Gwokiri i kum mudho, ento imediri nibedo i der

1-2. (a) Paulo ukiewo barua ni Juefeso i saa ma kani, man pirang’o? (b) Wabidwoko wang’ penji ma kani i thiwiwec maeni?

KINDE ma jakwenda Paulo ubino i kol i Roma, ebino kud ava ma lee dit mi tielo cwiny juyic wagi. Ento ebino mbe ku copo mi nen kugi wang’ ku wang’, uketho ekiewo igi barua dupa. Baruane acel ekiewo ni cokiri mir Efeso i kum oro 60 kunoke 61 N.N.Y.—Efe. 1:1; 4:1.

² Kago oro apar i wang’e, Paulo utimo nindo m’ulwar i Efeso m’eberweyo man ebeponjo lembanyong’a. (Tic. 19:1, 8-10; 20:20, 21) Egam emaru umego pare lee mandha man emito lee dit nia ekonygi gimediri nigwoko bedoleng’ migi ni Yehova. Pirang’o ekiewo pi mudho man pi der ni Jukristu ma juwiro? Jukristu ceke gicopo nwang’u ponji ma kani i juk m’ekiewone? Wabidwoko wang’ penji maeno i thiwiwec maeni.

GIWOK KUD I MUDHO GIMONDO I DER

3. Paulo utiyo ku wec ma kani i ayi mi lapor i barua m’ekiewo ni Juefeso?

³ Paulo ukiewo ni Jukristu mir Efeso kumae: “Naka wubino mudho, ento kawoni dong’ wutie der.” (Efe. 5:8) Kakeni Paulo utiyo ku wec ma nia mudho man der i ayi mi lapor pi ninyutho alokaloka ma lee ma Juefeso gitimo. Dong’ wakenenu thelembe m’uketho eyero nia naka Juefeso gibino mudho.

4. Juefeso gibino i mudho mi tipo i ayi ma nenedi?

⁴ Mudho mi tipo. I wang’ niponjo lemandha man nidoko Jukristu, Juefeso ma Paulo ukiewo igi barua gibino ng’eca mi ponji mi dini mi vupo man mi lemtipo. Adhura mir Efeso ubino kabedo mir hekalu ma pire uyik lee pa Artemi, ma con ubino acel m’i kind piny abiro ma wang’u ic i ng’om zoo. Dhanu ma gibed gitimo thier i hekalune gigam gimondo truk i thier mir ayi gin m’acwiya. Tic mi yiko man mi lworo ayi udi rwo pa Artemi ma mungu ma dhaku, ubed uwodho sente lee mandha. (Tic. 19:23-27) Pir adhurane ugam ung’eyere bende lee nikum tic mir ajoga m’unyay i iye.—Tic. 19:19.

5. Juefeso gibino i mudho i lembe m’uneno kurajo i ayi ma nenedi?

⁵ Mudho i lembe mi kurajo. Pir adhura mir Efeso ugam uyik lee pi lemsasa mi tarwang’ man pi timo mir acidi man mi thwon. Wec ma reco ubed uwinjere wang’ ma pol i udi tuko mir adhurane man kadok i foc mi dini. (Efe. 5:3) Dhanu ma dupa m’i iye “[gibino mbe] ku kuratimo ceke ma ber;” i dhu Jugiriki, wec maeno thelembene tie “nijigo niwinjo can” i adunde pi lembe ma rac ma jutimo. (Efe. 4:17-19) I wang’ niponjo nikoyo kind gin ma ber ku gin ma rac, pidocwiny mi Juefeso ubed usendogi ngo man gibed giparu de ngo nia nindo moko gibiwodho wel i wang’ Mungu. Eno uketho Paulo uyero nia gibino i “mudho man gikoc bor ku kwo ma Mungu miyo.”

