ЈАРАДЫЛЫШ

1 Башланғыҹда Аллаһ ҝөјү вә јери јаратды.+

2 Јер гурулушсуз вә бош иди, дәрин суларын+ үзәриндә гаранлыг һөкм сүрүрдү; Аллаһын руһу*+ суларын+ үзәриндә һәрәкәт едирди.

3 Аллаһ деди: «Гој ишыг олсун». Ишыг олду.+

4 Аллаһ ҝөрдү ки, ишыг јахшыдыр. О, ишыгла гаранлығы бир-бириндән ајырды. 5 Аллаһ ишығы «ҝүндүз», гаранлығы исә «ҝеҹә» адландырды.+ Ахшам олду, сәһәр олду. Бу, биринҹи ҝүн иди.

6 Аллаһ деди: «Гој суларын арасында фәза+ олсун вә онлары ики јерә ајырсын».+ 7 Аллаһ фәзаны јаратды вә онун алтындакы сулары үстүндәки сулардан ајырды.+ Белә дә олду. 8 Аллаһ фәзаны «ҝөј» адландырды. Ахшам олду, сәһәр олду. Бу, икинҹи ҝүн иди.

9 Сонра Аллаһ деди: «Гој ҝөјүн алтындакы сулар бир јерә јығылсын вә гуру ҝөрүнсүн».+ Белә дә олду. 10 Аллаһ гуруну «јер»,+ бир јерә јығылмыш сулары исә «дәниз»+ адландырды. Аллаһ ҝөрдү ки, бу, јахшыдыр+. 11 Сонра Аллаһ деди: «Гој јердә от-әләф, тохум верән биткиләр вә нөвүнә ҝөрә тумлу мејвә ҝәтирән ағаҹлар битсин». Белә дә олду. 12 Јердә от-әләф, нөвүнә ҝөрә тохум верән биткиләр+ вә нөвүнә ҝөрә тумлу мејвә ҝәтирән ағаҹлар битди. Аллаһ ҝөрдү ки, бу, јахшыдыр. 13 Ахшам олду, сәһәр олду. Бу, үчүнҹү ҝүн иди.

14 Сонра Аллаһ деди: «Гој ҝүндүзү ҝеҹәдән ајырмаг үчүн+ ҝөјдә ишыг сачан ҹисимләр+ пејда олсун. Онлар бир әламәт олуб фәсилләри, ҝүнләри, илләри ҝөстәрсинләр.+ 15 Гој онлар ҝөјдән јерә ишыг сачсынлар». Белә дә олду. 16 Аллаһ ишыг сачан ики ири ҝөј ҹисми дүзәлтди, бөјүјүнү ҝүндүзә һөкм етмәк үчүн,+ кичијини исә ҝеҹәјә һөкм етмәк үчүн; О һәмчинин улдузлары дүзәлтди*.+ 17 Аллаһ онлары ҝөјдә јерләшдирди ки, јерә ишыг сачсынлар, 18 ҝүндүзлә ҝеҹәјә һөкм етсинләр вә ишығы гаранлыгдан ајырсынлар.+ Аллаһ ҝөрдү ки, бу, јахшыдыр. 19 Ахшам олду, сәһәр олду. Бу, дөрдүнҹү ҝүн иди.

20 Сонра Аллаһ деди: «Гој сулар ҹанлыларла долсун вә ҝөј үзүндә ганадлы мәхлуглар учсун».+ 21 Аллаһ нәһәнҝ дәниз һејванларыны, ҹинсинә ҝөрә суларда гајнашан ҹанлылары вә ҹинсинә ҝөрә һәр ҹүр ганадлы мәхлугу јаратды. Аллаһ ҝөрдү ки, бу, јахшыдыр. 22 Аллаһ онлара хејир-дуа вериб деди: «Төрәјиб чохалын вә дәниз суларыны долдурун,+ гој ганадлы мәхлуглар да јер үзүндә чохалсын». 23 Ахшам олду, сәһәр олду. Бу, бешинҹи ҝүн иди.

24 Сонра Аллаһ деди: «Гој јер ҹинсинә ҝөрә ҹанлылар — ев һејванлары, вәһши һејванлар вә сүрүнән һејванлар* әмәлә ҝәтирсин».+ Белә дә олду. 25 Аллаһ ҹинсинә ҝөрә вәһши һејванлары, ҹинсинә ҝөрә ев һејванларыны вә ҹинсинә ҝөрә сүрүнән һејванлары јаратды. Аллаһ ҝөрдү ки, бу, јахшыдыр.

26 Сонра Аллаһ деди: «Бизә бәнзәјән*+ инсан јарадаг+, гој о, дәниздәки балыглара, ҝөјдәки ганадлы мәхлуглара, ев һејванларына, бүтүн јер үзүнә вә јер үзүндә сүрүнән һејванларын һамысына һөкмранлыг етсин».+ 27 Беләликлә, Аллаһ инсаны Өз бәнзәриндә, Өзүнә охшар јаратды, онлары киши вә гадын олараг јаратды.+ 28 Сонра Аллаһ онлара хејир-дуа верәрәк деди: «Төрәјиб чохалын, бүтүн јер үзүнү долдурун+ вә она саһиб олун.+ Дәниздәки балыгларын, ҝөјдәки ганадлы мәхлугларын вә јердәки диҝәр ҹанлыларын үзәриндә һөкмранлыг един».+

29 Сонра Аллаһ деди: «Бүтүн јер үзүндәки тохум верән биткиләрин вә тумлу мејвәләри олан ағаҹларын һамысыны сизә верирәм. Онларла гидаланын.+ 30 Бүтүн вәһши һејванлара, ҝөјдәки бүтүн ганадлы мәхлуглара, јердәки диҝәр ҹанлылара исә јем олараг бүтүн јашыл биткиләри верирәм».+ Белә дә олду.

31 Бундан сонра Аллаһ јаратдыгларынын һамысына бахды вә ҝөрдү ки, һәр шеј чох јахшыдыр+. Ахшам олду, сәһәр олду. Бу, алтынҹы ҝүн иди.

2 Беләликлә, ҝөјүн, јерин вә онларда олан һәр шејин јарадылышы баша чатды.+ 2 Аллаһ једдинҹи ҝүнә гәдәр ишләрини ҝөрүб гуртарды, једдинҹи ҝүн исә иш ҝөрмәјиб истираһәт етмәјә башлады.+ 3 Аллаһ једдинҹи ҝүнү мүбарәк гылды вә ону мүгәддәс елан етди, чүнки нијјәт етдији һәр шеји јарадыб һәмин ҝүн истираһәт етмәјә башламышды.

4 Бу, Јеһова* Аллаһын јери вә ҝөјү јаратдығы ҝүн онларын мејдана ҝәлмә тарихчәсидир.+

5 Јердә һәлә нә бир кол, нә башга бир битки битмирди, чүнки Јеһова Аллаһ јер үзүнә јағыш јағдырмамышды, торпағы беҹәрмәјә инсан да јох иди. 6 Лакин јердән бухар галхырды вә бунун сајәсиндә торпаг суланырды.

7 Јеһова Аллаһ торпагдан инсаны јаратды+ вә онун бурнуна һәјат нәфәси үфүрдү,+ беләҹә, инсан ҹанлы варлыг олду.+ 8 Јеһова Аллаһ шәргдә, Әдәндә+ бир бағ салды вә јаратдығы инсаны+ ораја гојду. 9 Јеһова Аллаһ јердә ҝөзәл ҝөрүнүшлү вә јемәли мејвәләри олан ҹүрбәҹүр ағаҹлар, һәмчинин бағын ортасында һәјат ағаҹы+ вә хејирлә шәри билмә ағаҹы+ битирди.

10 Әдәндән бир чај ахыб бағы сулајырды, сонра исә дөрд гола ајрылырды. 11 Биринҹисинин ады Пишондур. О, гызыл чыхан бүтүн Һәвилә торпағыны доланараг ахыр. 12 О торпағын гызылы јахшы гызылдыр. Орада һәмчинин әтирли гатран вә дамарлы әгиг дашы вар. 13 Икинҹи чајын ады Ҝиһондур. О, бүтүн Куш дијарыны доланараг ахыр. 14 Үчүнҹү чајын ады Дәҹләдир*.+ Бу, Ашшурдан+ шәргдә ахан чајдыр. Дөрдүнҹү чај исә Фәратдыр+.

