4 YATICHÄWI
Pantjasiyir chuymasat amuyasipjjañäni
1, 2. Kunjamäskis chuymasajj uk sum amuytʼasiñajja, ¿kunats chʼamäspa?
AMUYTʼAÑATAKI, mä alwajja janïr ikiñat sartkta ukhajja, chuymamajj wal usuristam janirak samsuñs puedjjasmati ukhajja, ¿kamachasmasa? Inas jankʼaki hospitalar sarañatak ambulancia jawschisma. Ukat hospitalar purisajja, chuym uñjañatak utjki uka electrocardiograma siski ukampiw doctorajj usutapunïtati janicha uk uñjiristam ukat ukarjamaw qollanaks churarakiristam, ukham jankʼak luratamatjja janiw jiwañar purkasmati.
2 Diosar yupaychañ toqetjja, ¿kunjamäskis chuymasajja? Jiwaspach amuytʼasiñajj chʼamäspawa. Uka toqet Bibliajj akham qhanañchi: “Jaqen chuymapjama ñanqha, kʼarintirejj janiw utjkiti. ¿Khitisa jaqen chuymapjja sum uñjaspa?” sasa (Jer. 17:9). Chuymasajj pantjasiyistaspawa, Diosar yupaychäwisanjja taqe luratanakasajj walikïkaspas ukham amuysna, ukampis yaqhanakatakejj janiw walïkaspati, uk uñjasinjja jiwasat llakisipjjaspawa. ¿Kunats chuymasajj pantjasiyistaspa? Juchararätas laykuw chuymasajj jan walir puriyistaspa, Supayampi ukat ñanqha pachampejja, Diosamp sumti apasisktan janich uk janiw amuyasiñas munkiti. Kunjamäskis chuymasajj uk amuytʼasiñatakejja, Jeremiasamp ukat uka tiempon jakir judionakampejj kuns lurapjjäna uka toqet amuytʼañäni.
3. ¿Kunas walja jaqenakatakejj mä diosar uñtatäspa?
3 Jilaparti judionakan chuymanakapajj janiw askïkänti. Diosar yupaychañat sipans cananeonakan diosanakaparukiw walikïkaspas ukham yupaychapjjäna. Ukatwa Jehová Diosajj jupanakar akham säna: “¿Kawkinkaraki jumajj luraskta uka diosanakamasti? ¡Uka diosanakamajj markanakar uñtata waljanipuniwa! ¡Jichhajj jupanakajj jutapjjpanaya, inacha qhespiyapjjeristam, kunapachatejj jan waltʼañajj purinkätam ukapachajja!” sasa (Jer. 2:28). Kʼari diosanakar yupaychaskatapjja maynejj janiw amuyaskaspati. Mä diccionariojj dios siski uka arjja akham qhanañchi: “Jaqeru jan ukajj yänakaru wali wakiskirjam uñjaña jan ukajj yupaychaña” sasa. Jaqenakajja, jupanakamp chik jakasipki uka uywanakaru, irnaqäwiparu, kʼumarañaru, ukat familiaparukiw jakäwipan nayrar uchapjje; yaqhanakasti pelot anataña, taqen jachʼañchatäña, viajaña, jichhak uñstki uka maquinanakanïña jan ukajj costumbrenak lurañarukiw chuym uchapjje. Ukatwa Diosamp sum apasiñatjja waljanejj armasjjapjje. Judionakajja yaqha diosanakarukiw yupaychjjapjjäna, ¿jiwasajj ukhaman uñjasiraksnati?
KʼARI CHUYMASAJJ PANTJASIYISTASPAWA
4. “¿Kawkiraki Diosan arunakapasti? ¡Jichpachay phoqhaspan!” sasin sapkän ukanakajja, ¿taqe chuymat uk sapjjpachäna?
