Ikpa Okikpa Nkween̄mkpọ Ugwem Mè Ikwaan̄ Kiji Kubọk Ebi Eyi Karais
OKPA ONYAN̄ 4-10
INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI | LIBITIKỌS 18-19
“Kaan̄ Eru Otatana”
w19.06 28 ¶1
Ikakaan̄ Ata Ikput-Lek Inan̄a Me Lek Ufe kè Setan
Jioba itumu inyi ebi Ijeren ijo inu ebi ido ikukup iriaak ema ekebirọ, itumu inyi ema ibe: “Ikarọrọ si orọmijọn̄ ebi ido Kenan ere mbasa enyi isi itap. Ikasusun̄ si ikan kiban̄ geege. . . . Ijọn̄ kiban̄ si îfifila. Eya orọ emi nsulube ijọn̄ kiban̄ osusut, ijọn̄ kiban̄ ojijit ema ebi ìluk me ere ya.” Me chieen̄ Awaji ogwu mbuban ebi Ijeren, ubọk iluk-ugwem ebi Kenan isak enenen, eya orọ inyi Awaji ikimun̄ ijọn̄ kiban̄ kubọk inu ikatanage mè inu ochachaka si.—Lib. 18:3, 25.
w17.02 20 ¶13
Jioba Okisa Ebi Eyi Kan̄ Ije
13 Ebi ubọọn̄ ebi Ijeren igbegbe utoon̄-ejit mikup esese me lek ebi ikikpulu me ofifi ido. Ebi ubọọn̄ ebi ofifi ido ekirọ mkpọ inan̄a me lek iriọọn̄ inu eyi ebilene, ekisa mkpọ okibọkọ irek me isi kiban̄ ikirọ ntumu-mfieek eyi kposibige oruru inyi ebi kiban̄ me mgbọ okup me isi! Me irak ebi mkpulu kè Kenan, ebi ene mirọ ogbogbo inu nchaka, kubọk igọgọọk ngwan̄ kiban̄ ilaak, igọgọọk ebirieen̄ mè ebibaan̄ ogbo kiban̄ ilaak, igọgọọk anam ilaak, isasa nsabọn igwa ngwugwa mè irariaak mkpọmfaka. (Lib. 18:6, 21-25) Ebi ikikpulu Babilọn melek Ijipiti kpegọọk onineen̄ ofolek ikukup me utana echi Awaji onyibe ebi Ijeren, ebi science miniweek iriọọn̄ ibe ke onineen̄ cha ikaan̄ oruru isa inyi ebilene. (Ifuk 19:13) Me ntikwo, ebi eyi Awaji me ukot ikaan̄ mimun̄ ubọk ebi isi kiban̄, ebi igbegbe utoon̄-ejit esabe itap ubọk inyi ema ekọt ekup me utana me irek emen ekwukwu, me eru melek anam akpalek. Isibi utoon̄ ibe ke ire Jioba okisa ema ije.
w14 7/1 7 ¶2
Inu Awaji Oborọ Ofolek Ijo Inu
Keke ke Awaji oborọ ebi ikukup inye ikirọ ijo inu mè ijit inwenwene oniin̄ kiban̄ inan̄a me unye ibot ni? Keek-nu use yi Awaji ochieekbe, itumu ibe: “Mije, ebi ìkirọ inu òtatat ebeluk me linyọn̄, ebi kperọ inu geege ilọ ebekup me emen kan̄. Ire, ebi ikpak mêkwaan̄ ita me linyọn̄, mêjim ebi ofiaan̄ isan̄a me emen kan̄.” (Urọk 2:21, 22) Ebi mkpikpak kpeyaka ikup ikirọ ijo inu. Ebi isisiki ibot menwọọn̄ esuuk, mè ikana ebi metọn̄ọbe sọnja sọnja isan̄a me irek ekasoge eyi ebọkọbe me irot.—Ebi Rom 6:17, 18; 8:21.
Week Inu Unye Otu Ewe Okup Me Usem Awaji
w06 6/15 22 ¶11
‘Kpọ Nu Ubọk Mmabe Ikan Kwun̄ Ire’
11 Ofifi mkpọ me Ikan kè Mosis okijeen̄ ima Jioba okaan̄be me lek ebi eyi kan̄ ire unen inyibe ebi ugbọọn̄ ibe eketiten̄e mkpọ echi osisik me uko ebi ene. Jioba inyi ida ibe ire ogwu Ijeren ikirọkọ inu me uko kan̄, itele ibe ebi igbọgbọọn̄ ekpulu ten̄eten̄e mfut echi oyayaak igwook me ijọn̄. Ebi ikakaan̄ uko kpeberọkọ mfut òkup me agba otu utọn̄ ijọn̄ uko kiban̄, kpebegbeme si otutuuk mfut uti gerep mè olifu. Kpebeyaka ikigwu ikom òso mgbọ iba isi ikiweek echi olọlọ ema chieen̄. Awaji ineen̄ inu yi inan̄a me lek ima ikaan̄be inyi ebi ugbọọri, ebi ichen, ebi kpa-nte mè ebi nwakpa. Ikerere ibe ke itititen̄e inu cha moweek efuuk me ubọk ebi ife chi, morọ inyi ema ekakana ebi ibekibeek inorie.—Libitikọs 19:9, 10; Ikan Òso Mgbọ Iba 24:19-22; Okwa Itọn̄ 37:25.
OKPA ONYAN̄ 11-17
INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI | LIBITIKỌS 20-21
“Jioba Iweek Ibe Ebi Eyi Kan̄ Ekup Esese”
w04 10/15 11 ¶12
Ire Omonin̄ Paradais Ni?