15 Јеһова Аллаһ инсаны Әдән бағында мәскунлашдырды ки, бағы беҹәрсин вә она гуллуг етсин.+ 16 Јеһова Аллаһ инсана белә бир әмр дә верди: «Бағдакы бүтүн ағаҹларын мејвәсиндән үрәјин истәјән гәдәр јејә биләрсән.+ 17 Анҹаг хејирлә шәри билмә ағаҹынын мејвәсиндән јемә, чүнки ондан јејән ҝүн һөкмән өләҹәксән».+

18 Сонра Јеһова Аллаһ деди: «Инсанын тәк олмасы јахшы дејил. Онун үчүн ону тамамлајан бир көмәкчи јарадаҹағам».+ 19 Јеһова Аллаһ торпагдан вәһши һејванлары, ҝөјдәки ганадлы мәхлуглары јарадырды; онлары инсанын јанына ҝәтирмәјә башлады ки, ҝөрсүн онлары неҹә адландыраҹаг. Инсан ҹанлылара нә ад верирдисә, онлар елә дә адланырды.+ 20 Беләликлә, инсан бүтүн ев һејванларына, ҝөјдәки ганадлы мәхлуглара вә бүтүн вәһши һејванлара ад гојду. Лакин инсан үчүн мүнасиб бир көмәкчи тапылмады. 21 Буна ҝөрә дә Јеһова Аллаһ инсаны дәрин јухуја гәрг етди. О, јухуда икән габырғасындан бирини ҝөтүрдү вә јерини дәри илә өртдү. 22 Сонра Јеһова Аллаһ инсандан ҝөтүрдүјү габырғадан гадыны јаратды вә ону инсанын јанына ҝәтирди.+

23 Инсан деди:

24 Буна ҝөрә дә киши өз ата-анасыны тәрк едиб арвадына бағланаҹаг вә онлар бир бәдән олаҹаг.+ 25 Онларын һәр икиси, киши дә, арвады да чылпаг иди,+ анҹаг бундан утанмырдылар.

3 Илан+ Јеһова Аллаһын јаратдығы бүтүн вәһши һејванлардан ән еһтијатлысы* иди. О, гадындан сорушду: «Доғруданмы, Аллаһ сизә дејиб ки, бағдакы һәр ағаҹын мејвәсиндән јемәјәсиниз?»+ 2 Гадын илана ҹаваб вериб деди: «Бағдакы ағаҹларын мејвәсиндән јејә биләрик.+ 3 Анҹаг бағын ортасындакы ағаҹ+ һаггында Аллаһ дејиб: “Ондан јемәјин, она тохунмајын, јохса өләрсиниз!”». 4 Илан гадына деди: «Јох, әсла өлмәзсиниз.+ 5 Садәҹә Аллаһ билир ки, ондан јејән ҝүн ҝөзләриниз ачылаҹаг вә сиз хејирлә шәри биләрәк Аллаһ кими олаҹагсыныз».+

6 Гадын ҝөрдү ки, ағаҹын мејвәси јахшыдыр вә ҝөзә хош ҝөрүнүр, ағаҹа бахдыгҹа бахмаг истәјирсән. Беләҹә, онун мејвәсиндән ҝөтүрүб једи.+ Сонра әри јанында оланда она да верди вә о да једи.+ 7 Бу заман һәр икисинин ҝөзләри ачылды вә чылпаг олдугларыны баша дүшдүләр. Буна ҝөрә дә әнҹир јарпагларыны бир-биринә тикиб өзләри үчүн фитә дүзәлтдиләр.+

8 Сонра инсан илә арвады ҝүнүн сәрин вахтында бағда ҝәзән Јеһова Аллаһын сәсини ешитдиләр вә бағдакы ағаҹларын арасына ҝириб Јеһова Аллаһдан ҝизләндиләр. 9 Јеһова Аллаһ: «Һарадасан?» — дејә сәсләјиб инсаны чағырырды. 10 Нәһајәт, о дилләнди: «Бағда Сәнин сәсини ешитдим, анҹаг чылпаг олдуғум үчүн горхуб ҝизләндим». 11 Онда Аллаһ сорушду: «Чылпаг+ олдуғуну сәнә ким деди? Мејвәсини јемәмәји әмр етдијим ағаҹдан јемисән?»+ 12 Инсан ҹаваб вериб деди: «Сәнин мәнә вердијин гадын — о, мәнә ағаҹын мејвәсиндән верди, мән дә једим». 13 Јеһова Аллаһ гадына деди: «Нејләмисән?!» Гадын ҹавабында деди: «Илан мәни алдатды, мән дә једим».+

14 Онда Јеһова Аллаһ илана+ деди: «Буну етдијин үчүн бүтүн ев һејванларынын вә бүтүн вәһши һејванларын ичиндә ләнәт саһиби олурсан. Гарнын үстә сүрүнәҹәксән вә бүтүн өмрүн боју торпаг јејәҹәксән. 15 Сәнинлә+ гадын+ арасына, сәнин өвладынла*+ онун өвлады*+ арасына дүшмәнчилик+ гојаҹағам. О*, сәнин башыны әзәҹәк,+ сән исә ону дабанындан чалаҹагсан».+

16 Гадына деди: «Һамиләлик ағрыларыны артырдыгҹа артыраҹағам, ағры ичиндә ушаг доғаҹагсан. Әринә бөјүк еһтијаҹын олаҹаг, о да сәнә ағалыг едәҹәк».

17 Адәмә* исә деди: «Арвадынын сөзүнә гулаг асдығын, мејвәсиндән јемәмәји тапшырдығым+ ағаҹдан једијин үчүн сәнә ҝөрә торпаг ләнәтләнир.+ Бүтүн өмрүн боју әзаб-әзијјәтлә+ ондан мәһсул ҝөтүрәҹәксән. 18 Торпаг сәнә тикан вә гангал битирәҹәк, чөлдәки биткиләрлә гидаланаҹагсан. 19 Алын тәринлә чөрәк јејиб ахырда торпаға гајыдаҹагсан, чүнки ондан јарадылмысан.+ Торпагсан, торпаға да гајыдаҹагсан».+

20 Бундан сонра Адәм арвадынын адыны Һәвва* гојду, чүнки о, јер үзүндә јашајанларын һамысынын анасы олаҹагды.+ 21 Јеһова Аллаһ Адәмлә арвады үчүн дәридән узун палтар дүзәлтди ки, әјинләринә ҝејинсинләр.+ 22 Сонра Јеһова Аллаһ деди: «Инсан хејирлә шәри билмәкдә бизим кими олду.+ Инди исә әл узадыб һәјат ағаҹынын+ мејвәсиндән дә дәриб јемәсин вә әбәди јашамасын дејә...» 23 Бу сөзләрлә Јеһова Аллаһ ону Әдән+ бағындан говду ки, јарадылдығы торпағы+ әкиб-беҹәрсин. 24 Беләликлә, О, инсаны говду вә һәјат ағаҹына ҝедән јолу горумаг үчүн Әдән бағынын шәргиндә кәррублар*+ вә арамсыз фырланан јанар гылынҹ гојду.

4 Адәм арвады Һәвва илә јахынлыг етди. О да һамилә галыб+ Габили+ доғду вә деди: «Јеһованын көмәји илә дүнјаја инсан ҝәтирдим». 2 Сонра о, јенә һамилә галыб Габилин гардашы Һабили+ дүнјаја ҝәтирди.

Һабил чобан олду, Габил исә әкинчи. 3 Бир ҝүн Габил торпағын мәһсулундан Јеһоваја бәхшиш ҝәтирди. 4 Һабил дә сүрүсүндә илк доғулан һејванлардан+ бир нечәсини пији илә бирликдә Јеһоваја тәгдим етди. Јеһова Һабилдән вә онун бәхшишиндән разы галды,+ 5 лакин Габилдән вә онун ҝәтирдији бәхшишдән разы галмады. Габил бәрк гәзәбләнди, гаш-габағыны саллады. 6 Онда Јеһова Габилә деди: «Нијә гәзәбләниб гаш-габағыны салладын? 7 Дүзәлиб јахшы иш ҝөрсән, мәҝәр ҝөзүмдә уҹалмазсан? Анҹаг белә етмәсән, онда бил ки, јолунун үстүндә ҝүнаһ пусгу гуруб, о, сәни әлә кечирмәк истәјир. Инди нә едәҹәксән, она үстүн ҝәләҹәксән?»

8 Бундан сонра Габил гардашы Һабилә деди: «Ҝәл чөлә ҝедәк». Онлар чөлдә оланда Габил гардашы Һабилин үстүнә һүҹум чәкиб ону өлдүрдү.+ 9 Бир гәдәр сонра Јеһова Габилдән сорушду: «Гардашын Һабил һарададыр?» О ҹаваб верди: «Билмирәм. Мәҝәр мән гардашымын кешикчисијәм?» 10 Онда Аллаһ деди: «Сән нә етдин? Гардашынын ганы торпагдан Мәнә фәрјад едир!+ 11 Инди сән ләнәтләнирсән вә торпагдан говулурсан, о торпагдан ки ағзыны ачыб сәнин әлиндә өлән гардашынын ганыны удуб.+ 12 Торпағы беҹәрәндә о, сәнә мәһсул вермәјәҹәк. Јер үзүндә авара, сәрҝәрдан долашаҹагсан». 13 Габил Јеһоваја деди: «Вердијин ҹәза ҝүҹүмдән артыгдыр. 14 Инди мәни бу торпагдан говурсан. Артыг һүзуруна чыха билмәјәҹәјәм. Јер үзүндә авара, сәрҝәрдан долашаҹағам, кимин растына чыхсам, мәни тутуб өлдүрәҹәк». 15 Онда Јеһова она деди: «Ким Габили өлдүрсә, ондан једди гат интигам алынаҹаг».

