Watchtower INTERNETANKIR BIBLIOTECA
Watchtower
INTERNETANKIR BIBLIOTECA
Aymara
ʼ
  • kʼ
  • tʼ
  • pʼ
  • chʼ
  • qʼ
  • BIBLIA
  • QELLQATANAKA
  • TANTACHÄWINAKA
  • es18 págs. 26-36
  • Marzo

Janiw videojj utjkiti

Disculpapjjeta, janiw aka video uñjañjamäkiti

  • Marzo
  • Diosan Arupat sapür yatjjatañataki 2018
  • Jiskʼa pʼeqeñchäwinaka
  • Marzo 1, jueves
  • Marzo 2, viernes
  • Marzo 3, sábado
  • Marzo 4, domingo
  • Marzo 5, lunes
  • Marzo 6, martes
  • Marzo 7, miércoles
  • Marzo 8, jueves
  • Marzo 9, viernes
  • Marzo 10, sábado
  • Marzo 11, domingo
  • Marzo 12, lunes
  • Marzo 13, martes
  • Marzo 14, miércoles
  • Marzo 15, jueves
  • Marzo 16, viernes
  • Marzo 17, sábado
  • Marzo 18, domingo
  • Marzo 19, lunes
  • Marzo 20, martes
  • Marzo 21, miércoles
  • Marzo 22, jueves
  • Marzo 23, viernes
  • Marzo 24, sábado
  • Marzo 25, domingo
  • Marzo 26, lunes
  • Marzo 27, martes
  • Marzo 28, miércoles
  • Marzo 29, jueves
  • Marzo 30, viernes
  • Inti jalantjjarojja,
    JESUSAN JIWATAPAW AMTASINI
    Marzo 31, sábado
Diosan Arupat sapür yatjjatañataki 2018
es18 págs. 26-36

Marzo

Marzo 1, jueves

Jefté [chacharojj] utatjja alisnukjjapjjänwa (Jue. 11:2).

Jefté chachar wal uñisipjjatapatwa jilanakapajj kawkjantï jakaskäna uka cheqat alisnukupjjäna (Jue. 11:1-3). Ukham luratpachasa, kunapachatï markankir jilïrinakajj yanaptʼap thaqapkäna ukhajja, Jefté chachajj yanaptʼänwa (Jue. 11:4-11). Jefté chachatakejja, Diosan sutip arjjatañaw jukʼamp wakiskirïnjja. Diosar confiyatap uñachtʼayatapatjja, Jehová Diosajj juparusa, markaparus bendisïnwa (Heb. 11:32, 33). Jichhürunakanjja, inas mä jilatasa jan ukajj kullakas jan walinak lurasajj jiwasar chuyma ustʼaychistaspa. Ukhaman uñjasisajj ¿kunsa lurañäni? Jefté chachan sarnaqäwipat sum amuytʼstan ukhajja, jan walin uñjaskasas Jehová Diosar serviskakiñäniwa. Tantachäwinakarus saraskakiñäniwa, jilat kullakanakatsa janiw jitheqtkañäniti. Jefté chachajj jan walinakan uñjaskäna ukhajja, Jehová Diosan Arupaw ukanakar saykatañataki yanaptʼäna. Jiwasajj jan walin uñjasisajj jupatwa yateqassna (Rom. 12:20, 21; Col. 3:13). w16.04 1:7, 9, 10

Marzo 2, viernes

Janiw aynachtʼapkti (2 Cor. 4:1).

Janiw mä qhawqha tiempokejj aguantañasäkiti, jan ukasti tukuykamaw aguantañasa. Mä barcos lamar qotar jalarantkaspa ukham amuytʼañäni. Qhespiñatakejja, jaqenakajj qota thiyakamaw (jan ukajj qota lakakamaw) puripjjañapa. Khititï qota thiyar niya purkasin qarjtaspa ukajja, nayraqat qarjtirjamarakiw jiwaspa. Jiwasampejj niya ukhamarakiwa. Akapachat qhespiñatakejja tukuykam aguantañatakiw chʼamachasiñasa. Apóstol Pabljamarakiw sistanjja, jupajj sänwa: “Janiw nanakajj qarjasipkti” sasa (2 Cor. 4:16). Janipun pächasiñäniti, Jehová Diosaw tukuykam aguantañatakejj yanaptʼistani. Pablos ukhamarak amuyäna, ukatwa akham sas qellqäna: “Atipirinakat sipansa jukʼampïtanwa jiwasar munkistus ukan yanapapampi. Ukhamajj jichhajj yattwa, janiwa kunas Diosan munasiñapatjja apaqkistaspati, janiw jiwañasa, ni jakañasa, ni angelanakasa, ni alajjpach chʼamanakasa, ni jichhasa, ni jutkani ukasa, ni patankki ukasa, ni manqhankki ukasa, ni kuna yaqha yänakasa Diosan munañapatjja apaqkistaspati, uka munasiñsti Cristo Jesús Tatitus toqwa uñachtʼayistu” sasa (Rom. 8:37-39). w16.04 2:17, 18

Marzo 3, sábado

Jumanakat maynitejj yatiñanïñ munchejja, Diosar mayiskakpan, jupajj [...] mayisirirus jan colerasisakiw churani (Sant. 1:5).

Kunanakatï akapacharu mitisiykistaspa ukanakat amuyasiñatakiw Jehová Diosar yatiñanïñ mayisiñasa. Jumatï Jehová Diosar yupaychatamat carcelan jistʼantatästa, jan waltʼayatas uñjassta ukhajja, Jehová Diosaruw chʼamap mayisiñama. Iyawsäwim jan ajjsaras arjjatañatakisa, arknaqat uñjasisin aguantañatakisa Diosaruw mayisiñama (Hech. 4:27-31). Jehová Diosajj Biblia toqew chʼamañchtʼistaspa. Ukhamasti yantʼanakan uñjasiñäni ukhajja, kawkïr qellqatanakas akapachar jan mitisiñatak yanaptʼistaspa ukwa amuytʼañasa. Uka qellqatanak pʼeqer yatsuñatakis chʼamachasiñasawa. Bibliajj jan utjkistani ukhajja, uka qellqatanak amtañaw chʼamañchtʼistani. Ukatsti Jehová Diosan Reinopajj kuna bendicionanaktï apankani ukanak suytʼañatakis yanaptʼarakistaniwa. Uka suytʼäwiw arknaqat uñjasiñäni ukhajj aguantañatak yanaptʼistani (Rom. 8:25). Kunanak phoqasirsa Paraison uñjañ munsna, uka toqet parlir qellqatanaka Biblian ajllipjjañäni. Ukatsti niyas ukanak phoqasir uñj-jjsna ukham amuytʼarakiñäni. w16.04 4:14, 15

Marzo 4, domingo

Inakiw katoqapjjtajja, inakiraki churapjjam (Mat. 10:8).

