PENJI M’ARADU GIPENJIRI KO
Nyo ribiri ma jutimo ku dhogjo utie andha ribiri?
Nimakere ku rapor moko ma Guriri mir Amerika ma neno lembe pa twoyo man kite ma jucopo cere ko uwodho, iwi aradu ceke ma niai oro 15 nicidho oro 19 ma jupenjo, nusu migi uyero nia gitimo ribiri ma ku dhogjo. Dhaku moko ma nyinge Sharlene Azam m’ukiewo buku Les relations buccogénitales: la nouvelle façon de se dire bonne nuit, uyero kumae: “Kinde m’ibeweco kud aradu iwi ribiri [ma jutimo ku dhogjo], giwacu nia etie gin moko ngo. I paru migi, ginwang’u nia etie ngo ribiri.”
In paru peri tie ang’o?
Kedwok wang’ penji m’ulubo e ku eyo kunoke ungo.
Nyo nyaku copo nwang’u iye ing’ei ma jutimo kude ribiri nikadu kud i dhoge?
Eyo
Ungo
Nyo ribiri ma jutimo ku dhodjo copo miyo peko i kum ng’atini?
Eyo
Ungo
Nyo ribiri ma jutimo ku dhogjo utie andha ribiri?
Eyo
Ungo
Lemandha utie ang’o?
Kenen tung’ tung’ i kind lembe m’idwoko ku m’ulubo e.
Nyo nyaku copo nwang’u iye ing’ei ma jutimo kude ribiri nikadu kud i dhoge?
Dwoko wang’e: Ungo. Eno re ma tie thelembe m’uketho dhanu ma pol giwondiri niyero nia ribiri ma jutimo ku dhok umbe ku peko.
Nyo ribiri ma jutimo ku dhodjo copo miyo peko i kum ng’atini?
Dwoko wang’e: Eyo. Ng’atu m’ubetimo ribiri ku dhoge copo nwang’u twoyo ma tung’ tung’, calu ve hépatite (A ou B), herpès, syphilis man Sida.
Nyo ribiri ma jutimo ku dhogjo utie andha ribiri?
Dwoko wang’e: Eyo. Timo ribiri utie lembe moko ci ma kwayu watkum mi nyodo pa ng’atu mange, ecopo bedo nivuto ku ng’atini, nitimo kude ribiri nikadhu kud i dhok, kud i adhik, man ninyobo watkum mi nyodo pa ng’atu mange.
Pirang’o pire tie tek?
Kenen giragora ma tung’ tung’ mi Biblia m’uweco iwi timo ribiri nikadhu kud i dhogjo.
Biblia uyero kumae: “Maeni en e yeny pa Mungu nia . . . wuceruru i kum lembsasa mi tarwang’.”—1 Juthesaloniki 4:3.
Wec mi dhok ma jukiewo iye Biblia ma juloko nia “lembsasa mi tarwang’” nyutho timo ceke ma nwang’u kadhu i kind ju ma gigamiri. Ecopo bedo nivuto ku ng’atini, nitimo kude ribiri nikadhu kud i dhok, kud i adhik, man ninyobo watkum mi nyodo pa ng’atu mange. Ng’atu m’ubetimo lembsasa mi tarwang’ copo nwang’ere ku matoke dupa, ma racne m’usagu zoo, enyotho winjiri pare ku Mungu.—1 Pethro 3:12.
Biblia uyero kumae: “Ng’atu m’ubetimo lembsasa mi tarwang’ ubedubo i kum kume gire.”—1 Jukorintho 6:18.
Ribiri ma jutimo ku dhok copo miyo peko i kum ng’atini i thenge mi kum ku mi tipo bende. Eromo royo bende koo koo i ng’atini. Buku moko (Talking Sex With Your Kids) uwacu kumae: “Tap calu ma ribiri ma ng’atini kwalere nitimo kud i wang’ayoje m’atira royo ang’eyang’o i iye, enwang’u nia tije mbe, man nia etie ng’ic, ing’ei m’etimo ribiri nikadhu kud i yo mange bende, enwang’ere kumeno. Paru ceke ma reco ma sendo ng’atini i ng’ei m’ekwalere nitimo ribiri nikadhu kud i wang’ayoje m’atira, sende bende i ng’ei m’etimo kit ribiri moko ci nikadhu kud i wang’ayo mange. Ribiri ceke utie ribiri.”
Biblia uyero kumae: “An a Yehova Mungu peri, m’aponji ni kuloka.”—Isaya 48:17.
Nyo iparu nia cik ma Mungu uketho iwi ribiri utie andhandha pi bero peri? Kunoke nyo iparu nia ebeceri ku lembe moko? Pi nikonyi kara idwok wang’ penji maeno, kepar pi gengi moko ma mutukari kadhu i iye saa ceke, man juketho cik ma tung’ tung’: kwayu niringo i vites ma rukaye, nicungo, ku lembe mange de dupa. Nyo icopo neno cik maeno nia gicero bedagonya peri kunoke nia gibegwoki agwoka? Lembe copo bedo nenedi ka in man jumange ma wuberingo kugi mutukari wubeworo ngo cik maeno?
Cik ma juketho nia ju ma giwotho i yo giwor copo jwigo bedagonya peri, ento egwoki. Rom rom kumeno, cik pa Mungu copo jwigo bedagonya peri, ento gigwoki
Cik pa Mungu bende utie kumeno. Kan ibeworogi ngo, m’umbe jiji, ibikayu gin m’icoyo. (Jugalatia 6:7) Buku moko (Sex Smart) uyero kumae: “Kinde m’ibemediri niweko yiyoyic peri man kura peri ma ber pi nimiyiri nitimo gin moko m’ing’eyo nia utie rac, e tiji caku thum i weng’i giri.” Ento kan ibeworo cik pa Mungu, ibinyutho kamaleng’ nia itie dhanu m’atira. M’usagu zoo, ibimediri nibedo ku pidocwiny ma ber.—1 Pethro 3:16.