Јеһова Габил үчүн бир әламәт верди ки, онунла растлашан һеч ким ону өлдүрмәсин. 16 Беләликлә, Габил Јеһованын һүзурундан ҝетди вә Әдәндән+ шәргдә јерләшән Нод* дијарында мәскән салды.

17 Габил арвады+ илә јахынлыг етди. О да һамилә галыб Һәнугу доғду. Сонра Габил бир шәһәр салыб она оғлу Һәнугун адыны верди. 18 Бир мүддәт сонра Һәнугун Ирад адында бир оғлу олду. Ирадын Мәһујаил, Мәһујаилин Мәтушаил, Мәтушаилин исә Ләмек адында оғлу олду.

19 Ләмек ики арвад алды: биринин ады Адаһ, о биринин ады Зиллаһ иди. 20 Адаһдан Јабал олду. О, чадырда јашајыб малдарлыгла мәшғул олан илк адам олду. 21 Онун гардашынын ады Јубал иди. О, чәнҝ вә түтәк чалан илк адам олду. 22 Зиллаһдан исә Тубал-Гајин олду. О, мис вә дәмирдән һәр ҹүр аләт дүзәлдирди. Тубал-Гајинин баҹысынын ады Нәама иди. 23 Ләмек арвадлары Адаһ вә Зиллаһ үчүн белә бир шеир гошду:

25 Адәм јенә арвады илә јахынлыг етди, о да бир оғлан доғду вә «Габил Һабили өлдүрдү,+ Аллаһ да онун јеринә мәнә башга бир өвлад верди» дејәрәк адыны Шејс*+ гојду. 26 Шејсин дә оғлу олду, адыны Әнуш+ гојду. Һәмин вахт инсанлар Јеһованын адыны чәкмәјә башладылар.

5 Адәмин тарихчәси беләдир. Аллаһ Адәми јараданда ону Өзүнә* бәнзәр јаратды.+ 2 Онлары киши вә гадын олараг јаратды.+ Јаратдығы ҝүн+ онлара хејир-дуа верди вә онлары «инсан» адландырды.

3 Адәм 130 јашында оланда өзүнә бәнзәр* оғлу олду вә адыны Шејс+ гојду. 4 Шејс доғуландан сонра Адәм 800 ил јашады. Онун башга оғул вә гызлары да олду. 5 Адәм 930 ил өмүр сүрүб өлдү.+

6 Шејс 105 јашында оланда Әнуш+ адлы оғлу олду. 7 Әнуш доғуландан сонра Шејс 807 ил јашады. Онун башга оғул вә гызлары да олду. 8 Шејс 912 ил өмүр сүрүб өлдү.

9 Әнуш 90 јашында оланда Гинан адлы оғлу олду. 10 Гинан доғуландан сонра Әнуш 815 ил јашады. Онун башга оғул вә гызлары да олду. 11 Әнуш 905 ил өмүр сүрүб өлдү.

12 Гинан 70 јашында оланда Мәһлаил+ адында оғлу олду. 13 Мәһлаил доғуландан сонра Гинан 840 ил јашады. Онун башга оғул вә гызлары да олду. 14 Гинан 910 ил өмүр сүрүб өлдү.

15 Мәһлаил 65 јашында оланда Јарәд+ адында оғлу олду. 16 Јарәд доғуландан сонра Мәһлаил 830 ил јашады. Онун башга оғул вә гызлары да олду. 17 Мәһлаил 895 ил өмүр сүрүб өлдү.

18 Јарәд 162 јашында оланда Һәнуг+ адында оғлу олду. 19 Һәнуг доғуландан сонра Јарәд 800 ил јашады. Онун башга оғул вә гызлары да олду. 20 Јарәд 962 ил өмүр сүрүб өлдү.

21 Һәнуг 65 јашында оланда Мәтушәләһ+ адында оғлу олду. 22 Мәтушәләһ доғуландан сонра Һәнуг 300 ил Аллаһын јолу илә јериди*. Онун башга оғул вә гызлары да олду. 23 Һәнуг 365 ил јашады. 24 Һәнуг Аллаһын јолу илә ҝедирди.+ Сонра о гејб олду, чүнки Аллаһ ону апарды.+

25 Мәтушәләһ 187 јашында оланда Ләмек+ адында оғлу олду. 26 Ләмек доғуландан сонра Мәтушәләһ 782 ил јашады. Онун башга оғул вә гызлары да олду. 27 Мәтушәләһ 969 ил өмүр сүрүб өлдү.

28 Ләмек 182 јашында оланда бир оғлу олду. 29 «Бу ушаг Јеһованын ләнәтләдији торпаға+ ҝөрә чәкдијимиз әзијјәти вә әлимизин зәһмәтини јүнҝүлләшдирәҹәк» дејәрәк онун адыны Нуһ*+ гојду. 30 Нуһ доғуландан сонра Ләмек 595 ил јашады. Онун башга оғул вә гызлары да олду. 31 Ләмек 777 ил өмүр сүрүб өлдү.

32 Нуһ 500 ил јашајандан сонра онун Сам+, Һам+ вә Јафәс+ адында үч оғлу олду.

6 Инсанлар јер үзүндә чохалмаға башлады. Онларын гызлары олду. 2 Һәмин вахт Аллаһ оғуллары*+ инсан гызларына фикир вермәјә башладылар вә ҝөрдүләр ки, чох ҝөзәлдирләр. Онлар бәјәндикләри гызлары өзләринә арвад етмәјә башладылар. 3 Онда Јеһова деди: «Мән* әтдән-гандан олан* инсана сонсузадәк дөзмәјәҹәјәм.+ Онун өмрүнә јүз ијирми ил галыб».+

4 О ҝүнләрдә вә сонралар јердә нәһәнҝ адамлар* јашајырды. Һәмин вахт Аллаһ оғуллары инсан гызлары илә јахынлыг едирди вә онлар оғуллар дүнјаја ҝәтирирдиләр. Бунлар гәдим дөврүн ҝүҹлү, мәшһур адамлары иди.

5 Јеһова ҝөрдү ки, јер үзүндә инсанлар тамам позулуб, үрәкләриндәки фикирләр вә нијјәтләр анҹаг пислијә мејиллидир.+ 6 Јеһова јер үзүндә инсанлары јаратдығына тәәссүф етди вә кәдәрләнди*.+ 7 Буна ҝөрә дә Јеһова деди: «Јаратдығым инсанлары јер үзүндән јох едәҹәјәм; инсанлары да, ев һејванларыны да, ҝөјдәки ганадлы мәхлуглары да, сүрүнән һејванлары да мәһв едәҹәјәм, чүнки онлары јаратдығыма пешман олмушам». 8 Нуһ исә Јеһованын ҝөзүндә рәғбәт газанмышды.

9 Нуһун тарихчәси беләдир.

Нуһ салеһ инсан иди.+ Зәманәсинин адамларындан фәргли олараг, о, ејибсиз адам иди. Нуһ Аллаһын јолу илә ҝедирди*.+ 10 Сонралар Нуһун Сам, Һам вә Јафәс+ адында үч оғлу олду. 11 Дүнја Аллаһын ҝөзүндә дағылыб ҝедирди. Јер үзү зоракылыгла долмушду. 12 Аллаһ јерә бахыб ҝөрдү ки, дүнја дағылыб ҝедир,+ чүнки бүтүн инсанлар јолуну азмышды.+

13 Аллаһ Нуһа деди: «Артыг бүтүн инсанларын сону чатыб, чүнки онларын уҹбатындан јер зоракылыгла долуб; онлары да, јер үзүнү дә мәһв едәҹәјәм.+ 14 Гатран ағаҹындан өзүнә ҝәми+ дүзәлт. Ҝәмидә отаглар дүзәлт. Она ичәридән вә бајырдан гатран+ чәк. 15 Ҝәмини белә дүзәлтмәлисән: онун узунлуғу үч јүз гулаҹ*, ени әлли гулаҹ*, һүндүрлүјү отуз гулаҹ* олмалыдыр. 16 Ҝәминин јухарысындан бир гулаҹ ашағыда пәнҹәрә* гојарсан, гапысы исә јан тәрәфдән олсун.+ Ҝәминин биринҹи, икинҹи вә үчүнҹү мәртәбәси олмалыдыр.