Cristianöpjjtwa sirinakan pʼeqtʼirinakapajj janiw Diosan Reinopat yatiyapkiti. Ukampis uka toqet parlapjje ukhajja, Diosan Reinopajj sapa cristianon chuymapankiwa sasakiw sapjje (Luc. 17:21). Jaqenakarojja, ‘Jesucriston apnaqat alajjpachankir Reinokiw taqe jan waltʼäwinak askichjjani’ sasin janiw yatichapkiti (Apo. 19:11-21). Antisas Navidadana, jan ukajj Semana Santanakwa Jesusat parlapjje. Ukham lurasajja, aka Oraqjjar apnaqkani ukhajj kunsa Jesusajj lurani uk janis yatipkaspa ukhamawa. Kunatsa yatiyasiñapa ukjja janiw sum amuyapkiti. Diosan arunakapajja, janiw qollqe apthapiñ laykusa ni wali suma utanak utachañ laykukis yatiyasiñapäkiti. Diosan arunakapajj janiw qollqe ganañ amtampi yatiyasiñapäkiti (2 Cor. 2:17). Yatiyirinakas janiw yatiyatapat qollqe pagatäñ suyapjjañapäkiti (Hech. 20:33-35). w16.05 2:7, 8

Marzo 5, lunes

Sapa maynis kunatejj jaqe masipatak walïki uk thaqaskakpan, jan jupatakik thaqpanti (1 Cor. 10:24).

Mä isejj jiwasatak wali sumäspawa, ukampis uka isi uchassna ukhajja, yaqhep jilat kullakanakajj jan walit uñjapjjaspa. Bibliansti ukham isisiñatjja janirakiw kamskisa. Ukhamïpanjja, ¿kunsa Jehová Diosajj uka toqet amuypacha uk kunjamatsa yatsna? Diosan amuytʼayatäsinjja, apóstol Pablojj akham sasaw qellqäna: “Warminakajj kunatejj isisiñäki ukak isisipjjpan; janirak sinti jiljañampis ñikʼutanakapsa kʼachachasipjjpati, ni qorimpisa, perlanakampisa, ni wali jila alan isinakampisa, [...] Diosar katuyata warminakjama” sasa (1 Tim. 2:9, 10). Jilatanakas uka ewjjtʼarjamaw isisipjjañaparaki. Jehová Diosan servirinakapajj janiw jiwasatak llakisktanti, jan ukasti isisitasampi jan khitir chuyma ustʼayañatsa llakisiraktanwa. Altʼat chuymanïñäni ukhamarak munasirïñäni ukhajja, mayninakajj isisitasat ewjjtʼapjjestani ukhajj istʼañäniwa. Isisitasampi jilat kullakanakan chuymap jan ustʼayañatakis chʼamachasiñäniwa (1 Cor. 10:23; Fili. 3:17). w16.05 3:14

Marzo 6, martes

Tata, jumaw nanakan awkejjätajja; nanakajj ñeqʼekïpjjtwa, jumasti sañu lurirïtawa; ¡taqe nanakasti juman uskutäpjjaraktwa! (Isa. 64:8).

Luririp contra saytʼasitapatjja, Adán chachajj janiw Diosan wawapjam uñtʼatäjjänti. Ukampis wawanakapat waljanejja, Jehová Diosampi apnaqayasiñwa ajllipjjäna (Heb. 12:1). Jupanakajj altʼat chuymampiw Luriripar istʼapjjäna. Ukhamatwa Supayampi jan apnaqayasiñ munapjjatap uñachtʼayapjjäna. Jehová Diosarusti Awkiparjama, sañu Luririparjamaw uñjapjjäna (Juan 8:44). Diosat jan jitheqtas servipjjatapajja, kuntï jichhürutak ajllita textojj siski uka arunakwa amtayistu. Jichhürunakanjja, Diosan cheqpach servirinakapajj israelitanakjamarakiw Luririsarojj altʼat chuymampi istʼañatak chʼamachastanjja. ‘Jehová Diosaw Awkisajja’ sasin wali kusisitaw sistanjja. Jupampi suma jaqer tukuñatak yanaptʼayasiñsa munaraktanwa. Ukhamasti, ¿Jehová Diosampi suma jaqer tukuñkama yanaptʼayasiñatak jankʼakïtanti? Jilat kullakanakarojja, ¿Jehová Diosas suma cristianor tukusipkakiñapatak yanaptʼkaspa ukhamti uñjtanjja? w16.06 1:2, 3

Marzo 7, miércoles

Jumanakajj cristianjamat jakasipkta janicha ukjja amuykiptʼasisipkakim (2 Cor. 13:5).

Niyakejjay Paraisor mantañampïskstanjja, iyawsäwisajj sapürutjamaw yantʼat uñjasi. Ukhamasti Diosarojj taqe chuymat iyawsasktan janicha uk jiwas pachpaw yantʼasiñasa. ¿Kunjamsa uk lursna? Jesusan arunakapajj Mateo 6:33 qellqatan utjki ukat amuytʼasin akham jisktʼasiñäni: “¿Kun lurañtï amtaskta ukajja, Jesusan arunakapar confiyatajti uñachtʼayi? Jukʼamp qollqe jikjjatañ laykojja, ¿tantachäwinakat faltastti, yatiyiris janit sarjjta? Trabajojatï tiempsa chʼamsa apaqchitu ukhajja, ¿kunsa luriristjja? ¿Diosar serviñ jarkʼapjjetani ukhasa, Jupar serviñ jaytasinti akapachamp apayasëjja?” sasa. Jehová Diosan Arupajja, jan wali amigonakatsa, tamat jaqsutanakatsa jan ukajj kusistʼäwinakatsa ewjjtʼistuwa. ¿Uka ewjjtʼanakarojj istʼapuntanti? Jan ukhamäkchi ukhajja chuymasajj qalaraspawa. Ukhamasti, jankʼakiw uka ewjjtʼanakarjam lurañasa. ¿Kunjamsa iyawsäwisan suma chʼamanïsktanti janicha uk yantʼassna? Biblia liytʼasajja, amuyunakasajj kunjamäskisa uk jiwas pachpaw sapa kuti uñakiptʼasiñasa. w16.06 2:8, 9

Marzo 8, jueves

Aka mä jukʼa jaqenakasti waranqanakaruw tukupjjani, aka mä qawqha jaqenakasti mä jachʼa markaw tukupjjarakini (Isa. 60:22).