4 Chuymasajj kuns jankʼak muniriw sasaw Jeremiasajj uka toqet parlkasin qhanañchäna. Walja judionakajj akham sapjjänwa: “¿Kawkiraki Diosan arunakapasti? ¡Jichpachay phoqhaspan!” sasa (Jer. 17:15). ¿Taqe chuymat ukham sapjjpachäna? Uk amuytʼañäni. Uka jaljajja aka arunakampiw qallti: “Judá marka, juchamajj hierro cincelampi qellqatawa, diamante puntampi qellqatawa, qala chuymamjjaru” sasa. Uka judionakajja jaqenakan chʼamaparukiw atinisipjjäna ukat Jehová Diosatjja jitheqtjjapjjänwa. Ukampisa, mä qhawqhanejj Diosar atinisisipkakïnwa, ukat Jupamp irpatäñsa bendicionapsa suyapjjarakïnwa (Jer. 17:1, 5, 7).
5. ¿Kunjamsa judionakajj Jehová Diosan arunakaparojj uñjapjjäna?
5 Jilaparti judionakajja, kuntï Diosajj siskäna ukar jan istʼapjjatapwa chuymanakapan uñachtʼayapjjäna (Jeremías 17:21, 22 liytʼasiñapawa). Amuytʼañataki, sábado urojja samarapjjañapänwa ukat Diosarukiw yupaychapjjañapäna, ukhamajj janiw uka urojj negocionakapsa ni kuna luräwinakaps lurapjjañapäkänti. Ukampisa, chuymanakapan kunjamasipkänsa ukwa luräwinakapampejj uñachtʼayapjjäna. Diosajj akham sänwa: “Jupanakajj janiw nayarojj istʼapkitänti, ni jaysapkarakitänsa, jan ukasti jupanakajj qala chuymanïpjjänwa, janiw nayar istʼañjja munapkänti ni yateqañsa munapkarakïnti” sasa. Diosan leyinakaps uñtʼapkchïnjja, amuyunakaparjama ukat jupanakatak askïki ukarjamakiw sarnaqapjjäna (Jer. 17:23; Isa. 58:13).
6, 7. 1) Amuyasiri Cheqapa Uywatan ewjjtʼatpachasa, ¿kuna amuyumpis mä cristianojj jan amuytʼasis apayasispa? 2) ¿Kunjamatsa tantachäwinakat maynejj jukʼat jukʼat jitheqtaspa?
6 Jichhürunakanjja janiw sábado uru imjjtanti, ukampis kuntï chuymanakapan utjkäna ukanak judionakajj luratanakapamp uñachtʼayapkäna ukajja, jiwasanakan amuyasiñasatakiwa (Col. 2:16). Jehová Diosan munañap lurañatakejj munañasarjam sarnaqañ jaytjjtanwa, kunattejj munañasarjamak Diosar yupaychsna ukhajj inamayäspawa. Diosan munañap lurañatakejj walja jilat kullakanakaw jakäwip Diosar katuyasipjje, ukat wali kusisitaw jikjjatasipjje, ukham jilat kullakanakarojj uñtʼpachätanwa. Ukhamajja, ¿kunjamats chuymasajj pantjasiyistaspa?
7 Chuymajajj janipuniw pantjasiykitaspati sasaw mä cristianojj amuyaspa, kunjamtï Jeremías urunakapan walja jaqenakajj amuyapkäna ukhama. Amuytʼañataki, maynejj inas akham sischispa: “Janiw irnaqäwejj jaytkiristi familiar uywañätwa” sasa, ukajj cheqawa. Ukat inas akham sisjjarakchispa: “Suma irnaqäwiniñataki jan ukajj uka suma irnaqäwit jan mistsuñäjatakejj jukʼamp yatjjatañajawa” sasa. Ukas walikïskarakispawa ukat inas qheparojj akham amuyjjarakchispa: “Tiempojj janiw nayrjamäjjeti akapachan nayrar mistuñatakejj jachʼa yateqañ utar sarasin título jikjjatañajawa” sasa. Kuntï Amuyasiri Cheqapa Uywatajj aka pachan yatjjatañ toqet amuytʼaykistu, ukat tantachäwinakat jan qheparañatak ewjjtʼkistu, ukanakajj janis wakiskirïkaspa ukham amuyunakampiw maynejj jan amuytʼasis apayasispa. Kuntï yateqañ toqetsa ukat irnaqañ toqetsa akapachankir jaqenakajj amuyapki ukham amuyunakampiw yaqhep cristianonakajj apayasjjapjje (Efe. 2:2, 3). Ukatpï Bibliajj akham sas ewjjtʼistojja: “Janiy jumanakajj akapacha saräwinakarjamajja jakjjapjjamti” sasa (Rom. 12:2).a
¿Chuymasajj pantjasiyistuti? Ukat ¿tantachäwinakatsa qheparjjaktanti?