17 Мән јер үзүнү суја+ гәрг едәҹәјәм ки, ҝөјләр алтында олан бүтүн ҹанлылар* мәһв олсун. Јердәки һәр шеј тәләф олаҹаг.+ 18 Сәнинлә исә әһд бағлајырам; сән, оғулларын, арвадын вә ҝәлинләрин бирликдә ҝәмијә минәрсиниз.+ 19 Һәр нөв ҹанлы варлыглардан+ бир ҹүт — бир еркәк, бир диши+ сечиб ҝәмијә ҝәтир ки, сәнинлә бирликдә онлар да сағ галсын. 20 Ганадлы мәхлугларын һәр ҹинсиндән, ев һејванларынын һәр ҹинсиндән вә сүрүнән һејванларын һәр ҹинсиндән бир ҹүтү сағ галмаг үчүн ҝәмијә, сәнин јанына ҝәләҹәк.+ 21 Сән исә бүтүн јемәли шејләрдән+ јығыб ҝөтүр ки, һәм өзүнүн, һәм дә һејванларын јемәји олсун».

22 Нуһ Аллаһын бүтүн тапшырыгларыны јеринә јетирди. Она неҹә дејилмишдисә, елә дә етди.+

7 Бундан сонра Јеһова Нуһа деди: «Аиләнлә бирликдә ҝәмијә ҝир, чүнки бу зәманәнин адамлары ичиндә сәни салеһ ҝөрдүм.+ 2 Өзүнлә һәр пак һејвандан еркәкли-дишили једди баш*,+ напак һејвандан исә ики баш, бир еркәк, бир диши ҝөтүр. 3 Һәмчинин ҝөјдәки ганадлы мәхлуглардан да еркәкли-дишили једдисини* ҝөтүр. Беләҹә, бу ҹанлыларын нәсли кәсилмәјәҹәк вә онлар бүтүн јер үзүнә јајылаҹаглар*.+ 4 Чүнки дүз једди ҝүндән сонра елә едәҹәјәм ки, јер үзүнә гырх ҝүн-гырх ҝеҹә+ јағыш+ јағаҹаг; јаратдығым бүтүн ҹанлы варлыглары јер үзүндән јох едәҹәјәм».+ 5 Нуһ Јеһованын тапшырдығы һәр иши јеринә јетирди.

6 Јер үзүндә дашгын оланда Нуһ алты јүз јашында иди.+ 7 Дашгын башламаздан әввәл Нуһ оғуллары, арвады вә ҝәлинләри илә бирликдә ҝәмијә минди.+ 8 Пак вә напак һејванларын, ганадлы мәхлугларын вә јер үзүндәки диҝәр ҹанлыларын һәр нөвүндән олан һејванлар+ 9 ҹүт-ҹүт, бир еркәк, бир диши Аллаһын Нуһа әмр етдији кими Нуһун јанына ҝәлиб ҝәмијә ҝирди. 10 Једди ҝүндән сонра јердә дашгын олду.

11 Һәмин ҝүн — Нуһун өмрүнүн алты јүзүнҹү илиндә, икинҹи ајын он једдинҹи ҝүнүндә ҝөјдәки әнҝин суларын* бүтүн гајнаглары пүскүрдү вә ҝөјүн бәндләри ачылды.+ 12 Гырх ҝүн-гырх ҝеҹә јерә лејсан јағыш јағды. 13 Елә һәмин ҝүн Нуһ, оғуллары Сам, Һам, Јафәс+, арвады вә үч ҝәлини ҝәмијә минди.+ 14 Һәр ҹинсдән олан вәһши һејванлар, ев һејванлары вә јердәки сүрүнән һејванлар, еләҹә дә һәр ҹинсдән олан ганадлы мәхлуглар вә гушлар онларла бирликдә ҝәмијә ҝирди. 15 Дахилиндә һәјат гүввәси олан һәр нөв һејван ики-ики Нуһун јанына, ҝәмијә ҝирди. 16 Беләликлә, Аллаһын әмр етдији кими, һәр нөв ҹанлы варлыглардан еркәк вә диши һејванлар ҝәмијә ҝирди. Јеһова онларын архасынҹа гапыны бағлады.

17 Јер үзүнә гырх ҝүн јағыш јағды вә су ҝет-ҝедә чохалыб ҝәмини галдырды. Ҝәми јердән хејли јүксәкдә, сујун үзүндә үзмәјә башлады. 18 Су чохалыб бүтүн јер үзүнү басды. Ҝәми исә сујун үзүндә үзүрдү. 19 Су јер үзүндә о гәдәр чохалды ки, сәма алтындакы бүтүн һүндүр дағлары өртдү.+ 20 Сулар дағларын зирвәсиндән он беш гулаҹ* јухары галхды.

21 Беләликлә, јер үзүндәки ҹанлы варлыгларын һамысы — ганадлы мәхлуглар, ев һејванлары, вәһши һејванлар, гајнашан мәхлуглар, еләҹә дә бүтүн инсанлар мәһв олду.+ 22 Гуруда јашајан, һәјат нәфәси* олан варлыгларын һамысы өлдү.+ 23 Беләликлә, Аллаһ инсандан тутмуш һејвана кими, сүрүнән һејванлара вә ҝөјдәки ганадлы мәхлуглара кими бүтүн ҹанлы варлыглары јер үзүндән јох етди. Онларын һамысы мәһв олду;+ тәкҹә Нуһ вә онунла ҝәмидә оланлар сағ галды.+ 24 Јер үзү јүз әлли ҝүн сујун алтында галды.+

8 Аллаһ Нуһа вә онунла ҝәмидә олан бүтүн вәһши һејванлара вә ев һејванларына нәзәр салды*.+ Аллаһ јер үзүнә күләк ҝөндәрди вә су азалмаға башлады. 2 Әнҝин суларын гајнаглары вә ҝөјүн бәндләри бағланды, ҝөјдән јаған лејсан јағыш дајанды.+ 3 Су чәкилмәјә башлады, јүз әлли ҝүндән сонра исә су хејли азалды. 4 Једдинҹи ај, ајын он једдинҹи ҝүнүндә ҝәми Арарат* дағларында дајанды. 5 Сулар онунҹу аја гәдәр азалмаға давам етди. Онунҹу ајын биринҹи ҝүнү дағларын зирвәси ҝөрүндү.+

6 Гырх ҝүн кечәндән сонра Нуһ ҝәмидә дүзәлтдији пәнҹәрәни+ ачыб 7 бир гузғун бурахды. Јер үзүндә су гурујана гәдәр гузғун учуб ҝери гајыдырды.

8 Сонра о, сујун јер үзүндән чәкилиб-чәкилмәдијини өјрәнмәк үчүн бир ҝөјәрчин бурахды. 9 Ҝөјәрчин гонмаға јер тапмајыб ҝәмијә гајытды, чүнки јер үзү һәлә дә су иди.+ Нуһ әлини узадыб ҝөјәрчини ичәри салды. 10 О, даһа једди ҝүн ҝөзләјиб ҝөјәрчини бир дә бурахды. 11 Ҝөјәрчин ахшам учуб ҝәләндә димдијиндә тәзәҹә гопарылмыш зејтун јарпағы ҝәтирди. Бундан Нуһ билди ки, су јер үзүндән чәкилиб.+ 12 Једди ҝүн дә ҝөзләјиб ҝөјәрчини бир дә бурахды, ҝөјәрчин даһа онун јанына гајытмады.

13 Нуһун өмрүнүн алты јүз биринҹи илиндә,+ биринҹи ајын биринҹи ҝүнүндә су артыг чәкилмишди. Нуһ ҝәминин дамындакы гапағы галдырды вә бахыб ҝөрдү ки, торпаг гурујур. 14 Икинҹи ајын ијирми једдинҹи ҝүнүнә кими исә торпаг тамамилә гуруду.