Diosan markapajja, wali muspharkañaw jiljjattaski. Cheqas Diosan servirinakapajj pantjasir jaqenakjamajj kunansa pantjasipjjapuniwa. Ukhamäkchisa, qollan ajayun yanaptʼapampiw Diosan markapajj aka Oraqpachan jiljjattaski. Khä 1914 maranakanjja, Jehová Diosan servirinakapajj jukʼanikïpjjänwa. Ukhamäkchïnsa, Diosan arunakap yatiyañatakiw wal chʼamachasipjjäna. Diosan yanaptʼapampejj walja waranq waranqa jaqenakaw Biblian cheqa yatichäwinakapat yateqawayapjje, qhepatsti Jehová Diosan Testigonakaparuw tukupjjäna. Diosajj nayratpachaw kunjamsa markapajj jiltani uk qhanañchjjäna, kunjamtï jichhürutak ajllita textojj siski ukhama. Ukatjja akham sarakïnwa: “Nayätwa [Jehová] Tatitojja, nayaw taqe ukanakjja horasaparu phoqhasiyarakï” sasa. Uka arunakajj aka qhepa urunakanwa phoqasiski. Walja markanakanjja, markachirinakapajj janiw kimsaqallqo millonarus purkiti, ukampis Jehová Diosan Testigonakapajj ukat sipansa waljanïpjjewa. w16.06 4:1, 2

Marzo 9, viernes

¿Janit jumanakajj uka jamachʼinakat sipansa jukʼamp valoranïpkta? (Mat. 6:26).

Alajjpachankir Awkiw jamachʼinakarojj sum uñji, ukhamarakiw jaqenakarojj sum uñjaspa, uka toqet janiw Jesusajj pächaskänti (1 Ped. 5:6, 7). Kunjamatï jamachʼinakajj manqʼa thaqasipkejja, ukhamarakiw jiwasajj manqʼa jikjjatañatakejj yapuchasiñasa, jan ukajj trabajiñasa. Jehová Diosasti chʼamachasitasarojj bendisiniwa. Maysa toqetjja, janitï qollqesa manqʼasa utjkistani ukhajja, Jehová Diosajj kunatï wakiski uk churistaniwa. Inas khitinakatï utjirinïpki ukanak toqejj yanaptʼchistaspa. Jehová Diosajja, jamachʼinakarojj tapanaka lurasipjjañapatak amuytʼirwa lurtʼawayi, tapanak lurasipjjañapatakejj kunatï wakiski ukanaksa churawayarakiwa. Familiasamp chika jakasiñatakejja, ukhamarakiw Diosajj mä cheqa jikjjatañatak yanaptʼistaspa. Kunapachatï Jesusajj kuntï jichhürutak ajllita textojj siski uka arunak siskäna ukhajja, kunjamsa jaqenakar juchat qhespiyañatakejj jakäwip aptʼasini uka toqetwa lupʼiskpachäna. Cheqas Jesusajj janiw jamachʼinak layku jiwawaykiti, jan ukasti jaqenakan wiñay jakaña jikjjatapjjañapatakiw jiwawayi (Mat. 20:28). w16.07 1:11-13

Marzo 10, sábado

Jumanakajj janiw leyimp apnaqatäjjapjjtati, jan ukasti Diosan wali khuyapayasiñapwa katoqapjjtajja, ukhamajj janiw juchajj mä patronar uñtatajj jumanakar apnaqañapäkiti (Rom. 6:14).

¿Kunatsa juchasa, jiwañas utjpacha? Bibliajj siwa: ‘Mä sapa jaqe toqekiw juchajj aka oraqer mantanejja’ sasa. Ukhamajj Adán chacha toqew juchajj mantaniwayi, ukatwa wawanakapjamajj juchanïtansa jiwaraktansa (Rom. 5:12, 14, 17). Ukhamäkchisa, janiw juchan munañaparjam sarnaqañajj wakiskapuniti. Jiwasatï Jesusan loqtasitapar iyawsañäni ukhajja, Diosan khuyapayasiñapwa katoqañäni (Rom. 5:20, 21). Juchanïkstansa, janiw juchan munañaparjamajj sarnaqjjañasäkiti. Ukatwa kunapachatï pantjasiñäni ukhajj Jehová Diosaru perdón mayisiñasa. Ukhamajj ¿kunjamsa Diosan khuyapayasiñapampejj yanaptʼayassna? Pablojj akham saskakiwa: “Diosasti uñachayistuwa khuyapayasiñapjja [...]. Uka khuyapayasiñaparakiw yaticharakistu juchampi, akapachar munañampi apanukjjañasa. Ukatsti aka oraqenjja mä suma amuyumpi, cheqapana Dios chuymaraki sarnaqañasa” sasa (Tito 2:11, 12). w16.07 3:5, 6

Marzo 11, domingo

Diosajj mä warmi luräna, ukatsti chacharuw uñstayarakïna (Gén. 2:22).

Adanampi Evampejj Jehová Diosar kutkatasisaw jan sum jakasjjapjjänti. ‘Nayrapacha jachʼa katarit’ uñtʼata Supayaw Evar engañjäna, jupasti “askimpi ñanqhampi yatiñ churir” qoqat manqʼantañapatakiw chʼamañchäna. ‘Manqʼantäta ukhajja, kunatï walïki jan walïkaraki ukwa amuyäta’ sasaw Supayajj säna. Evajj Adanar jan jisktʼasaw qoqan achup manqʼantäna, ukham lurasajj familia pʼeqtʼiriru jan respetatapwa uñachtʼayäna. Ukatsti Evajj qoqan achup chachaparuw churäna, jupasti manqʼantarakïnwa, ukhamatwa Adanajj Diosar jan istʼatap uñachtʼayäna (Apo. 12:9; Gén. 2:9, 16, 17; 3:1-6). Kunapachatï Jehová Diosajj Adanampir Evampir jisktʼäna ukhajja, Adanajj warmiparukiw juchañchäna. Evasti sarakïnwa: “Katariw nayarojj kʼarintitu ukatwa nayajj manqʼan[tta]” sasa (Gén. 3:12, 13). Adanasa, Evasa pantjasitanakap janiw uñtʼasiñ munapkänti, may mayakwa parljjapjjäna. Ukatwa Jehová Diosajj jupanakar juchañchäna. ¿Kunsa jupanakat yateqsna? Chacha warminakatï sum jakasiñ munapjjchi ukhajja, Jehová Diosaruw istʼapjjañapa, pantjasipjjani ukhasa, ‘pantjastwa’ sasaw sapjjañapa. w16.08 1:1, 4, 5

Marzo 12, lunes

Kuntï Diosajj mä yukur mayachki ukjja, jan khiti jaqes jaljtaypanti (Mat. 19:6).

