Bibliankir libron jakhupa 52: 1 Tesalonicenses

Qillqiri: Pablo

Kawkins qillqasïna: Corinto

Kuna marans tukuyasïna: 50 jakʼana

PAYÏR saräwipanwa apóstol Pabloxa, Macedonia tuqir sarasax Tesalónica markaruw purïna, ukat niya 50 maranxa, mä cristian tamwa uttʼayäna. Ukat kunapachatï apóstol Pablox Silvanompi (Hechos libronxa Silas satawa) ukat Timoteompi Corinto markan jikxatasipkäna ukhawa, Tesalónica markankir jilat kullakanakapar iyawsäwi tuqin chuymachtʼañataki, chʼamañchtʼañataki qillqañ amtäna. 50 mara tukuyaw qillqpachänxa. Amuyatatxa, apóstol Pablon taqi qillqatanakapatxa aka qillqatawa Diosan amuytʼayat qillqatanakarux nayraqat uchasïna. Ukat Griego Arut Qullan Qillqatanakanxa, Mateo librxaruxa, aka cartarakiw qillqasïna.

² Aka librox Diosan amuytʼayatawa ukat chiqarakiw sañatakix walja qhanañchäwinakaw utji, janiw payachasiñjamäkiti. Pablo kikpaw nayaw qillqta sas säna, ukatxa aka librox Diosan amuytʼayat mayni libronakjamaw parlaraki (1 Tes. 1:1; 2:18). Diosan amuytʼayat libronakat parlir nayra walja qillqatanakanwa aka cartan sutipax qillqata, sañäni, Fragmento Muratoriano sat qillqatansa qillqatawa. Biblia tuqit nayra qillqirinakaxa Tesalonicar nayrïr qillqatatxa aytapxapunirïnwa, sañäni, Ireneo chachax (100 maranakanwa jakäna) aka cartan sutipwa aytäna. Tesalonicar nayrïr qillqataxa 200 maran Papiro Chester Beatty 2 (P⁴⁶) sat qillqatanwa jikxatasi, ukat Bélgica tuqinkir Gante markan jikxataski uka papiro (P³⁰) (200 maranakan qillqata) qillqatanxa, Tesalonicar nayrïr qillqatampi ukat payïr qillqatampiw jikxatasi.a

³ Tesalónica markankir jilat kullakanakarux qhawqsa apóstol Pablox munasïna uk amuyañatakixa, janïr aka qillqatax apayaskän ukhax kunjamsa uka jilat kullakanakax jakasipxäna uk yatiñaw yanaptʼistani. Qalltatpachwa uka tamax uñisita tʼaqhisita uñjasïna. Hechos 17 jaljanwa, Tesalónica markar Pablompi Silasampi puripxatapat Lucasax yatiyistu, ukatxa “judionakan mä sinagogapaw utjäna” sistuwa. Qillqatanakampi amuytʼayasax apóstol Pablox kimsa sabadow uka markankir jaqinakarux yatichäna, walja tiempow uka markankpachänxa, kunattix irnaqäwipsa sum uttʼayasxänxa, chiqanxa, taman kunjams irnaqasini uksa sum uttʼayxänxa (Hech. 17:1; 1 Tes. 2:9; 1:6, 7).

⁴ Apóstol Pablon yatiyatapatxa Tesalónica markankir jaqinakax kamsapxänsa ukax Hechos 17:4-7 qillqatanakanwa jikxatasi. Ukham suma yatiyatapatxa, judionakax tantachtʼasisinwa markachirinakarux Pablo contra jan walinak luraña amtayäna. Jasón jilatan utaparuw chhuktʼapxäna, ukat marka apnaqirinakan nayraqataparuwa Jasón jilatampiru ukat mayni jilatanakampirux qatatipxäna, akham sasa: “¡Aka jaqinakax taqi chiqanwa jaqinakar pixtupxi. Jichhasti akarurakiw jutapxi. Ukanakarusti Jasonaw utapar katuqi. Jupanakasti Romankir jachʼa reyin leyinakap contraw saytʼapxi: ‘Yaqha reyiw utji, Jesús sata!’ sasa”. Jasonampi mayni jilatanakampix garantía jaytasinwa mistsunxapxäna. Jilat kullakanakar ukhamaraki Pablompir Silasampir jan kun kamachapxañapatakiwa Berea markar arumax khitxapxäna. Ukampis Tesalónica markankir tamax wali sum uttʼatäxänwa.

⁵ Ukatxa, Berea markakamaw uñisir judionakax Pablor arkapxäna, uka markatxa yatiyäwip chhaqtayañwa amtapxäna. Ukat Grecia tuqinkir Atenas sat markaruw sarxarakïna. Ukampisa, Tesalonicankir jilat kullakanakapax tʼaqhisiñan uñjaskasas kunjamakis sarnaqasipkpachäna uka tuqit wal yatiñ munäna. Pä kutiw wasitampi kuttʼañ yantʼäna, ukampis ‘Supayax sapa kutiw jarktʼäna’ (1 Tes. 2:17, 18). Uka machaq taman tʼaqhisitapat yatisawa wal llakisïna wal chuym ustʼayasïna, ukatwa apóstol Pablox Tesalonicar chuymachtʼir sarañapatakixa ukhamaraki iyawsäwi tuqit chʼamañchtʼañapatakixa Timoteor khitäna. Wali arknaqatas jikxatasipkchïnxa jilat kullakanakaxa janiw iyawsäwinakapat jithiqtapkänti ukwa Timoteox yatiyäna, Pablox uk yatisax wal kusisïna. Ukat taqi Macedonia tuqinkir jilat kullakanakasa ukhamaraki Acaya tuqinkir jilat kullakanakasa uk istʼasax ukarjam sarnaqañwa yatiqasipxäna (1:6-8; 3:1-7). Pablox Jehová Diosaruw ukham jupanakan aguantatanakapatxa yuspäräna, ukampis nayrar sartasipkakiñapatakix yanaptʼa iwxtʼa munapxäna, uk yatisawa Timoteompi Silvanompi chikäskasinxa, Tesalónica markankir jilat kullakanakarux nayrïr cartxa Corinto markat apayäna.

