38 yatichäwi

¿Kunjamakis jutïrin jikxatasïxa?

“KUNATÏ jutïrin utjkani ukaw axsarayitu, markpach chhaqtayir bombanakampiw chʼaxwapxani” sasaw Alemania markankir mä waynax wali uñtʼat politicor satayna.

Jumax inas ukham chʼaxwäwinakan jiwxchï sas llakisiraksta. Yaqha waynax akham sarakiwa: “Niyakixay akapachax tʼunjatächinixa, ukhamasti, ¿kunatakiraki suma notanak apsusiñataki chʼamachasiskästi” sasa. Mä kutixa walja yatiqir wawanakaruw kunas wal llakisiytamxa sasa jisktʼapxatayna, yuqall wawanakax ukham jachʼa chʼaxwäwinakaw wal llakisiyitu sasaw sapxatayna. Ukampis imill wawanakax awk taykach jiwkani sasarakiw wal llakisipxatayna, ukxarusti uka jachʼa chʼaxwäwinakach utjkani sasaw llakisipxarakitayna.

Chiqansa, ukham bombanakampik jiwthapiyasiñach utjkani sasaw waljanix axsarapxi. Ukatxa, “jaqiw Uraqit phuqarxani, kunatï jakañatakix munaski ukanakas tukusiskarakiwa, umasa samanasa qʼañuchatäxarakiwa”, taqi ukanak uñjasaw B. F. Skinner sat wali uñtʼat sicologox akham satayna: “Jaqinakax jiwarxasmachakiñäniwa” sasa. Ukatxa, “Wali llakisirïtwa, jiwaskamax janjakipuniw jan walinakxa askichksnati” sasaw tukuyäna.

Niyakixay yatxattʼat jaqinakas jutïrit llakisipxchixa, wayn tawaqunakax ukhamarakiw ukanak amuyasinxa akham sapxi: “Manqʼasiñäni, umtʼasiñäni, qhärurux jiwxchiñänixaya” sasa (1 Corintios 15:32). Chiqansa, suman jakasiñasatakix janiw kuna politicosa ni ciencia tuqit yatxattʼat jaqisa jan walinakxa askichirjamäpkiti. Ukatwa Jeremías 10:23 jiskʼa tʼaqanxa akham sas qhanañchi: “Jaqix janiw alaskiti pachpa jakañapxa, janirakiw tukuyäwipsa munañapar apnaqkaspati” sasa.

Ukhamasti ‘jaqinakan jakäwipax janiw alatäkiti’, mä arunxa janiw khitis jakañapxa munañaparjam aka Uraqinxa sum sarnaqkaspati, ukatwa jaqinakax janipun sum sarnaqapkiti. Ukhamax inamayaw kun lurañatakis chʼamachasipxi. Ukatwa Jeremías profetax Jehová Diosar akham mayisïna: “Chiqa kankañamarjama askichapxita” sasa (Jeremías 10:24). Ukhamasti Jehová Dios Awkisaw kunatix jutïrin utjkani ukxa sum yati. Ukampis ¿kunjam urunakas akxar jutpachäni?

Aka Uraqin sum jakasiñamwa Diosax muni

Nayrïr chacha warmir lurtʼasax akham sasaw Diosax jupanakar satayna: “Jichhax wali mirantapxam, aka uraqirusti phuqhantapxarakim, apnaqapxarakim; taqi chawllanakarusa, jamachʼinakarusa apnaqapxam, ukhamaraki uraqinjam qatatnaqtir animalanakarusa” sasa (Génesis 1:28). Ukhamasti, jaqinakax paraisuptat wali suma Uraqinwa jakasipxañapäna, ukwa Diosax munäna.

Ukampis uka chacha warmixa janiw Diosampi apnaqayasiñ munapkänti. Kunjamtï Salomonax siskänxa: “Diosax jaqirux aski luräna, ukampis jaqiw jakañapanxa jan waltʼañanaka thaqasiwayi” (Eclesiastés 7:29). Ukhamaw jaqin amtanakapax aynachtʼawayi, ukatwa jiwasax janis suytʼäwinïksna ukham kunayman jan walinakan uñjastanxa.

Ukhamaxa, ¿jan jaqini, chʼusaki ukham tukusiñapatakit Diosax aka Uraq jaytjpacha? Janiwa. Jan ukasti, ‘khititix aka uraqi lurki saytʼaykaraki ukaxa, janiw uchkiti chʼusäñapataki, jan ukasti jaqinïñapatakiw luri’. ¡Ukhamasti kuna amtampitï lurki ukxa phuqapuniniwa! (Isaías 45:18; 55:10, 11.)

