Jeremiasat yatiqasipxañäni

“[Naya Jehová Diosaxa] sumwa uñjä arunakaxax phuqhasiñapkama.” (JER. 1:12.)

1, 2. ¿Kunsa almendro alix Jehová Diosat uñachtʼayistu?

ISRAEL markankir qullunakansa ukat Líbano qullunakansa waliw almendro alinakax utji. Ukat enero febrero phaxsinakan juyphi pachax tukuyaski ukhaw uka almendrox panqarañ qalltaraki, wali munkañaw rosado janqʼu panqaranakax willirtani. Ukat hebreo arunxa, uka alin sutipax “sartiri” jan ukax “uñatatiri” sañ muni.

² Kunapachatï Jehová Diosax Jeremiasar profetjam uttʼaykäna ukhaxa, uka alin mä ramap jan ukax laymipwa mä visionan uñachtʼayäna. ¿Kunatakis uñachtʼaypachäna? Akham sasaw Diosax qhanañchäna: “[Nayax] sumwa uñjä arunakaxax phuqhasiñapkama” sasa (Jer. 1:11, 12). Jïsa, kunjamtï almendro alix janiräkipan panqarañ qalltkixa, ukhamarakiw Jehová Diosax arunakapan phuqasiñapatakix ‘sum uñjaski’. Mä arunxa, jan istʼasir jaqinakax kunarus puripxani uk yatiyapxañapatakiw profetanakar janiräkipan khitäna (Jer. 7:25, NM). Ukat arunakapxa kunjamatsa phuqasiyapunïnwa, janiw ukhamak pasaykänti. Ukatwa jan istʼasir judionakax 607 nayrïr pacha maran tukjat uñjasipxäna, kunjamtï Diosax siskäna ukhama.

3. ¿Kunatsa Jehová Diosar atinistanxa?

³ Jichhürunakanxa ukhamarakiw Jehová Diosax amtanakapan phuqasiñapatakix sum uñjaskaki. Arunakapax phuqasipuniniwa. Ukampis ¿kuna askinaksa jiwasax jikxatsna? ¿Aka maran Diosax amtanakap sum uñjaski, ukat phuqasiyapuniniw sasat taqi chuyma atinistanxa? Uka tuqinakat pächastan ukat ikjirjamästan ukhax mäpit sartañasawa (Rom. 13:11). Diosan jan ikjir Jeremías profetapat yatiqasipxañäni. Juparux kunas Diosan arunakap sum phuqañ yanaptʼäna ukanak uñjasaw jiwasax kuntï Diosax lurapxam siski ukanak sum phuqaraksna.

Jankʼakiw yatiyasiñapäna

4. ¿Diosan arunakap yatiyañax kunatsa Jeremiasatakix chʼamäna, ukat kunatsa jankʼaki yatiyañapäna?

⁴ Kunapachatï Jehová Diosax jaqinakar yatiyañapataki uttʼaykäna ukhaxa, Jeremiasax niya 25 maranïxänwa (Jer. 1:1, 2). Ukampis wal axsaräna, “nayax wawäsktwa” sasaw säna. Marka apnaqirinakaru ukat jilïrinakar yatiyañatakix janis wakichatäkaspa ukham amuyasïna (Jer. 1:6). Sacerdotenakarusa, kʼari profetanakarusa, marka apnaqirinakarusa ukat jan wali thakin sarnaqir jaqinakarusa jan axsarasaw ñanqha luratanakapatxa qhanañchañapäna ukat juchañchañapäna (Jer. 6:13; 8:5, 6). Ukatxa, Salomonan lurat qullan templon niya pusi patak maranak jilas Diosar yupaychxapxchïnxa, uka templox tʼunthapitäniwa sasaw yatiyañapäna. Ukat Judá markasa Jerusalén markasa qʼala tʼunjatäniwa, jaqinakas yaqha markar apataw uñjasipxani sasaw yatiyañapäna. Taqi ukanakxa jankʼakiw yatiyañapäna.

5, 6. 1) ¿Kun lurapxañapatakis Jehová Diosax ajllit cristianonakar uttʼayi? 2) ¿Kunsa aka yatichäwin yatiqaskañäni?