8. 1) Mä cristianojja, ¿kunanakatsa jachʼa jachʼa tukuspa? 2) ¿Kunanakamp lurañasas Diosar sum uñtʼañatakejja?
8 Nayrïr patak maranakan jakir cristianonakat yaqhepanakajj qamirïpjjänwa ukat wali uñtʼatäpjjarakïnwa. Jichha tiemponjja, yaqhep cristianonakajj ukhamäpjjarakiwa. ¿Nayrar mistsupki ukjja kunjams uñjapjjañapa, ukat kunjamsa jupanakat amuyañasaraki? Jeremías toqew Jehová Diosajj uk amuytʼayistu (Jeremías 9:23, 24 liytʼasiñapawa). Amuytʼasir mä jaqejja kunanaktï jikjjatki ukanakat jachʼa jachʼa tukuñat sipansa, taqe kunjjar Munañäni Diosan yatiñkankañapaw taqe kunat sipans jilanki sasaw amuytʼasi (1 Cor. 1:31). Ukhamajja, ¿wali amuytʼasirïñampi ukat Jehová Diosat yatiñampejj kun sañs muni? Jeremías tiempon jakapkäna uka jaqenakajj Diosan sutip yatipjjänwa, kuntï Diosajj israelitanakarojj Wila lamar qotat qhespiyañatak lurkäna uks yatipjjarakïnwa, Suma Oraqer mantapjjatapsa, ukat juesanakan apnaqatäpjjatapsa, Diosat jan jitheqtas yupaychiri reyinakan apnaqatäpjjatapsa yatipjjarakïnwa. Ukampisa, Jehová Diosarojj janiw sum uñtʼapkänti ukat janiw cheqpach iyawsäwinipkarakïnsa. Ukhamäkchïnsa jupanakajj akham sapjjänwa: “Nayajj janiw kuna juchanïktsa, Diosajj janiw nayatakejj coleratäkiti” sasa (Jer. 2:35).
¿Kunatsa chuymasan pantjayirïtap amuyañajj wakisi? ¿Kunjamsa chuymas uñakipassna, ukat chuymanakas uñjir Diosajj kuns amuyi uk kunjamats yatsna?
¿KUNJAMSA DIOSAJJ ÑEQʼERJAM ASKICHISTU?
¿Jehová Diosampejj ñeqʼerjam askichayastanti?
9. ¿Nayra luräwinakas jaytsnawa sasajj kunatsa sissna, ukat kunanakas uk lurañatakejj yanaptʼistaspa?
9 Kawkïr judionakarutï Diosan arunakap Jeremiasajj yatiykäna ukanakajja, Diosatakjamaw taqe kuns lurjjapjjañapäna, ukjja jupanakajj lurapjjaspänwa, kunattejj Jerusalenar kuttʼanirinakarojj Diosajj akham sänwa: “Jupanakarusti mä suma amuyu churarakï nayan Tatitütajja yatipjjañapataki; jupanakasti markajjäniwa, nayasti jupanakan Diosaparakïyäwa, nayaru taqe chuymampi kuttanjjapjjatapata” sasa (Jer. 24:7). Jichhürunakanjja, ukhamarakiw jan wali luräwinakat suma luräwir kuttʼanjjaraksna, Diosar yupaychañ toqetsa kʼumaraptaraksnawa. Ukatakejja, ¿kunas yanaptʼistaspa? Bibliat sum yatjjataña, kunjamsa Diosajj jakäwisan yanaptʼistu uk sum amuytʼaña ukat kunsa Jupat yateqtan ukarjam sarnaqañaw yanaptʼistaspa. Diosampi chuymas uñjayasiñatakejja jankʼakïñasawa, janiw Jeremías tiempopan jakapkäna uka judionakjamäñasäkiti. Ukatjja, Biblia liyisaw jiwas pachpajj chuymas uñakiptʼasna ukat kuna askinaktï Diosajj jiwasanak layku lurki ukanakat lupʼisaw uñakiptʼasiraksna (Sal. 17:3). ¡Ukhampun lurañasa!
