AMÓS
1 Akajj Amós* chachan arunakapawa, jupajj Tecoa+ markankir ovejanak uywirinakat maynïrïnwa. Kunapachatï Uzías+ reyejj Judá marka apnaqaskäna, Joás+ chachan Jeroboán+ yoqapajj Israelan reyit apnaqaskarakïna, terremototak+ pä mara faltkäna ukhaw jupajj Israeljjat mä visionan aka arunak katoqäna. 2 Jupajj akham sänwa:
“Jehová Diosajj mä leonar uñtataw Sionatpach warartatani,
Jerusalenatpachaw wali jachʼat arnaqasini.
Awatirinakan pastonakapas llakisipjjaniwa,
Carmelo qollu patjjankir chʼojjña alinakas wañsjjaniwa”+ sasa.
3 “Jehová Diosajj akham siwa:
‘“Damasco markan kimsa kuti jan wali luratanakapata,* jïsa, pusi kuti jan wali luratanakapatjja, janiw nayajj amtaj mayjtʼaykäti,
kuna laykutejj Galaad lugararojj hierrot lurat grano takiñ herramientanakampiw taksupjje.+
4 Ukatwa nayajj Hazael+ chachan utapar nina apayanëjja,
uka ninaw Ben-Hadad chachan jachʼa torrenakap qʼal nakhantani.+
5 Damasco+ markan punkunakapan trancanakapwa pʼakjäjja,
Bicat-Aven lugarankir jaqenakaruw tukjäjja,
Bet-Edén marka apnaqerirus* tukjarakïwa,
Siria markankir jaqenakasa Quir markar apataw uñjasipjjani”+ siw Jehová Diosajja’.
6 Jehová Diosajj akham siwa:
‘“Gaza markan kimsa kuti jan wali luratanakapata,+ jïsa, pusi kuti jan wali luratanakapatjja, janiw nayajj amtaj mayjtʼaykäti,
kuna laykutejj mä gruppacharuw preso apasjjapjje,+ Edom markaruw katuyjjapjjaraki.
7 Ukatwa Gaza markan murallaparojj nina apayanëjja,+
uka ninaw jachʼa torrenakap qʼal nakhantani.
8 Asdod+ markankir jaqenakarojj tukjäwa,
Asquelón+ marka apnaqerirus* tukjarakïwa,
Ecrón+ marka contraw amparaj aytäjja,
jiltʼapkani uka filisteonakajj tukjatäpjjarakiniwa”+ siw Taqe Kunjjar Munañani Jehová Dios Tatitojja’.
9 Jehová Diosajj akham siwa:
‘Tiro+ markan kimsa kuti jan wali luratanakapata, jïsa, pusi kuti jan wali luratanakapatjja, janiw nayajj amtaj mayjtʼaykäti,
kuna laykutejj mä gruppach presonakjja Edom markaruw katuyapjjäna,
jilanakkam lurapkäna uka pactotsa janiw amtasipkänti.+
10 Ukatwa Tiro markan murallaparojj nina apayanëjja,
uka ninaw jachʼa torrenakap qʼal nakhantani’+ sasa.
11 Jehová Diosajj akham siwa:
‘Edom markan kimsa kuti jan wali luratanakapata,+ jïsa, pusi kuti jan wali luratanakapatjja, janiw nayajj amtaj mayjtʼaykäti,
kuna laykutejj pachpa jilaparuw espadampi arknaqäna,+
jupajj janiw khuyaptʼayasiñ munkänti.
Wali colerataw jupanakarojj jan sinttʼasis wikhanoqaskaki,
jupanakatakejj coleratakïskiwa.+
12 Ukatwa Temán markar nina apayanëjja,+
uka ninaw Bozrá markan jachʼa torrenakap qʼal nakhantani’+ sasa.
13 Jehová Diosajj akham siwa:
‘“Ammonitanakan+ kimsa kuti jan wali luratanakapata, jïsa, pusi kuti jan wali luratanakapatjja, janiw nayajj amtaj mayjtʼaykäti,
kuna laykutejj oraqep jachʼaptayañatakejja, jupanakajj Galaad lugarankir usur warminakan purakanakapwa chʼiyjapjjäna.+
14 Ukatwa Rabá+ markan murallaparojj nina aqtayäjja,
uka ninaw jachʼa torrenakap qʼal nakhantani,
nuwasiñ urunjja guerrar saririnakan arnaqasitapaw istʼasini,
jachʼa thayajj sartkani uka urunjja jallumpi, thayampi, qʼejjo qʼejjonakampiw utjani.
15 Ammonitanakan reyipajj principenakapamp chikaw yaqha markar apatäni”+ siw Jehová Diosajja’.
2 ”Jehová Diosajj akham siwa:
‘“Moab markan kimsa kuti jan wali luratanakapata,*+ jïsa, pusi kuti jan wali luratanakapatjja, janiw nayajj amtaj mayjtʼaykäti,
kuna laykutejj Edom markan reyipan chʼakhanakapwa nakhantayäna, ukhamat qhellar* tukuyañataki.
2 Ukatwa Moab markarojj nina apayanëjja,
uka ninaw Queriyot+ markan jachʼa torrenakap qʼal nakhantani.
Moab markajj mä chʼajjwäwinwa tukjatäni,
tukjatäkani ukhajja, guerrar sarir jaqenakan arnaqasitanakapa pututun phustʼasitapaw istʼasini.+
3 Jupa taypitjja gobernanterojj* apaqäwa,
jupamp chikarakiw taqe principenakaparojj jiwarayäjja”+ siw Jehová Diosajja’.