12 Ikaan̄ mkpọ eyi eji kpebekpọ chieen̄ ilọ me lek. Awaji itumu inyi ebi Ijeren ibe: “Eya orọ, ìkirọ otutuuk ikọ chi geelek . . . nkinyi enyi ida chereyi ibe erọ, inyi enyi ekaan̄ efuuk eje enin̄ inyọn̄ ijọn̄ ya, eyi enyi ebesaba isi ibọkọ isak.” (Ikan Òso Mgbọ Iba 11:8) Me ikpa Libitikọs 20:22, 24, michak otu me lek ijọn̄ yaage si, ere ya ibe: “Ìkirọ otutuuk orọmijọn̄ n̄a, mè ìkisun̄ ikan n̄a mgbọ geelek, mè ìkiluk ugwem ìgọọk me lek kiban̄, inyi ijọn̄ ere mbasa enyi isi itap ibe enyi eluk ikajit enyi. Ire, ǹkitumu inyi enyi ibe ke ijọn̄ kiban̄ ìbonire eyi kinyi me ìrot. Emi mâkana ata ijọn̄ ya òkisibi anam mè mfut uti inyi enyi, inyi inire eyi kinyi. Emi nre [Jioba, NW ] Awaji kinyi ogwu òtatap esese me etete kinyi melek ebi ofifi ido geelek.” Iin̄, ire ebi Ijeren iweek ininin̄ Ijọn̄ Echieekbe Me Use ya, ema ebekakaan̄ ata mgbaan̄je melek Jioba, Awaji kiban̄. Ire mije mkpaka-ibot ebi Ijeren ke Awaji ochieek ibe ebi Babilọn etim egak ema mè esan̄a ema me ere iluluk kiban̄.
it-1 1199
Irot
Eyi ire mkpọ nkaan̄ geelek eyi ute ojuukbe itele inyi gwun̄ me mgbọ ikwube mè iyaka ire ebi ofifi ife ikakaan̄ unen ibọbọkọ mkpọ nkaan̄ ya, mè iyaka ire mkpọ geelek ekibọkọ me ubọk ebi nte nte mè iyaka ire ogwu odadasi ikpọ chieen̄ me lek mkpọ ya. Okpan okpan usem Iburu esabe igwen irot ire na·chalʹ (noun, na·chalahʹ). Usem yi isibi inyinyi mè iyaka ire ibọbọkọ mkpọ nkaan̄ me irot, eyi okimalek ire mkpọ ute ojuukbe itele inyi gwun̄. (Ifuk 26:55; Ijik 46:18) Usini mgbọ, ekisa usem yi ya·rashʹ irọ mkpọ me mgbọ ekitumu ikọ ofolek ‘gwun̄ ibọbọkọ mkpọ me irot me ubọk ogwu ute,’ mè iyaka ire, ‘ogwu ekanabe mkpọ nkaan̄ inyi’ ikerere ibe ke ene ya ikare gwun̄ onanan̄a me ototun̄ ukan̄ ya. (Ibeb 15:3; Lib 20:24) Igọbọ si isasa me unye ‘irieen̄ ene isan̄a mè ibọbọkọ mkpọ ene okaan̄be isak.’ (Ikan 2:12; 31:3) Ire usem Giris yi kleʹros ke esa igwen ‘ìrot.’
it-1 317 ¶2
Ofut
Mgbọ Mun̄ Ile otabe, Nuwa ititen̄e “unọn eyi ìkakaan̄ mbuban me lek” igbaalek ofifi ofifi anam isa igwa ngwugwa inyi Awaji. (Ibeb 8:18-20) Awaji iyaka inichieek ibe ebilene eketaka ofut, ire, kpeberie eje kan̄. (Ibeb 9:1-4; kpọ si Lib 7:26; 17:13.) Isibi utoon̄ ibe ke Awaji ira irọ mkpọ okijeen̄ ibe ke ọmọ mobọkọ usini ofut esabe igwa ngwugwa inyi ọmọ itap me ukot kè Nuwa, mokọt ire ofut cha ke egwen echi ‘otatana.’ Sabum Awaji onyibe ebi Ijeren Ikan inan̄a me ubọk kè Mosis, ebi ene ekitataka ofut geelek, ire me Ikan kè Mosis ke Awaji ogwen usini ofut echi “òkakaan̄ mbuban me lek.” (Lib 11:13-19, 46, 47; 20:25; Ikan 14:11-20) Baibul ikakpa isibi utoon̄ ubọk ebesa iriọọn̄ ibe ke usini ofut ire “mbuban inu.” Owuwa me lek ofut chi ire ofut echi okitaka ofifi ofifi anam mè iyaka ire nkwukwu anam, ire, ikare otutuuk ofut cha okirọ ikeya. (Kpọ si HOOPOE.) Ike Awaji okpabe inyi Pita inan̄a me lek ilaak ọkpọchieen̄, ikan ayaya inyan̄a-ibot ijijaka Ikan eyi okekeke ikeme itataka usini ofut.—Ikwaan̄ 10:9-15.
Inu Unye Otu Ewe Okup Me Usem Awaji
it-1 563
Iseseke Iman̄ Me Akpalek
Ikan Awaji ikeke ikeme ene iseseke iman̄ me akpalek kan̄ isa inyi ogwu okwukwu. (Lib 19:28; 21:5; Ikan 14:1) Inu orọrọ Jioba onyibe ikan yi ire bak lek ebi Ijeren erebe ebi ife ikukup mbuban inyi ọmọ, ebi eyi kan̄ isisibi esese. (Ikan 14:2) Ebi Ijeren ebesasan̄a lek me lek mkpọ geelek eyi okakaan̄ mgbaan̄ me lek mkpọmfaka. Igbaalek si, ikagbe ibe ebi irọriọọn̄ irek ebi ikwukwu ijaan̄ lek mè ikaan̄ ikpọchieen̄ njomo-me-mkpa ekerọ mkpọ eraka iman̄ sa me itatap unan me akpalek kiban̄ me mgbọ ekifieek ejit. (Dan 12:13; Iburu 11:19) Ofifi si, Ikan okekeke ikeme ene iseseke iman̄ me akpalek kan̄ ikijeen̄ ebi Ijeren ibe ke igbe ibe ema ekejeen̄ ulibi me lek inu Awaji orombe, orere, akpalek ebilene.