6. Pirang’o Paulo uyero ni Jukristu mir Efeso nia ‘dong’ gidoko deri’?

⁶ Ento Juefeso moko gigam giwok kud i mudho. Paulo ukiewo nia ‘kawoni dong’ gibino der kum gi dhanu pa Rwoth.’ (Efe. 5:8) Gicaku wotho nimakere ku der mi lemandha mi Lembagora. (Zab. 119:105) Giweko bende timo migi mi dini mi vupo man mi lemsasa mi tarwang’. E gidoko “[jukwany] koth Mungu” man gibino ii ku kero migi ceke pi nitimo ire thier man ninyayu anyong’a i iye.—Efe. 5:1.

7. Lembe mwa urombo ku mi Jukristu ma dupa mir Efeso i ayi ma kani?

⁷ Kumeno bende, i wang’ niponjo lemandha, wan de wabino i mudho mi tipo man mi kurajo. Jumoko m’i kindwa gibed gitimo foc mi dini mi vupo, jumange ke gibed gitimo lemsasa mi tarwang’. Re niai ma waponjo cik mir ukungu pa Yehova iwi gin ma ber ku gin ma rac, watimo alokaloka. Wacaku kwo nimakere ku cik pare ma pwe. E kumeno, wanwang’u bero dupa. (Isa. 48:17) Ento fodi asu etie yot ungo iwa nikoc bor ku mudho ma waweko i ng’eywa man nimedo “niwotho calu nyithindho mi der.” Dong’ wacopo timo ang’o?

Image digitally reproduced with the permission of the Papyrology Collection, Graduate Library, University of Michigan, P.Mich.inv. 6238. Licensed under CC by 3.0

WUGWOKURU I KUM MUDHO

8. Nimakere ku Juefeso 5:3-5, ugam ukwayu Jukristu mir Efeso gigwokiri i kum ang’o?

⁸ Som Juefeso 5:3-5. Kara Jukristu mir Efeso gibed bor ku mudho, ugam ukwayu gimediri nikoc i kum timo ma foyo ngo i Yehova. Eno ubino lemsasa mi tarwang’ kende ngo, ento bende wec ma reco. Paulo upoyo wigi nia gikoc i kum lembe ma kumeno tek gibemito gibed ku “giralaga . . . i Ker pa Kristu man pa Mungu.”

9. Pirang’o wacikara nibedo ku wang’wa i kum timo kunoke wec m’ucido?

⁹ Wan bende wacikara nimedara nibedo ku wang’wa i kum “tic mi mudho.” (Efe. 5:11) Ka ng’atini ubemedere nineno, niwinjo kunoke niweco iwi lembe m’ucido kunoke iwi lemsasa, edoko ire yot nipodho i timo ma reco. (Tha. 3:6; Yak. 1:14, 15) Ku lapor, i ng’om moko umego ku nyimego mwa ma wendgi lee gicaku weco i kindgi i ungu moko i kusika mir Internet. Dupa m’i kindgi gicaku weco iwi lembe mi tipo. Ento nok nok, wec migi ulokere udoko rac; ecaku dhokere i kum timo ribiri. I ng’eye, ju ma pol giyero nia wecne ucwalugi nitimo lemsasa mi tarwang’.

10. Sitani ubemito ewond wang’wa nenedi? (Juefeso 5:6)

¹⁰ Ng’om pa Sitani ubemito wondo wang’wa kara wapar nia gin m’ucido man ma Yehova neno ni lemsasa, utie rac ungo. (2 Pet. 2:19) Lembuno romo wang’u ngo iwa, pilembe acel m’i kind bodho ma Wonabali ubetiyo ko niai con, utie niwondo wang’ dhanu kara kud gibed ku copo mi ng’iyo gin ma ber ku gin ma rac. (Isa. 5:20; 2 Kor. 4:4) Pieno etie ngo lembe mi wang’u ic ka film, program mi televizio man kusika ma tung’ tung’ mir Internet ubemewo paru m’ukoc ku cik mir ukungu ma pwe pa Yehova. Sitani ubemito eketh wapar nia timo man kura m’ucido uyiyere, nia gi ber man nia peko umbe i igi.—Som Juefeso 5:6.

11. Lembe ma nyamego Angela ukadhu kud i iye ubenyutho nenedi nia pire tie tek nitiyo ku juk ma nwang’ere i Juefeso 5:7? (Nen bende cal.)