4 Jehová Diosajj akham siwa:
‘Judá markan kimsa kuti jan wali luratanakapata,+ jïsa, pusi kuti jan wali luratanakapatjja, janiw nayajj amtaj mayjtʼaykäti,
kuna laykutejj Jehová Diosan leyipjja* apanukupjjänwa,
mandamientonakaparus janiw istʼapkänti,+
kuna kʼarinaktï nayra awkinakapajj creyipkäna uka pachpa kʼarinakaw jupanakarojj saranukuyäna.+
5 Ukatwa Judá markarojj nina apayanëjja,
uka ninaw Jerusalén markan jachʼa torrenakap qʼal nakhantani’+ sasa.
6 Jehová Diosajj akham siwa:
‘Israel markan kimsa kuti jan wali luratanakapata,+ jïsa, pusi kuti jan wali luratanakapatjja, janiw nayajj amtaj mayjtʼaykäti,
kuna laykutejj cheqap sarnaqer jaqerojj qollqe metal laykuw aljapjje,
7 Pobre jaqenakan pʼeqenakapjja oraqenkir laqʼa polvoruw takichasipjje,+
Mä awkisa yoqapasa mä pachpa tawaq warmimpiw ikintasipjje,
ukhamatwa santo sutijarojj jan respetompi uñjapjje.
8 Taqe altaranak jakʼanjja,+ maytʼatat garantiyjam* katoqapkäna uka isinakjjaruw winktʼasipjje,+
diosanakapan templopan* umapki uka vinjja multa apsupkäna ukanakatwa jikjjatapjjäna’ sasa.
9 ‘Ukampis nayaw amorreo jaqerojj jupanak nayraqatan qʼal tukjayäta,+
cedro qoqanakjam* wali altönwa, roble qoqanakjam wali fuerterakïnwa,
10 Nayaw jupanakarojj Egipto oraqet irpsunta,+
pusi tunka maranakaw wasaran jupanakar sarnaqayta,+
ukhamat amorreon oraqep katuntapjjañapataki.
11 Jumanakan yaqhep yoqall wawanakamarojj profetatwa nayajj uttʼayta,+
yaqhep yoqanakamarojja nazareotwa+ uttʼayarakta.
¿Israel marka, janit ukhamäki?’ siw Jehová Diosajja.
12 ‘Ukampis jumanakajja nazareonakarojj vinwa umapjjañapatakejj churasipkakiyätajja,+
profetanakarojja akham sapjjayätawa: “Janiw profecianak arsupjjañamäkiti”+ sasa.
13 Ukatwa nayajj kawkjantï saytʼatäpkta uka pachpar qʼal ñutʼjapjjäma,
kunjamtï jichhak cosechat granompi cargantat carretajj kun takjjatasas qʼal ñutʼjki ukhama.
14 Ratuk tʼijuritakejja janiw kawkjar escapañas utjkaniti,+
chʼaman jaqejj janiw chʼamanëjjaniti,
guerran nuwasir jaqenakatjja janiw khitis vidap salvaskaniti.
15 Flechtʼañ arco apnaqer jaqejja guerran atipjatäniwa,
ratuk tʼijuri kayunakani jaqejja janiw escapkaniti,
caballot sarir jaqejja janiw vidap salvaskaniti.
16 Guerran nuwasir jaqenakat khititï jukʼamp jan ajjsarirïki ukasa,
qʼalalakiw uka urun escapani’+ siw Jehová Diosajja”.
3 “Israel marka, kuntï Jehová Diosajj jumanakat siski uka arunak istʼapjjam, Egipto oraqet irpsunkäna taqe uka familiat kuntï siski uk istʼapjjam, jupajj akham siwa:
2 ‘Oraqen utjki taqe uka familianakatjja jumanakarukiw nayajj uñtʼayätjja.+
Ukatwa taqe pantjasitanakamat cuenta mayipjjäma.+
3 ¿Jikisiñatak jan parlkasajj pä jaqejj juntuk sarnaqapjjaspati?
4 ¿Mä leonajj mä animal jan katjkasajj monten* warartataspati?
¿Waynpach mä leonajj jan kuns katjkchi ukhajj utjäwipatpach warartataspati?
5 ¿Jan kuna trampas uskutäkchi* ukhajj mä jamachʼejj uka trampar jaltʼaspati?
¿Mä trampajj jan kuns katjkchi ukhajj oraqet thoqtaspati?
6 Mä markan pututojj phustʼasi ukhajj ¿janit jaqenakajj ajjsarañat khatatipki?
Jan waltʼäwejj mä markan utjki ukhajj ¿janit ukajj Jehová Diosat jutki?
7 Taqe Kunjjar Munañani Jehová Dios Tatitojja,
imantat amtanakap profetanakapar jan yatiyasajj janiw kuns lurkaspati.+
8 ¡Leonajj warartatiwa!+ ¿Khitis jan ajjsarkaspa?
¡Taqe Kunjjar Munañani Jehová Dios Tatituw arsuwayi! ¿Khiti profetas profecianak jan arskaspa?’.+
9 ‘Asdod markan jachʼa torrenakapan yatiyapjjam,
Egipto oraqen jachʼa torrenakapan yatiyapjjam.
Akham sapjjam: “Samaria markan qollunakap contra tantachtʼasipjjam,+
kunas ukan pasaski uk uñjapjjam,
ukanjja problemanakampi engañjañanakampiw utji.+
10 Jupanakajj janiw kunatï walïki uk lurañ yatipkiti,
jachʼa torrenakapansa nuwasiñampi tukjañampwa imkatapjje” siw Jehová Diosajja’.
11 Taqe Kunjjar Munañani Jehová Dios Tatitojj akham siwa:
‘Mä enemigow markar muyuntani,+
jumarojj chʼamwa apaqätam,
jachʼa torrenakamajj saqueysutarakïniwa’+ sasa.
12 Jehová Diosajj akham siwa:
‘Kunjamtï mä awatirejj leonan lakapat mä ovejan pä kayunakapaki jan ukajj jiñchupat mä jiskʼak apaqkejja,
israelitanakajj ukham apaqatäpjjarakiniwa,
khitinakatï Samaria markan suma ikiñanakana ukhamarak winktʼasiñatak suma sillonanakan qontʼasipki ukanakajja ukham apaqatäpjjarakiniwa’+ sasa.