¿Kunatsa yaqhep chacha warminakajj jan waltʼayasipjje? Yaqhepanakajja, ‘chacha warmi jakañajj janiw akhamäniw siskayätti’ sasaw wal amtasipjje, ukatwa colerat jikjjatasipjje. Mayj mayja familianwa panpachanis jilsuwayapjje, ukatwa jan waltʼäwinakarojj mä pachpak jan saykatapkiti. Sañäni, yaqhepajj suegronakapampiw jan waltʼayasipjje, kunjamsa wawanak uywapjjani, qhawqha qollqsa gastapjjani ukanakatsa janiw mä amtar purirjamäpkiti. Ukampis cristiano chacha warminakat jila partejja, Jehová Diosampi yanaptʼayasisaw jan waltʼäwinakap askichapjje, ukajj wali kusiskañawa. Ukampis sinti jan waltʼayasiñanak utjani ukhajja, chacha warminakajj jilïr irpirinakampiw yanaptʼayasipjjañapa. Uka jilatanakajj wali experiencianïpjjewa, jupanakaw Biblian ewjjanakaparjam sarnaqapjjañapatak yanaptʼapjjaspa. Biblian ewjjanakaparjam sarnaqañatakisa, cristianjam sarnaqañatakisa, Jehová Diosan qollan ajayupampiw chacha warminakajj yanaptʼayasipjjañapa (Gál. 5:22, 23). w16.08 2:11-13

Marzo 13, martes

Jichhat uksarojj jaqenakaruw jakkirpach katüta (Luc. 5:10).

Jesusajj jan inaktʼasas yatiyirïkchïnjja, yateqañ munapkäna ukanakar yatichañatakiw tiemp apstʼasirïna. Sañäni, mä kutejj waljaniw Jesusar istʼañatakejj qota lakar sarapjjäna. Uk uñjasasti Pedrompi mä boter makatasinwa Jesusajj uka jaqenakar yatichäna. Qhepatjja, jaqenakar jikjjatañajj kunja wakiskirisa ukwa Jesusajj Pedror yatichañ munäna, ukatwa mä milagro lurasajj chawllanak waljaptayäna, ukhamatwa Pedrojj walja chawllanak katsüna. Ukatsti Jesusajj kuntï jichhürutak ajllita textojj siski uka arunakwa jupar säna. Uk istʼasasti Pedrosa jupan yanapirinakapasa botenak jaytasin Jesusampiw sarjjapjjäna (Luc. 5:1-11). Nicodemojj Jesusan yatichäwinakap wal yatiñ munarakïna. Ukampis Jesusamp parlañ wal ajjsarayasïna, ¿kunatsa? Jupajj Sanedrinankirïnwa, jaqenakatï Jesusamp parlir uñjapjjaspäna ukhajja, jan walinakwa parlapjjaspäna, ukatwa Jesusan ukarojj arumanakaki sarirïna. Suma chuymampi katoqasinjja, cheqa yatichäwinakwa Jesusajj jupar yatichäna (Juan 3:1, 2). Mayninakar yatichañatakisa, iyawsäwinakap chʼamañchtʼañatakisa, Jesusajj tiempo apstʼasipunirïnwa. Jupat yateqasisajja, khitinakatï Bibliat yatiñ munapki ukanakar yatichañatakejj tiempo apstʼasiraksnawa. Ukatakejj tiemponïpki ukhaw sarsna, ukhamatwa Bibliat sum amuyapjjañapatakejj yanaptʼsna. w16.08 4:10, 11

Marzo 14, miércoles

Tatit Diosamarus altʼat chuymamampirak jaysam (Miq. 6:8).

Jehová Diosajj qolläna Diosawa, Biblian jikjjataski uka yatichäwinakapas jiwasan askisatakiwa. Altʼat chuymanïñäni ukhajja, uka yatichäwinakarjamaw sarnaqañäni. Ukatsti kunanakatï mayninakar jan waltʼayki ukarjam jan isthapisiñatakisa, mayninakan ewjjanakap katoqasiñatakis altʼat chuymanïñajj yanaptʼarakistaniwa. Jehová Diosar servitasajj qhanaw isisitasan amuyasiñapa. Jupajja, kunjamsa sarnaqañasa uk Biblia toqew ewjjtʼistu. Uka ewjjtʼanak phoqañatakejj taqe chuymaw chʼamachasiñasa. Taqe jilat kullakanakar sum isthaptʼasiñatak chʼamachasir uñjañajja, wali kusiskañawa. Ukaw Jehová Diosar jakʼachasipjjañapatak jaqenakar yanaptʼi. Isisitanakapampejj Jehová Diosaruw jachʼañchapjje, Juparus kusisiyapjjarakiwa. w16.09 3:18-20

Marzo 15, jueves

Diosampiw chʼajjwtajja, ukhamarak jaqenakampisa, ukatsti atipjtawa (Gén. 32:28).