¹¹ Sitani ubemito wabed jurimb dhanu ma giromo ketho ebedo iwa tek niworo cik mir ukungu pa Yehova. Pi thelembe maeno, Paulo ukwayu Juefeso kumae: “Kud wudikuru kugi,” niwacu ku ju ma timo gin ma rac i wang’ Mungu. (Efe. 5:7) Ukwayu wapoy nia jurimbwa utie dhanu ma wanen kugi wang’ ku wang’ kendgi ngo; gitie bende ju ma waweco kugi i kusika mir Internet, ma tie ariti ma Juefeso ma con gibino mbe i iye. Nyamego moko ma nyinge Angelaa ma kwo i Azia unwang’u nia ariti utie lee dit i kusika mir Internet ma juweco ku dhanu i iye. Eyero kumae: “Nok nok, paru para ucaku lokere. Atundo i kadhiri ma dong’ edoko ira rac ungo nibedo ku ‘jurimo’ ma woro ngo cik mir ukungu mi Biblia. E acaku paru nia etie rac ungo nikwo kit kwo ma foyo ngo i Yehova.” Ku lembe ma ber, judong cokiri gikonye ku mer nitimo alokaloka m’ukwayere. Emedo kumae: “Kawoni dong’ abepong’o paru para ku lembe mi tipo kakare nipong’e ku lembe mi kusika mir Internet ma juweco ku dhanu i iye.”

12. Ang’o ma bikonyowa nimoko i kum cik ma Yehova umiyo iwi gin ma ber ku gin ma raci?

¹² Wacikara ninyego i kum paru mi ng’om ma nia etie rac ungo nitimo lemsasa mi tarwang’. Wang’eyo nia etie rac. (Efe. 4:19, 20) Re asu pire tie tek nia wabed wapenjara kumae: ‘Nyo auro nidikara i ayi m’umaku piny ungo ku jutic wada, kud awiya wada mi somo kunoke ku jumange ma giworo ngo cik ma pwe pa Yehova? Nyo acero ba cik mi kurajo pa Yehova ku tegocwinya kadok dhanu moko giromo yero nia aberido i thol dit de?’ Calu ma 2 Timoteo 2:20-22 unyutho, ukwayu wabed bende ku wang’wa kadok kinde ma wabeng’iyo jurimo i cokiri. Kud wawil nia jumoko giromo konyowa ngo nitimo ni Yehova ku bedopwe.

WUWOTH “CALU NYITHINDHO MI DER”

13. Nimediri “niwotho calu nyithindho mi der” thelembene ang’o? (Juefeso 5:7-9)

¹³ Paulo ukwayu Jukristu mir Efeso nia gimediri nigwokiri i kum mudho kende ngo, ento bende nia “[gimediri] niwotho calu nyithindho mi der.” (Som Juefeso 5:7-9.) Eno emito yero ang’o? I adundo, nia wakwo calu Jukristu saa ceke. Yo acel ma copo konyowa nitundo i kum lembakeca maeno utie nisomo man niponjo Biblia ku girasoma mwa m’ujengere iwi Biblia kubang’ ceng’. Pire tie tek akeca nia waketh wiwa kilili mandha i kum lapor man ponji pa Yesu Kristu m’utie “der mi ng’om.”—Yoh. 8:12; Rie. 6:23.

14. Tipo ma leng’ copo konyowa nenedi?

¹⁴ Watie bende ku yeny mi kony pa tipo ma leng’ pa Mungu kara wamedara nikwo calu “nyithindho mi der.” Pirang’o? Pilembe etie anyego ma lee nibedo m’umbe cilo i ng’om maeni ma lemsasa udhir adhira i iye. (1 Thes. 4:3-5, 7, 8) Tipo ma leng’ copo konyowa ninyego i kum paru mi dhanu mi ng’om maeni ma gineno ngo lembe calu Mungu. Ecopo konyowa bende nicego “kwond berocwiny ceke, ku bedopwe.”—Efe. 5:9.