OKPA ONYAN̄ 18-24
INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI | LIBITIKỌS 22-23
“Ijọk Echi Ekirọ Me Ibot Mgbọ Melek Oruru Ekaan̄be Inyi Eji”
it-1 826-827
Ijọk Fituru Kpunu Olat
Ire me adasi usen ekibene Ijọk Fituru Kpunu Olat ke ekinin̄ ntitiin̄ mbuban, ikire usen mbuban si. Me òso usen iba, orere, Nisan 16, ekisa adasi efit akpa balì erọkọbe orere, adasi inu ekirọkọ me Palestine ijet ogwu ngwugwa. Kpebetaka aya akpa balì, eyi kpetem, eyi ewọpbe, mè iyaka ire eyi esabe irọ fituru, mege ire usen ijọk ya. Ogwu ngwugwa ya monenibene adasi efit akpa balì ya iwuwum me isi Jioba. Mosa gwun̄ arọọn̄ òsoso acha ge igwa ngwugwa ewọwọp iriọk melek akpa ekọkọk eyi etapbe aran̄ me lek, mè isa si miin̄ inigwa ngwugwa miin̄ egwogwook. (Lib 23:6-14) Kpunu ere geege me lek Ikan eyi obe me ekewọp akpa balì me inyọn̄ ntook ngwugwa, ire, ebi ngwugwa mibene ikirọ ikeya me mgburudun̄ mgbọ. Ebi Ijeren ekekigbaan̄ inyi inyinyi adasi mfut kiban̄ kubọk ido ge, ire, ebi ototun̄ ukan̄ ge ge mè iyaka ire ebi geelek ikakaan̄ ijọn̄ me Ijeren mikaan̄ irek igwagwa ngwugwa isasa ibe Awaji onirọ me mgbọ ijọk yi.—Isis 23:19; Ikan 26:1, 2; kpọ si FIRSTFRUITS.
Oruru Kan̄. Ebi Ijeren ekitaka fituru kpunube olat me mgbọ ijọk yi igọọk me lek ntọ-ubọk echi Jioba onyibe Mosis me ikpa Isisibi 12:14-20, eyi igọbọ ikan yi eyi okup me agba eyi 19: “Ekamun̄ olat geege me uwu kinyi otutuuk usen jaaba cha.” Ikpa Ikan Òso Mgbọ Iba 16:3 igwen fituru kpunube olat cha “fituru mgbọ ufialek,” eyi okikeek ebi Ju me acha geelek ubọk ema esabe me uran-lek inan̄a me Ijipiti isibi (mije ekakaan̄be irek itatap olat me emen akpa ekọkọk emian̄abe ibesa irọ fituru [Isis 12:34]). Jioba itumu ibe: “Me otutuuk ugwem kinyi, eyiyi mônenikana inu enyi mêkisa ikeek mgbọ enyi enan̄abe me Ijipiti isibi,” iin̄, ijọk yi ikikeek ebi Ijeren mbet lek ukwook ema ebọkọbe me irak usun̄ me Ijipiti, eyi Awaji onyan̄abe ema isibi me emen. Bak lek ibe ke Jioba, Ogwu Unyan̄a kiban̄ inyan̄a ema isibi, ebi ido Ijeren minikaan̄ utelelek, ire eyi okibieen̄ ema ibe eketọn̄ Jioba sa me ikekirọ ijọk yi, orere, adasi me lek okpan okpan ijọk ita echi ekirọ me acha geelek me Ijeren.—Ikan 16:16.
it-2 598 ¶2
Pentikọs
Me usen ijọk Pentikọs, ebi Ijeren ekinyinyi Jioba adasi akpa wit ema erọkọbe me uko kiban̄. Ire, ubọk ekisa adasi akpa wit erọkọbe irọ mkpọ ikup esese me lek ubọk ekisa adasi akpa balì irọ mkpọ. Mesa iko atalek akpa wit ekọkọk ini mè mgbidim (4.4 L; 4 dry qt) melek olat isa irọ owut fituru iba. Eyi ibokibọbọkọ irek ‘me ere geelek ebi Ijeren elukbe,’ eyi osisibi ibe ke ema mekọt isa fituru eyi ekisa irọ mkpọ me uwu usen geelek, ikare gaalek eyi erọbe isasa irọ inu okukup me mbuban. (Lib 23:17) Ekigwagwa ngwugwa ewọwọp iriọk, ngwugwa ijo inu mè ngwugwa esuuk igbaalek ngwugwa akpa yi. Ire orie arọọn̄ iba ke ebesa igwa ngwugwa esuuk ya. Ogwu ngwugwa monenigbaan̄ bọn arọọn̄ iba melek fituru cha iwuwum kubọk ngwugwa ewuwuwum me isi kè Jioba. Ogwu ngwugwa ya isirọ ikeya isan̄a, monenirie inu ngwugwa cha kubọk ngwugwa esuuk.—Lib 23:18-20.
w14 5/15 29 ¶11
Ire Okekigọọk Ntitiin̄ Kè Jioba Igbaan̄ Ikije Inyi Isi Ni?
11 Ire me onwọn kiji ke ntitiin̄ Jioba okitap eji efuuk me owot ibe eji ekeluk egọọk nteme kè Pọọlu yi: “Eji ekekeek ubọk eji ebekisa itap ebi melek kiji efuuk me emen, inyi ema ekemun̄ ene me chieen̄, mè ekerọ ata inu. Eji ekatele ikekigbaan̄ ititiin̄, kubọk usini ebi ene ekitele. Eji eketap ebi melek kiji efuuk me emen, ògak ge, mije eji eriọọn̄be ibe ke usen Okaan̄-ene obonu òkigbet enenen.” (Iburu 10:24, 25) Ijọk echi ebi Ijeren ekirọ me acha geelek melek ofifi ofifi ntitiin̄ ekisun̄ me ntọbọ-ebum Awaji inama ema inye me irek emen ekwukwu. Mgbọ ekirọ ijọk chi ikire mgbọ unwọọn̄, kubọk ijọk Uwu Nlak eyi osisibi esese erọbe me usen kè Neyemaya. (Isis 23:15, 16; Neyem 8:9-18) Me oniin̄ yaage, eji ekekikaan̄ oruru inan̄a me lek nkween̄mkpọ, chinichini sekut melek chinichini ilile kiji. Kè eji ekalọlọ ikekisi ntitiin̄ chi inyi eji ekọt ekenama irek emen ekwukwu kiji enye mè ekekaan̄ ubelejit.—Taitọs 2:2.
Week Inu Unye Otu Ewe Okup Me Usem Awaji
w19.02 3 ¶3
Kweek Nye Kigbe Utoon̄-Ejit!