Jacobojj Jehová Diosan bendicionap katoqañatakejj kunanakatï wakiski uk lurañwa amtäna, ukatakisti wal chʼamachasïna (Gén. 32:24-26). Ukham chʼamachasitapat Diosajj Jacobor bendicïnwa, Israel sasinwa sutiyäna, uka sutejj “Diosan bendicionap katoqañatak chʼamachasiri jan ukajj Diosamp nuwasiri” sañwa muni. Jacob chachajj Jehová Diosamp askit uñjatänwa, bendicionapsa katoqarakïnwa, jiwasajj ukham uñjatañwa munaraktanjja. Raquel warmisti, Diosan arsutaparjamajj kunjamsa Jacob esposopan wawanakapajj bendisitäpjjani ukanak phoqasirwa wal uñjañ munarakïna. Ukampis Raquelajj janiw wawanïrjamäkänti, uka tiemponakanjja, mä warmejj jan wawanïsajj wali llakitaw jikjjatasirïna. Raquelajj ukhamsa jikjjataskchïnjja, ¿kunas nayrar sartañatakejj yanaptʼpachäna? Diosajj bendisitaniwa sasin taqe chuymaw confiyäna, ukatsti jan qheparasaw Diosar mayisiskakïna. Diosasti, Raquelan mayisïwip istʼasajj walja wawanakampiw bendicïna (Gén. 30:8, NM; 30:20-24). w16.09 2:6, 7

Marzo 16, viernes

Diosan arupajj jakkiriwa, wali chʼamanirakiwa, purapar arini mä espadat sipansa jukʼamp ariwa (Heb. 4:12).

Wawanakamatï Biblian yatichäwinakaparjam sarnaqapjjani ukhajja, jukʼamp kusisitaw jakasipjjaspa uk amuyapjjañapatakiw jupanakar yanaptʼañama (Sal. 1:1-3). ¿Kunjamsa uk lurasma? Wawanakamarojj mä islarus jakasir sarapjjañapäkaspa ukham amuytʼayam, uka islar jumanakamp chika jakasir sarapjjañapatakejj mä qhawqha jaqenakaruw ajllipjjañama sasaw sasma. Ukatjja akham sasaw jisktʼarakisma: “¿Taqeni sum apasipjjañapatakejj kunjam jaqenakarus ajllipjjasma?” sasa. Ukatsti, kunjam jaqenakarus Jehová Diosajj Paraison jakasipjjañapataki ajllpachäni uk amuytʼayañatakejja, Gálatas 5:19-23 qellqatwa liytʼasma. Ukhamatwa aka pä wakiskir yatichäwinak wawanakamar yatichasma. Maya, jichhürunakanwa Jehová Diosajj kʼuchiki jakasiñatakisa, mayninakampi sum apasiñatakis yatichaskistu. Paya, Paraison sum jakasiñatakiw wakichtʼaskistu (Isa. 54:13; Juan 17:3). Maysa toqetjja, kunjamsa Bibliajj jilat kullakanakar jakäwipan yanaptʼawayi ukwa qhanañchtʼasma. Uka experiencianakjja, Yatiyañataki revistan “Bibliat yatjjatasaw nayra jakäwinakapjja jaytawayapjje” sat yatichäwinakanwa thaqtasma. w16.09 5:13, 14

Marzo 17, sábado

Jan tiempjja ina chʼusar aptʼapjjamti (Efe. 5:16).

Kunayman luräwinakaw utjistu, ukhamäkchisa sapaki jan ukajj familjam Bibliat yatjjatañatakejj tiempo apstʼasiñasapuniwa (Efe. 5:15). Janiw walja qellqatanakak liyiñasäkiti ni tantachäwin arstʼañatakikis chʼamachasiñasäkiti, jan ukasti Diosan Arup sum katoqasiñatakiw chʼamachasiñasa, ukaw iyawsäwis chʼamañchistani. Ukatakejja, amuytʼasirïñaw wakisi. Bibliat yatjjatkasajja, janiw mayninakatak llakisiñasäkiti, jan ukasti jiwaspachpat llakisiñasarakiwa (Fili. 1:9, 10). Ak sum amuytʼañasawa: kunapachatï yatiyañatakisa, tantachäwinakatakisa, tamanakan arstʼir sarañatakis wakichtʼastan ukhajja, janiw kuntï liytʼktan ukjja jiwasatakik imasktanti. Amuytʼañataki, mä phayir jaqejja, janiw manqʼanak aleq malltʼasakejj jakkaspati. Jupatï jan usuntas sum jakasiñ munchi ukhajja, manqʼanak sum phaytʼasisaw manqtʼasiñapa. Jiwasatï Jehová Diosampi sum apasiñ munstan ukhajja, uka manqʼa phayirjamaw sum manqtʼasiñasa, mä arunjja, Bibliat sapüruw yatjjatañasa. Ukaw ajay toqet suma saytʼatäñatak yanaptʼistani. w16.10 2:10, 11

Marzo 18, domingo

Diosar confiyapjjatas laykuw [jan ukajj iyawsäwinitas laykuw] jupan aruparjamajj kunanakatï alajjpachansa aka oraqensa uttʼayaskäna ukanak amuytanjja, kunanakatï uñjatäki ukanakajja, kunanakatï jan uñjatäki ukanakamp luratawa (Heb. 11:3).

Iyawsañajj kun sañsa muni ukjja, Hebreos 11:1 qellqataw qhanañchi. 1) “Iyawsañajja: ‘Katoqäwa’ sas taqe chuymampi suytʼktans ukawa”. “Suytʼktans” ukajja, kuntï Jehová Diosajj jutïritak arsuwayki ukanakarakiwa. Amuytʼañataki, jan walinakajj chhaqtaniwa, Paraíso oraqes utjaniwa sasin taqe chuymaw suytanjja. 2) Iyawsäwejja, “kuntejj jan uñjtan ukajj cheqätapa” amuyañawa. Jehová Diosarusa, Jesusarusa, angelanakarus janis uñjkstanjja, jupanakan utjatap sum yattanjja. Diosan Reinopajj alajjpachan uttʼayatätapsa yatiraktanwa. ¿Kunjamsa Diosan arsutanakaparu ukhamarak jan uñjktan ukanakar iyawsatas uñachtʼaysna? Ukjja sarnaqatasampi, luratasampi, arsutasampiw uñachtʼaysna. w16.10 4:6

Marzo 19, lunes

Maynit maynikam chʼamañchtʼasisipkakim (Heb. 3:13).

