TROQUIÑ ÑI CHILLCATUNGEAL 49
ÜLCANTUN 44 Ti hueñancülelu ñi llellipun
Ti lifru Job quelluqueiñmu taiñ ngülamtucheal
“Feula Job, füreneen, allcütuñmaen tañi dungun” (JOB 33:1).
¿CHEM QUIMAIÑ?
Ti lifru Job quimeltuqueiñmu taiñ cüme ngülamtucheal.
1, 2. Pu 3 huentru ñi quimnieteu Job ca Elihú, ¿chem cüdaungechi dungu mülefui ñi femal?
FILL püle allcütungerpui chem ñi rupan ta Job. Tañi ricu huentrungequefel, feula com ñamümi. Cüla huentru tañi quimnieteu amuingün Uz mapu mu tañi yafültucumeafiel, Elifaz, Bildad ca Zofar pingequefui. Pefilu engün ñi felehuetun Job, afmatulehueingün.
2 Job rume cutrancaucülei, com tañi niequefel niehuetulai. Niequefui fentren camello, ufisa, huaca ca burro. Fentren tañi pu culliñ larumei, caquelu hueñeñmangei. Tañi pu cüdaufe langümngeingün, ca tañi pu yall ca laingün. Trañmaeyu tañi ruca ütrüfnaglu. Rupalu com tüfa, Job ca cutrani. Com tañi cuerpo pitrulei reque. Aculu Elifaz, Bildad ca Zofar, Job anülei huente trufquen meu ca rume hueñancülefui. Tüfachi pu huentru anücünuhuingün inafül Job mu. Regle antü mu turpu dungulaingün, inaduamniefilu rume engün Job ñi cutrancaumequen (Job 2:12, 13). Quiñe hueche huentru Elihú pingelu ca pepafi Job, ca inafül anücünuhui. Job entudungui. Malisiafi ti antü ñi choyüngen ca doi cümeafui tañi layal pi (Job 3:1-3, 11). Job duamniefui ñi quelluaeteu tañi pu hueni, fei ¿chumaingün tüfachi pu huentru? ¿Pengelaingün tañi cüme hueningen? Peafiyiñ.
3. ¿Chem peaiñ tüfachi troquiñ meu?
3 Jehová adcünufi ta Moisés ñi huirintucual ñi feipin ca ñi femün tüfachi pu 3 huentru ca Elihú. Jehová adcünui chem ñi feipiel Elihú, huelu Elifaz feipi ñi feipieteu quiñe huesa püllü peno (Job 4:12-16; 33:24, 25). Feimu ti lifru Job meu mülei cümeque ngülam ca mülei huesaque ngülam. Tüfachi troquiñ mu peaiñ chumngechi quelluafeiñmu ti lifru Job taiñ cüme ngülamtuafiel quiñe hueni. Ngüneduamaiñ ñi feipin ca ñi femün Elifaz, Bildad ca Zofar taiñ femngechi femnoal. Huelu ca ngüneduamaiñ Elihú tañi cüme feipin ca femün, femngechi taiñ inayentuafiel. Ca ngüneduamaiñ chumngechi ti lifru Job quellufi chi pu Israel che ca chumngechi quelluqueiñmu iñchiñ.
TI CÜLA HUENTRU ÑI NGÜLAM
4. Ti 3 huentru, ¿chumngelu yafültuculafingün Job? (Ca inaduamnge ti adentun).
4 Biblia feipi quimlu tüfachi pu cüla huentru ñi huesa rupan ta Job, eluhuingün ñi yafültucumeafiel (Job 2:11). Huelu femngechi tripalai, ¿chemu? Quiñe dungu, cüme allcütulafingün ta Job tañi adümafiel tañi chumlen. Fei engün raquiduamingün Chau Dios tañi castigaeteu tañi huesa femün mu (Job 4:7; 11:14).a Alün dungu tañi feipiel engün yafültuculafi ta Job. Cüme ngülam reque felefui, huelu femlai (Job 13:12). Com tañi feipiel engün pengel-lai cutranpiuqueyen ca huesa duamelfingün ta Job. Epu rupa, Bildad feipifi Job tañi rume dunguquen (Job 8:2; 18:2). Zofar trürümfi Job quiñe huedhued huentru meu (Job 11:12). Fei engün huirarel-lafingün ta Job, huelu quimcahun mu entui tañi dungun ca tañi feipin engün. Culpalu troquilfingün ta Job ca pengel-laingün tañi piuqueyefiel ca respetafiel (Job 15:7-11). Tüfachi pu huentru quintulaingün tañi yafültucuafiel Job ñi recüluhual Jehová mu, doi mai tañi pengelelafiel tañi culpan.