3 Isa inyi ebi usun̄ Awaji, igbegbe utoon̄-ejit isibi isasa otutuuk ejit ima Jioba, ikekitọbọ ebum inyi ọmọ gaalek mè ikekirọ ntumu-mfieek echi ojeje ikike me lek nkeek kan̄. Keek-nu mkpọ chi. Me Baibul, usem Iburu esabe ikana “igbegbe utoon̄-ejit” isibi: mkpọ irere ototuuk, ijojot mè ikakaan̄ge iroon̄ geege me lek. Kubọk inu njeen̄, ebi Ijeren ekekigwa ngwugwa anam isa inyi Jioba, Ikan ibe me anam cha ekakaan̄ iroon̄ geege me lek. (Lib 22:21, 22) Awaji ikaweek ibe ebi eyi kan̄ esa anam geelek orere nnaan̄, mè akọọk, mè ire eyi unan osakbe me lek, mè iyaka ire eyi okaan̄ nrọọn̄ me lek egwa ngwugwa enyi ọmọ. Jioba iweek ibe esa ototuuk anam eyi lek onyebe egwa ngwugwa enyi ọmọ. (Mal 1:6-9) Eji mekọt igobo itet inu orọrọ Jioba omọnọbe mkpọ ososo mè ire ototuuk, eyi ikakaan̄ge iroon̄ geege me lek ibene. Ire eji eweek ilelep mkpọ, kubọk mfut uti, ikpa mè iyaka ire mkpọ ikwaan̄, eji ekigobo eyi ikakaan̄ge ntibi me lek. Eji ekiweek ilelep mkpọ eyi ososo, eyi ikakaan̄ge unan geege me lek. Ikeya si ke ikikup me lek Jioba, ima eji ekaan̄be me lek kan̄ melek utoon̄-ejit eji ekebigbe inyi ọmọ ibore mkpọ eji ebekisa otutuuk ejit kiji irọ.
OKPA ONYAN̄ 25-31
INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI | LIBITIKỌS 24-25
“Acha Ijọk Utelelek mè Utelelek Ebekaan̄ Me Mgbọ Okup Me Isi”
it-1 871
Utelelek
Awaji Ogwu Okinyi Utelelek. Ire Jioba okinyi utelelek. Ọmọ onyan̄a ebi ido Ijeren isibi me irak usun̄ me Ijipiti. Awaji itumu inyi ema ibe ke ema kpebenan inu geege ire ema esiki ibot igọọk ikan kan̄. (Ikan 15:4, 5) Debit itumu ikọ ofolek “esuuk” obokup inyi ebi iluk me Jeruselem mè iyaka ire utelelek ebekaan̄ mije kpeyakabe ikaan̄ mkpọ eyi obokitap ema ukpook me emen. (Itọn̄ 122:6, 7) Ire, igọọk me lek Ikan, ire ogwu enerieen̄ ge ikana ogwu ugbọọri, mokọt inyam lek kan̄ kubọk ogwu usun̄ inyi ikọt ikikpọ chieen̄ me lek ufiak kan̄ mè eyi ebi ototun̄ ukan̄ kan̄. Ikan ibe me ogwu olelep ogwu Iburu ya kubọk usun̄ itele ọmọ ibe ifo me òso acha jaaba. (Isis 21:2) Acha Ijọk Utelelek (orere, òso akọp acha go geelek) ikire mgbọ utelelek isa inyi otutuuk ebi iluluk me inyọn̄ ijọn̄ ebi Ijeren. Ekinyi otutuuk ebi Iburu irere ebi usun̄ nkaan̄-lek, ema ge ge megwu ikom ifo inyọn̄ ijọn̄ ebi uwu kiban̄.—Lib 25:10-19.
it-1 1200 ¶2
Irot
Ire enyam ijọn̄, ikpobia me ubọk ogwu olelep, eyi irebe ibe ke ijọn̄ ire irot eyi ebi ototun̄ ukan̄ ekikaan̄ inan̄a me ukot ire ukot. Ekinyam ijọn̄ ikpọ me lek otu ifuk acha ebewop mfut mè irọkọ me inyọn̄ ijọn̄ ya sabum ofifi Ijọk Utelelek, mgbọ ebeyaka ijọn̄ ya inyi ogwukaan̄ ire ikakọt ifaka ijọn̄ ya isibi sabum acha Ijọk Utelelek ya. (Lib 25:13, 15, 23, 24) Ikan keyi igọbọ si uwu okup me emen ama eyi kpewak mgban ikana, eyi ekimọnọ kubọk uwu okup me emen uko. Ire enyam uwu okup me emen ama ewakbe mgban ikana, ogwukaan̄ mokọt ifaka uwu ya isibi sabum acha ge onota, ire ikakọt, uwu ya mokana eyi ogwu olelep. Ire, ebi otoko kè Libai mikaan̄ unen ifafaka uwu kiban̄ ema enyambe isibi mgbọ geelek me ama kiban̄ bak lek ekakaan̄ge ijọn geege kubọk irot.—Lib 25:29-34.
it-2 122-123
Acha Ijọk Utelelek
Me mgbọ ebi Ijeren egọọkbe ikan ofolek acha Ijọk Utelelek, irọ me ema ekarọn inin̄ me irek osasak enenen ike eji ekimun̄ me ogbogbo ido me chereyi, ere ekikaan̄ ebi imamalek ibọọn̄ ubọọn̄ mè ebi imamalek ire ugbọọri. Ire otutuuk ebi ido Ijeren ekikaan̄ oruru, ikare ene ge gaalek. Kpebekaan̄ ene geege ogwu obomalek igbọọn̄ ire lek kpokọtbe ikaan̄ mkpọ ibosa isi ikwaan̄ mè mkpọ ibosa ikpọ chieen̄ me lek akpalek kan̄ mè iyaka ire ebi ototun̄ ukan̄ kan̄. Kpan̄asi ikeya, otutuuk ene mekọt isa iriọọn̄-inu melek efuuk kiban̄ ikibieen̄ ido kiban̄ inye. Ire ebi Ijeren isiki ibot, ema menwọọn̄ mkpulu eyi ososo ikup melek nje-nnyi-isi eyi Awaji gaalek obokọt inyi, mije Jioba ibokigbagbana ijọn̄ uko kiban̄ mè ikikpukpo ema.—Asaya 33:22.
Week Inu Unye Otu Ewe Okup Me Usem Awaji
w09 9/1 22 ¶4
Mgbọ Ene Orọbe Owu Ilọ
Ire ogwu Ijeren ge irọkọ chieen̄ ofifi ogwu Ijeren ogbo kan̄, Ikan ibe me esut ene ya osusut ogbegbe. Ire, ikare ogwu erọkọbe chieen̄ ya mè iyaka ire ogwu ototun̄ ukan̄ kan̄ obonyi osusut ya. Ikan ibe me esa ikọ ya ejet ebi ikukup me irek ntọ-ikọ—ebi oyerebet etobe—inyi ema eneen̄ ikọ ya esun̄. Irọriọọn̄ ibe ke ogwu ogegen ibak irọ ofifi ene ijo inu mè iyaka ire inu afa ire ogwu mesutbe osusut ikpọ me lek mkpọ irọbe igban owuwa ene mè irọrọ ijo inu. Ire, ikare eya gaalek.