⁵ Jichha tiemponxa ukhamarakiw Jehová Diosax akapachar tukjañ amti. Ukampis janïra uka uru purinkipanxa, jaqinakar yatiyir sarapxañapatakiw ajllit cristianonakar uttʼayi. Jeremiasar uñtasitarakiw “amuyasipxam” sasax walja maranaka yatiyasipki (Jer. 6:17). Jehová Diosan urupax janiw qhiptʼankaniti sasaw Bibliax qhanañchi. Diosax tiempoparuw akapachxa tukjani, ukampis kuna urus purinini ukxa jaqinakax janiw amuyasipkaniti (Sof. 3:8; Mar. 13:33; 2 Ped. 3:9, 10).

⁶ Ukhamasti, khitinakatix Jeremiasjam yatiyapxañapäki uka ajllit cristianonakasa ukat jupanakar yanapir mayni cristianonakasa, kunjamsa Jehová Diosax amtanakapan phuqasiñapatakix uñjaski uk chuymar katxäsipxañapawa. Ukaw Diosan arunakap jankʼaki yatiyañatakis ukat jan ikjañatakis yanaptʼani. Chiqansa, taqiniw Diosan Apnaqäwiparu yanaptʼapxañama sasaw Jesusax säna. Ukhamasti, taqinis Jeremiasat yatiqasisin Diosan munañap phuqapxañäni. Ukampis kunanakas Jeremiasar yanaptʼäna ukat jiwasar yanaptʼistaspa ukanak jichhax kimsa tuqit uñjañäni.

Jaqi masipat wal sinttʼasïna

7. ¿Kunatsa Jeremiasax jan walinakansa jaqinakar yatiyaskakïnxa?

⁷ ¿Kunatsa Jeremiasax jan walinakansa yatiyaskakïna? Jupax jaqi masipat wal sinttʼasïna. Kʼari yatichirinakan tʼaqhisiyatax kunjamas jikxatasipxäna uk sum amuyarakïna (Jer. 23:1, 2). Ukatwa Diosan arunakapatxa wali munasiñampi ukat khuyapayasiñampi yatiyäna. Marka masinakapax Diosan arunakap istʼasin qhispipxaspa ukwa munäna. Ukat kunjamas tukjat uñjasipxañapäna uk amtasax jachaqtʼasïnwa (Jeremías 8:21; 9:1 liytʼasiñapawa). Ukat Diosan sutiparus markaparus qhawqsa munasïna ukax wali qhanaw Lamentaciones libronx amuyasi (Lam. 4:6, 9). Jichhürunakanxa ukhamarakiw jaqinakax ‘wali llakita’ sarnaqapxi ukat “jan awatirin ovejanakjama” jaytjataw uñjasipxi. Ukampis ¿janit jiwasax Diosan arunakapamp uka jaqinakar chuymachañ munkaraktanxa? (Mat. 9:36).

8. ¿Kunatsa Jeremiasax janiw llakimp aynachtʼkänti sansin sistanxa?

⁸ Khä tiemponxa, yanaptʼañ munatpachas antisakiw jaqinakax Jeremías contrax saytʼapxäna ukat kunayman tuqit tʼaqhisiyapxäna. Ukhampachas Jeremiasax yatiyaskakïnwa, janiw ñanqhaskänsa ni aynachtʼkänsa. Sedequías sat jan wali reyitakis janiw chuym usuyaskänti. Uka reyix jiwayapxañapatakis katuykchïnxa, akham sasaw qhipat säna: “Jachʼa rey, jumax jaysam Tatitun arunakaparu” sasa (Jer. 38:4, 5, 19, 20). Jïsa, uñisirinakaparux suma chuymampiw uñjäna. ¿Jiwasat kamsaraksnasa? ¿Jeremiasjamat jaqi masisat sinttʼastanxa?

Jan axsarañapatakiw Diosax yanaptʼäna

9. ¿Kunatsa Diosaw Jeremiasarux jan axsarirïñapatak yanaptʼäna sistanxa?