15. Wacopo nwang’u tipo ma leng’ i yo ma kani? (Juefeso 5:19, 20)

¹⁵ Yo acel ma wacopo nwang’u ko tipo ma leng’ utie nikwaye i rwo. Yesu uyero nia Yehova “bimiyo tipo ma leng’ . . . ni ju m’ubekwaye.” (Luka 11:13) Kinde ma wabepaku Yehova karacelo i coko mwa bende wanwang’u tipo ma leng’. (Som Juefeso 5:19, 20.) Atelatela ma ber ma tipo ma leng’ bedo ko i wiwa konyowa nikwo i ayi ma foyo i Mungu.

16. Ang’o ma bikonyowa nimaku yub mi rieko? (Juefeso 5:10, 17)

¹⁶ Saa ma wabecimaku yub ma pire tek, ukwayu wasay ninyang’ nia “yeny pa Yehova tie ang’o,” man i ng’eye wamak yub m’urombo ku yenyne. (Som Juefeso 5:10, 17.) Tek wabesayu cik mir ukungu mi Biblia m’uweco iwi lembe mwa, nwang’u wabesayu ninyang’ i paru pa Mungu. I ng’eye ka watiyo kude, wabimaku yub ma beco.

17. Wacopo tiyo ku saa mwa ku rieko nenedi? (Juefeso 5:15, 16) (Nen bende cal.)

¹⁷ Ni Jukristu mir Efeso, Paulo umiyo bende juk ma nia ukwayu gitii ku saa migi ku rieko. (Som Juefeso 5:15, 16.) “Ng’atu ma rac” ma tie jakwor mwa ma Sitani, ubemito epong’ wang’wa ku piny mi ng’om maeni kara kud wabed ku saa mi timo ni Mungu. (1 Yoh. 5:19) Jakristu moko romo caku ketho wiye zoo i kum sayu sente, i kum somo kunoke i kum tic mi ng’om maeni kakare niketho wiye i kum yore ma romo nen ire pi nitimo lee ni Yehova. Timo ma kumeno nyutho nia paru mi ng’om utie kud atelatela ma lee iwi ng’atini. I andha, piny maeno ceke gi rac ungo, re mito ngo gimak kabedo ma kwong’a i kwo mwa. Kara wawoth “calu nyithindho mi der,” ukwayu ‘watii ma ber mandha ku saa mwa,’ ma wabeketho wiwa zoo i kum piny ma pigi tek andha.

18. Umego Donald utimo ang’o pi nitiyo ma ber mandha ku saa pare?

¹⁸ Bed isay kaka mi timo lee i tic pa Yehova. Eno tie tap gin m’umego Donald ma kwo i Afrika ma yo piny utimo. Ewacu kumae: “Ang’iyo i lembe para man akwayu Yehova ukonya kara atim lee i tic pare. Akwaye ekonya anwang’ tic ma copo weko ira saa lee mi rweyo lembanyong’a. Ku kony pare, anwang’u tic m’urombo tap ku lem para. E i ng’eye waku min ot para wacaku tic mi saa ceke karacelo.”

19. Wacopo medara niwotho “calu nyithindho mi der” nenedi?

¹⁹ M’umbe jiji, barua ma Paulo ukiewo ni Juefeso ukonyogi nigwoko bedoleng’ migi ni Yehova. Juk m’emiyo igi ku kony mi tipo ma leng’ copo konyo wan bende. Calu ma waneno, ecopo konyowa ning’iyo galuwang’ mwa man jurimbwa ku rieko. Ecopo cwaluwa niponjo Biblia kubang’ ceng’ kara der mi lemandha umedere nitelo wiwa. Jukne ubenyutho iwa bende nia pire tie tek ninwang’u tipo ma leng’ ma copo cego kite ma beco i iwa. Nitiyo ku juk maeno ceke copo konyowa nimaku yub mi rieko, niwacu yub m’urumbo ku paru pa Yehova. Ka wabetimo kumeno, wabigwokara i kum mudho mi ng’om maeni ento wabimedara nibedo i der.