13 Taqe Kunjjar Munañani Jehová Dios Tatitojja, mä arunjja ejercitonakan Diosapajj akham siwa: ‘Istʼapjjam, Jacobun utapankirinakar awisapjjarakim’* sasa.
14 ‘Kuna urutï Israelarojj taqe jan wali luratanakapat* cuenta maykä+ ukhajja,
Betelankir altaranakarojj cuenta mayirakïwa.+
Altaran wajjranakapajj khuchoqatäpjjaniwa, oraqeruw jalaqtapjjarakini.+
15 Nayaw juyphipach utsa juntʼupach utsa allthapëjja’.
4 “Basán toqenkir vacanaka, aka arunak istʼapjjam,
Samaria+ markan qollupankapkta ukanakajj istʼapjjam,
jukʼa utjirini jaqenakar engañjas aparir warminaka,+ pobrenakar aynachtʼayir warminaka, istʼapjjam,
jumanakajja ‘¡umtʼañatak kunsay apanirapipjjeta!’ sasaw esposonakamar* sapjjtajja.
2 Taqe Kunjjar Munañani Jehová Dios Tatitojja, santötap laykuw akham sasin mä juramento luri:
‘“Carniceronakan ganchonakapampi jupajj jumanakar waytapkätam uka urunakajj jakʼachasisinkiwa,
jumanakat jiltʼirinakarojj anzuelonakampiw waytapjjarakïtam.
3 Jumanakajj mayat mayatwa murallan pʼiyanakapnam mistupjjäta,
Harmón toqer alisnukutaw uñjasipjjarakïta” siw Jehová Diosajja’.
4 ‘Betelar jutapjjam ukatsti kutkatasipjjam,*+
Guilgal markar jutapjjam ukatsti ¡jukʼamp kutkatasipjjam!+
5 Diosar yuspärañatakejj levaduramp lurata tʼantʼa+ sacrificiot nakhantayapjjam.
¡Voluntadat churata sacrificionakamat wali jachʼat arnaqasis yatiyapjjam!
Israel marka, ukham lurañaw jumanakar wal gustapjjtamjja’ siw Taqe Kunjjar Munañani Jehová Dios Tatitojja.
6 ‘Taqe markanakanjja janiw kunsa manqʼañatak nayajj churapksmati,
taqe utanakanwa nayajj tʼantʼa faltayta,+
ukampis jumanakajj janiw nayan ukar kuttʼanipktati’+ siw Jehová Diosajja.
7 ‘Cosechatak kimsa phajjsi faltkipanjja, janiw nayajj jallu purjjataykti.+
Mä markarojja jallu purjjataytwa, ukampis yaqha markarojj janiw purjjataykti.
Mä lugaranjja purjjatänwa,
ukampis jan purjjatkäna uka lugaranjja wañäjjänwa.
8 Jaqenakajja paya jan ukajj kimsa markanakatwa um umtʼirejj chanka chanka yaqha markar sarapjjäna,+
ukampis umat pharjatäsipkakïnwa,*
ukhampachasa jumanakajj janiw nayan ukar kuttʼanipktati’+ siw Jehová Diosajja.
9 ‘Nakhantir calorampi ukhamarak mä usumpiw nayajj plantanakamar castigayäta.+
Jumanakajj huertonaksa uvas yapunaksa waljaptayapjjtawa,
ukampis langostanakaw* higo qoqanakamsa* olivo qoqanakamsa qʼal manqʼantjjäna,+
ukhampachasa jumanakajj janiw nayan ukar kuttʼanipktati’+ siw Jehová Diosajja.
10 ‘Kuna usumpitï Egiptor nayajj castigkayäta uka pachpa jan wali usu* jumanakarojj apayanipjjayäsma.+
Wayna yoqanakamarojj espadampiw nayajj jiwarayta,+ caballonakamsa apasjjarakiyätwa.+
Campamentonakamjja jiwat cuerponakan thujsatapampiw nayajj phoqtʼaytjja,+
ukampis jumanakajj janiw nayan ukar kuttʼanipktati’ siw Jehová Diosajja.
11 ‘Kunjamtï nayajj Sodoma markarusa Gomorra markarus tukjkayätjja,+
ukhamarakiw jumanakar tukjapjjayäsma.
Jumanakajj ninat apaqata mä lawar uñtasitäpjjayätawa,
ukampis jumanakajj janiw nayan ukar kuttʼanipktati’+ siw Jehová Diosajja.
12 Israel marka, ukhamwa nayajj jumar luräma.
Niyakejjay ukham jumar lurchïmajja,
Israel marka, Diosamampi jikisiñatak wakichtʼasim.
13 Kuna laykutejj Diosaw qollunaksa+ thaysa+ luri.
Diosajj kuntï amuyki ukjja jaqerojj yatiyiwa,
jupaw alwan qhanaparojj chʼamakar tukuyi,+
juparakiw oraqen alto lugaranakapjja takichasi.+
Jupajj ejercitonakan Jehová Diosapa* satawa”.
5 “Israel markankir jaqenaka, jumanak contra nayajj arskta uka arunak istʼapjjam, uka arunakjja mä llakkañ canción cantasaw sapjjäma:
2 ‘Virgen tawaqojja, mä arunjja Israelajj atipjatäjjewa.
Janiw mayampejj saytʼasiñ puedkiti.
Pachpa oraqepan apanukutawa.
Jupar waytirejj janiw khitis utjkiti’.
3 ”Taqe Kunjjar Munañani Jehová Dios Tatitojj akham siwa:
‘Waranqa soldadonakampi guerrar sarki uka markajja patak soldadonakampikiw quedasini,
patak soldadonakampi guerrar sarki uka markajja tunka soldadonakampikiw quedasini. Ukhamaw Israel markarojj pasani’+ sasa.