Kuntï Diosan Reinop layku lurktan ukanakjja, Jehová Diosasa Jesusas wali askitwa uñjapjje (Luc. 21:1-4; 2 Cor. 8:12). Amuytʼañataki, chuymankipstat jilat kullakanakajja, taqpach tantachäwinakar sarañatakisa, yatiyir mistuñatakis wal chʼamachasipjje. Ukham chʼamachasipjjatapat ¿chʼamañchtʼasktanti? Sapa kuti chʼamañchtʼañäni. Maynitï kuns sum lurani ukhajja, chʼamañchtʼapuniñäni. Pablompi Bernabeampejj Pisidiankir Antioquía markankapjjäna ukhajja, sinagogankir jilïrinakajj jupanakar akham sapjjänwa: “Jilatanaka, jumanakantejj utjapjjstam kuna suma ewjjtʼañanakasa, arsusipkakim” sasa. Ukatwa Pablojj markar chʼamañchtʼañataki arsüna (Hech. 13:13-16, 42-44). Mayninakar chʼamañchtʼañäni ukhajja, mayninakajj ukhamarakiw chʼamañchtʼapjjestani (Luc. 6:38). w16.11 1:3, 15, 16

Marzo 20, martes

Tatitojj taqe cheqankiwa; jupajj uñchʼukiskiwa aski jaqenakaru, ukhamarak ñanqha jaqenakarusa (Pro. 15:3).

Jehová Diosan markapankasin kuntï Jupajj lurañas munki uk yatisajja, ¡wal kusistanjja! Kun lurasas Jehová Diosar kusisiysna uk yatisajja, taqe kunan Diosan munañap lurañatakiw chʼamachasiñasa, ukatsti kunatï askïki ukwa lurañasaraki. Akapachankir jaqenakajja, kunatï jan walïki ukanakwa lurapjje, ukampis Jehová Diosajj taqe ukanak uñisiwa, jiwasajj ukhamarakiw uñisiñasa (Sal. 97:10). Akapachankir jaqenakajja, ‘jan walïki ukarojj “walikiwa” sapjjewa, walïki ukarusti “janiw walïkiti” sapjjarakiwa’, jiwasajj janipuniw jupanakjam amuyañasäkiti (Isa. 5:20). Cheqansa, taqe kunansa Jehová Diosatakjam sarnaqañwa muntanjja (1 Cor. 6:9-11). Kuntï Jehová Diosajj Arup toqe yatichkistu ukajja, jiwasan askisatakiwa. Juparojj wal munastanjja, janirakiw Jupat jitheqtañ munktanti. Ukatwa utansa, tamansa, trabajonsa, escuelansa, yaqha cheqanakansa Jehová Diosan Arupar istʼas sarnaqtanjja. w16.11 3:13

Marzo 21, miércoles

Taqe jaqenakaw jilïr autoridadanakar istʼañapa (Rom. 13:1).

Bibliat Yatjjatirinakajja, Biblian yaqhep yatichäwinakap jukʼamp sum amuytʼapjjañapaw wakisïna. “Jilïr autoridadanakar istʼa[pjjañamawa]” siski uka arunakajj kun sañs muni uk janiw sum amuyapkänti. Ukatwa jilat kullakanakajj guerra tiempon taqe kunat jan jitheqtapkänti. Amuytʼañataki, mayo 30, 1918 maranjja, Estados Unidos marka apnaqerejja jaqenakar akham sänwa: ‘Sumankaña utjañapatakiw Diosar mayipjjañama’ sasa. Uka arunakar istʼasajja, Yatiyañataki revistajj ukham lurapjjañapatakiw Bibliat Yatjjatirinakar chʼamañchäna. Yaqhep jilatanakajja, guerra apasiñapatakiw qollqempi yanaptʼapjjäna. Yaqhepasti, soldadot serviñatakiw qellqayasipjjäna, guerrarus sarapjjarakïnwa. Ukanak yatisajja, janiw akham amuyañasäkiti: ‘Biblian yaqhep yatichäwinakap jan sum amuyasinwa Jachʼa Babilonian munañaparjam sarnaqapjjpachäna’ sasa. ¿Kunatsa ukham jan amuyañasäki? Oraqpachankir kʼari religionanak apnaqer Jachʼa Babiloniatjja, Nayrïr Jachʼa Chʼajjwäwejj janïr qalltkäna ukhaw jukʼat jukʼat mistjjapjjäna (Luc. 12:47, 48). w16.11 5:9

Marzo 22, jueves

Janiw jañchin munañaparjam sarnaqktanti, jan ukasti espíritu santompi irpayasisaw sarnaqtanjja (Rom. 8:4).

‘Jañchin munañaparjama’ jan sarnaqapjjañapatakejja, ¿kunatsa Pablojj ajllit cristianonakaru ewjjtʼäna? ¿Kunatsa taqe cristianonakajj uka ewjjtʼar istʼapjjañapa? Jichhürunakanjja, munañasarjam sarnaqañaw jakäwisan nayrankaspa. Amuytʼañataki, Romankir yaqhep cristianonakajj ‘jañchin munañaparjamaw’ sarnaqapjjäna. Sañäni, wachoq jucha lurañanaka, manqʼañanaka, yaqha ukham lurañanakaw jupanakatakejj nayrankäna, ukaw Pablon qellqatapan amuyasi (Rom. 16:17, 18; Fili. 3:18, 19; Jud. 4, 8, 12). Khä nayra tiemponjja, Corintonkir taman mä cristianojj ‘pachpa madrastra taykaparuw warmisïna’ (1 Cor. 5:1). Kunjamtï uñjtanjja nayrïr cristianonakatakejj ‘jañchin munañaparjama’ jan sarnaqapjjañapatakejja, Pablon ewjjtʼapajj wali wakiskirïnwa (Rom. 8:5, 6). Uka ewjjtʼar istʼañajj jiwasanakatakejj wali wakiskirirakiwa. w16.12 2:5, 8, 9

Marzo 23, viernes

Llakejj jaqerojj mayjtʼayiwa; suma arusti kusisiyiwa (Pro. 12:25).

Wali llakitäsinjja, khitirutï confiyktan ukaruw llakinakas yatiyañasa. Sañäni, chachasaru jan ukajj warmisaruw yatiysna, jan ukajj amigosaru, tamankir jilïr irpirinakaruw yatiyaraksna. Jupanakaw llakimp jan aynachtʼañatakejj yanaptʼistaspa. Jehová Diosan Arupajj akham siwa: “Kunapachatejj jan jisktʼasiñajj utjki ukkhajj, amtäwinakajja aynachtʼiwa; walja amuytʼayirinakampiw sumar mistsuñajj utji” sasa (Pro. 15:22). Jilat kullakanakamp tantachtʼasiñaw llakimpi jan aynachtʼañatakejj yanaptʼarakistu. Sapa semanaw jilat kullakanakampejj tantachäwinakan parltʼastanjja. Jupanakajj jiwasat wal llakisipjje, ukatsti chʼamañchtʼapjjarakistuwa (Heb. 10:24, 25). ‘Maynit maynikam’ chʼamañchtʼasiñajja, llakimpi jan aynachtʼañatakiw yanaptʼistani (Rom. 1:12). w16.12 3:17, 18

Marzo 24, sábado

Anasti [Jehová] Tatitut[wa] mayisïna (1 Sam. 1:10).

