Pɔlu hwlɛn ta nɔ nyɔnɔnwi lɔ le ŋkɔ nɔ Sanhedrɛn koɖo amɛahwa ciwo yí le dɔmɛzi ji
1, 2. Nyi yí sɔ apotru Pɔlu yi Ʒerusalɛmuɔ, yí cukaɖa ciwo mɛ avayi to le nɔɔ?
1 Hlin le Evegbe mɛ , Flansegbe mɛ
2 Hlin le Evegbe mɛ , Flansegbe mɛ
3-5. (a) Bɔbɔ ɖeka ci yí Pɔlu yi le Ʒerusalɛmuɔ, yí nyi nu woxo nuxu so le bɔbɔ lɔ mɛɔ? (b) Enukplamu ciwo yí le bɔbɔ ci Pɔlu wa koɖo hamɛmɛshinshin ciwo yí le Ʒerusalɛmu mɛ nɔ mìɔ?
3 Hlin le Evegbe mɛ , Flansegbe mɛ
4 Hlin le Evegbe mɛ , Flansegbe mɛ
5 Hlin le Evegbe mɛ , Flansegbe mɛ
“Wo le do Tamɛ mɔ Moizi Se le Veviɖe yí wo a bu” ( Edɔwawawo 21:20b, 21 ) 6. Cukaɖa ci nu yí Pɔlu se nyɔ soɔ?
6 Hlin le Evegbe mɛ , Flansegbe mɛ
7, 8. (a) Lé Kristotɔ sugbɔ ciwo yí le Ʒude wa fɛn kpɔkɔ ŋɖekatɔwo doɔ? (b) Ci wowa fɛn kpɔkpɔ enu lɔwo ɖe, nyi yí taɖo mìdamɔ xɔsegbegbe nuwanawo enyiɔ?
7 Hlin le Evegbe mɛ , Flansegbe mɛ
8 Hlin le Evegbe mɛ , Flansegbe mɛ
“Enyɔ ci wo se so eo nu de Nyi Nyɔnɔnwi o” ( Edɔwawawo 21:22-26 ) 9. Nukplamu ci Pɔlu na so Moizi Se lɔ nuɔ?
9 Hlin le Evegbe mɛ , Flansegbe mɛ
10. Le Ese koɖo evososo nyɔwo mɛ ɖe, lé Pɔlu wa nu le dredrenu doɔ?
10 Hlin le Evegbe mɛ , Flansegbe mɛ
11. Nukplamu ciwo yí hamɛmɛshinshinwo na Pɔluɔ, vɔ nyi yí dewaɔ? (Gbekpɔ gɔnmɛnuŋwlɛŋwlɛ lɔ.)
11 Hlin le Evegbe mɛ , Flansegbe mɛ
12. Lé Pɔlu dasɛ do mɔ yele gbesɔsɔ yí awa nu alɔlealɔmɛ koɖo hamɛmɛshinshin ciwo yí le Ʒerusalɛmu doɔ?
12 Hlin le Evegbe mɛ , Flansegbe mɛ
Paulo sea nu gɔme ne amewo meda gɔmeɖose aɖeke dzi o. Ke wò ɖe?
ROMA SEWO KPLE ROMA DUMEVIWO Zi geɖea, Roma dziɖuɖua medea nu nuto si dzi ɖum wòlea ƒe nyawo me ale o. Ne míagblɔea, Yudatɔwo ƒe see kplɔa Yudatɔwo. Gake esi nu vlo wɔha aɖe va dze Paulo dzia, Roma-srafomegãa de nu nyaa me elabe ekpɔe be zi gã si tɔ ate ŋu agblẽ dua ƒe ŋutifafa me.
Roma dziɖuɖua kpɔ ŋusẽ aɖe sinu ɖe dukɔ siwo dzi ɖum wonɔ me tɔ siwo menye Romatɔwo o dzi. Gake wowɔa nu ɖe wo dometɔ siwo nye Roma vidzidziwo ŋu etɔxɛe. Ne ame aɖe nye Roma vidzidzia, mɔnukpɔkpɔ kple ablɔɖe aɖewo sua esi le du siwo katã dzi ɖum Roma fiaɖuƒea lea me, eye wodea bubu wo ŋu. Le kpɔɖeŋu me, Roma ƒe se meɖe mɔ be woabla Roma vidzidzi alo aƒoe ne womebu fɔe o. Kluviwo ŋu koe woate ŋu awɔ esia ɖo. Ne Roma vidzidzi aɖe kpɔe be nutoa me ʋɔnudrɔ̃la aɖe medrɔ̃ nya na ye nyuie oa, ate ŋu abia be Roma fiagãa nagbugbɔ nyaa adrɔ̃ na ye le Roma.
