ leˇ shaw˗euˬ naˇ aˇ saˬ saˬ ngeh keuˆ mˇ luiˆ˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ muiˬ˗eu tsawˇ myahˇ jaˆ ni leh jeh. Toˆ˗ehˇ naˇ gaˇ poˆ˗eu awˬ˗awˇ, gaˇ aˬ myah luꞈ jaˆ˗eu meh. Ja sawˇ laꞈ˗euˬ seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ heu deuˬ naˇ, mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li deuˬ˗ahˇ mehˬ hu paw doˇ laˇ˗eu gaˇ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ lehˬ hmˬ dah taˬ ni caw ba nehˬ˗eu meh. Gaˇ tiˬ deuˬ na˗ahˇ haw kaˇ˗euˇ.

Mehˬ hu paw doˇ˗eu gaˇ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ lehˬ hmˬ taˬ

14. Mehˇ nmˇ aˬ li zaˬ guˬ deuˬ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ aˇ yamˬ tiˬ byah ni mˇ˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ joˆ˗ehˇ lehˬ hmˬ nya˗eu nga?

¹⁴ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ aˇ yamˬ tiˬ byah ni mˇ˗eu. Noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li yaw myaˬ gʼaˬ zaˬ guˬ ngeh neh Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ aˇ yamˬ tiˬ byah ni mˇ˗eu lehˇ dahˬ beh˗euˬ meh. Huˬ mehˬ mehˬ˗eu gaˇ mˇ˗eu heu naˇ, tsawˇ haˬ gʼawˬ mya jeˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ nya laˇ ni maˬ ehˇ, pyuˇ yaw muiˬ˗ehˇ zmˬ nya laˇ ni maˬ ehˇ, caw ba nehˬ˗eu meh. (Piˇliˇpiˆ 4:11-13) Tiˬ poˆ na huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ geuꞈ˗eu heu naˇ, Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ aˇ yamˬ tiˬ byah ni mˇ˗eu dahˬ beh˗eu kuiˇ toꞈ pyeuꞈ meh. Gʼawˬ mya gʼaˬ tiˬ poˆ na huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ ba la gʼawˬ mya siˬ geuꞈ˗awˇ, dah laˇ shaw˗euˬ naˇ aˬ myah luꞈ huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ geuꞈ˗eu meh. Aˬ myah luꞈ huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ geuꞈ laˇ shaw˗euˬ naˇ, tsoˆ˗eu paw maˬ ehˇ, Beˬdeˬlaˇ gaˇ mˇ˗eu maˬ ehˇ, Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ aˇ yamˬ tiˬ byah ni gʼawˬ mya jeˬ lehˇ mˇ˗eu gʼaˇ duˬ gaˇ ma dahˇ laˇ˗eu meh.

15-16. Mehˇ nmˇ aˬ li zaˬ guˬ deuˬ˗ahˇ aˇ muˇ˗ahˇ caw ba˗eu gʼaˬ hawˇ˗eu aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ pyeuꞈ nya ni caw ba nehˬ˗eu jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga?

¹⁵ Aˇ muˇ˗ahˇ caw ba˗eu gʼaˬ maˬ ngeuˇ naˇ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ. Mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li deuˬ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ geuꞈ˗eu gʼaˇ duˬ aˇ pyaˇ daˬ taˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Jaˇliꞈ˗ahˇ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ geuꞈ˗eu gʼaˇ duˬ leh jeh luꞈ˗eu deuˬ naˇ, “muiˬ dui dui˗eu gaˇ˗ahˇ poˆ˗eu meh” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (1 Tiˆmoˇseˬ 3:1) Ehˇ kʼawꞈ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ maˬ geuꞈ mi na˗ehˇ aˇ muˇ˗ahˇ caw ba˗eu gʼaˬ geuꞈ nya˗eu gʼaˇ duˬ ya leh jeh˗eu meh. Aˇ muˇ˗ahˇ caw ba˗eu deuˬ naˇ, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ gʼawˬ mya jeˬ lehˇ caw ba˗eu meh. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ hawˇ˗eu caw ba˗eu deuˬ taˬ aw˗eu laꞈ kʼoeˇ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ caw ba˗awˇ, tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ leh jeh˗eu meh. Mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li zaˬ guˬ deuˬ aˇ kʼoꞈ 20 kʼoꞈ maˬ byah laˇ˗euˬ kʼawꞈ, aˇ muˇ˗ahˇ caw ba˗eu gʼaˬ geuꞈ nya˗eu meh. Noeˬ dahˇ doe˗eu aˇ muˇ˗ahˇ caw ba˗eu deuˬ naˇ, 20 kʼoꞈ heu kaˬ˗ahˇ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ ya geuꞈ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh.