Quimcauquilnge ngülamtufiel mu quiñe che. Doi mai yafüluunge tami quelluafiel. (Inaduamnge parrafo 4).
5. Ti 3 huentru, ¿chum duamelfingün Job tañi ngülamtufiel mu?
5 Rupan dungulu tüfachi 3 huentru, Job doi huesa duami (Job 19:2). Doi dalluntucungelu, doi eluhui tañi incahual ca tañi feipial ñi culpanon. Fente tañi huesa duamelngen mu, re ayülefui ñi quimfalcünual tañi nor huentrungen, feimu huelulcai ñi feipin (Job 6:3, 26). Tañi feipin tati 3 huentru coneltulelai Jehová tañi raquiduam ca pengel-laingün tañi cutranpiuqueyefiel Job, femngechi tañi ngüneduamnon mu rume engün, adnieyu Huecüfü tañi huesa duamelafiel ta Job (Job 2:4, 6). Tüfachi nütram mu, ¿chem quimeltun entufuingün chi pu Israel che? Ca, ¿chumngechi quelluafeiñmu iñchiñ? Peaiñ.
6. Ñi inayentunoafiel pu 3 huentru, ¿chem mülefui ñi femal pu loncolelu Israel mu?
6 Ti lifru Job, ¿chumngechi quellufi chi pu Israel che? Jehová elufilu tañi ley tati pu Israel che, ca dulli quiñeque loncolelu ñi nor juzgayafiel tañi troquiñche ca ñi quelluafiel ñi inayal tañi feipin (Deut. 1:15-18; 27:1). Tüfachi pu huentru mülefui ñi cüme allcütuafiel ti troquiñche tañi nor juzgayafiel ca cüme ngülamtuafiel (2 Crón. 19:6). Ca mülefui ñi ngüneduamafiel com ti dungu ca cüme ramtuaingün tañi doi adümafiel ti dungu (Deut. 19:18). Quiñe tati che quelluen pifule, mülefui tañi piuqueyenquechi dunguafiel, femngechi müten pu che nülanentuafui tañi piuque ca cüme entudunguafui (Éx. 22:22-24). Job ñi rupan mu, ¿müna cüme quimeltun entupelaingün pu loncolelu Israel meu?
7. Israel mu, ¿ca inei am ngülamtucheafui? ¿Chem quimeltun entuingün chi ñi rupan Job? (Proverbios 27:9).
7 Israel mu, pu loncolelu müten ngelafui tañi ngülamtucheal, com pu Israel che ngülamtuafui tañi pu hueni ñi doi pülleconcüleal Jehová mu. Ca duamfalngele, norümtuafuingün (Sal. 141:5). Femngechi femafui quiñe rüfngechi hueni (papeltunge Proverbios 27:9). Pu Israel che raquiduamfule ñi femün Elifaz, Bildad ca Zofar, quimürpuafuingün chem tañi femnoal ca chem tañi feipinoafiel ti che ñi ngülamtufiel.
8. Ngülamtufiliyiñ caquelu, ¿chumaiñ? (Ca inaduamnge ti adentun).
8 ¿Chumngechi quelluqueiñmu iñchiñ? Taiñ pu peñi ca pu lamngen cutrancaumequelu, iñchiñ ayüqueiñ taiñ quelluafiel. Huelu taiñ yafültucuafiel engün, famentuafiyiñ ñi femün tüfachi 3 huentru. Hunelu mu, cüme quimaiñ com ti dungu petu taiñ feipinon chem no rume. Epu, taiñ ngülam Biblia mu tripape, taiñ raquiduam meu no, femngechi inayentulayafiyiñ ta Elifaz (Job 4:8; 5:3, 27). Cüla, piuqueyenquechi dunguafiyiñ ca cüme duamelafiyiñ tati che. Acordayaiñ, Jehová ayülai chumngechi ñi entun ñi dungu tüfachi 3 huentru, quiñeque dungu rüfngefulu rume. Rupachi tripantu mu, ti apostol Pablo cütu huirintucui quiñeque dungu ñi feipin Elifaz Biblia mu (ngüneduamafuimi Job 5:13 ca 1 Corintios 3:19). Epe com tañi feipin tüfachi 3 huentru Chau Dios mu coilangefui ca rume huesa duamelfingün ta Job, feimu Jehová feipi tañi coilatun engün (Job 42:7, 8). Feimu ngülamtufiliyiñ caquelu che, turpu raquiduamel-layafiyiñ Chau Dios ñi tutefalngenon ca ñi piuqueyenoeteu. Feula ngüneduamaiñ chem quimeltuafeiñmu Elihú ñi femün.