ONYAN̄ IBA 1-7
INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI | LIBITIKỌS 26-27
“Ubọk Obosa Ikaan̄ Ugbana kè Jioba”
w08 4/15 4 ¶8
Jit “Inu Ikakaan̄ge Ibot”
8 Kpa ubọk ke “Inu Ubọọn̄” obokọt isa ikana awaji inyi ene? Kubọk inu ijejeen̄, keek-nu mkpọ ofolek ewuuk eyi okukup me inyọn̄ ijọn̄ ge me Ijeren ukot ikaan̄. Mekọt isa ewuuk ya inama uwu mè iyaka ire mgban. Me ofifi ubọk, ire egwuun̄ ewuuk ya kubọk “ewuuk mfaka” mè iyaka ire “mkpọ ebekimin,” mokana mkpọ ntọbọ-ukot isa inyi ebi eyi Jioba. (Lib 26:1) Ikeya si, eji miweek ikpoko isasa ikpọ chieen̄ me lek ufiak kiji inyi eji ekọt eluk ugwem. Eji mekọt isa ikpoko ibieen̄ ikwaan̄ kè Jioba inye si. (Etip 7:12; Luk 16:9) Ire, ire eji eto ililibi igọọk ikpoko me isi kpan̄asi ikwaan̄ eji ekebisi inyi Awaji kubọk ebi eyi Karais, ikpoko mokana awaji isa inyi eji. (Fuk Timọti Eyi Adasi 6:9, 10.) Kè eji ekemun̄ ikpoko me oniin̄ ogbegbe, me inyọn̄ keyi eyi ebi ene ekilibi igọọk ikpoko kubọk inu eyi okukup ufiak enenen.—1 Tim 6:17-19.
it-1 223 ¶3
Ulibi
Bak lek ubọk Jioba osabe Mosis irọ mkpọ mè ubọk irọbe eru me lek kan̄, ebi eyi Awaji milibi Mosis enenen (Iburu, moh·raʼʹ). (Ikan 34:10, 12; Isis 19:9) Ebi ikakaan̄ ichechieek mikaan̄ ukpook me lek unye ntọ-ikọ kè Mosis me oniin̄ ogbegbe. Ema miriọọn̄ ibe ke ire Awaji okitumu ikọ inan̄a me lek Mosis. Ebi Ijeren ire ebi ibejeen̄ ulibi me lek uwu mbuban kè Jioba si. (Lib 19:30; 26:2) Eyi isibi ibe ke inu geelek ema eberọ me uwu mbuban ya, ubọk itọbọ-ebum kiban̄ mè eru kiban̄ ibojeje ikike me lek ntọ-ubọk mè otutuuk ikan kè Jioba.
w91 3/1 17 ¶10
Kè “Esuuk Awaji” Ibem Ejit Kwun̄
10 Jioba itumu inyi ebi Ijeren ibe: “Ire enyi ikiluk ugwem igọọk me lek orọmijọn̄ n̄a, mè ìkigwuun̄ chieen̄ ikirọ ikọ ntọbe me irek geelek, mâkinyi enyi ibot me mgbọ kan̄, mè ikirọ inyi ijọn̄ kinyi itibi inu ijaan̄, mè ikirọ si inyi otutuuk uti geelek òtibi me inyọn̄ ijọn̄ kinyi ikito mfut kiban̄ me mgbọ me mgbọ. Mânyi enyi esuuk me inyọn̄ ijọn̄ kinyi. Enyi mêkilaak me utelelek, kpunu inu geege òbotap enyi ukpook me lek. Mârieen̄ otutuuk ijo anam geelek isan̄a me inyọn̄ ijọn̄ kinyi. Ene geege ìkpoben akọn̄ inu me inyọn̄ ijọn̄ kinyi. Emi mâkup melek kinyi mgbọ geelek, mè ire Awaji kinyi, enyi mêrere si ebi n̄a.” (Libitikọs 26:3, 4, 6, 12) Ebi Ijeren mekọt inwọọn̄ esuuk mije, ema mekaan̄ utelelek inan̄a me ubọk ebi ochicha kiban̄, owuwa inu nkaan̄ mè ata mgbaan̄je melek Jioba. Ire, eyi ibofet gaalek ire ema ekisun̄ Ikan kè Jioba.—Okwa Itọn̄ 119:165.
Inu Unye Otu Ewe Okup Me Usem Awaji
it-2 617
Orukan̄
Mkpukpe Ikpakpaka Ibot Inyi Awaji. Awaji itaba ebi Ijeren ubọk me utọn̄ ibe ke ire ema kpesun̄ inyan̄a-ibot ọmọ orọbe melek kiban̄, ke ọmọ moria ‘ikpele ijo orukan̄ itap me etete kiban̄.’ (Lib 26:14-16, 23-25; Ikan 28:15, 21, 22) Me emen Baibul, ikakaan̄ unye lek me anam akpalek mè iyaka ire me emen ekwukwu ikijeen̄ ibe ke ene ikaan̄ ugbana Awaji (Ikan 7:12, 15; Itọn̄ 103:1-3; Urọk 3:1, 2, 7, 8; 4:21, 22; Ichi 21:1-4), ire, orukan̄ ikikeek ene ibe ke eji ire ebi ijo mè ebi ekasọge ikup. (Isis 15:26; Ikan 28:58-61; Asaya 53:4, 5; Mat 9:2-6, 12; Jọn 5:14) Eya orọ, ikerere ibe ke Jioba ikekisa ubọk kan̄ iria usini orukan̄ inyi ebi ene, kubọk orukan̄ inyakpa eyi iriabe inyi Miriam, Ujaya mè Geyaji (Ifuk 12:10; 2 Mfuf 26:16-21; 2 Ubọọn̄ 5:25-27), me owuwa irek, orukan̄ ikire mkpukpe eyi ijo inu ebi ene mè iyaka ire ebi ido, eyi kpekọtbe ifila. Ema ekirọkọ inu echi ema ewopbe; anam akpalek kiban̄ okibọkọ ukwook mije ijo inu kiban̄. (Gal 6:7, 8) Ofolek ebi barabat, ogwu ikwaan̄ Pọọlu ibe ke Awaji ‘ijijit ema itele inyi ema ekenyam lek kiban̄ enyi ten̄ten̄ ugwem barabat me etete kiban̄ mè ekesa lek kiban̄ erọ inu ochak, ema mebọkọ si mkpukpe ògbegbe nlilọ ugwem kiban̄.’—Rom 1:24-27.