10, 11. 1) ¿Kunatsa Jeremiasajj sañu luririn utapar saräna? 2) ¿Kunarjamas Jehová Diosajj yanaptʼistu?
10 Supayajja, jupan amtaparjamakiw taqe jaqempis lurañ muni mä pachpa molderus taqenir uchañ munkaspa ukhama, ukampis Jehová Diosajja sapa mayniruw yanaptʼistu. Ukjja Jeremiasan sarnaqäwipaw uñachtʼayistu. Mä urojja, Diosajj sañu luririr uñjir saram sasaw satayna. Ukat sañu lurir jaqerojj ñeqʼe lurañap cheqan irnaqaskir jikjjatatayna. Kunapachatï sañu luratapajj jan walïkän ukhajja, wasitatwa uka pachpa ñeqʼet yaqha lurarakïna (Jeremías 18:1-4 liytʼasiñapawa). ¿Jeremiasarojj kunatsa sañu lurir ukar Diosajj khitpachäna, ukat kunsa yateqsna?
11 Jiskʼa markanakarusa, jachʼa markanakarusa kunjamtï munki ukarjamaw Jehová Diosajj luraspa ukwa Jeremiasarus ukat Israel markarus ukampejj uñachtʼayañ munäna. ¿Kunjamsa Diosajj ñeqʼet luraspa? Janiw sañu lurir jaqenakjamajj Jehová Diosajj pantjaskiti ni amanuts luratanakap tʼunjkiti. Jan ukasti, kunjamsa sapa maynejj yanaptʼayasi ukarjamaw luri, jan ukajj yanaptʼi (Jeremías 18:6-10 liytʼasiñapawa).
12. 1) ¿Jehová Diosajj Joacim reyir yanaptʼañ munkäna ukarojj jupajj istʼänti? 2) ¿Kunsa Joacim reyin sarnaqäwipat yateqsna?
12 ¿Kunjamsa jichhürunakan Jehová Diosajj sum sarnaqañ yanaptʼistu? Biblia toqew yanaptʼistu. Biblian ewjjanakaparjam sarnaqañäni ukhaw kunjam jaqëtansa, yanaptʼayasirjamätant janich ukajj qhan amuyasini. Joacim (Jehoiaquim) reyit amuytʼañäni ukat kunjamsa judionakajj sapüru sarnaqäwipan askirjam yanaptʼatäpjjasapäna uka toqet amuytʼañäni. Leyejj akham sänwa: “Jan jumanakajj jukʼampi chʼam tukuyapjjamti, kawkïritejj pobresan jikjjataski ukarojja; ni pagopsa katusipjjamti”; ukampis Joacim reyejj janiw uka arunakar istʼkänti jan ukasti ‘mä jachʼa uta utachasïna’ munañapampiw markachirinakar jan pagas irnaqayäna (Deu. 24:14; Jer. 22:13, 14, 17). Diosajj jupar yanaptʼañ munasaw profetanakap khitäna, ukampis Joacim reyejj “janiw istʼañ munkänti”. Waynäkasin kunanaktï lurirïkäna uka sarnaqäwipjja janiw jaytkänti, ukatwa Diosajj jupa contrajj akham arsüna: “Mä asnorjamaw imantapjjani, qatatipjjarakiniwa, ukatsti Jerusalén marka anqäjjaruw liwtanipjjarakini” sasa (Jer. 22:19, 21). “¡Nayajj ukham jaqepunïtwa, ukhamakipunïyäwa!” ukham sañas janipuniw walïkaspati. Jehová Diosajj jichhürunakanjja janiw profetanak jiwasar yatiyañapatak khitankiti, kunjamtï Jeremías profetar khitkäna ukhamjja, ukampis janiw jan yanapirin jaytkistuti. Amuyasiri Cheqapa Uywatap toqew amuytʼasiñasataki ukat Biblian ewjjanakaparjam sarnaqañasatakejj yanaptʼistu. Inas Biblian yatichäwipajj kunjamsa jakäwisan sarnaqañasa, askichtʼasiñasa, kuna kasta musicanaks istʼañasa ukat jaqechasïwin thoqtʼañanakata jan ukajj jilat kullakanakasamp tantachtʼasis kusistʼañat ewjjtʼanakajj utjki ukarjam sarnaqañwa jupanakajj yanaptʼistu. Jiwasajja, ¿Biblian ewjjanakapar istʼañäniti?