15 Аллаһ Нуһа деди: 16 «Арвадын, оғулларын вә ҝәлинләринлә бирликдә ҝәмидән чых.+ 17 Бүтүн ҹанлылары: ганадлы мәхлуглары, ев һејванларыны вә јердәки сүрүнән һејванлары да чыхарт.+ Гој онлар төрәјиб артсынлар, јер үзүндә чохалсынлар».+

18 Онда Нуһ оғуллары,+ арвады вә ҝәлинләри илә бирликдә ҝәмидән чыхды. 19 Бүтүн ҹанлылар — сүрүнән һејванлар, ганадлы мәхлуглар, јерин бүтүн һејванлары дәстә-дәстә ҝәмидән чыхды.+ 20 Нуһ Јеһованын адына бир гурбанҝаһ дүзәлтди,+ бүтүн пак һејванлардан вә бүтүн ганадлы пак мәхлуглардан+ ҝөтүрүб гурбанҝаһда јандырма гурбаны кими тәгдим етди.+ 21 Јеһова хош әтри дујду. Буна ҝөрә дә Јеһова үрәјиндә деди: «Бир дә һеч вахт инсана ҝөрә торпағы ләнәтләмәјәҹәјәм,+ чүнки ағлы кәсәндән инсанын үрәји пислијә мејилли олур.+ Инди еләдијим кими бир дә ҹанлыларын һамысыны мәһв етмәјәҹәјәм.+ 22 Бундан сонра јер үзүндә һеч вахт әкинин-бичинин, истинин-сојуғун, јајын-гышын, ҝеҹәнин-ҝүндүзүн сону олмајаҹаг».+

9 Аллаһ Нуһа вә оғулларына хејир-дуа вериб деди: «Төрәјиб чохалын, бүтүн јер үзүнү долдурун.+ 2 Јер үзүндәки бүтүн вәһши вә диҝәр һејванлар, ҝөјдәки бүтүн ганадлы мәхлуглар, дәниздәки бүтүн балыглар бундан сонра да сиздән горхуб дәһшәтә ҝәләҹәкләр. Онлары сизин ихтијарыныза верирәм.+ 3 Јердә јашајан бүтүн һејванлары јејә биләрсиниз.+ Биткиләр кими, бунларын да һамысыны сизә верирәм.+ 4 Анҹаг һејванын әтини онун ҹаны олан ганы+ илә јемәјин.+ 5 Бундан савајы, инсан ганы төкән Мәнә ҹаваб вермәли олаҹаг. Әҝәр һәр һансы һејван инсанын өлүмүнә баис оларса, о, һөкмән өләҹәк. Кимсә һансыса адамы өлдүрәрсә, ондан да ҹаваб тәләб едәҹәјәм.+ 6 Ким инсан ганы төкәрсә, онун да ганы инсан әли илә ахыдылаҹаг.+ Чүнки Аллаһ инсаны Өз бәнзәриндә јарадыб*.+ 7 Сиз исә төрәјин, артыб јер үзүндә чохалын».+

8 Сонра Аллаһ Нуһа вә онун оғулларына деди: 9 «Сизинлә вә сизин нәслинизлә әһд бағлајырам.+ 10 Бу әһд сизинлә олан бүтүн ҹанлылара — гушлара, һејванлара вә јер үзүндәки бүтүн ҹанлылара, бир сөзлә, ҝәмидән чыхан ҹанлы варлыгларын һамысына вә онлардан төрәјәнләрә аиддир.+ 11 Бәли, сизинлә әһд бағлајырам ки, бир дә һеч вахт ҹанлыларын һамысыны дашгынла гырмајаҹағам, бир дә һеч вахт јер үзүнү дашгынла мәһв етмәјәҹәјәм».+

12 Аллаһ сөзүнә әлавә едиб деди: «Сизинлә, бүтүн ҹанлыларла вә бүтүн ҝәләҹәк нәсилләрлә бағладығым әһдин нишанәси будур: 13 булудда Өз ҝөј гуршағымы гојурам. О, Мәнимлә јер арасында олан әһдин нишанәси олаҹаг. 14 Мән ҝөјүн үзүнә булуд ҝәтирәндә булудда ҝөј гуршағы пејда олаҹаг. 15 Онда Мән сизинлә вә бүтүн ҹанлы варлыгларла бағладығым әһди хатырлајаҹағам; даһа һеч вахт сулар дашгын әмәлә ҝәтириб ҹанлы варлыгларын һамысыны мәһв етмәјәҹәк.+ 16 Булудда ҝөј гуршағы олаҹаг вә Мән ону ҝөрәндә јер үзүндә јашајан бүтүн ҹанлы варлыгларла бағладығым әбәди әһди хатырлајаҹағам».

17 Аллаһ јенә Нуһа деди: «Јер үзүндәки бүтүн ҹанлы варлыгларла бағладығым әһдин нишанәси будур».+

18 Нуһун ҝәмидән чыхан оғуллары бунлар иди: Сам, Һам вә Јафәс.+ Сонралар Һамын Кәнан адында оғлу олду.+ 19 Бу үч нәфәр Нуһун оғуллары иди. Бүтүн дүнјадакы адамлар онлардан төрәјәрәк һәр јерә јајылыб.+

20 Нуһ әкинчилик етмәјә башлады вә үзүм бағы салды. 21 Бир ҝүн о, шәраб ичиб сәрхош олду вә чадырында палтарларыны сојунду. 22 Кәнанын атасы Һам атасыны чылпаг ҝөрдү вә ҝедиб буну бајырдакы ики гардашына сөјләди. 23 Самла Јафәс бүрүнҹәк ҝөтүрүб чијинләринә салдылар вә далдалы ичәри ҝирдиләр. Онлар үзләри әкс тәрәфә аталарынын ејиб јерини өртдүләр, беләликлә дә, онун ејиб јерини ҝөрмәдиләр.

24 Шәрабын тәсири кечәндән сонра Нуһ ајылды вә кичик оғлунун она нә етдијини билди. 25 Онда о деди:

«Кәнана ләнәт олсун.+

Гој о, гардашларынын гулу, көләси олсун».+

26 Сонра сөзүнә әлавә едиб деди:

Гој Кәнан она да гул олсун».

28 Дашгындан сонра Нуһ үч јүз әлли ил јашады.+ 29 Беләликлә, Нуһ доггуз јүз әлли ил өмүр сүрүб өлдү.

10 Нуһун оғуллары Сам+, Һам вә Јафәсин тарихчәси беләдир.

Дашгындан сонра онларын оғуллары олду.+ 2 Јафәсин оғуллары бунлар иди: Ҝүмәр+, Мәҹуҹ+, Мадај, Јавән, Тубал+, Мәшәг+ вә Тирас+.

3 Ҝүмәрин оғуллары бунлар иди: Әшкиназ+, Рифәт вә Түҹарма+.

4 Јавәнин оғуллары бунлар иди: Әлиша+, Таршиш+, Киттим+ вә Дуданим.

5 Адаларда* јашајанлар бунлардан төрәјиб дилинә, гәбиләсинә вә халгына ҝөрә ајрылараг өз өлкәләринә јајылдылар.

6 Һамын оғуллары бунлар иди: Куш, Мисраим*,+ Пут+ вә Кәнан+.

7 Кушун оғуллары бунлар иди: Сиба+, Һәвилә, Сәбтә, Рәһма+ вә Сәбтәкә.

Рәһманын оғуллары Сәба вә Дидан иди.

8 Кушун Нәмруд адында оғлу олду. О, јер үзүндә илк гүдрәтли адам олду. 9 О, Јеһоваја гаршы чыхан ҝүҹлү овчу* иди. Буна ҝөрә дә халг арасында «Јеһоваја гаршы чыхан ҝүҹлү овчу Нәмрудун тајы» дејими јаранды. 10 Әввәлҹә онун сәлтәнәтинә Шинар+ дијарында олан Бабил+, Әрәк+, Аккад вә Гәлнә дахил иди. 11 Нәмруд бу дијардан чыхыб Ашшура+ ҝетди вә орада Нејнәваны*,+ Рәһбут-Ири, Кәлаһы 12 вә Нејнәва илә Кәлаһ арасында Рәсәни салды; бөјүк шәһәр будур*.

13 Мисраимин Лудим+, Әнамим, Ләһабим, Нәфтуһим+, 14 Патрусим+, Кәслуһим (филиштлиләр*+ ондан төрәјиб) вә Кәфтурим+ адында оғуллары олду.

15 Кәнанын оғуллары бунлар иди: илки Сидон+, Һет+, 16 һәмчинин јәбусиләр+, амориләр+, ҝиргашиләр, 17 һивиләр+, аргиләр, синиләр, 18 арвадиләр+, сәмариләр, һәмәсиләр+. Сонралар Кәнан гәбиләләри сәпәләниб јајылдылар. 19 Беләликлә, кәнаниләрин сәрһәди Сидондан Гәззә+ јахынлығындакы Гәрара+, Сәдума, Әмурәјә+, Адмаја вә Леша јахынлығындакы Сәбујимә+ гәдәр узанырды. 20 Бунлар өз гәбиләсинә, дилинә, өлкәсинә вә халгына ҝөрә бөлүнән Һам оғуллары иди.

21 Бөјүк оғул олан Јафәсин гардашы* Самын да өвладлары олду. О, бүтүн Абир+ оғулларынын әҹдадыдыр. 22 Самын оғуллары бунлар иди: Елам+, Ашшур+, Әрфәһсад+, Луд вә Арам+.

23 Арамын оғуллары бунлар иди: Уз, Һул, Гәтар вә Маш.

24 Әрфәһсадын Салеһ+, Салеһин Абир адында оғлу олду.

25 Абирин ики оғлу олду. Биринин ады Фалиг*+ иди, чүнки онун јашадығы вахтда јер* бөлүнмүшдү; гардашынын ады Гәһтан+ иди.