⁹ Jeremiasax jan axsartʼir profetat uñtʼatäkchïnsa, qalltanxa janiw Diosan arunakapat yatiyirix sarañ munkänti, janiw phuqirjamäkti sasaw säna. Ukhamasti, wawatpachwa axsarirïpachäna. Ukampis ¿kunas jan axsarir profetäñapatakix yanaptʼäna? Taqi chuymaw Jehová Diosar atinisïna. Chiqasa, “jan atipjkaya guerran nuwasir jaqja[maw]” Diosax jupar yanaptʼäna. Ukat Juparakiw kuntï lurañapäkäna uk phuqañapatakis chʼam churäna (Jer. 20:11). Ukat walja maranak qhipatxa, Jesusax jan axsartʼasa yatichkäna ukhaxa, Jeremiasaw jaktanpacha sasaw yaqhipax Jesusar uñchʼukipxäna (Mat. 16:13, 14).

10. ¿Markanakxaru ukat reinonakxar khitatäpxiwa sisiki ukax kamsañs muni?

¹⁰ Niyakixay Jehová Diosax “markanakan Reyi[pächixa]”, Jupaw “reinonakxaru, markanakxaru” juchañchäwi arunak yatiyir sarañapatakix Jeremiasar khitäna (Jer. 10:6, 7). Ukat jichha tiemponxa, ukhamarakiw Diosax ajllit cristianonakar khiti (Jer. 1:10). Kunjamsa ukat kunapachas Diosax markanakarusa reinonakarus tukjani ukanakwa ajllit cristianonakax taqi chiqan yatiyapxañapa. Taqi kunxar Munañani Diosan khitataw kuntï Bibliax yatichki ukarjam yatiyapxi (Jer. 18:7-10; Apo. 11:18). Ukat Jeremiasar uñtasitäpki uka ajllit cristianonakax jan qhipaqtasaw qhanañchapxi. Jïsa, kuntï Jehová Diosax markanakataki amtki ukxa taqi chiqanwa yatiyapxi, janiw ukhamak jaytapkaspati.

11. ¿Jan walinakansa kunas Diosan arunakapat yatiyaskakiñatakix yanaptʼistani?

¹¹ Ukat awisax jan istʼiriw jaqinakax tukupxi, jiwas contrakiw saytʼxapxi. Ukat yaqha ukham jan walinakanwa uñjasiraktanxa (2 Cor. 1:8). Ukampis janiw aynachtʼktanti, Diosaw yanaptʼistu. Kunjamtï Jeremiasax chʼam katxatkänxa, ukhamarakiw sapa maynis Diosar wal achiktʼasisax jan axsartʼasa yatiyir sarañasaxa (1 Tes. 2:2). Ukatxa, wali amuyumpiw kuntï Diosax lurapxam siski ukanaksa sum phuqañasaxa. Kʼari yupaychäwinakax nayra Jerusalén markar uñtataw tukusipxani sasaw jan saytʼas qhanañchañasaxa. Ukhamasti, ajllit cristianonakax Diosan “suma amtäwi[nakapat]” yatiyapxañapäkchisa, kunjamsa ‘Diosasax uñisirinakata phuqsusini’ uk yatiyapxañaparakiwa (Isa. 61:1, 2; 2 Cor. 6:2).

Kunjamsa kusisiñax yanaptʼäna

12. 1) ¿Kunatsa Jeremiasan chuymapan kusisiñaw utjäna sistanxa? 2) ¿Kunas kusisit chuymanïñatakix yanaptʼäna?

¹² Jeremiasax wali kusisit chuymampiw Diosar luqtäna, akham sänwa: “Kunapachatix jumax nayaru parlxayista ukapachaxa, arunakamxa nayax manqʼjamwa manqʼayäta; uka arunakamaw chuymaxarux kusisiyarakïnxa, nayasti jumankarakstxaya, taqi chʼamani [Jehová] Dios Tatitu” sasa (Jer. 15:16). Jïsa, Jeremiasatakix Diosan profetapjam phuqañasa ukat arunakapat yatiyir sarañas wali askïnwa. Kunapachatï uñisirinakax jan walinak lurapxäna ukhax llakitaw jikxatasïna, ukampis Diosan arunakapax kunja sumasa uk sum amuytʼäna ukhaxa, wasitampiw chuymapan kusisiñ jikxatäna (Jer. 20:8, 9).