Ame ate ŋu ato mɔ vovovowo dzi azu Roma dumevi. Mɔ gbãtɔe nye ne amea dzilawo nye Romatɔwo. Ɣeaɖewoɣia, Roma fiagãa naa mɔnukpɔkpɔ sia ame, du alo nuto blibo ɖe dɔ aɖe si wowɔ na Roma dziɖuɖua ta, negbe kluvi siwo le dua me koe mele eme o. Gake ne kluvi aɖe xe fe na eƒe aƒetɔ si nye Roma vidzidzi be wòana ablɔɖe ye, alo Roma vidzidzi aɖe na ablɔɖe kluvi aɖea, kluvi sia va zua Romatɔ. Ame aɖe si menye Romatɔ o evɔ wòxɔ dzudzɔ le Roma-srafoha me hã va zua Romatɔ. Edze ƒãa be ame ate ŋu aƒle mɔnukpɔkpɔ sia azu Roma dumevi. Esia tae asrafomegã Klaudio Lisia gblɔ na Paulo be: “Ga gbogbo aɖee metsɔ ƒle dukɔmevinyenye sia.” Gake Paulo gblɔ nɛ be: “Nye ya ɖe wodzim ɖe eme.” (Dɔw. 22:28) Anɔ eme be mɔnukpɔkpɔ su Paulo tɔgbui aɖe si wòva zu Roma dumevi, gake míenya ale si tututu wòwɔ va zui ya o.
13. (a) Nyi yí taɖo Ʒuifu ɖewo nyi ahwa hoo yí va gbedoxɔ mɛɔ? (b) Lé wohwlɛn Pɔlu gan doɔ?
13 Hlin le Evegbe mɛ , Flansegbe mɛ
14, 15. (a) Nyi mɛ Pɔlu dre nɔ Ʒuifuwoɔ? (b) Afɔ ciwo Rɔma hwaga lɔ ɖe keŋ asɔ kpɔ ŋci yí taɖo Ʒuifuwo do dɔmɛzi do Pɔluɔ?
14 Hlin le Evegbe mɛ , Flansegbe mɛ
15 Hlin le Evegbe mɛ , Flansegbe mɛ
MÍEZÃA SE TSƆ ƲLIA NYA NYUIA ETA Yehowa ƒe Ðasefo siwo li egbea zãa dukɔ si me wole ƒe sewo tsɔ biana be woaɖe mɔ na yewo yewoaɖe gbeƒã abe ale si apostolo Paulo wɔe ene. Wodzea agbagba vevie ‘ʋlia nya nyuia ta eye woɖonɛ anyi le se nu.’—Flp. 1:7.
Le ƒe 1920 kple ƒe 1930-awo mea, wolé nɔvi geɖe le esi wonɔ Biblia-srɔ̃gbalẽwo mam ta. Le kpɔɖeŋu me, le ƒe 1926 mea, wolé nɔvi 897 le Germany eye wohe wo yi ʋɔnu. Esi ʋɔnunya siawo nɔ dzidzim ɖe edzi taa, eva hiã be woaɖo Senyawo Dzikpɔƒe ɖe Germany alɔdzedɔwɔƒea. Le ƒe 1930-awo me le Amerika la, woléa nɔvi alafa geɖe ƒe sia ƒe le esi woɖea gbeƒã tso aƒe me yi aƒe me dzaa ko ta. Le ƒe 1936 mea, nɔvi siwo wolé ade 1,149. Eya ta woɖo Senyawo Dzikpɔƒe na nɔvi siwo le Amerika hã be woakpe ɖe wo ŋu. Wotsɔ ʋɔnunya 530 ɖe Ðasefo siwo le Romania ŋu tso ƒe 1933 va ɖo ƒe 1939 me. Gake ne nɔviawo bia be Romania Ʋɔnudrɔ̃ƒe Kɔkɔtɔ nagbugbɔ nyaa adrɔ̃ na yewoa, wotsoa nya me wòdea wo dzi. Nu sia tɔgbi dzɔ le dukɔ geɖewo hã me.