ONYAN̄ IBA 8-14
INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI | OTU IFUK 1-2
“Jioba Ineen̄ Ebi Eyi Kan̄”
w94 12/1 9 ¶4
Ere Ogbegbe Ibe Eji Esun̄ Ntọbọ-Ebum kè Jioba me Ugwem Kiji
4 Ire okup me ere obebene enenen ikpọ ere mgba-ngwele ukan̄ ebi Ijeren me emen ewe, keke ke obomun̄? Owuwa uwu ọfọ egwuun̄be me onineen̄ me onineen̄, otu ifuk ebi iluluk me emen uwu cha mokọt iso efie ene ita mè iyaka ire iwa igak ikeya, eche ema isibi irek otoko ita, ema egwuun̄ uwu ọfọ kiban̄ me agan̄ inyọn̄, agan̄ osiki, agan̄ mbum-ura melek agan̄ ichep-ura. Ire oriọọn̄-ubọk ikpọ ijaan̄, omomun̄ ofifi asabọn urum uwu ọfọ ini echi okukup iriaak me etete ere mgba-ngwele ukan̄ ya. Ire me emen uwu ọfọ chi ke ebi ototun̄ ukan̄ ebi otoko kè Libai eluk. Me achubọk etete ere mgba-ngwele ukan̄ ya, ikaan̄ inu enamabe eyi osisibi esese, eyi esabe ekwut mgban igbaka ichit. Ire “atanga chinichini,” mè iyaka ire akpatan̄ mbuban eyi “ebi usọ ikwaan̄” ebi Ijeren enamabe igọọk me lek ntọ-ubọk kè Jioba.—Otu Ifuk 1:52, 53; 2:3, 10, 17, 18, 25; Isisibi 35:10.
it-1 397 ¶4
Ere M̀gba-Ǹgwele Ukan̄
Otu ifuk ebi iluluk me ere m̀gba-ǹgwele ukan̄ eyi ebi Ijeren miwa enenen. Otu ifuk ebi ibekọt isi akọn̄ ire 603,550, isọkọ me lek ire ebibaan̄ melek nsabọn, ebi ininin̄ ugane mè ebi lek ikanyege, akọp obop ebi Libai iba mè obop iba, melek “owuwa ebi kpere ebi Ijeren,”—ire egbaan̄ otutuuk kiban̄ ifuk, ema mekọt iwa iso efie ene ita mè iyaka ire iwa iraka ikeya. (Isis 12:38, 44; Ifuk 3:21-34, 39) Eji kperiọọn̄ ubọk ere mgba-ngwele ukan̄ ya osabe iwele ire, ebi ene ekitumu esese esese inu. Mgbọ ebi Ijeren ejebe ire Òla Ijọn̄ Ido Mowabu, migwuun̄ uwu ọfọ kiban̄ me ere òkibene isi ikpọ Jeriko, Baibul ikpa ibe ke ema egwugwuun̄ uwu ọfọ kiban̄ “ibene me Bet Jesimot mege isi igwook me Aben Sitim.”—Ifuk 33:49.
Week Inu Unye Otu Ewe Okup Me Usem Awaji
it-2 764
Ifufuk Ene
Eyi igọbọ itatap erieen̄ ebi efukbe me ikpa me otoko me otoko, me owot iman me owot iman, me ototun̄ ukan̄ me ototun̄ ukan̄. Ikakpọkpọ ire ifufuk ibot ene ge ge. Ekifuk otutuuk ebi ido me ukot mgbọ Baibul bak lek owuwa inu, isasa ineen̄ ubọk ebekisa itip otitip ido, ebi mekọtbe isi akọn̄, mè iyaka ire ebi mekọtbe isi ikwaan̄ me uwu mbuban (eyi igọbọ ebi Libai).
ONYAN̄ IBA 15-21
INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI | OTU IFUK 3-4
“Ikwaan̄ Ebi Otoko Kè Libai”
it-2 683 ¶3
Ogwu Ngwugwa
Me Irak Ikan Inyan̄a-Ibot. Mgbọ ebi Ijeren ekupbe me irak usun̄ me Ijipiti, Jioba ikpan̄ otutuuk bọn uchili-owot geelek me ido Ijipiti. Ire me usen ya ke Awaji osan̄a otutuuk bọn uchili-owot geelek me Ijeren isun̄ esese inyi lek kan̄. (Isis 12:29; Ifuk 3:13) Ire Jioba okaan̄ bọn uchili-owot chi, ema ebekisisi ikwaan̄ eyi osisibi esese inyi ọmọ gaalek. Awaji kè okọt osa otutuuk bọn uchili-owot chi orọ ebi ngwugwa mè ebi ibekikpọ chieen̄ me lek uwu mbuban kan̄. Kpan̄asi ikeya, ineme ọmọ inyinyi ebirieen̄ ebi otoko kè Libai ikwaan̄ ya. Mije keya, Awaji ichieek ibe esan̄a ebi otoko kè Libai esun̄ esese enyi ọmọ me irek adasi bọn ebirieen̄ ebi akọp mè otoko iba kechilọ (ekifuk bọn kè Iferem mè Manasi, irere bọn kè Josefu kubọk otoko iba). Me mgbọ efukbe adasi bọn ebirieen̄ me Ijeren, adasi bọn ebirieen̄ otutuuk ebi Ijeren misa efit ene iba mè akọp jaaba mè ita iwa igak adasi bọn ebirieen̄ ebi otoko kè Libai, ibene me lek nsabọn onyan̄ ge ifo isi. Eya orọ, Awaji otutumu ibe me enyi Erọn mè ebi bọn ikpoko sekeli go (orere, $11) isasa inwene ibot efit ene iba mè akọp jaaba mè ita cha. (Ifuk 3:11-16, 40-51) Sabum eya, Jioba iwuuk lek isun̄ ebirieen̄ ebi ototun̄ ukan̄ kè Erọn, ebi otoko kè Libai esese kubọk ebi ibere ebi ngwugwa me Ijeren.—Ifuk 1:1; 3:6-10.