26 Гәһтанын Әлмудад, Сәлиф, Һазармавәд, Јарәһ+, 27 Һәдурам, Узал, Дигла, 28 Обал, Абимаил, Сәба, 29 Офир+, Һәвилә вә Јубаб адында оғуллары олду; бунларын һамысы Гәһтанын оғуллары иди.

30 Онларын јашадығы торпаглар Мисадан тутмуш Шәргдәки дағлыг бөлҝә олан Сәфара гәдәр узанырды.

31 Бунлар өз гәбиләсинә, дилинә, өлкәсинә вә халгына ҝөрә бөлүнән+ Сам оғуллары иди.

32 Нәслинә вә халгына ҝөрә бөлүнән Нуһ оғулларынын гәбиләләри бунлар иди. Дашгындан сонра јаранан вә јер үзүнә јајылан халглар онлардан төрәјиб.+

11 Бүтүн јер үзүндә бир дилдә данышыр, ејни сөзләр ишләдирдиләр. 2 Инсанлар Шәргә тәрәф көч едәндә ҝәлиб Шинар+ дијарында бир овалыг тапдылар вә орада мәскән салдылар. 3 Онлар бир-бирләринә дедиләр: «Ҝәлин кәрпиҹ кәсиб биширәк». Беләликлә, кәрпиҹ онлар үчүн дашы, гатран исә палчығы әвәз едирди. 4 Сонра дедиләр: «Ҝәлин шәһәр салаг вә башы ҝөјләрә чатан гүллә тикиб өзүмүзә ад газанаг, даһа јер үзүнә јајылмајаг».+

5 Јеһова јерә нәзәр салыб* инсан оғулларынын салдығы шәһәри вә тикдији гүлләни ҝөрдү. 6 Онда Јеһова деди: «Бир халгдырлар, дилләри дә ејнидир+ дејә, ҝөр нә етмәјә башлајыблар. Артыг онлар үчүн ағылларына ҝәләни етмәјә һеч бир әнҝәл јохдур; истәдикләрини едәҹәкләр. 7 Ҝәл+ онларын дилини гарышдыраг* ки, бири о биринин нә дедијини баша дүшмәсин». 8 Јеһова онлары орадан бүтүн јер үзүнә сәпәләди+ вә онлар јаваш-јаваш шәһәрин иншасыны дајандырдылар. 9 Буна ҝөрә дә о јерин ады Бабил*+ галды, чүнки Јеһова орада бүтүн дүнјанын дилини гарышдырды вә Јеһова орадан инсанлары бүтүн јер үзүнә сәпәләди.

10 Самын+ тарихчәси беләдир.

Дашгындан ики ил сонра, Самын 100 јашы оланда Әрфәһсад+ адында оғлу олду. 11 Әрфәһсад доғуландан сонра Сам 500 ил јашады. Онун башга оғул вә гызлары да олду.+

12 Әрфәһсад 35 јашында оланда онун Салеһ+ адында оғлу олду. 13 Салеһ доғуландан сонра Әрфәһсад 403 ил јашады. Онун башга оғул вә гызлары да олду.

14 Салеһ 30 јашында оланда онун Абир+ адында оғлу олду. 15 Абир доғуландан сонра Салеһ 403 ил јашады. Онун башга оғул вә гызлары да олду.

16 Абир 34 јашында оланда онун Фалиг+ адында оғлу олду. 17 Фалиг доғуландан сонра Абир 430 ил јашады. Онун башга оғул вә гызлары да олду.

18 Фалиг 30 јашында оланда онун Рәһу+ адында оғлу олду. 19 Рәһу доғуландан сонра Фалиг 209 ил јашады. Онун башга оғул вә гызлары да олду.

20 Рәһу 32 јашында оланда онун Сәруҹ адында оғлу олду. 21 Сәруҹ доғуландан сонра Рәһу 207 ил јашады. Онун башга оғул вә гызлары да олду.

22 Сәруҹ 30 јашында оланда онун Наһур адында оғлу олду. 23 Наһур доғуландан сонра Сәруҹ 200 ил јашады. Онун башга оғул вә гызлары да олду.

24 Наһур 29 јашында оланда онун Тарих+ адында оғлу олду. 25 Тарих доғуландан сонра Наһур 119 ил јашады. Онун башга оғул вә гызлары да олду.

26 Тарихин 70 јашдан сонра Ибрам+, Наһур+ вә Һаран адында оғуллары олду.

27 Тарихин тарихчәси беләдир.

Тарихин Ибрам, Наһур вә Һаран адында оғуллары олду. Һаранын Лут+ адында оғлу олду. 28 Һәлә атасы Тарих сағ икән Һаран доғулдуғу өлкәдә — кәлданиләрин+ Ур+ шәһәриндә өлдү. 29 Ибрамла Наһур өзләринә арвад алдылар. Ибрамын арвадынын ады Сарај+ иди, Наһурун арвады исә Һаранын гызы Милгә+ иди. Һаран Милгә илә Искәнин атасы иди. 30 Сарај сонсуз иди,+ онун ушағы олмурду.

31 Бундан сонра Тарих оғлу Ибрамы, Һаранын оғлу, нәвәси Луту,+ Ибрамын арвады ҝәлини Сарајы ҝөтүрүб кәлданиләрин Ур шәһәриндән Кәнан+ дијарына үз тутду. Бир гәдәр сонра онлар Һаррана+ чатдылар вә орада мәскән салдылар. 32 Тарих 205 ил өмүр сүрүб Һарранда өлдү.

12 Јеһова Ибрама деди: «Өз торпағыны, гоһумларыны, ата евини гојуб чых, сәнә ҝөстәрәҹәјим торпаға ҝет.+ 2 Сәндән бөјүк бир халг төрәјәҹәк. Буну Мән едәҹәјәм. Сәни мүбарәк гылаҹағам, адыны уҹалдаҹағам, сән бир немәт олаҹагсан.+ 3 Сәнә хејир-дуа верәнләрә хејир-дуа верәҹәјәм, сәни ләнәтләјәнләри исә ләнәтләјәҹәјәм.+ Јер үзүнүн бүтүн халглары сәнин васитәнлә мүбарәк олаҹаг».+

4 Ибрам Јеһованын дедијинә әмәл едиб јола чыхды. Лут да онунла ҝетди. Һаррандан чыханда Ибрам јетмиш беш јашында иди.+ 5 Беләликлә, Ибрам арвады Сарајы,+ гардашы оғлу Луту,+ топладыглары бүтүн мал-дөвләти+ вә Һарранда алдыглары гуллары ҝөтүрүб Кәнан+ торпағына јола дүшдү. Кәнан торпағына чатанда 6 Ибрам јолуна давам едиб Мөһрәнин бөјүк ағаҹларынын+ јахынлығына, Сиһам+ дејилән јерә ҝәлиб чыхды. Һәмин вахт о торпагда кәнаниләр јашајырды. 7 Јеһова Ибрама ҝөрүнүб деди: «Бу торпағы сәнин өвладларына*+ верәҹәјәм».+ Ибрам орада она ҝөрүнән Јеһованын адына бир гурбанҝаһ дүзәлтди. 8 Бир мүддәт сонра Ибрам орадан Бејтелдән+ шәргдә јерләшән дағлыг бөлҝәјә ҝәлиб орада чадыр гурду; Бејтел ондан гәрбдә, Ај+ шәһәри исә шәргдә иди. Сонра о, һәмин јердә Јеһованын адына гурбанҝаһ дүзәлдиб+ Јеһованын адыны чағырмаға* башлады.+ 9 Бундан сонра Ибрам јығышыб јола дүшдү вә дүшәрҝә сала-сала Неҝев*+ тәрәфә ирәлиләди.