Wohe Ðasefo geɖe yi ʋɔnu le esi wogbe be yewomade akpa aɖeke dzi o ta. (Yes. 2:2-4; Yoh. 17:14) Ne edzɔ alea, wotsoa wo nu alakpatɔe be wodze aglã ɖe dziɖuɖu ŋu eye esia wɔnɛ be dziɖuɖua ɖoa asi woƒe dɔwo dzi. Gake esi ƒeawo va le yiyima, dziɖuɖu geɖe va de dzesii be Yehowa Ðasefowo ƒe dɔwo megblẽa naneke le yewo ŋu o.
16, 17. (a) Dre ŋci yí jɔ hwenu Pɔlu xo nuxu nɔ Sanhedrɛn. (b) Hwenu woxo Pɔlu ɖe, amɛɖekisɔsɔhwe kpɔwɛ ci yí eɖo ɖɛɔ?
16 Hlin le Evegbe mɛ , Flansegbe mɛ
17 Hlin le Evegbe mɛ , Flansegbe mɛ
Míesrɔ̃a Paulo, ale be míedia nu si dzi mía kple subɔsubɔha bubu me tɔwo míelɔ̃ ɖo ne míele dze ɖom kpli wo
18. Nyi yí taɖo Pɔlu yɔ yiɖeki mɔ Farizitɔɔ, yí lé mìwo can mìatɛnŋ anu ahan do le nɔnɔmɛ ɖewo mɛɔ?
18 Hlin le Evegbe mɛ , Flansegbe mɛ
19. Nyi yí taɖo wodegbevase nugɔnmɛ nɔ wowonɔnɔwo le vɔvɔnu nɔ bɔbɔ ci wowa le Sanhedrɛn lɔɔ?
19 Hlin le Evegbe mɛ , Flansegbe mɛ
ZADUKITƆWO KPLE FARISITƆWO Zadukitɔwo kple Farisitɔwo koŋue nye Sanhedrin, si nye Yudatɔwo ƒe sewɔtakpekpe kple ʋɔnudrɔ̃ƒe kɔkɔtɔa me tɔwo. Le Flavius Josephus si nye ƒe alafa gbãtɔ me ŋutinyaŋlɔla ƒe nya nua, vovo toto si koŋ le ƒuƒoƒo eve siawo domee nye be Farisitɔwo zinɛ ɖe amewo dzi be woawɔ ɖe kɔnu vovovowo dzi evɔ Zadukitɔwo ya gblɔna be nu siwo dze le Mose ƒe Sea me dzi koe wòle be woawɔ ɖo. Ƒuƒoƒo evea siaa wɔ ɖeka tsi tre ɖe Yesu ŋu.
Edze ƒãa be, Zadukitɔ siwo gblɔna be ele be woawɔ ɖe Mose ƒe sea dzi la kpɔ ŋusẽ ŋutɔ elabe nunɔlawo abe Ana kple Kayafa ene hã nye ƒuƒoƒo sia me tɔwo. (Dɔw. 5:17) Josephus gblɔ be “ame siwo nye gatɔwo koŋue xɔ Zadukitɔwo ƒe nufiafiawo dzi se.”
Farisitɔwo ya kpɔ ŋusẽ ɖe ame akpa gãtɔ dzi. Gake woƒe dzixɔsewo na wòsesẽ na ame tsɛwo be woawɔ ɖe sea dzi. Le kpɔɖeŋu me, nu siwo wogblɔna be ele be ame nawɔ hafi wòanɔ dzadzɛ le Mawu ŋkumea da agba kpekpe ɖe amewo dzi. To vovo na Zadukitɔwo la Farisitɔwo ya xɔe se be woɖo nu sia nu si dzɔnaa da ɖi xoxo. Farisitɔwo xɔe se hã be, luʋɔ la yia edzi nɔa agbe le ku megbe, eye be woava he to na amewo alo aɖo eteƒe na wo ɖe nu siwo wowɔ le agbe mea nu.