4 ”Jehová Diosajja Israel markankir jaqenakarojj akham siwa:
‘Nayar thaqapjjeta ukatsti jakasipkakim.+
Kuna laykutejj Guilgal markajja cheqpachapuniw yaqha markar apat uñjasini,+
Betelasti chhaqtayatäniwa.*
6 Jehová Diosar thaqapjjam ukatsti jakasipkakim,+
ukhamat jupajj Josean utapankirinakar mä ninar uñtat jan nakhantañapataki,
janirak Betelar nakhantañapataki, uka ninjja janiw khitis jiwaraykaspati.
7 Jumanakajja justiciarojj ajenjoruw* tukuyapjjtajja,
kunatï cheqapäki ukjja oraqeruw jaqtapjjtajja.+
8 Khititï Kimá* sat warawaranaksa Kesil* sat warawaranaksa lurki,+
khititï wali chʼamakarojj alwan qhanapar tukuyki,
khititï urjja arumar uñtat chʼamaktʼayki,+
khititï oraqer warjjataniñataki
lamar qotan umanakap tantachthapki ukajja...,+
Jehová sutiniwa.
9 Mä akatjamatwa jupajj chʼamaninakjjar mä tʼunjäwi apanini,
ukhamatwa jachʼa perqanakamp muyuntat markanak tʼunjani.
10 Kuna laykutejj marka punkun cheqañchapki ukanakarojja jumanakajj uñisipjjtawa,
cheq parlirinakatsa ajjtasipjjtawa.+
11 Jumanakajja pobrenakaruw oraqet alquiler* waytʼapjjtajja,
granonakapwa impuestot katuntasipjjtajja,+
ukatwa kʼutat qalanakat lurasipkta uka utanakan jan jukʼamp jakjjapjjätati,+
janirakiw yapuchasipkta uka suma uvas yapunakamatjja vinsa umapkätati.+
12 Nayajj yattwa, jan wali luratanakamajj* waljapuniwa,
juchanakamas wali jachʼawa,
cheqap sarnaqer jaqerojja jan wal lurapjjtajja,
qollqe chilltatajja* katoqasipjjtawa,
marka punkunjja derechonakapwa pobrerojj negapjjtajja.+
13 Ukatwa khitinakatï suma amuytʼasirïpki ukanakajj amuki uka tiempon quedasipjjani,
kuna laykutejj jan waltʼäwi tiempöniwa.+
14 Kunatï walïki uk thaqapjjam, kunatï jan walïki ukjja jan thaqapjjamti,+
ukhamat jakasipkakiñamataki.+
Ukatsti ejercitonakan Jehová Diosapajj* jumanakampïniwa,
kunjamtï jumanakajj Diosajj nanakampiwa sapkta ukhama.+
15 Kunatï jan walïki ukjja uñisipjjam, kunatï walïki ukjja munasipjjam,+
marka punkunsa kunatï cheqapäki uk luraspan.+
Ukhamat inas ejercitonakan Jehová Diosapajj*
Josean utapankirinakat jiltʼapki ukanakar sum uñjchini’.+
16 ”Ejercitonakan Jehová Diosapajja,* mä arunjja Jehová Diosajj akham siwa:
‘Taqe plazanakanwa llakisiñajj utjani,
taqe callenakanwa jachapjjani.
Yapuchirinakaruw llakisipjjañapatak jawsapjjani,
khitinakatï jachañatak cobrapki ukanakaruw jachapjjañapatak jawsapjjani’ sasa.
17 ‘Taqe uvas yapunakanwa jachañajj utjani,+
kuna laykutejj castigañatakiw nayajj juma taypi pasäjja’ siw Jehová Diosajja.
18 ‘¡Ay kunakïkani, khitinakatï Jehová Diosan urup wal suyapki ukanakatjja!+
¿Jehová Diosan urupan kun pasañapsa jumanakajj suyapjjta?+
Uka urojja qhanat sipansa chʼamakäniwa.+
19 Uka urunjja jumanakajj leonat escapasin mä osompi jikiski uka jaqer uñtasitäpjjätawa,
uka jaqejj utapar mantasin amparamp perqar apoytʼasi ukhajja, mä asiruw* juparojj achutataraki.
20 ¿Janit Jehová Diosan urupajj qhanat sipansa chʼamakäkani?
¿Janit qhanat sipansa chʼiwïkani?
21 Nayajj fiestanakamar uñistwa, ajjtasiraktwa,+
sagrado tantachäwinakaman lurapkta uka ofrendanakaman olorapajj janiw nayar gustkituti.
22 Nakhantayat ofrendanaksa yaqha ofrendanaksa loqtapjjetäta ukhajja,
janiw ukanakajj gustkitaniti.+
Wali likʼi animalanak sumankañ sacrificionakat loqtapjjetäta ukhajja, janiw nayajj katoqkäti.+
23 Arnaqasis cantat cancionanakamjja jan jukʼamp cantapjjamti,
cuerdan instrumentonakamampi tuktʼatanakamjja jan istʼayapjjestati.+
24 Justiciajj umar uñtat jalpan,+
kunatï cheqapäki ukajj jan wañtʼir jawirar uñtat jalarakpan.
25 Israel markankir jaqenaka, pusi tunka maranak wasarankapkayäta+ ukhajja,
¿sacrificionaksa ofrendanaksa nayatak apanipjjayätati?
26 Jichhajj Sakut reyimarusa Keván* ukarusa apasjjapjjätawa,
idolonakamsa jumanakajj lurasipkayäta uka diosaman warawarapsa apasjjapjjätawa.
27 Damasco markat jukʼamp jayaruw nayajj jumanakar apayapjjäma’,+ sasaw ejercitonakan Jehová Diosapa satäki uka Diosajj arsu”.+
6 “¡Ay kunakïkani, jupanak pachpar confiyasiri Sionankir jaqenakatjja!