¹⁶ Aˇ muˇ˗ahˇ caw ba˗eu gʼaˬ hawˇ˗eu aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ geuꞈ nya˗eu gʼaˇ duˬ aˬ jeˬ jeˇ loˬ˗eu lehˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ pah mehˬ taˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ laꞈ kʼoeˇ ya ahˇ˗eu jeˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu nymˇ jiˇ˗ahˇ gaˬ˗eu uˬ taꞈ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gaˬ˗awˇ, Jaˇliꞈ˗ahˇ dawˬ pehˬ taˬ˗eu heu pyeuꞈ meh. (1 Tiˆmoˇseˬ 3:1-13; Tiˇtuˆ 1:6-9; 1 Beˬtuˆluˆ 5:2, 3) Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ ehˇ taˬ˗euˬ jeˬ teu˗ahˇ gʼoˆ shaw nya˗eu gʼaˇ duˬ ya leh jeh˗awˇ, mˇ byah nya˗eu gʼaˇ duˬ caw ba nehˬ laꞈ lehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ya shaˇ˗eu meh.c

17. Mehˇ nmˇ aˬ li zaˬ guˬ deuˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ hawˇ˗eu nymˇ sahˇ aˬ da˗euˬ gaˇ gʼaˇ duˬ aˬ joˆ˗ehˇ lehˬ hmˬ taˬ nya˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

¹⁷ Kʼaˬ dzeˇ zaˬ hawˇ˗eu nymˇ sahˇ aˬ da pyeuꞈ. Yeˬsuˇ neh ehˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li tiˬ gʼaˬ na maˬ sheuˬ dahˬ dzaˬ ni jawˇ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 19:12) Sheuˬ dahˬ dzaˬ naˇ kʼaˬ dzeˇ zaˬ˗euˬ gaˇ hawˇ˗eu nymˇ sahˇ aˬ da˗euˬ gaˇ jaˆ laˇ˗eu meh. (1 Gawˇliˬtu 11:3) Yeˬhawˇbaˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ˗ahˇ miˬ zaˬ˗ahˇ gaˬ˗awˇ ngehˬ gʼeh˗eu uˬ taꞈ, nui ma paw maˬ ehˇ, nui jah paw maˬ ehˇ, caw ba nehˬ lehˇ shaˇ taˬ˗euˬ meh. (Eˇpeˇsu 5:28, 29) Heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ ja sawˇ laꞈ˗euˬ noeˬ siˬ noeˬ mawˇ nya˗eu, zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ yaw zeu taˬ˗eu, nui ma taˬ nya˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu, seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ heu deuˬ naˇ muiˬ˗eu kʼaˬ dzeˇ zaˬ hawˇ˗eu nymˇ sahˇ aˬ da pyeuꞈ laˇ ni caw ba nehˬ nya˗eu meh.