it-2 241
Ebi Libai
Ikwaan̄. Ebi Libai ire ebi echebe isibi irek ototun̄ ukan̄ ita, inan̄a me lek bọn kè Libai orere, Gasiọn (Gasiọm), Koyat, mè Merari. (Ibeb 46:11; 1 Mfuf 6:1, 16) Ebi ototun̄ ukan̄ chi ge ge migwuun̄ uwu ọfọ kiban̄ me agba lek akpatan̄ mbuban me emen ewe. Ebi ototun̄ ukan̄ kè Erọn, irere ebi owot iman kè Koyat egwuun̄ uwu ọfọ kiban̄ me isi akpatan̄ mbuban, me agan̄ mbum-ura. Ebi owot iman kè Koyat kechilọ egwuun̄ uwu ọfọ kiban̄ me agan̄ osiki, ebi owot iman kè Gasiọn me agan̄ ichep-ura, melek ebi owot iman kè Merari me agan̄ inyọn̄. (Ifuk 3:23, 29, 35, 38) Ikwaan̄ ebi Libai ire ikekigwuun̄, ikekikpọk mè ikekiben akpatan̄ mbuban. Ire ebi Ijeren ebenan̄a me ere ge isi ofifi ere, Erọn melek bọn kan̄ ekinin̄ emen atanga chinichini isi ikpọk ekwut mgban eyi esabe iche Ere Mbuban isan̄a me lek Ere Òkup Mbuban Ichit, mè isa ikana ichit okop ata-ikọ, ekichit ntook ngwugwa melek ofifi ofifi mkpọ ikwaan̄ echi okukup me mbuban. Ebi otoko kè Koyat meneniben inu cha. Ebi owot iman kè Gasiọn ekiben ekwut ukwek ekisa igbaka ichit lek akpatan̄ mbuban, ochichit kan̄, ekwut isotu, otutuuk ekwut ukwek ekisa igbaka ikana oyet egep ya, melek olik (mokọt ire olik eyi akpatan̄ mbuban). Ire, ebi owot iman kè Merari ekiben agbasi akpatan̄ mbuban mè mgbugban òje me lek mè atà kiban̄ mè urak atà cha mè okpọ̀kọ kiban̄ mè olik oje me lek (olik echi okukup ikana akpatan̄ mbuban me emen oyet egep ya).—Ifuk 1:50, 51; 3:25, 26, 30, 31, 36, 37; 4:4-33; 7:5-9.
it-2 241
Ebi Libai
Me usen kè Mosis, ogwu Libai ikibene isi ikwaan̄ me ojot ojot me mgbọ irebe akọp acha ita isa ire akọp acha go, ikwaan̄ yi mokọt ire igọgọọk ikiben akpatan̄ mbuban mè nroon̄ ikwaan̄ kan̄ inan̄a me ere ge isi ofifi ere. (Ifuk 4:46-49) Ogwu ososo akọp acha iba mè go mokọt ibene ikirọ usini ikwaan̄, ire, ikporọ unye unye ikwaan̄ kubọk igọgọọk iben akpatan̄ mbuban inan̄a me ere ge isi ofifi ere. (Ifuk 8:24) Me mgbọ ogwu ubọọn̄ Debit, egegele acha ya ire akọp acha iba. Ike Debit otumube, ikayaka ikup me uyọt ibe ekeben akpatan̄ mbuban (uwu mbuban oyaka inibọkọ irek akpatan̄ mbuban) enan̄a me ere ge esi ofifi ere. Ogwu geelek osisi ikwaan̄ iso akọp acha go, môsi itap efuuk, ikpoyaka isi ikwaan̄ igak ikeya. (Ifuk 8:25, 26; 1 Mfuf 23:24-26; kpọ si AGE.) Ebi Libai ire ebi iberiọọn̄ Ikan Awaji ijaan̄ lek, owuwa mgbọ ekigwen ema ibe enefuk ikan ya me isi ogbọ oyet mè ejeen̄ ebi ene ikan ya.—1 Mfuf 15:27; 2 Mfuf 5:12; 17:7-9; Neyem 8:7-9.
Week Inu Unye Otu Ewe Okup Me Usem Awaji
w06 8/1 23 ¶13
Riọọn̄ Inu—Kaan̄ Ukpook Me Lek Awaji!
13 Ntap-ubọk Jioba onyibe Debit me mgbọ ichichinibe ufialek irọ inyi ikaan̄ uga ukpook me lek Awaji mè inama utoon̄-ejit ikaan̄be me lek Awaji inye. (Okwa Itọn̄ 31:22-24) Ire, me esese mgbọ ita, Debit ikatet ukpook me lek Awaji, eyi osasan̄a ijo mkpukpe isibi. Eyi adasi ire mgbọ ineen̄be ibe eben okop inyan̄a-ibot kè Jioba esi Jeruselem me emen ayaya uji ekpirikpo ge kpan̄asi ebi Libai ebebeme okop ya me oguga kiban̄ ike Awaji otumube. Mgbọ Uja onyanabe ubọk itet Okop Inyan̄a-ibot ya inyi ikanan̄a irọn̄, ikwukwu mgbọ yaage me ere ya, mije “îfetbe lek irọ inu ikanyige ọmọ (Awaji) ulibi.” Ire atikọ ibe ke Uja irọ atalek ijo inu, ire, ire bak lek Debit ikajeen̄ge ulibi ogbegbe me lek Ikan Awaji ke mbet lek mkpọ ufieejit ya obọkọ irek. Ikakaan̄ ukpook me lek Awaji isibi ikekirọ mkpọ igọọk me lek onineen̄ kan̄.—Samien Eyi Òso Iba 6:2-9; Otu Ifuk 4:15; 7:9.
ONYAN̄ IBA 22-28
INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI | OTU IFUK 5-6
“Kpa Ubọk Ke Obosa Igọọk Akpa Ukot Ebi Isusun̄ Lek Esese Inyi Awaji?”
it-2 477
Ogwu Osusun̄ Lek Esese Inyi Awaji
Okpan okpan mkpọ ita echi Awaji oweekbe me ubọk ebi inyanyan̄a ibot isusun̄ lek esese inyi ọmọ ire: (1) Kpebenwọ miin̄ geege òkikana ene me chieen̄; kpeberie si inu geege ònan̄a me lek mfut gerep, mè ìre eyi ikaren̄ebe, eyi oreren̄e, eyi njijoon̄ mè ìre eyi eduduk, kpebenwọn si miin̄ geege eyi esabe mfut gerep irọ mè iyaka ire mun̄ kan̄. (2) Metele ibe ijeek ibot kiban̄ itibi ijọn̄ọ, kpebesọp. (3) Kpebechak ubọk me lek nkwukwu ene geege, ikerere nkwukwu eyi—ute, uga, ngwan̄ enerieen̄, mè ire eyi ngwan̄ enenwaan̄.—Ifuk 6:1-7.