¡Ay kunakïkani, khitinakatï Samaria markankir qollun janis kunat ajjsarañas utjkaspa ukham amuyasirinakatjja!+
¡Ay kunakïkani, wali importante markankir pʼeqtʼirinakatjja!
¡Ay kunakïkani, khitinakarutï Israelankir jaqenakajj confiyapjje ukanakatjja!
2 Calné lugarar pasapjjam, uñjapjjarakim.
Uka lugaratjja Hamat+ jachʼa markar sarapjjam,
ukatsti filisteonakan Gat sat markapar saraqapjjam.
¿Uka markanakajj aka pä reinonakat* sipansa jukʼamp sumäpjjeti?
¿Jupanakan oraqepajj jumanakan oraqenakamat sipansa jukʼamp jachʼati?
3 ¿Jumanakjjar jutaski uka jan waltʼäwi urutjja janit amuytʼapkta?+
¿Oraqerojj nuwasiñanakampit phoqantapjjta?+
4 Marfilat+ lurat ikiñanakanwa jupanakajj winktʼasipjje, winktʼasiñatak sillonanakanwa jaqosisipkaraki,+
ukañkamasti uywanakapat jukʼamp sumäki uka orqo ovejanaka ukhamarak likʼi torillonakwa manqʼantapjje.+
5 Arpan* tuktʼasitaparjamaw machaq cancionanak apsupjje,+
Davidjamarakiw music tukañ instrumentonak inventapjje.+
6 Jachʼa pʼujru* platonakatwa jupanakajj vino umapjje,+
jukʼamp sumäki uka aceitenakampiw cuerpor uchasipjje.
Ukampis Josean jan waltʼäwipatjja jupanakajj janiw llakisipkiti.*+
7 Ukhamasti yaqha markar apatäpki uka jaqenak nayraqataw yaqha markar apat uñjasipjjani,+
winktʼasiñatak sillonanakapan jaqosisipki uka jaqenakan fiestapajj tukusiniwa.
8 ‘Taqe Kunjjar Munañani Jehová Dios Tatitojj pachpa sutipjjaruw mä juramento luri’,+ siw ejercitonakan Jehová Diosapajja,*
‘“Jacobun jachʼa jachʼa tukutapatjja nayajj ajjtastwa,+
jachʼa torrenakapsa uñisiraktwa,+
markarusa taqe kuntï ukan utjki ukanaksa enemigonakaparuw apjjaruyäjja.+
9 ”’”Tunka chachanakatï mä utan jiltʼapjjani ukhajja, uka chachanakajj jiwarapjjarakiniwa. 10 Mä familiaraw* jupanakar apasjjañatakejj jutani, ukatsti mayat mayatwa jupanakar phichantani. Jupanakan chʼakhanakapjja uta anqaruw apsuni, ukatjja khitinakatï utan cuartonakapankkani ukanakarojja akham saniwa: ‘¿Jumamp chikajj yaqhajj utjiti?’ sasa. Jupajj sarakiniwa: ‘¡Janiw khitis utjkiti!’ sasa. Jupasti sarakiniwa: ‘¡Amukïskam! Kuna laykutejj janiw Jehová Diosan sutip arsuñ tiempökiti’ sasa”.
11 Jehová Diosaw mandato churirejja,+
jupaw jachʼa utjja tʼunar tukuyañkam allthapini,
juparakiw jiskʼa utjja laqayar tukuyañkam tinkuyani.+
12 ¿Caballonakajj jachʼa qarqanaknam* tʼijupjjaspati?
¿Maynejj toronakampi uka qarqan qhollispati?
Jumanakajja justiciarojj venenoni mä aliruw tukuyapjjtajja,
13 Jan kunatak servirïki ukampejja jumanakajj kusisitäpjjtawa,
akham sapjjaraktawa: “¿Janit pachpa chʼamasampejj wali chʼamanir tuktanjja?”+ sasa.
14 Israelankir jaqenaka, ukatwa nayajj jumanak contra mä markar khitanëjja,+ siw ejercitonakan Jehová Diosapajja,*
Lebó-Hamat+ qorpat* Arabá cheqankir jawirkamaw jumanakar tʼaqesiyapjjätam’”.
7 Taqe Kunjjar Munañani Jehová Dios Tatitojj akwa mä visionan uñachtʼayitäna. Kunapachatï qhepa satajj* jiltañ qalltjjäna ukhajja, walja langostanakwa* Diosajj apayanïna. Uka qhepa satajja reyin pastopajj yawiratäjjäna uka qhepat satatänwa. 2 Kunapachatï uka walja langostanakajj markan chʼojjña alinakap manqʼantañ tukuyjjapjjäna ukhajja, nayajj akham sayätwa: “¡Taqe Kunjjar Munañani Jehová Dios Tata, mirä amp suma, markamar perdonakimaya!+ ¿Kunjamarak Jacobun markapajj jakaskakinisti? ¡Uka markajj janiw chʼamanïkiti!”+ sasa.
3 Ukatwa Jehová Diosajj kuntï amtkäna ukarjam jan lurjjänti.+ “Janiw ukajj paskaniti” sasaw Jehová Diosajj sarakïna.
4 Taqe Kunjjar Munañani Jehová Dios Tatitojj akwa mä visionan uñachtʼayitäna. Taqe Kunjjar Munañani Jehová Dios Tatitojj oraqejj ninampi castigatäñapatakiw mä orden churäna, uka ninajj lamar qota wañtʼayañkamaw nakhäna, markan mä partep qʼal nakhantarakïna. 5 Ukatjja nayajj akham sarakiyätwa: “Taqe Kunjjar Munañani Jehová Dios Tata, mirä amp suma, janikiy uk luramti,+ ¿kunjamarak Jacobun markapajj jakaskakinisti? ¡Uka markajj janiw chʼamanïkiti!”+ sasa.