Tami ngülamtucheal: 1) cüme quimafimi ti dungu, 2) Biblia mu tripape tami ngülamtun, ca 3) piuqueyenquechi dunguafimi. (Inaduamnge parrafo 8).
ELIHÚ TAÑI NGÜLAMTUEL
9. ¿Chemu Job duamniefui ñi yafültucungeal? Ca, ¿chumngechi quellueyu Jehová?
9 Job ca tañi 3 coila hueni alüñmaingün ñi nütramcan, feimu tañi feipin engün huiriconcülei 28 capitulo Biblia mu. Epe com tañi nütramcael engün quimfali ñi lladcülen engün, ¿feimu peno Job petu huesa duamcülefui? Duamniefui ñi pürüm yafültucungeal ca norümngeal. ¿Chumngechi quellueyu Jehová? Adniefi Elihú ñi ngülamtuafiel Job. Huelu Elihú entufemlai tañi feipin, üngümi ñi fentecünual ñi nütramcan tüfachi pu huentru. ¿Chemu? Fei feipi: “Iñche petu huechengen, eimün doi tremcüleimün. Feimu ñücüfcünuhun tamün yamniefiel mu” (Job 32:6, 7). Elihú quimniefui pu fütaqueche ñi rupamequen fillque dungu tañi mongen mu, feimu doi quimchengeingün. Feimu ñochi duam mu allcütufi Job ca tati 3 huentru, huelu quimtucui ñi duamfalngen tañi dungual. Feimu feipi: “Pu che quimchengequelai re tañi nien mu fentren tripantu, ca tati pu tremche müten adümquelai tati nor dungu” (Job 32:9). ¿Ca chem pi Elihú? Ca, ¿chumngechi entui tañi feipin? Peafiyiñ.
10. ¿Chumi Elihú petu ñi ngülamtunofiel Job? (Job 33:6, 7).
10 Petu ñi ngülamtunofiel Job, Elihú hune tüngduamelfi ca quellufi ñi cüpa allcütual ti ngülam. ¿Chumngechi femi? Elihú illculefulu am tañi allcütuel mu, hunelu mu eluhui tañi tüngnagtual (Job 32:2-5). Femngechi Elihú illculen mu dungulafi Job, doi mai piuqueyenquechi dungufi. Elihú feipifi ta Job: “Tati rüfngechi Chau Dios ñi adquiñ mu iñche trürcülen ta eimi meu” (papeltunge Job 33:6, 7). Elihú hunelu mu feipi quiñeque dungu ñi feipiel Job, femngechi pengeli tañi cüme allcütufiel (Job 32:11; 33:8-11). Ca doi amulelu ti nütramcan, ca huiño femi ñi ngülamtuafiel (Job 34:5, 6, 9; 35:1-4).
11. Elihú, ¿chumngechi ngülamtufi Job? (Job 33:1).
11 Elihú ngülamtufilu Job illamcalafi, doi mai yamquechi femi. Por ejemplo, üitufi Job tañi üi, ti 3 huentru femlaingün peno (papeltunge Job 33:1). Cafei mangelfi ñi entual chem tañi raquiduamcülen. ¿Acordapelai tañi ca cüpa nütramcafel petu ñi dungumequen Job ca ti 3 huentru? Huelu pepi femlai (Job 32:4; 33:32). Elihú ca feipifi Job ñi hueluraquiduamcülen quiñeque dungu mu, ca piuqueyenquechi acordalfi Jehová ñi fütra quimün-ngen, ñi nehuen-ngen, norngen ca ñi rume piuqueyechen (Job 36:18, 21-26; 37:23, 24). Ñi cüme feipin Elihú quellufi Job ñi doi eluucüleal tañi norümaeteu Jehová (Job 38:1-3). Elihú ñi femün mu, ¿chem quimeltun entufuingün chi pu Israel che? Ca, ¿chem quimürpuafuiñ iñchiñ?
12. 1) Jehová, ¿chumal adniefi tañi pu huerquen? 2) Pu Israel che, ¿chumngechi quellueyu chi ñi femün ta Elihú?