10 Бу торпагда аҹлыг баш галдырды. Ибрам мүвәггәти јашамаг үчүн Мисирә көчдү,+ чүнки аҹлыг чох ҝүҹлү иди.+ 11 Мисирә чатачатда о, арвады Сараја деди: «Гулаг ас, ҝөр нә дејирәм. Сән ҝөзәл гадынсан.+ 12 Мисирлиләр сәни ҝөрүб “бу, онун арвадыдыр” дејәҹәкләр. Онда мәни өлдүрәҹәк, сәни исә сағ сахлајаҹаглар. 13 Бәлкә, сән дејәсән ки, мәним баҹымсан, онда сәнин сајәндә башым саламат олар, сағ галарам».+

14 Ибрам Мисирә ајаг басар-басмаз арвадынын ҝөзәллији мисирлиләрин диггәтини ҹәлб еләди. 15 Фиронун әјанлары да гадыны ҝөрдүләр вә ҝедиб ону фирона тәрифләмәјә башладылар. Гадыны фиронун сарајына апардылар. 16 Онун хатиринә фирон Ибрамла јахшы рәфтар етди, Ибрам чохлу гојун-кечи, мал-гара, ешшәк, дәвә, гул-гарабаш саһиби олду.+ 17 Анҹаг Јеһова Ибрамын арвады Сараја+ ҝөрә фиронун вә онун евиндәкиләрин башына бөјүк бәлалар ҝәтирди. 18 Белә оланда, фирон Ибрамы чағырыб деди: «Бу нә ишдир мәним башыма ачмысан? Нијә демирдин ки, о, сәнин арвадындыр? 19 Нә үчүн дејирдин ки, баҹындыр?+ Аз гала ону өзүмә арвад етмишдим. Ал, бу арвадын, бу да сән. Ҝөтүр, чых ҝет!» 20 Сонра фирон адамларына Ибрам барәдә ҝөстәриш верди. Ибрам арвадыны, гулларыны вә саһиб олдуғу һәр шеји ҝөтүрүб фиронун адамларынын мүшајиәтилә өлкәдән чыхды.+

13 Бундан сонра Ибрам арвадыны вә саһиб олдуғу һәр шеји ҝөтүрүб, Лутла бир јердә Мисирдән Неҝевә+ ҝетди. 2 Ибрамын чохлу мал-гарасы, гызыл-ҝүмүшү вар иди.+ 3 О, дүшәрҝә сала-сала Неҝевдән Бејтелә доғру ирәлиләди вә ҝәлиб Бејтеллә Ај арасындакы әразијә,+ әввәлләр дүшәрҝә салдығы вә 4 гурбанҝаһ дүзәлтдији јерә чыхды. Орада Ибрам Јеһованын адыны чағырды*.

5 Ибрамла бирликдә олан Лутун да мал-гарасы, гојун-гузусу вә чадырлары вар иди. 6 Һәмин јер онларын бирликдә јашамасы үчүн дарлыг едирди; мал-мүлкләри о гәдәр чохалмышды ки, даһа бир јердә гала билмирдиләр. 7 Иш о јерә ҝәлиб чыхды ки, Ибрамын чобанлары илә Лутун чобанлары арасында мүбаһисә дүшдү. (О вахт һәмин торпагда кәнаниләр вә фәризиләр јашајырды.)+ 8 Онда Ибрам Лута+ деди: «Гој арамызда сөз-сөһбәт олмасын, нә мәнимлә сәнин аранда, нә дә чобанларымла чобанларын арасында, ахы биз гардашыг. 9 Бах, јердән чох јер вар. Ҝәл ајрылаг. Әҝәр сән сола ҝетсән, мән саға ҝедәрәм; сән саға ҝетсән, мән сола ҝедәрәм». 10 Лут ҝөзүнү галдырыб Соһара+ гәдәр Иордан бојунҹа узанан бүтүн торпаглары нәзәрдән кечирди.+ Ҝөрдү ки, бүтүн бу әрази Јеһованын бағы+ кими, Мисир торпағы кими бол суварылан јердир. (Јеһова о вахт һәлә Сәдум вә Әмурәни мәһв етмәмишди.) 11 Онда Лут өзү үчүн бүтүн Иордан әтрафыны сечди вә шәргә тәрәф көчдү. Беләҹә, онлар ајрылдылар. 12 Ибрам Кәнан торпағында, Лут исә Иордан әтрафындакы шәһәрләрин јахынлығында јашајырды.+ Ахырда Лут Сәдумун јахынлығында чадыр гурду. 13 Сәдумун әһалиси чох пис инсанлар иди. Јеһованын ҝөзүндә онлар ағыр ҝүнаһлар ишләјирдиләр.+

14 Лут Ибрамдан ајрылдыгдан сонра Јеһова Ибрама деди: «Ҝөзүнү галдыр, дајандығын јердән шимала, ҹәнуба, шәргә вә гәрбә тәрәф бах. 15 Ҝөрдүјүн бүтүн торпаглары әбәдилик сәнә вә сәнин өвладларына* верәҹәјәм.+ 16 Өвладларыны гум дәнәләри гәдәр чохалдаҹағам. Белә ки, кимсә јердәки гум дәнәләрини саја билсә, онда сәнин өвладларыны да саја биләҹәк.+ 17 Дур бу торпағы енинә-узунуна долаш, ону сәнә верәҹәјәм». 18 Ибрам чадырларыны көчүрә-көчүрә јашајырды*. Сонра ҝедиб Һәбрунда+, Мамредәки бөјүк ағаҹлар+ олан јердә мәскән салды. Орада Јеһованын адына гурбанҝаһ дүзәлтди.+

14 Бир ҝүн Шинар+ падшаһы Әмрафил, Әлләсар падшаһы Әрјух, Елам+ падшаһы Кәдирлумәр+ вә Ҝујим падшаһы Тидал 2 Сәдум+ падшаһы Бараја, Әмурә+ падшаһы Биршаја, Адма падшаһы Шинаба, Сәбујим+ падшаһы Шимибара вә Бәләһ (Соһар) падшаһына гаршы мүһарибәјә башлады. 3 Бу падшаһлар* индики Шор дәнизин*+ јериндә олан Сиддим дәрәсиндә+ өз гошунларыны бирләшдирдиләр.

4 Онлар он ики ил Кәдирлумәрин табелијиндә олмуш, он үчүнҹү илдә исә үсјан етмишдиләр. 5 Он дөрдүнҹү ил Кәдирлумәр вә онунла мүттәфиг олан падшаһлар ҝәлиб Әштәрут-Гарнајимдә рәфалары, Һамда зузлары, Шәва-Кирјатаимдә емләри+ 6 вә чөл кәнарындакы Ил-Фәрана гәдәр узанан Саир+ дағларында јашајан хуриләри+ дармадағын етдиләр. 7 Сонра ҝери гајыдыб Ејн-Мишпата, јәни Гәдисә+ ҝетдиләр вә әмалигәләрин+, еләҹә дә Һасун-Тамарда+ јашајан амориләрин+ бүтүн торпагларыны тутдулар.

8 Белә оланда Сәдум падшаһы, һәмчинин Әмурә, Адма, Сәбујим, Бәләһ (Соһар) падшаһлары јүрүш едиб Сиддим дәрәсиндә 9 Елам падшаһы Кәдирлумәрә, Ҝујим падшаһы Тидала, Шинар падшаһы Әмрафилә, Әлләсар падшаһы Әрјуха гаршы дөјүшә чыхдылар:+ дөрд падшаһ беш падшаһа гаршы. 10 Сиддим дәрәсиндә гатранла долу чохлу чухурлар вар иди. Сәдум вә Әмурә падшаһлары ҹанларыны гуртармаг үчүн гачанда бу чухурлара дүшдүләр, галанлары исә дағлара үз гојдулар. 11 Галибләр Сәдум вә Әмурәни талан едиб, бүтүн азугәсини әлә кечириб јолларына давам етдиләр.+ 12 Онлар һәмчинин Ибрамын Сәдумда јашајан гардашы оғлу Луту+ да гарәт етдиләр, өзүнү исә әсир апардылар.

13 Онлардан гачыб ҹаныны гуртаран бир нәфәр ҝәлиб ибрани Ибрама һадисәни хәбәр верди. Һәмин вахт Ибрам Әшгулун вә Анерин гардашы амори Мамренин+ бөјүк ағаҹлары олан јердә мәскунлашмышды.+ Бу адамлар Ибрамын мүттәфигләри иди. 14 Ибрам гоһумунун*+ әсир апарылдығындан хәбәр тутанда дөјүшмәји баҹаран, евиндә доғулмуш үч јүз он сәккиз нәфәр гулуну ҝөтүрүб Дана+ гәдәр онлары тәгиб етди. 15 Ҝеҹә адамларыны дәстәләрә бөлүб һүҹума кечди вә онлары мәғлуб едәрәк Дәмәшгдән шималда јерләшән Һобаһа гәдәр говду. 16 Ибрам гарәт олунмуш бүтүн әмлакы, гоһуму Луту вә онун әмлакыны, гадынлары вә галан ҹамааты ҝери гајтарды.

17 Ибрам Кәдирлумәри вә онунла олан падшаһлары мәғлуб едиб гајыданда Сәдум падшаһы Шәвада, јәни Падшаһ дәрәсиндә+ онун пишвазына чыхды. 18 Онда Сәлим падшаһы+ Мәликсадиг+ чөрәк вә шәраб ҝәтирди; о, Аллаһ-Тааланын* каһини иди.+

19 Мәликсадиг Ибрама хејир-дуа вериб деди:

Ибрам да һәр шејин онда бирини она верди.+

21 Бундан сонра Сәдум падшаһы Ибрама деди: «Адамлары мәнә вер, галан һәр шеј сәнин олсун». 22 Анҹаг Ибрам Сәдум падшаһына деди: «Әлими јери-ҝөјү јарадан Аллаһ-Таала Јеһованын дәрҝаһына галдырыб анд ичирәм: 23 сәндән һеч бир шеј, бир чөп дә* ҝөтүрмәрәм, сонра гајыдыб демәјәсән ки, Ибрам мәним сајәмдә варланыб. 24 Тәкҹә бу ҹаванларын једикләрини һалал елә. Мәнимлә ҝедән адамлара — Анерә, Әшгула вә Мамрејә+ ҝәлинҹә исә, гој онлар өз пајларына дүшәни ҝөтүрсүнләр».