Ukajj wali yateqaskayawa. Jiwasajj ukhamarakiw usutäsina jan ukajj yaqha jan walinak jan askichirjamäsin Jehová Diosar yatiyañasa, Jupajj yanaptʼistaniwa (1 Ped. 5:6, 7). Ukhamarusa, Diosan yanaptʼap katoqañatakejja tantachäwinakarusa, yaqha ukhamanakarus sarañasapuniwa (Heb. 10:24, 25). Yaqhep familianakanjja, wawanakajj Jehová Diosatwa jitheqtawayapjje, ¿kunsa ukhaman uñjasisajj Diosat jan jitheqtiri awk taykanakajj lurapjjaspa? Samuel profetat parltʼañäni, jupajj janiw munkir jan munkirejj yoqanakapar Diosar serviykänti (1 Sam. 8:1-3). Jan ukasti Jehová Diosaruw uk jaytäna. Samuelojj janiw Jehová Diosat jitheqtkänti, kunatï Diosatakejj askïki uk lurañatakiw chʼamachasïna (Pro. 27:11). Jichhürunakanjja, Samueljamarakiw walja awk taykanakajj jikjjatasipjje. Ukhaman uñjasisajja, Jehová Diosajj arrepentisirinakar perdonaspawa sasaw confiyapjje (Luc. 15:20). Wawanakapan kuttʼaniñap suykasajja, awk taykanakajj janiw Jehová Diosat jitheqtapjjañapäkiti, ukaw wawanakaparojj Diosan markapar kuttʼanipjjañapatak yanaptʼaspa. w17.01 1:15, 16

Marzo 25, domingo

Mayninakarojj humilde chuymamp uñjapjjam, jumanakat sipansa jilïrïpkaspas ukhama (Fili. 2:3).

Altʼat chuymanïki ukajja, kunsa luraspa uk sumwa amuyi, kunansa pantjasi uksa amuyarakiwa, ukatjja mayninakan ewjjtʼatajj istʼarakiwa. Jehová Diosajj altʼat chuymaninakar wal munasi. Maysa toqetjja, altʼat chuymanïki ukajja, kunsa luraspa kunsa jan lurkarakispa uk sum amuyi sasaw Biblian qhanañchi. Ukaw mayninakaru respetompi ukhamarak munasiñampi uñjañatak yanaptʼi. Awisajja, jan amuyasisaw jachʼa jachʼa tuksna. Sañäni, inas jiwasasa jan ukajj khitirutï sum uñtʼktan ukasa taman mä luräwi katoqchi, ukaw mayninakat sipansa jiwasas jukʼamp wakiskirïksna ukham amuyayistaspa (Rom. 12:16). Jan ukajj jiwasatakwa jilpach llakisjjsna (1 Tim. 2:9, 10). Ukatjja, kunsa lurapjjañapa, kunsa jan lurapjjañapäki uksa munañasarjamakiw mayninakar lurayañ munjjsna (1 Cor. 4:6). w17.01 3:6-8

Marzo 26, lunes

Wayn tawaqonakan jachʼañchäwipajj chʼamapankiwa, chuyman awkinakanjja janqʼo ñikʼutanakapawa mä jachʼañchäwejja (Pro. 20:29, NM).

Diosan suma yatiyäwinakapajj taqe cheqanwa yatiyasiski. Ukatakejj Diosan markapajj Internet toqe, jichhak uñstir aparatonak toqew yanaptʼasi. Ukampis jilïrinakatakejja, ukanak apnaqañajj chʼamakïspawa (Luc. 5:39). Janiw ukakïkiti, chuymankipstasin qaritaw jikjjatasjjapjjaraki. Ukatwa jilïr jilatanakajj waynanakar yanaptʼapjjañapa, ukhamat taman jukʼamp luräwinak katoqapjjañapataki (Sal. 71:18). Taman walja luräwinakanïpki ukanakatakejja, wayna jilatanakar jukʼamp luräwinak churañajj chʼamakïspawa. Inas luräwinakap jaytasajj llakisipjjchispa, jan ukajj waynanakajj janiw sum lurapkaspati sasaw llakisipjjaspa. Mayninakar yanaptʼañatakejj janis tiempojj utjkaspa ukhamwa amuyapjjarakispa. Maysa toqetjja, waynanakajj mä luräwi katoqañatak suykasajj paciencianïpjjañapawa. w17.01 5:3, 4

Marzo 27, martes

Mä cheqapa luräwi utjatapat[wa] taqe jaqenakajj cheqap jaqet uñjatäjjapjje, ukhamat jakapjjañapataki (Rom. 5:18).

Aka Oraqenjja, Jesusajj Adán chachjam jan juchani jaqënwa (Juan 1:14). Ukampis Adanat sipansa Jehová Diosan arunakapar istʼasaw sarnaqäna. Kunayman yantʼanakansa uñjaskchïnjja, Diosan leyinakap janipuniw pʼakintkänti. Niyakejjay Jesusajj jan juchanïchïnjja, jupakiw juchampita jiwañampita jiwasar qhespiyañatakejj chʼamanïna. Kuntï Adanajj lurañapäkäna ukwa Jesusajj sum phoqäna, jupajj Jehová Diosat janiw jitheqtkänti, Jupar istʼasapuniw sarnaqäna (1 Tim. 2:6). Jesusaw jiwas layku jiwawayi, ukhamatwa chachanakasa, warminakasa, wawanakasa wiñay jakañataki suytʼäwinïtanjja (Mat. 20:28). Ukhamarusa Jesusan jiwatap toqekiw Jehová Diosan amtapajj phoqasispa (2 Cor. 1:19, 20). w17.02 1:15, 16

Jesusan jiwatap amtañataki: (Nisán 9 urunjja, kunanakas pasäna) Juan 12:12-19; Marcos 11:1-11

Marzo 28, miércoles

Jupajj nayraqatapan uskutäkäna uka kusisiñatwa mä tʼaqesiñ lawan jiwañkam aguantäna (Heb. 12:2).