18. Mehˇ nmˇ aˬ li zaˬ guˬ deuˬ zaˬ aˬ da˗euˬ gaˇ gʼaˇ duˬ aˬ joˆ˗ehˇ lehˬ hmˬ taˬ nya˗eu nga?

¹⁸ Aˬ da pyeuꞈ. Nawˇ sheuˬ dahˬ dzaˬ dzeuˇ shaw˗euˬ naˇ, zaˬ jawˇ le˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Muiˬ˗eu nymˇ sahˇ aˬ da pyeuꞈ nya˗eu gʼaˇ duˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ jeˬ jeˇ dzaw geuꞈ nya˗eu nga? Dzaw geuꞈ nya˗eu jeˬ gʼawˬ mya ni jaˆ˗eu meh. (Eˇpeˇsu 6:4) Yeˬhawˇbaˬ aˬ cawˬ˗euˬ mehˬ shi Yeˬsuˇ˗ahˇ gaˬ˗awˇ nui kʼahˇ shiˇ miˇ˗a lehˇ ehˇ doˆ leꞈ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 3:17) Nawˇ zaˬ˗euˬ aˬ da pyeuꞈ laˇ naˇ, zaˬ deuˬ˗ahˇ tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ gaˬ nya lehˇ ehˇ doˆ nehˬ. Aˬ yawꞈ neh mˇ˗euˬ yaw muiˬ jeˬ˗ahˇ tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ ja ceuˬ nehˬ. Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu aˬ da deuˬ naˇ, zaˬ deuˬ˗ahˇ noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ Ka li zaˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh. Nawˇ nymˇ jiˇ hawˇ˗eu aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗awˇ ngehˬ gʼeh nehˬ˗eu heu neh maˬ ehˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗awˇ gaˬ˗eu lehˇ ehˇ doˆ nehˬ˗eu heu neh maˬ ehˇ, muiˬ˗eu aˬ da tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ laˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ nymˬ˗mˇ neh lehˬ hmˬ taˬ nya˗eu meh. (Yoˇhaˬ 15:9) Heu loꞈ˗ehˇ lehˬ hmˬ taˬ˗eu heu naˇ, kʼaˬ dzeˇ zaˬ pyeuꞈ laˇ ngeh maˬ ehˇ, zaˬ˗euˬ aˬ da pyeuꞈ laˇ ngeh maˬ ehˇ, gaˇ dahˇ tsoeˬ dui dui˗eu meh. Nymˬ˗mˇ kʼawꞈ ni nawˇ Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu nymˇ jiˇ uˬ taꞈ, aˇ muˇ˗euˬ gʼaˇ duˬ jiˇ aˇ poeˬ baw dui dui˗eu meh.

Nymˬ˗mˇ nawˇ aˬ jeˬ jahˇ de?

19-20. Mehˇ nmˇ aˬ li zaˬ guˬ deuˬ˗ahˇ noeˬ dahˇ doe˗eu Ka li zaˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ laˇ ni aˬ jeˬ caw ba nehˬ˗eu nga? (Sahˬ boꞈ baˆ kʼoˆ˗euˬ aˇ baˇ˗ahˇ haw.)

¹⁹ Mehˇ nmˇ aˬ li zaˬ guˬ deuˬ˗oˇ saˇ suˬ ni jawˇ˗awˇ neh noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ Ka li zaˬ pyeuꞈ laˇ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Nawˇ aˬ suˇ gʼaˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu lehˇ ya tseˇ˗eu meh. Noeˬ siˬ noeˬ mawˇ nya˗eu jeˬ huiˬ laˇ mahˇ laˇ ni ya leh jeh˗eu meh. Nui ma taˬ nya˗eu tiˬ gʼaˬ ya pyeuꞈ˗eu meh. Maˇ diˇ zmˬ nya˗eu nui gahˇ deuˬ ya dzaw nya taˬ˗eu meh. Mehˬ hu paw gaˇ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ ya lehˬ hmˬ dah taˬ˗eu meh.

²⁰ Ya leh jeh˗eu gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ noeˬ mawˇ laˇ naˇ, gʼaˬ doeˇ doeˇ laˇ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ nymˬ˗mˇ aˬ yawˇ yawꞈ maˬ gaˇ laˇ meh. Yeˬhawˇbaˬ caw ba nehˬ mawꞈ meh lehˇ taˬ ngehˇ. (Iˇsaˬyaˇ 41:10, 13) Mehˇ nmˇ deuˬ jiˇ caw ba nehˬ laꞈ˗eu meh. Noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ Ka li zaˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ laˇ naˇ, dehꞈ ziˇ nui kʼahˇ shiˇ laˇ paˬ˗ehˇ laˬ kʼaˬ cehˇ taˆ ni gʼeh˗eu meh. Mehˇ nmˇ aˬ li zaˬ guˬ deuˬ˗ahˇ aˬ dui gaˬ dui dui˗eu ma. Nawˇ noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ Ka li zaˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ laˇ ni leh jeh luꞈ gaˇ Yeˬhawˇbaˬ guiˬ lahˬ biꞈ luꞈ˗uˇ.—Dawˬdaˬ 22:4.