13, 14. 1) ¿Kunatsa hebreo esclavonakarojj antutayañ amtapjjäna? 2) ¿Kunatï chuymanakapan utjkäna uk kunjams uñachtʼayapjjäna?
13 Yaqha reyit amuytʼarakiñäni. Babilonionakajj Judá mark apnaqañapatakejj Sedequiasaruw uttʼayapjjäna, jupanakan munañaparjamaw apnaqäna. Ukampis Diosajj Jeremías toqe ewjjtʼkäna ukarojj janiw istʼkänti (Jer. 27:8, 12). Ukatjja, Babilonionakajj Jerusalén markaruw muyuntapjjäna. Uk uñjasajja Diosamp sumthapiñataki ukat kamachinakap phoqañatakejj kuns lurapjjaspa ukwa reyis ukat reyin wawanakapas amtapjjäna. Hebreo esclavonakajj sojjta mar phoqjjasinjja, paqallq maranjja librejjapjjañapänwa ukjja Sedequías reyejj sum yatïna, ukatwa librejjapjjañapatak arsüna (Éxo. 21:2; Jer. 34:14). Uka amtapajja walikjamakïnwa, ukat taqe esclavonakapwa antutjjapjjäna, ukatsti ukharakiw uñisirinakapajj Jerusalén markar muyuntapjjäna (Jeremías 34:8-10 liytʼasiñapawa).
14 Uka qhepatsti, Egipto markankir ejercitonakaw judionakar yanaptʼir sarapjjäna, uk uñjasinjja Babilonionakajj ukawjatjja sarjjapjjänwa (Jer. 37:5). ¿Esclavonakap antutjjapjjäna ukanakajj kamachapjjänsa? Wasitampiw esclavjam servisipkakiñapatak munkir jan munkir kuttʼayanipjjäna (Jer. 34:11). Jan waltʼäwin uñjasisakiw judionakajj Diosan Leyinakapar istʼapjjäna, ukhamats nayra jan wali luräwinakap apanukupkaspa ukham amuyasina, ukat jan waltʼäwinakajj jan utj-jjäna ukhajja nayra jan wali luräwinakaparojj kuttʼjjapjjarakïnwa. Diosan Leyinakaparjamas sarnaqapkaspa ukhams amuyayañ munapkchïnjja, luräwinakapampejj Diosan Arunakapar jan istʼañ munapjjatapa ukat Diosamp jan yatichayasiñ munapjjatapwa uñachtʼayapjjäna.
¿Sañu luriritjja, kuna aski yatichäwsa yateqsna? ¿Kunjamsa jichhürunakan Diosajj yanaptʼistu?
JEHOVÁ DIOSAMP YANAPTʼAYASIPJJAÑÄNI
15. ¿Kawkhakamas Jehová Diosamp yanaptʼayasiñ muntanjja? Mä uñachtʼäwimp qhanañchtʼam.