Ukampis ¿kunapachasa ukat kunjamsa phuqani? Uk yatxatañatakix Lucas 21 jalja liytʼañamawa. Ukanxa kuna jan walinakatï uraqpachan utji ukanakat parli: jachʼa chʼaxwäwinakata, uraq khatatinakata, machʼanakata, usunakata, ukat jan wali jaqinakat parli. Ukampis ¿kunsa uka jan walinakax uñachtʼayistu? Jesusax akham sänwa: “Kunapachatï akanakax pasañ qalltani ukkhaxa, chʼamachasipxam, ukhamarak suyapxam jankʼakirakiw qhispiyatäxapxäta. [...] Yatipxam Diosan reinopax jakʼankatapa” sasa (Lucas 21:10, 11, 28, 31).

Chiqansa uka Reinow wal yanaptʼistu. Mä arunxa Diosan uttʼayat mä apnaqäwiwa, uka tuqiw Diosax aka Uraqinxa jan walinak askichani. Janirakiw jaqinakampix aka Uraqxa apnaqayxaniti (Daniel 2:44). “Aka uraqi tʼunjirinaka[xa]” Diosan tʼunjataw uñjasipxani, ukat juparakiw jan wali apnaqirinakatxa aka Uraqsa aski jaqinaksa qhispiyani (Apocalipsis 11:18; Eclesiastés 1:4).

Ukhamatwa Diosan Apnaqäwipax aka Uraqxa jukʼat jukʼata mä paraisor tukuyxani (Lucas 23:43). Ukhamasti taqi kunas sumäxaniwa, kunjamatï qalltan wali sumänxa ukhama. Ukat janirakiw axsarkañ animalanakarus axsarxañäniti (Isaías 11:6-9). Ukat nuwasiñataki jan ukax jaqi masir jiwayañataki utjki uka armanakax janiw utjxaniti (Salmo 46:8, 9). Ukat machʼanakasa, usunakasa, jiwañasa janirakiw utjxarakiniti, jan ukasti taqiniw utanakapan sum jakasipxani. Ukhamasti aka Uraqi katuqapkani ukanakaxa, “jilarkir sumankañampiw kusisipxarakini” (Salmo 37:10, 11; 72:16; Isaías 65:21, 22; Apocalipsis 21:3, 4).

Kunsa Diosax amti uk yatiqañasawa

Mä uruxa mä suma uraqinwa wiñayataki wali sum jakasisma. Uka suytʼäwix wali sumapuniwa, ukampis inas kunjamtï jaqinakax sapki, alaxpacharuw aski jaqinakax jiwxasin sarxapxi siski uka yatichäwinak armañax wali chʼamächispa, ukat kuntï Bibliax yatichki ukanakat payachasiñas utjakirakispawa. Jehová Diosar yupaychir wayn tawaqunakas awisax payachasipxaspawa. Michelle sat mä tawaqut amuytʼañäni, juparux jiskʼatpachwa Jehová Diosar yupaychir awk taykapax Bibliat wali sum yatichapxatayna. Jupatakix Biblian yatichäwinakat iyawsañax janiw kuna chʼamäkänsa. Ukampis mä uruw amuytʼasitayna, kunatsa Bibliar iyawsi ukxa janiw yatkänti. Ukat akham sänwa: “Awk taykajaw ukham lurapxi nayax ukatwa ukham lurarakitätxa” sasa.

Ukampis Diosan Arupax akham siwa: “Janiw Diosarux jan iyawsañampix kunapachas kusisiyksnati” sasa (Hebreos 11:6). Inas awk taykax Diosar iyawsapxchispa, ukampis jumatakix janiw iyawsañjamäkaspati. Ukhamax jutïrin sum jakasiñ munasax uka tuqit wal amuytʼasiñamawa, mä arunxa ‘“Katuqäwa” sas taqi chuymampi suytʼañamawa’ (Hebreos 11:1). Kunjamtï Bibliax siskixa, ‘yantʼasin kunatix askïki ukanak katxaruñamawa’ (1 Tesalonicenses 5:21).

Juma pachpaw Biblia uñtʼañama

Bibliax chiqapuniti Diosan ‘amuytʼayatäpacha’, uk yatxatañaw nayraqat wakisispa (2 Timoteo 3:16). ¿Kunjamatsa uk yatxatasma? Amuytʼañäni, Taqi Chʼamani Diosakiw ‘taqi kunan tukusiñapsa, qalltatpach jan pantjasisa yatispaxa’ (Isaías 43:9; 46:10). Biblianxa walja kutiw uk qhanañchi. Uk amuytʼañatakix Lucas 19:41-44 ukat 21:20, 21 jiskʼa tʼaqanakan qillqatäki uka profecianak liytʼasma, ukanxa Jerusalén markax kunjam tukjatäñapänsa uka tuqit parli. Jan ukax Babilonia markan tukusiñapat parlir profecianaksa uñxattʼarakismawa, ukaxa Isaías 44:27, 28 ukat 45:1-4 jiskʼa tʼaqanakankarakiwa. ¡Kunjamatix uka profecianakax siskäna ukhamapuniw phuqasïna! Ukwa nayra sarnaqäwinakax uñachtʼayapxi. Janine sat 14 marani mä tawaqux akham siwa: “Biblian qillqatäki uka profecianakat mä qhawqha uñxatta, ukanak uñxatasax walpun muspharta” sasa.