13. ¿Kusisit chuymanïñatakix kunatsa Diosan arunakapat sum yatxatañasa?

¹³ Ukhamasti, jiwasatix Diosan arunakapat kusisit chuymampi yatir sarañ munstan ukhaxa, “waña manqʼa[mpi]” chʼamañchasiñasawa, mä arunxa, Diosan yatichäwinakapat sum yatxatañasawa, ukhamatwa Diosarux jukʼampi atinisiñäni (Heb. 5:14; Col. 2:6, 7). Ukat luratanakas uñjasax kunjamsa chuymapan jikxatasi uksa sum amuyarakiñäni. Ukampis Biblia liyiñatakis jan ukax yatxatañatakis tiempox jan utjkani ukhaxa, ¿kun lurañas wakisispa? Kunanakas nayrankañapa uk sum amuytʼañasawa. Ukat mä qhawqha minutokis Diosan Arupa sapüru liyiñäni ukat lupʼiñäni ukhaxa, urut urutjamaw alaxpachankir Awkisar jakʼachasiñäni, ukat Jeremías profetjamarakiw chuymasan kusisiñ jikxatañäni.

14, 15. 1) ¿Diosan arunakapat yatiyasax khitinakarus Jeremiasax yanaptʼäna? 2) ¿Diosan arunakapat yatiyasax kunjamas jikxatastanxa?

¹⁴ Jeremiasax jan samartʼasas Diosan taripañ Urupat yatiykchïnxa, janirakiw ‘utachañsa, saytʼayañsa’ armaskänti, mä arunxa, janiw aski jaqinakar yanaptʼañ armaskänti (Jer. 1:10). Chʼamachasitapax janiw inamayäkänti. Kunapachatï Jerusalén markax 607 maran tʼunjat uñjasïna ukhaxa, Jeremiasar istʼasaw mä qhawqha israelitanakasa ukat yaqha markankir jaqinakas qhispipxäna. Recabitanakasa ukat Ebed-melec, Baruc chachanakasa jupar istʼasarakiw qhispipxäna (Jer. 35:18, 19; 39:15-18; 43:5-7). Ukat kunjamtï Jeremiasan uka amigonakapax Diosar taqi chuyma luqtapkänxa, ukhamarakiw jichhürunakanxa aka Uraqin jakañ suyir cristianonakax “jichha tiempo Jeremiasampi” chikax luqtapxi, mä arunxa ajllit cristianonakampix wali sum apasipxi. Ukat wali kusisitaw suma chuyman jaqinakarux Diosan arunakapat yatiyapxaraki. Jïsa, “jichha tiempo Jeremiasan” taqi chuyma yanaptʼataw uka “walja jaqinaka” sat cristianonakax Diosar taqi chuym atinisipxi (Apo. 7:9).

¹⁵ Ukat ak jan armañäniti: jaqinakan yatipxañapatakis Diosan arunakap yatiykstanxa; qhanañchir sarasax pachpa Jehová Diosaruw jachʼañchtanxa. Ukhamasti, istʼañ munatasa, jan istʼañ munatasa kusisitaw Dios Awkisan arunakap aptanxa (Sal. 71:23; Romanos 1:9 liytʼasiñapawa).

Amuyasipxañäni ukat sum phuqapxañäni

16, 17. Apocalipsis 17:10 ukat Habacuc 2:3 qillqatanakaxa, ¿kunjamsa aka pachan tukusiñapax wali jakʼankatap uñachtʼayistu?

¹⁶ Kunatsa jankʼaki yatiyir sarañax wakisi uk qhan amuyañatakix Apocalipsis 17:10 qillqatat amtañasawa. Paqallqu reyïki ukaxa, Gran Bretaña ukat Estados Unidos chʼaman markanak sañ muni, ukat 1763 maranwa panpachanix apnaqañ qalltawayapxi. Uka qhipa reyitxa Bibliax akham sarakiwa: “Janiw jaya urunaka apnaqkaniti” sasa. Ukhamasti, niyaw uka chʼamani markanakan tiempopax tukusxani. Aka ñanqha pachan tukusiñapatxa akham sasaw Habacuc profetas amtayistu: “Janirakiw horasäkiti aka uñjäwin phuqasiñapaxa; ukasti phuqasipuniniwa [...], suyaskakim, purisinkaniwa horasaparu” sasa (Hab. 2:3).