6 Ukatwa Jehová Diosajj kuntï amtkäna ukarjam jan lurjjänti.+ “Ukajj janirakiw paskaniti” sasaw Taqe Kunjjar Munañani Jehová Dios Tatitojj säna.
7 Ukatjja Diosajj akwa mä visionan uñachtʼayitäna. Jehová Diosajja plomadampi lurat mä muralla patjjan saytʼataskänwa, jupajj mä plomada aptʼatarakïnwa. 8 Ukatjja Jehová Diosajj akham sitänwa: “¿Amós, kuns uñjta?” sasa. Ukatjja nayajj sarakiyätwa: “Mä plomada uñjta” sasa. Jehová Diosajj sarakitänwa: “Israel markaj taypirojja mä plomada nayajj uchaskta. Janiw may kutimpis jupanakarojj perdonjjäti.+ 9 Isaacan alto cheqankir sagrado lugaranakapajj+ chʼusa jaytataw uñjasini, Israelan santuarionakapajj qʼala tukjataw uñjasirakini,+ Jeroboán chachan utapankirinak contraw mä espadampi jutäjja”+ sasa.
10 Betelan+ Amasías sacerdotepajja, Israelankir Jeroboán+ reyirojj akham sasaw mä yatiyäwi apayäna: “Amós chachajja juma contraw Israel marka taypin jan walinak lurañ amtaski.+ Aka markankir jaqenakajja janiw Amós chachan taqe arunakap aguantapkaspati.+ 11 Kuna laykutejj Amós chachajj akham siwa: ‘Jeroboán reyejj espadampi jiwayataw uñjasini, Israelankir jaqenakajj cheqpachapuniw markapat yaqha markar apat uñjasipjjarakini’+ sasa”.
12 Ukatjja Amasías sacerdotejj Amós chacharojj akham sänwa: “Visionanak uñjir jaqe, akat saram, Judá oraqer escapjjam, ukan tʼantʼamatak ganasinim,* ukanwa profecianak arsusma.+ 13 Ukampis janipun mayampis Betelan profecianak arsumti,+ kuna laykutejj mä reyin santuariopawa,+ mä reinon* utaparakiwa” sasa.
14 Ukatjja Amós chachajj akham sasaw Amasías sacerdoter säna. “Janiw nayajj profetäkayätti ni profetan wawapäkayätsa. Nayajj awatiriyätwa,+ sicómoro sat higos qoqanak* uñjirïyätwa.* 15 Ukampis uywanak uñjaskayäta ukhaw nayar Jehová Diosajj jawsitäna, akham sasaw Jehová Diosajj sarakitäna: ‘Saram, Israel markajar profecianak yatiyanim’+ sasa. 16 Jichhajj Jehová Diosan aka arunakap istʼam: ‘Jumajj akham sistawa: “Israel marka contrajj profecianak jan arsumti,+ Isaacan utapankirinak contrajj jan yatiyamti”+ sasa. 17 Jehová Diosajj akham siwa: “Esposamajj markan mä prostituta warmïniwa, yoqanakamas phuchanakamas espadampi jiwayatäpjjaniwa. Oraqemajj midtʼañatak mä pitampi jalanoqatäniwa, yaqha markanwa jumajj jiwarakïta, Israel markajja cheqpachapuniw markapat yaqha markar apat uñjasini”+ sasa’”.
8 Taqe Kunjjar Munañani Jehová Dios Tatitojj akwa mä visionan uñachtʼayitäna. Nayajja poqorat frutanakani* mä canastwa uñjayäta. 2 Ukatjja jupajj akham sänwa: “¿Amós, kunsa uñjta?” sasa. Nayasti sarakiyätwa: “Poqorat frutanakani mä canastwa uñjta” sasa. Jehová Diosajj akham sarakitänwa: “Israel markajajj castigatäkani uka urojj purinjjewa. Janiw may kutimpis jupanakar perdonjjäti.+ 3 ‘Uka urunjja templon cancionanakapajj llakisiñaruw tukuni’+ siw Taqe Kunjjar Munañani Jehová Dios Tatitojja. ‘Walja jiwat cuerponakaw taqe cheqan liwtat utjarakini.+ ¡Amukïpjjam!’.
4 Ak istʼapjjam, khitinakatï pobrenakar takichasipkta,
khitinakatï markankir llampʼu chuymaninakar* jan waltʼäwir apapkta,+
5 khitinakatï akham sapkta: ‘¿Kunapacharak machaq phajjsin* fiestapajj tukuyjjanisti,+ ukhamat granonak aljañasatakisti?
¿Kunapacharak sabadojj+ tukuyjjanisti, ukhamat granonak aljañasatakisti?
Ukhamatwa efá* medidjja jiskʼaptaysna,
siclo* sat pesjja jachʼaptaysna,
balanzanak mayjtʼayasin engañjaraksna.+
6 Ukhamatwa pisin jakasir jaqerojj qollqempi alassna,
pobre jaqerus mä paris wiskhumpi* alassna,+
jan servir granonaksa aljaraksna’ sasa.
7 Khitirutejj Jacobojj jachʼañchki, mä arunjja naya Jehová Diosajja, akham sasaw pachpa sutij-jjar mä juramento lurta:+
‘Taqe kuntï jupanakajj lurapki ukanakjja janipuniw armkäti.+
¿Janit taqpach oraqejj Nilo jawiran jilarir umanakapjamäkani?
¿Janit Egipto markankir Nilo jawirjamajj jiljjattkani, saraqkarakini?’+ sasa.
9 Taqe Kunjjar Munañani Jehová Dios Tatitojj akham siwa:
‘Uka urunjja chika urükani ukhaw inti jalantayäjja,
mä qhana urunjja oraqjja chʼamaktʼayäwa.+
10 Fiestanakamjja llakisiñaruw tukuyäjja,+
taqpach cancionanakamjja llakkañ cancionanakaruw tukuyarakëjja.