Mä túnel manqhankkasmasa ukham sañäni. Uka manqhajj wali chʼamakawa. Ukatwa qhanaru mistuñ wal munpachätajja. Awisajja, jan waltʼäwinakan uñjasisajj ukhamarakiw chʼamakanksnasa ukham amuyassna, llakitas jikjjatasiraksna. Jesusasa ukhamarakiw jikjjataspachäna. Juparojja, chuyma ustʼayir arunakampiw jiskʼachapjjäna, ukatsti mä lawar chʼakkatasaw jiwayapjjarakïna. Jesusajj janipuniw kunapachas ukhaman uñjasirïkänti (Heb. 12:3). Ukampis taqe ukanakwa aguantäna. Jesusajj kuna bendicionanaksa aguantasajj katoqani ukwa amuytʼäna. Cheqansa, kunjamsa Awkipan sutip jachʼañchañatakisa, Taqe Kunjjar Munañanïtapa uñachtʼayañatakisa yanaptʼaspa uka toqetwa amuytʼäna. Jesusajj mä jukʼa tiempo tʼaqesisinjja, alajjpachan wiñayatakiw bendición katoqañapäna, uk jupajj sum yatïna. Jiwasajj jupjamarakiw jan walinakan uñjassna. Ukampis ak amtañasawa, tʼaqesitanakasajj mä jukʼa tiempokïniwa, jutïrinjja wiñay jakañwa katoqañäni. w16.04 2:10

Jesusan jiwatap amtañataki: (Nisán 10 urunjja, kunanakas pasäna) Juan 12:20-50

Marzo 29, jueves

[Jehová Diosaw] Yoqapan wilap taypejj jiwasanakar juchat kutsuyistu, ukhamat salvatäñasataki, mä arunjja juchanakasajj perdonatäñapataki (Efe. 1:7).

Jichhürunakanjja, juchar purtʼasisajj janiw jaqenakajj chuym ustʼayasipkiti, ukatwa kunatsa mä qhespiyirejj wakisi uk jan amuyapkiti. Kunas juchajja, kunjamsa juchajj maynir jan waltʼayaspa, kunas juchat qhespiyatäñatakejj wakisi uksa janirakiw amuyapkiti. Maysa toqetjja, juchajj kunasa uk amuyasajja, suma chuyman jaqenakajj Yoqaparu Diosajj jiwañampita juchampit jiwasar qhespiyañatak khitanitapatjja, wal yuspärapjje. Jehová Diosajja, jaqenakar wal munasitapata ukhamarak khuyaptʼayasitapatwa uk luräna (1 Juan 4:9, 10). Criston jiwas layku jiwatapaw Diosajj qhawqsa jiwasar munasistu uk uñachtʼayi, qhawqha khuyapayasirisa uksa uñachtʼayarakiwa. Jiwasatï Jesusan jiwas layku jiwataparu iyawsañäni ukhajja, juchanakasajj perdonatäniwa, qʼoma conciencianirakïñäniwa. Uk yatisajj chuymachataw jikjjatastanjja (Heb. 9:14). Uka suma yatiyäwinakjja taqeniruw yatiyañ muntanjja. w16.07 4:6, 7

Jesusan jiwatap amtañataki: (Nisán 11 urunjja, kunanakas pasäna) Lucas 21:1-36

Marzo 30, viernes

[Cristow] jiwasarojj wiñayatak salvistu (Heb. 9:12).

Jesusan jiwatapar taqe chuyma iyawsañäni ukhajja, Jehová Diosajj taqe juchanakasatwa perdonistani (Hech. 3:19-21). Jesusan jiwatapatwa Jehová Diosajj yaqhep cristianonakarojj alajjpachar sarapjjañapatak ajlliwayi, jupanakajj wawanakapjam uñtʼatäpjjewa (Rom. 8:15-17). ‘Yaqha ovejanakjam’ uñtʼatäpki ukanakarojja, familiap taypin aka Oraqen jakasipjjañapatakiw invittʼaraki. Jupanakajj jan juchani jaqenakar tukusajja, qhep qhepa yantʼanwa uñjasipjjani. Khitinakatï uka yantʼar atipjapkani ukanakaw aka Oraqen ‘Diosan wawanakapat’ uñtʼatäpjjani (Rom. 8:20, 21; Apo. 20:7-9). Jehová Diosajj wawanakaparojj wiñayatakiw munasini. Jesusan jiwatapatwa walja bendicionanakajj wiñayatak utjani. Ukhamajj Jesusan jiwäwipajj Jehová Diosan mä suma regalopawa, janiw khitis uk apaqkistaspati. w17.02 2:15, 16

Jesusan jiwatap amtañataki: (Nisán 12 urunjja, kunanakas pasäna) Mateo 26:1-5, 14-16; Lucas 22:1-6

Inti jalantjjarojja,
JESUSAN JIWATAPAW AMTASINI
Marzo 31, sábado

Maynitejj jumanakat juchar purini ukhajja, jiwasajj mä yanapirinïtanwa, jupajj Awkimp chikäki uka Jesucristowa (1 Juan 2:1).

Diosajj jupar jakʼachasiñasatak yanaptʼkistäna ukhajja, kunjamätansa, kunas chuymasan utji uk sumwa yatïna. Ukhamajja, kuna jan wali luräwinak jaytañatakis jukʼamp chʼamachasiñasa uk amuyiwa. Ukhamäkchi ukasa Jupan amigopäñasatakejj yanaptʼistuwa. Diosajja, juchampit jiwañampit jiwasar qhespiyañatakiw mä sapa Yoqapar khitaniwayi (Juan 3:16). Pantjasisintï Jesusan jiwatapjjaru Diosar taqe chuyma perdón mayisiñäni ukhajja, Jupamp sum apasiskaksnawa, uka toqet janipun pächasipjjañäniti. Pantjasirïkstan ukasa, Jehová Diosan amigopäsnawa (1 Tim. 1:15). w16.05 4:6, 7

Jesusan jiwatap amtañataki: (Nisán 13 urunjja, kunanakas pasäna) Mateo 26:17-19; Marcos 14:12-16; Lucas 22:7-13 (Nisán 14 inti jalantjjarojj kunanakas pasäna) Juan 13:1-5; 14:1-3

    Aymara qellqatanaka (2005-2025)
    Mistuñataki
    Mantañataki
    • Aymara
    • Apayañataki
    • Kunjamtï munkta ukarjam askichañataki
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ak amtañamapuniwa
    • Aka amtanakanïpjjtwa
    • Configuración de privacidad
    • JW.ORG
    • Mantañataki
    Apayañataki