¹⁷ Sapa maynis akham jisktʼasiñäni: “¿Nayatakix Diosan arunakapat jankʼaki yatiyir sarañax qhawqha wakiskirisa? ¿Kunanak lurasas uk uñachtʼaytxa? ¿Chiqapuniti akapachan mäpita tukusiñap suyasktxa, ukat kunjamatsa uk uñachtʼaytxa? Jan ukax ¿janis akapachax tukusiñampïkaspa, ukat purinchin jan purinchin sasakich amtajarjam sarnaqasktxa?” sasa.

18, 19. ¿Jichha tiempon ikjañax kunatsa jan walïkaspa?

¹⁸ Alaxpachar sarañataki ajllit cristianonakax janïraw yatiyañ tukuyapkiti (Jeremías 1:17-19 liytʼasiñapawa). Ukampis ukäñkamax “jachʼa pirqani markäkaspas” ukat “hierrot sayir pirqäkas[pas] ukhamaw Diosat jan jithiqtasax luqtasipki. ¿Janit uk yatiñax wali askïki? Jupanakax “chiqa kankañampi wakʼantata[w]” saytʼapxi, mä arunxa, Diosan yatichäwinakapat chʼam katxatasaw kuntï lurapxañapäki ukanakampix phuqasipki (Efe. 6:14). Ukat walja jaqinakat uñtʼatäpki uka mayni cristianonakas ukhamarakiw chʼamachasipxi, “jichha tiempo Jeremiasarux” walpun yanaptʼapxi.

¹⁹ Janiw ikjañ tiempon jakktanti, kuntï Jeremías 12:5 (liytʼasiñapawa) qillqatan siski uk amtasin amuytʼasiñasawa. Taqiniw jan walinakan uñjasisax aguantañ yatiqañasaxa. Chiqas uka yantʼanakax “kayut sariri jaqinakampi” sasiwa, jupanakamp chikax tʼijusksnawa. Ukampis niyakixay jachʼa tʼaqhisïwi urunakax jakʼankchixa, jukʼamp jan walinakaw utjani (Mat. 24:21). Uka yantʼanakar saykatañax jukʼamp chʼamäniwa, “caballot sariri jaqinakampi” chika tʼijuñäkaspas ukhamäniwa. Uka yantʼanakamp jan atipayasiñatakix wali aguantañaw wakisini. Ukhamasti, jichhürunakan pasktan uka yantʼanakax uka jachʼa yantʼanakar saykatañwa yanapistani.

20. ¿Kun lurañatakis chʼamachasiñäni?

²⁰ Ukhamasti, kuntï Diosax lurapxam siski ukanak sum phuqañataki chʼamachasiñäni, kunjamtï Jeremiasax sum phuqkäna ukhama. Ukat kunjamtï uñjawayktanxa, uka profetax jaqi masit wal sinttʼasïna, kusisiñaw chuymapan utjarakïna ukat jan axsarañapatakix Diosaw yanaptʼäna, ukhamatwa 67 maranakax Diosataki wali sum irnaqtʼawayäna. Ukat kunjamtï qalltan siskayätanxa, Jehová Diosax almendro panqarar uñtatawa. Jupaw amtanakapan phuqasiñapatakix sum uñjaskani. Ukhamax Jeremiasat yatiqasisin amuyasipxañäni.

¿Amtasktati?

• ¿Diosan Aruparjam phuqañatakix kunjamsa jaqinakat sinttʼasiñax Jeremiasar yanaptʼäna?

• ¿Jan axsartʼirïñatakix kunatsa Diosan yanaptʼap muntanxa?

• ¿Kusisit chuymanïñatakix kunas Jeremiasar yanaptʼäna?

• ¿Kunatsa ikjañax jan wakiskaspa?

[31 janan fotopa]

¿Jan walinakansa Diosan arunakapat yatiyaskakiñäniti?