Maysa tuqitxa, Bibliax janiw nayra tiemponakatxa jilamp jilampi parlkiti, chiqap parli, janirakiw kunsa imtʼkiti, ukat janirakiw may maya parlkiti, ukanak yatiñarakiw Diosan Arupjam iyawsañxa yanaptʼistaspa.a Ukampis ¿chiqaparjamat Jehová Diosan Qhanañchirinakapax Biblia yatiqapxpacha, kunjamsa uk yatxatasma? Nayra Berea markan jakasir jaqinakaxa, janiw Pablon arunakap istʼasakix Bibliarux mäki Diosan Arupjam katuqasipkänti. Jan ukasti ‘sapürurakiw Qillqatanakxa yatxatapxäna: Uka arunakax ¿chiqapunïpachati janicha?’ sasa (Hechos 17:11).

Ukatxa wali sumwa Biblian yatichäwinakapxa yatxatarakisma. ¿Kunsa Bibliax chiqpachapuni yatichi? (Jehová Diosan Qhanañchirinakapan luratawa) siski uka libroxa wali qhanwa uka tuqit amuytʼayistu. Ukat awk taykamax Jehová Diosar yupaychapxchi ukhaxa wali sum jupanakax yanaptʼapxiristamxa, kuna payachasiñ utjipansa jupanakar jisktʼasiñaw wakisispa. Janet sat mä tawaqux akham siwa: “Kun yatiñ munasasa jan kun imtʼasaw awk taykamar sum qhanañchasin jisktʼasiñama. Ukat jan chiqaw sañjamäkani ukhaxa wal jisktʼasiñamawa” sasa (Proverbios 15:22). Chiqansa tiempompiw sum amuyasxäta, Jehová Diosan Qhanañchirinakapax wali sumpunwa Bibliat yatipxi, Diosaw jupanakar ukham bendición churi!

Primitivo sat mä waynax akham siwa: “Kunatï aka Uraqin pasaski ukanak uñjasax wal llakista, ukampis kunjamtï Apocalipsis 21:4 jiskʼa tʼaqan siski ukham qillqatanak Biblian thaqtta, ukhamatwa mä suytʼäwi utjatapa amuytʼasta” sasa. Jïsa, Diosan arsutanakapar taqi chuym iyawsañaxa wal yanaptʼistu, kunas jutïrin utjani ukxa sum yattanxa. Ukhamasti, jutïrinxa wali suma ukat wali kusisit jakasiñwa suyasma, ukat janiw wali llakitax sarnaqañamäkiti. Janirakiw jan amtani ukhamakix sarnaqañamäkiti, jan ukasti ‘qhipürun utjkani uka suma suytʼañanïñataki’ chʼamachasiñamawa, ukhamata “chiqpach jakañäki” uk jikxatañamataki (1 Timoteo 6:19, MT).

Ukampis uka “chiqpach jakañäki” uk jikxatañatakix janiw Bibliat yatiqañasakïkiti.

[Qhanañchäwinaka]

Amuytʼañataki

◻ ¿Kunsa wayn tawaqunakax axsarapxi?

◻ ¿Qalltanxa kunsa Diosax aka Uraqitaki munäna? ¿Kunatsa Diosax amtap phuqapuniniw sisna?

◻ ¿Diosan Apnaqäwipax kunjamsa aka Uraqitaki Diosan munañap phuqayani?

◻ ¿Bibliax Diosan Arupätapxa kunatsa juma pachpa yatxatañama ukat kunjamsa uk lurasma?

◻ ¿Bibliax Diosan amuytʼayatwa uka tuqitxa kunjamsa juma pachpa yatxatasma?

[306 janan qhanañchäwipa]

“Wali llakisirïtwa, jiwaskamax janjakipuniw jan walinakxa askichksnati.”—B. F. Skinner, sicólogo

[307 janan fotopa]

Aka Uraqi luririxa janiw jan wali jaqinakampi Uraqisxa tʼunjaykaniti

[309 janan fotopa]

¿Bibliax Diosan Arupaw sistati?