Inyan̄a-Ibot Osisibi Esese. Ogwu orọrọ inyan̄a-ibot yi ibokiluluk ugwem kan̄ kubọk ‘ogwu ofafaka lek isun̄ esese inyi Jioba.’ Eyi isibi isasa lek inyi mè iyaka ire ikukup ọkpọkpọ isa inyi Jioba. Ikpobokirọ mkpọ iraka iman̄ mè ikiluk ugwem kubọk ogwu oweweek ikakaan̄ nnwọn-isi ebilene. Kpan̄asi ikeya, “otutuuk mgbọ ene ya môkupbe me inyan̄a-ibot kan̄ ya, ọmọ ìbokup me mbuban inyi [Jioba, NW ].”—Ifuk 6:2, 8; kpọ si Ibeb 49:26, ftn.
Inu echi Jioba oweekbe me ubọk ebi isusun̄ lek esese isa inyi ọmọ ikaan̄ oruru mè ikup ufiak me ntọbọ-ebum kan̄. Bak lek ikwaan̄ okukup me mbuban echi ogwu oban Awaji okebirọ, ikpochak ubọk me lek nkwukwu ene, ikerere echi ebi uwu kan̄, ikeya si ke ikup isa inyi ebi isusun̄ lek esese inyi Awaji. Ogwu oban Awaji melek ebi ngugwa kechilọ kpekinwọ miin̄ eyi okisa ene me mgbọ ema ekisi ikwaan̄ okukup me mbuban me isi kè Jioba, bak lek ubọk akpan ikwaan̄ kiban̄ osabe ikup ufiak ire.—Lib 10:8-11; 21:10, 11.
Igbaalek si, ogwu osusun̄ lek esese isa inyi Awaji ibokukup (Iburu, na·zirʹ) “me mbuban, . . . ìbotetele inyi ijeek ibot kan̄ itibi ijọn̄ọ.” Ijeek ya ikikup kubọk okpibot eyi ebi ene ekisa igwat lek iriọọn̄ ibe ke ene ya ire ogwu osusun̄ lek esese inyi Awaji. (Ifuk 6:5) Ire usem Iburu na·zirʹ yaage ke esa itumu mkpọ ofolek gerep geelek eyi “kpekpaan̄ lek” me acha Okup Mbuban mè acha Ijọk Utelelek. (Lib 25:5, 11) Mige usem chi ‘Ìkup Mbuban Inyi Jioba’ orere, “ọgbọn ubọọn̄ òkup mbuban [Iburu, neʹzer, inan̄a me lek usem na·zirʹ yaage si]” me lek akpakpa uwot eyi esabe alata araran̄ irom mè itobo ikam me lek okpibot ogwu oban Awaji. (Isis 39:30, 31) Ikeya si, egwen okpibot ubọọn̄ eyi ebi ubọọn̄ ekenbe aran̄ me Ijeren etapbe neʹzer. (2 Sam 1:10; 2 Ubọọn̄ 11:12; kpọ si CROWN; DEDICATION.) Me emen ntitiin̄ ebi eyi Karais, ogwu ikwaan̄ Pọọlu itumu ibe ke enyi ogwu enenwaan̄ ujọn̄ọ ijeek, inyi ikisa ichit ibot. Ire inu obokikeek ọmọ ibe ke irek kan̄ melek irek eyi ogwu enerieen̄ ikup esese; mokikeek ọmọ si ibe ke igbe ibe ọmọ ikisiki ibot me irek kan̄, me onineen̄ Awaji. Eya orọ, inu chi kubọk—ijujuuk ijeek itele me ibot mè ekasọpge (eyi ikagbege inyi ebirieen̄), ikukup me utanā, ikukup me mbuban mè ekanwọge miin̄—ikikeek ogwu osusun̄ lek esese inyi Awaji ibe ke ikup ufiak ibe ọmọ ichep usini mkpọ mè isa otutuuk ejit kan̄ ikisiki ibot irọ nkeek kè Jioba.—1 Kọr 11:2-16; kpọ si HAIR; HEAD COVERING; NATURE.
Week Inu Unye Otu Ewe Okup Me Usem Awaji
w05 1/15 30 ¶2
Idodo Ebi Ene Edobe
Isusun̄ lek esese eyi Samsin ikup esese me lek echi ebi ofifi ife. Sabum emanbe Samsin, ogwu osat Jioba itumu inyi nga kan̄ ibe: “Owu mônin̄ owot, mè iman gwun̄ enerieen̄. Osiman gwun̄ enerieen̄ ya, kasa akwaan̄ ìchak ọmọ me ibot ìkwọkọ ijeek. Mije, bene me emen owot, gwun̄ yi ìbore gwun̄ òbokup me inyan̄a-ibot eyi isusun̄ lek esese inyi Awaji. Îre ọmọ obobene inyan̄a ebi Ijeren isibi me ubọk ebi Filisia.” (Ebi Oyerebet 13:5) Ikare Samsin osa otu kan̄ irọ inyan̄a-ibot isusun̄ lek kan̄ esese inyi Awaji. Ire Awaji ogobo ọmọ, ibokup me inyan̄a-ibot yi me otutuuk ugwem kan̄ si. Ikan eyi obe me ogwu osusun̄ lek esese isa inyi Awaji ikachak ubọk me lek nkwukwu ene ikakaan̄ mgbaan̄ me lek Samsin. Ire ire ibe ke ikaan̄ mgbaan̄ me lek kan̄, isibi ibe ke Samsin mokpọk ibene ikifuk otu ifuk usen inyan̄a-ibot kan̄ me ibot mgbọ geelek ilọbe ubọk ichak ubọk me lek nkwukwu ene. Ire mofet ibe Samsin ogwu orere ogwu esun̄be esese karake emanbe ikirọ eya ni? Isibi utoon̄ ibe ke inu Awaji oweekbe me ubọk ebi esun̄be esese inyi ọmọ ibene me mgbọ emanbe ema ikup esese me lek echi iweekbe me ubọk ebi ikigobo isusun̄ lek esese inyi ọmọ.