Cinturanakamarojj llakisiñ isimpiw* wakʼantayapjjäma, pʼeqenakamjja afeitayapjjarakïmawa.
Kunjamtï mä sapa wawan jiwatapat llakisiñajj utjkejja, ukham llakisiñwa apayanëjja,
tukuyarojja uka urojj tʼaqesiñ urüniwa’ sasa.
11 Taqe Kunjjar Munañani Jehová Dios Tatitojj akham siwa: ‘Urunakajj jakʼachasisinkiwa,
manqʼat awtjayasiñ tiempo apayankä uka urunakajj jakʼachasisinkiwa,
uka urunakanjja janiw tʼantʼat awtjayasiñasa ni umat pharjayasiñas* utjkaniti,
jan ukasti Jehová Diosan arunakap istʼañatwa jaqenakajj awtjayasipjjani, pharjayasipjjarakini.+
12 Mä lamar qotat yaqha lamar qotkamaw jupanakajj liwinaqtapjjani,
alay toqetjja* inti jalsu toqekamaw liwinaqtapjjani.
Jehová Diosan arunakap thaqasinjja mä cheqat yaqha cheqakamaw sarapjjani, ukampis janiw jikjjatapkaniti.
13 Uka urunjja suma uñnaqtʼani virgen tawaqonakajj desmayasipjjaniwa,
waynanakas desmayasipjjarakiniwa, pharjayasiñ* utjatap layku.
14 Khitinakatï Samaria+ markan juchapat mä juramento lurapki,
“¡Dan,+ kunjamtï cheqpachapuni diosamajj jakaskejja!”,
“¡kunjamtï cheqpachapuni Beer-Seba+ cheqar apir thakejj jakaskejja!” sasin sapki ukanakajja,
tinkupjjaniwa, janirakiw wasitat sartasjjapjjaniti’+ sasa”.
9 Jehová Diosarojj altar patjjanwa nayajj uñjta.+ Jupajj akham sänwa: “Columnanakarojj alay toqet* leqʼetatam, ukhamat umbralanakajj khatatiñapataki. Pʼeqenakap* khuchoqam, nayaw markat jiltʼapkani ukanakarojj espadampi jiwarayäjja. Tʼijtapkani ukanakatjja janiw khitis escapkaniti, escapañ munapkani ukanakatjja janiw khitis escapkaniti.+
2 Jupanakatï Sepultura* manqhakam allsupjjanejja,*
ukatpachwa amparajajj jupanakar apsunini,
jupanakatï alajjpachanakar makatapjjanejja,
ukatpachwa nayajj saraqayanëjja.
3 Jupanakatï Carmelo qollu patjjan imantasipjjanejja,
ukanwa jupanakarojj thaqtäjja, ukatpachwa irpanirakëjja.+
Jupanakatï lamar qota manqhan imantasipjjanejja,
ukanwa asirurojj* jupanakar achjañapatak ordenäjja.
4 Jupanakatï enemigonakapan oraqepar preso apatäpjjanejja,
ukanwa nayajj espadar mä orden churäjja, uka espadaw jupanakar jiwarayani,+
jupanakarojj nayajj castigäwa, janiw mä bendición churkäti.+
5 Kuna laykutejj Taqe Kunjjar Munañani Tatituwa, mä arunjja ejercitonakan Jehová Diosapaw markarojj castigui,
ukatwa uka markajj wal khatati,+ taqe markachirinakapas llakitäpjjaniwa.+
Taqpach markajj Nilo jawirjamaw jiljjattani,
Egiptonkir Nilo jawirjamaw saraqarakini.+
6 ‘Khititï escalerap alajjpachanakan lurki,
khititï alajjpachan estructurap oraqjjar saytʼayki,
khititï lamar qotan umanakap
oraqjjar warjjataniñatak tantachthapki ukajja...,+
Jehová sutiniwa’.+
7 ‘Israel marka, ¿janit jumanakajj nayatakejj Etiopiankir wawanakjamäpkta?’* siw Jehová Diosajja.
‘¿Janit nayajj Israelarojj Egipto oraqet irpsunktjja?+
¿Janit nayajj filisteonakarojj Creta+ islat irpsunktjja? ¿Janit Siria markarojj Quir lugarat irpsunkaraktjja?’.+
8 ‘Taqe Kunjjar Munañani Jehová Dios Tatitun nayranakapajja, jucharar reinoruw* uñti,
jupaw uka reinorojj oraqet chhaqtayani.+
Ukampis Jacobun utapankirinakarojj janiw taqpachanirojj chhaqtaykäti’+ siw Jehová Diosajja.
9 ‘Kuna laykutejj nayaw mä orden churäjja,
taqe markanak taypitwa Israelarojj sussöjja,+
kunjamtï mä susuñampi sussuskejja,
janirak mä jiskʼa qalas oraqer jalaqtkejja, ukhamwa Israelarojj sussöjja.
10 Markajankir taqe jucharar jaqenakajj espadampi jiwayatäpjjaniwa,
khitinakatï “jan waltʼäwejj janiw jiwasar jakʼachasinkaniti, janirakiw jikjjatkistaniti” sasin sapki ukanakajj jiwayatäpjjaniwa’.
11 ‘Uka urunjja, Davidan+ tinkut carpapjja* saytʼayäwa.
Kunanakatï kʼakʼatatatäki ukanakjja* askichäwa,
laqayanakapsa saytʼayäwa.
Nayra urunakanjamwa wasitat saytʼayäjja,+
12 ukhamat kunanakatï Edom markat jiltʼki ukanak katuntapjjañapataki,+
ukhamarak sutijat jawsatäpkäna taqe uka markanakatsa katuntapjjañapataki’ siw Jehová Diosajja, jupaw uk lurani.