15 Jehová Diosan markap toqew yatichäwinakap yateqtan, ukaw suma jaqëñatak yanaptʼistu. Amuytʼañataki, kunapachatï mä jilatas jan ukajj mä kullakas chuym ustʼayistaspa ukhajja, kuns lurañasa uk yatjjtanwa (Efe. 4:32). Ukat Biblian ewjjtʼanakapajja wali askïtapa ukat amuytʼayirïtapwa uñjtanjja. Ukampisa, ¿kuna kast ñeqʼëtassa uñachtʼayañäni? ¿Jehová Diosampejj yanaptʼayasiñäniti? Chuymasatï yanaptʼayasirjamäskchejja, sum lurañatakiw chʼamachasiñäni ukat Jehová Diosajj sañu lurirjamaw wali wakiskir luräwitak yanaptʼistani (Romanos 9:20, 21 ukat 2 Timoteo 2:20, 21 liytʼasiñapawa). Joacim reyjam jan ukajj Sedequías urunakapan esclavonïpkäna ukanakjam lurañat sipansa, Jehová Diosamp yanaptʼayasiñasawa, ukhamat Jupatakjam lurañasataki.
16. ¿Kunsa Jeremiasajj sum yatïna?
16 Jeremiasajj Jehová Diosampiw yanaptʼayasïna. ¿kunjams yanaptʼayasïna? Jupajj akham sänwa: “Jaqejj janiw alaskiti pachpa jakañapjja, janirakiw tukuyäwipsa munañapar apnaqkaspati” sasa. Ukampis akham sasaw achiktʼasirakïna: “Cheqa kankañamarjama askichapjjeta” sasa (Jer. 10:23, 24). Wayn tawaqonaka, ¿Jeremiasjamarakit lurapjjäta? Inas jutïrin walja amtäwinak phoqañamächini. Yaqhepanakajja munañanakaparjamakiw kuns lurapjje, jumasti, ¿Diosan yanaptʼap thaqarakïtati? ¿Jeremiasjamarakit “jaqejj janiw alaskiti pachpa jakañapjja” sasin altʼat chuymampi sarakïta? Taqe amtäwinakaman Diosan yanaptʼap thaqhäta ukhajja Jupajj yanaptʼätamwa, uk janipuniw armañamäkiti.
17-19. 1) ¿Kunatsa Éufrates jawirkam Jeremiasajj wali jay saräna? 2) ¿Kunjamsa Jeremiasan istʼasirïtapajj yantʼat uñjasïna? 3) ¿Kunsa Jeremiasan luratapampejj jikjjatasiwayi?
17 Jeremiasajj profetjam phoqañatakejja Diosan ewjjanakapar sum istʼañapänwa. Jiwasatï Jeremías profetasnäna ukhajja, ¿Diosarojj istʼsnänti? Mä urojja, Jehová Diosajj linot lurat mä cinturón alasinim ukat cinturamar uskusim sasaw Jeremiasar säna. Ukatsti Éufrates jawirar saram sasaw sarakïna. Mapa uñjjatsna ukhajja, Jerusalén markat Éufrates jawirkamajja 500 kilometronak sarañänwa. Ukar purisinsti Jeremiasajj mä qarqa pʼiyaruw imantañapäna ukat Jerusalenar kuttʼanjjañaparakïnwa. Uka qhepatsti, kawkïri cinturontejj imantayanksma uk aptanjjam sasaw Diosajj sarakïna (Jeremías 13:1-9 liytʼasiñapawa). Ukhamajja jut sarasajja niya 2.000 kilometronakwa sarnaqatayna. Ukat Bibliajj janiw cheq parlkiti sapki ukanakat yaqhepanakajj kamisarak wali jayanak ukat phajjsi phajjs saranisti sasinwa sapjje (Esd. 7:9).b Jehová Diosaw uk luram säna ukat jupajj ukhamaruw luräna.