12 Ti lifru Job, ¿chumngechi quellufi chi pu Israel che? Pu Israel che ñi antü mu, Jehová dullifi tañi pu huerquen ñi quimeltuafiel ca norümafiel tañi pu che. Pu juez ñi antü meu, Jehová dullifi ti profetiza Débora ñi feipiafiel pu Israel che chem tañi femal. Ca dullifi ta Samuel, pichicalu rume, tañi eluafiel huercün dungu tati pu Israel che (Juec. 4:4-7; 5:7; 1 Sam. 3:19, 20). Ca pu lonco ülmen ñi antü meu, Jehová huercüfi fentren profeta ñi quelluafiel pu Israel che ñi püntütripanoal tañi rüpü mu ca ñi norümafiel pu famtripalelu (2 Sam. 12:1-4; Hech. 3:24). Ñi femün Elihú quellufi chi pu Israel che tañi quimal chumngechi tañi cüme ngülamtucheal ca piuqueyenquechi norümtucheal.
13. ¿Chumngechi yafültucuafuiñ taiñ pu peñi, pu lamngen?
13 ¿Chumngechi quelluqueiñmu iñchiñ? Pu profeta reque, iñchiñ ca quimeltuchequeiñ tati rüf dungu Chau Dios mu Biblia mu mülelu. Ca femngechi cüme entuqueiñ taiñ nütram ñi yafültucuafiel taiñ pu peñi ca lamngen (1 Cor. 14:3). Eimün pu loncolelu, doyelchi mai mülei tamün piuqueyen mu nütramcayafiel pu peñi ca pu lamngen, lladcülefule cam huesa pifule rume engün (Job 6:3; 1 Tes. 5:14).
14, 15. Quiñe loncolelu, ¿chumngechi inayentuafui Elihú ñi femün?
14 Raquiduamaiñ tüfachi dungu mu. Quiñe loncolelu quimürpui ñi huesa duamcülen quiñe lamngen, femngechi cangelu loncolelu engu amui ñi yafültucuafiel, fei ti lamngen entui ñi huesa duamcülen. Feipi ñi amuquen trahun mu, amuldungun mu, huelu tüfa ayühulquelaeneu pi. ¿Chem chumafui ti loncolelu?
15 Hunelu mu, cüme ngüneduamafi chumngelu huesa duamcülei ti lamngen, femngechi entuai cümeque ramtun ca ñochiquechi allcütuafi. Ti lamngen raquiduamquei chi Jehová tañi piuqueyenoeteu ca raquiduamcülei chi tañi nienoafel chumngechi tañi mongeluhuam (Luc. 21:34). Epu, ti loncolelu quintuafi cümeque dungu ñi femmequen ti lamngen ñi saquiafiel. Saquiafi tañi amuquen trahun mu, tañi amuldunguquen, tunte tañi huesa duamcülen mu rume. Ca cüla, ti loncolelu deu quimle chumngelu ñi huesa duamcülen, fei hula yafültucuafi Biblia mu, femngechi ñi doi maneluutual Jehová tañi piuqueyenieteu (Gál. 2:20).
ELUUCÜLEAIÑ TAIÑ DOI QUIMELTUAETEU TI LIFRU JOB
16. ¿Chumafuiñ taiñ doi quellunieaeteu ti lifru Job?
16 Fentren dungu quimeltueiñmu Job pingechi lifru. Rupachi troquiñ mu, ngüneduamiyiñ chumngelu Jehová catrütuquelai ñi rupayal huesaque dungu ca chumngechi serfinieafuiñ Jehová rupamequele rume huesaque dungu. Ca tüfachi troquiñ mu, ngüneduamiyiñ chumngechi cüme ngülamtucheal. Mülei taiñ inayentunoafiel Elifaz, Bildad ca Zofar, doi mai inayentuafiyiñ ta Elihú. Duamfal-le tami ngülamtucheal, ca huiño ngüneduamafuimi taiñ quimürpuel Job pingechi lifru mu. Cuifi tami papeltuhuenofiel ti lifru Job, feula ca rupa papeltuafuimi. Rüfcünu, entuaimi fentren quimeltun tüfachi lifru mu.
ÜLCANTUN 125 “Ayühun niei tati cutranduamyequefilu”
a Quiñe huesa püllü peno raquiduamelfi Elifaz inei no rume nor chengelai Jehová tañi adquiñ mu, feimu turpu ayühulquelafi. Elifaz rume piuquentucufi feichi coila dungu, feimu com tañi nütramcan mu acordafi (Job 4:17; 15:15, 16; 22:2).