13 Jehová Diosajj akham siwa: ‘Urunakajj jakʼachasisinkiwa,
yapuchirejj cosecha apthapirir jikjjatkani,
uvas takirejj satirir jikjjatkani uka urunakajj jakʼachasisinkiwa.+
14 Israel markajankir preso katuntatanakarojja, wasitampiw nayajj irpanëjja,+
jupanakaw apanukut markanakjja wasitampi saytʼayapjjani, ukanwa jakapjjarakini.+
Uvas yapunakwa yapuchapjjani, uka yapunakan vinopwa umapjjarakini,+
huertonakwa lurasipjjani, uka huertonakan achunakapwa manqʼapjjarakini’+ sasa.
15 ‘Oraqepanwa jupanakarojj ayruntäjja,*
janipuniw jupanakajj jikʼinukutäpkaniti,
jupanakar nayajj churkta uka oraqetjja janipuniw jikʼinukutäpkaniti’+ siw Jehová Diosamajja”.
Uka sutejja, “mä qʼepi”, jan ukajj “mä qʼepi apaña” sañ muni.
Jan ukajja, “kutkatasitanakapata”.
Hebreo arunjja, “markan cetrop katjjasirirus”.
Hebreo arunjja, “markan cetrop katjjasirirus”.
Jan ukajja, “kutkatasitanakapata”.
Hebreo arunjja, “qʼatawir”.
Hebreo arunjja, “juezarojj”.
Jan ukajja, “yatichäwipjja”.
Variante: “jiskhu”.
“Llampʼu chuymanïña” siski uk glosarion liytʼäta.
Jan ukajja, “prendat”.
Jan ukajja, “utapan”.
Jan ukajja, “arbolanakjam”.
Jan ukajja, “achunakapsa saphinakapsa nayajj tukjkayäta uka qoqar uñtasitäpjjänwa”.
Jan ukajja, “bosquen”.
Ukajja, “Mä trampan jan kuna likʼis uskutächi” sasaw jaqokipasirakispa.
Jan ukajja, “Jacobun utapankirinak contra yatiyapjjarakim”.
Jan ukajja, “kutkatasitanakapat”.
Ukajja, “walja utanakasa” sasaw jaqokipasirakispa.
Jan ukajja, “patronanakamar”.
Jan ukajja, “juchanak lurapjjam”.
Variante: “wañjatäsipkakïnwa”.
“Langosta” siski uk glosarion liytʼäta.
Jan ukajja, “arbolanakamsa”.
Hebreo arunjja, “epidemia”.
Hebreo arunjja, “ejercitonakan Diosapäki uka Jehová Dios”.
Hebreo arunjja, “Betelar jan thaqapjjamti”.
Ukajja, “Betelasti jan waliruw tukuni” sasaw jaqokipasirakispa.
Jan ukajja, “kʼallkʼuruw”.
Inas Tauro sat constelacionankir Pléyades sat warawaranakat parlaskchi.
Inas Orión sat constelacionat parlaskchi.
Jan ukajja, “impuesto”.
Jan ukajja, “kutkatasitanakamajj”.
Jan ukajja, “amukïñatak qollqe churatajja”.
Hebreo arunjja, “ejercitonakan Diosapäki uka Jehová Diosajj”.
Hebreo arunjja, “ejercitonakan Diosapäki uka Jehová Diosajj”.
Hebreo arunjja, “Ejercitonakan Diosapäki uka Jehová Diosajja”.
Jan ukajja, “katariw”.
Uka pä diosanakat parlkasinjja inas Saturno sat planetat parlaskchi, uka planetarojj mä diosarjamaw adorapjjerïna (yupaychapjjerïna).
Amuyatajja, Judá reinompita (gobiernompita) Israel reinompitwa parlaski.
Jan ukajja, “Cuerdan instrumenton”.
Jan ukajja, “hondo”.
Hebreo arunjja, “janiw usuntapkiti”.
Hebreo arunjja, “ejercitonakan Diosapäki uka Jehová Diosajja”.
Hebreo arunjja, “Tatapan jilapaw”.
Variante: “jaqhenaknam”.
Jan ukajja, “kʼallkʼuruw”.
Hebreo arunjja, “ejercitonakan Diosapäki uka Jehová Diosajja”.
Jan ukajja, “Hamat qorpar mantañatjja”.
Ukajja, enero, febrero phajjsinakan sataski ukatwa parlaski.
“Langosta” siski uk glosarion liytʼäta.
Hebreo arunjja, “ukan tʼantʼa manqʼasim”.
Jan ukajja, “gobiernon”.
Jan ukajja, “arbolanak”.
Jan ukajja, “sicómoro sat higosanak juntʼirïyätwa”.
Hebreo arunjja, “juntʼupachan achuri frutanakani”.
“Llampʼu chuymanïña” siski uk glosarion liytʼäta.
Jan ukajja, “wawa phajjsin”.
Apéndice B14 uñjjattʼäta.
Apéndice B14 uñjjattʼäta.
Variante: “jiskhumpi”.
Jan ukajja, “oraqejj”.
“Llakisiñ isi” siski uk glosarion liytʼäta.
Variante: “wañjayasiñas”.
Jan ukajja, “norte toqetjja”.
Variante: “wañjayasiñ”.
Hebreo arunjja, “pʼeqepat”.
Ukajja, “Columnanakan alay toqep” sasaw jaqokipasirakispa.
Jan ukajja, “Seol”. “Seol” siski uk glosarion liytʼäta.
Variante: “jatʼsupjjanejja”.
Jan ukajja, “katarirojj”.
Jan ukajja, “cusitanakan wawanakapjamäpkta”.
Jan ukajja, “gobiernoruw”.
Jan ukajja, “ramanakampi lurat carpapjja”.
Jan ukajja, “jupanakan kʼakʼatatanakapjja”.
Hebreo arunjja, “taqpach jiskʼa qollunakaw umatatapjjani”.
Variante: “mallkintäjja”.