KUNATSA WALI ASKIXA

¹³ Aka cartanxa Pablox qhawqsa jilat kullakanakapar munasïna ukat jupanakat kunjamsa llakisïna ukanakwa qillqäna. Jupampi ukat jupamp chik sarnaqiri jilatanakax chuymatpach munasiñwa uñachtʼayapxäna, ukatxa janiw Diosan suma yatiyäwinakap yatiyasakix sarnaqapkänti, jan ukasti Tesalónica markankir jilat kullakanakap laykux jakäwinakapsa churapkaspa ukhamaw sarnaqapxäna. ¡Taqi irpir chuymaninakax ukhamwa tamanakapanxa munasiñ uñachtʼayapxañapa! Ukham munasipxani ukhaxa, taqiniw maynit maynikam munasipxarakini, kunjamtï Pablox siskäna ukhama: “Tatitusti jumanakar jiltaypan, jukʼampi maynit maynikam munasiñanakamax utjarakpan, kunjamtix nanakax jumanakar munasipxsma ukhama” sasa. Ukham Diosan markapan maynit maynikam munasiñaxa, taqinin jiltañasatakiw yanaptʼistu. Ukatxa, ‘chuymanakasanxa chʼamañchatäpxañasatakiw’ yanaptʼarakistu, ukhamat “qʼumachata jan kuna juchani Dios Awkisan nayraqatapana, kunapachatix Tatit Jesusax taqi jupankirinakapampi jutkani” ukapach jikxatasiñataki. Ukhamaraki jan wali qʼañu pachatwa cristianonakarux yaqhacharaki, ukhamat jan juchani qʼumaki Diosatakjam sarnaqapxañapataki (3:12, 13; 2:8; 4:1-8).

¹⁴ Ukatxa kunjamsa tamarux munasiñampi sum iwxtʼaña uka tuqitwa aka cartax yatichistu. Tesalónica markan utjasir jilat kullakanakaxa aqkir chuymampi ukhamaraki Diosat jan jithiqtasas luqtasipkchïnxa, mä jukʼa chiqañchtʼatäñwa munapxäna. Ukampis apóstol Pablox sapa kuti iwxtʼasawa jilat kullakanakan suma sarnaqapxatanakapat jachʼañchtʼas yuspäräna. Amuytʼañataki, qʼañu lurañanakan jan sarnaqapxañapatakixa, nayraqatxa, Dios nayraqatan sum sarnaqañataki chʼamachasipxatapatwa jachʼañchtʼäna, ukatxa sapa maynix qʼumakankañan sarnaqasa, jan honranakam aljasa sarnaqapxam sasaw säna, ukat “ukhamarjama lurasipkakim jukʼamp jukʼampi” sasaw sarakïna. Ukatxa, jilatanak pura munasiñ tuqit jachʼañchtʼasaxa, “munasiñanakamaxa jukʼampi utjpan” sasaw säna, ukat sapa mayni “luräwinakamat lupʼisipxam” ukat jan iyawsirïpkis ukanak nayraqatansa sum sarnaqapxam sasaw iwxtʼarakïna. “Aski lurañaru uskusipxam, jumanak taypinsa ukhamaraki taqinimpisa” sasaw wali amuytʼampi apóstol Pablox jukʼampi lurasipkakiñapatakix iwxtʼäna (4:1-7, 9-12; 5:15).

¹⁵ Apóstol Pablox pusi kutiw Jesusan apnaqirjam “jutañapata” arsüna. Chiqpachansa, Jesucriston machaq arkirinakapäsaxa Tesalónica markankir jilat kullakanakax uka tuqitxa walwa yatxatañ munapxäna. Apóstol Pablox uka markankkasaxa, Jesusaw Diosan Apnaqäwipan apnaqani sasax taqi chuymaw yatiypachänxa, ukatwa yaqhipanakax juparus ukhamaraki mayni arkirinakarusa akham sasa tumpantapxäna: “Jupanakasti Romankir jachʼa reyin leyinakap contraw saytʼapxi: ‘Yaqha reyiw utji, Jesús sata’ sasa” (Hech. 17:7; 1 Tes. 2:19; 3:13; 4:15; 5:23). Tesalónica markankir jilat kullakanakax Diosan Apnaqäwipar suytʼasaw sarnaqapxäna ukat Diosaruw atinisipxäna, ukat ‘Jesusaruw alaxpachat jutañap suyapxäna, kawkïrirutix Diosax jiwatanak taypit jaktaykäna ukaru’, ukhamat colerasiñ urut qhispiyatäñataki. Khitinakatix Diosan Apnaqäwip suyasipki ukanakaxa, ukhamarakiw munasiñan jiltañatakisa, chuymanakap chʼamañchañatakisa, jan juchañchatäñatakisa, Tesalonicar nayrïr carta qillqatap istʼapxañapaxa, ukhamat ‘Diosankirinakjama sarnaqapxañapataki, kawkïritix apnaqäwipataki, kʼajkirkankañapataki jawski ukatakjama’ (1 Tes. 1:8, 10; 3:12, 13; 2:12).

[Qhanañchäwi]