18 Amuytʼapjjañäni, Jeremiasajj Éufrates jawirar puriñkamajj wali qollu qollunakwa sarpachäna ukat kawkïr thaknam sarchïna uknam wasar pampanak sarpachäna. ¡Linot lurat mä cinturón imantañatakikiw wali jaya saräna! Ukham jaya chhaqasitapatjja uta jakʼankirinakapas kunats ukham chhaqhäna uk wal yatiñ munapjjpachäna. Ukat linot lurat cinturonjja janiw kuttʼayanjjänti jaytaniwayjjänwa. Ukat Diosajj wasitampiw Jeremiasarojj linot lurat cinturón aptir kuttʼam sasin sarakïna, ukampisa cinturonajj qʼala ñusantatäjjänwa “janiw kunatakis” askejjänti. Kunatakirak uka jayar sarpachänsti, inamayakiw tiempops aptʼaspachäna, sasin inas amuysna. Ukampisa, Jeremiasajj janiw ukham amuykänti, Jehová Diosampiw yanaptʼayasïna, amukiw taqe chuym istʼäna.
Kuntï Jehová Diosajj siskistu uk jan sum amuykchiñäni ukhasa, ¿kunatsa istʼañasapuni?
19 Wasitamp kuttʼkäna ukhaw Jehová Diosajj kunatsa ukham säna uk Jeremiasar yatiyaskäna, akham sasa: “Aka ñanqha markajj nayan arunakajjarojj janiw istʼañ munkiti, ukatsti jan kuna amuyasisaw chuymapan jan wali amtatanakaparojj arki. Yaqha diosanakan qhepapa arkjjapjje, serviñataki, ukhamaraki yupaychañataki. Uka jan kunatak serviri cinturonjamapjjewa” sasa (Jer. 13:10). ¡Ukham yatichatapajj muspharkañapuniwa! Jeremías profetar siskäna ukajj janis askjamäkchïnjja, ukham taqe chuyma Jehová Diosar istʼatapajj jaqenakan chuymapar purtʼañatakiw yanaptʼawayi (Jer. 13:11).
20. ¿Kunatsa yaqhepajj sarnaqäwis uñjasin jiskʼachapjjestaspa ukat kunsa amtañasapuni?
20 Jichhürunakanjja, jiwasanakajj janiw wali jayanak Biblian yatichäwinakap yatiyirejj sarktanti. Ukampisa, uta jakʼankir jaqenakasa jan ukajj uñtʼapkistu jupanakas sarnaqäwis uñjasajj jiskʼachapjjestaspawa. Inas kunjamtï isthapisktan, kuna kasta yateqañtï ajllktan, mä profesionanïñatsa jan ukajj machjayir umañanakat kunjamtï amuyktan ukanakat ukham jikjjatassna. ¿Jeremiasjamarakit Diosan yatichäwinakapar taqe chuyma istʼañäni? Jehová Diosampitï yanaptʼayasiñänejja, kawkjansa suma yatiyäwinak yatiyarakiñäniwa. Ukhamarusa, kuntï Diosajj Arup toqe ewjjtʼkistu ukar istʼañäni ukat Amuyasiri Cheqapa Uywatamp yanaptʼayasiñäni ukhajja, askinakwa jikjjatañäni. Ukatsti chuymasajj janiw pantjasiykistaniti ukat Jeremiasjamarakiw lurañäni. Ukhamasti, Diosamp yanaptʼayasiñata jan ukajj yatichayasiñatjja janipun pächasiñäniti; wali wakiskir vasor Jupatakjam tukuyistpan ukat wiñayatak kuntï munki uk lurayistpan.
¿Kunatsa akapachan amtanakapampisa, pantjayir chuymasampisa ukat Supayan yantʼanakapampis jan atipayasiñasäki?
a Kunjamsa akapachamp apayassna uka toqetjja, NET Bible (2005) sat Biblianjja mä cheqajj akham qhanañchtʼi: “Ukhamäkchisa, [...] maynejja kunatï akapachan paski ukjja inas amuyaskchi. Ukampis amuykasasa jan sum amuytʼasisasa uk luraspawa” sasa.
b Jeremiasajj janiw Éufrates sat jawirar sarkpachänti jan ukasti uka jakʼankir jiskʼa markarukiw sarpachäna sasaw yaqhepanakajj sapjjaraki. ¿Kunatsa? Uka toqet yatjjattʼat mä jaqejj akham qhanañchi: “Jerusalén markat Éufrates jawirkamajj janis sarkaspäna ukham amuyapjjañapatakiw ukham parlapjje” sasa.