15 Бүтүн бунлардан сонра Ибрама Јеһованын сөзү назил олду: «Горхма+, Ибрам, сәнин галханын+ Мәнәм. Сәнин мүкафатын чох бөјүк олаҹаг».+ 2 Ибрам Она ҹаваб вериб деди: «Еј Күлли-Ихтијар Јеһова! Өвладым олмајандан сонра һансы мүкафатдан сөз ҝедә биләр? Будур, нәјим варса бу дәмәшглијә, Әлјәзәрә+ галаҹаг». 3 Сонра әлавә етди: «Сән мәнә өвлад*+ вермәмисән, варисим нөкәрим* олаҹаг». 4 Онда Јеһованын бу сөзү назил олду: «Сәнин варисин бу адам јох, өз белиндән ҝәлән оғлун олаҹаг».+

5 Аллаһ ону бајыра чыхарыб деди: «Башыны галдырыб бир ҝөјә бах, улдузлары сај, ҝөр саја билирсән». Сонра деди: «Бах, өвладларын* о гәдәр олаҹаг».+ 6 Ибрам Јеһоваја иман ҝәтирди,+ О да буну салеһлијә јазды.+ 7 Аллаһ сөзүнә давам етди: «Мән Јеһовајам, бу торпағы сәнә вермәк үчүн сәни кәлданиләрин Ур шәһәриндән чыхаран Аллаһам».+ 8 Ибрам сорушду: «Еј Күлли-Ихтијар Јеһова, нәдән билә биләрәм ки, бу торпаг мәним олаҹаг?» 9 Аллаһ ҹаваб вериб деди: «Бир үчиллик дүјә, үчиллик кечи, үчиллик гоч, бир гумру вә бир ҝөјәрчин баласы ҝөтүр». 10 О, бүтүн бу һејванлары ҝөтүрүб шаггалады, бир һиссәсини о бирисинин гаршысына гојду. Гушлары исә парчаламады. 11 Ҹәмдәкләрин үстүнә јыртыҹы гушлар учуб ҝәлирди, Ибрам исә онлары говурду.

12 Ҝүн гүруба енәндә Ибрам дәрин јухуја ҝетди. О заман онун үстүнә ваһимәли гаты зүлмәт чөкдү. 13 Сонра Аллаһ Ибрама деди: «Буну бил ки, өвладларын* гүрбәтдә јашајаҹаг, оранын халгы онлары көлә едиб дөрд јүз ил онлара зүлм едәҹәк.+ 14 Амма Мән онларын көләлик етдији халгы ҹәзаландыраҹағам.+ Бундан сонра онлар орадан әлидолу чыхаҹаглар.+ 15 Сән исә әмин-аманлыг ичиндә ата-бабаларына говушаҹаг, һәјатдан дојараг бу дүнјадан көчәҹәксән.+ 16 Сәнин өвладларынын дөрдүнҹү нәсли бура гајыдаҹаг,+ чүнки онда амориләрин ҝүнаһ касасы долмуш олаҹаг*».+

17 Ҝүнәш батыб зүлмәт гаранлыг дүшәндә түстүләнән бир соба пејда олду вә һејванларын парчаланмыш ҹәсәдләри арасындан јанар мәшәл кечди. 18 Һәмин ҝүн Јеһова Ибрамла әһд бағлајыб+ деди: «Мисир чајындан тутмуш бөјүк чаја, Фәрат чајына+ гәдәр олан бу торпағы сәнин өвладларына* верәҹәјәм.+ 19 Гәниләрин+, гәназиләрин, гәдмуниләрин, 20 һетләрин+, фәризиләрин+, рәфаларын+, 21 амориләрин, кәнаниләрин, ҝиргашиләрин, јәбусиләрин торпағы сәнин нәслинә мәхсус олаҹаг».+

16 Ибрамын арвады Сарајын ушағы олмурду.+ Онун Һәҹәр+ адында мисирли бир кәнизи вар иди. 2 Сарај Ибрама деди: «Јеһова мәни өвлад үзүнә һәсрәт гојуб. Ҝәл сән мәним кәнизимлә јахынлыг ет. Бәлкә, һеч олмаса бу јолла ушағым олар».+ Ибрам Сарајла разылашды. 3 Беләҹә, Сарај кәнизи мисирли Һәҹәри Ибрама верди ки, она арвад олсун. Бу һадисә баш верәндә Ибрам артыг он ил иди ки, Кәнан торпағында јашајырды. 4 Ибрам Һәҹәрлә јахынлыг етди вә о һамилә галды. Һәҹәр һамилә олдуғуну биләндә өз ханымына һәгарәтлә бахмаға башлады.

5 Сарај Ибрама деди: «Ҝөр мән нәләр чәкирәм, һамысы да сәнин үстүндә. Өз әлимлә кәнизими сәнин гојнуна вердим, о исә һамилә олдуғуну билиб мәнә һәгарәтлә бахыр. Гој Јеһова сәнинлә мәним арамда һаким олсун, кимин һагг, кимин наһаг олдуғуну Өзү ҝөстәрсин». 6 Белә оланда Ибрам деди: «Кәнизин сәнин ихтијарындадыр, неҹә билирсән, елә дә ет». Онда Сарај Һәҹәрлә сәрт давранмаға башлады, Һәҹәр дә евдән гачды.

7 Бир гәдәр сонра Јеһованын мәләји ону сәһрада, Шур+ јолундакы булағын башында тапды. 8 Мәләк ону чағырыб деди: «Еј Һәҹәр, Сарајын кәнизи, һарадан ҝәлиб, һара ҝедирсән?» Һәҹәр деди: «Мән ханымым Сарајын әлиндән гачырам». 9 Онда Јеһованын мәләји она деди: «Гајыт ханымынын јанына вә она табе ол». 10 Сонра Јеһованын мәләји деди: «Сәнин өвладларыны о гәдәр чохалдаҹағам ки, сајыб гуртармаг олмајаҹаг».+ 11 Јеһованын мәләји сөзүнә әлавә етди: «Бах, сән һамиләсән. Бир оғлун олаҹаг. Адыны Исмајыл* гојарсан, чүнки Јеһова фәрјадыны ешитди. 12 О, вәһши ешшәк кими, ипә-сапа јатмајан адам олаҹаг. О, һамыја, һамы да она гаршы олаҹаг. Бүтүн гардашлары илә үзбәүз јашајаҹаг*».

13 Һәҹәр онунла данышан Јеһованын адыны чағырыб деди: «Сән һәр шеји ҝөрән Аллаһсан!»+ О, өз-өзүнә фикирләширди: «Доғруданмы, мәни Ҝөрәни ҝөрмүшәм?» 14 Буна ҝөрә дә һәмин булаға Биир-Лаһај-Рој* ады верилди. (О, Гәдислә Бәрәд арасында јерләшир.) 15 Бир мүддәт сонра Һәҹәр Ибрама оғул доғду. Ибрам оғлунун адыны Исмајыл гојду.+ 16 Һәҹәр Исмајылы дүнјаја ҝәтирәндә Ибрамын сәксән алты јашы вар иди.

17 Ибрам дохсан доггуз јашында оланда Јеһова она ҝөрүнүб деди: «Мән Гадир Аллаһам. Мәним јолумла ҝет вә камил* ол. 2 Мәнимлә сәнин аранда олан әһди ҝерчәкләшдирәҹәјәм+ вә нәслини чохалтдыгҹа чохалдаҹағам».+

3 Буну ешитҹәк Ибрам үзүстә дүшдү. Аллаһ сөзүнә давам едиб деди: 4 «Мән сәнинлә әһд бағламышам,+ сән чохлу халгларын атасы олаҹагсан.+ 5 Адын даһа Ибрам* јох, Ибраһим* олаҹаг, чүнки сәни чохлу халгларын атасы едәҹәјәм. 6 Нәслини чохалтдыгҹа чохалдаҹағам. Сәндән халглар төрәјәҹәк, нәслиндән падшаһлар чыхаҹаг.+

7 Мәнимлә сәнин вә ҝәләҹәк өвладын* арасындакы әһди нәсилдән-нәслә давам едән әбәди әһд олараг тутаҹағам:+ Мән сәнин вә өвладларынын* Аллаһы олаҹағам. 8 Гәриб кими јашадығын торпағы — бүтүн Кәнан дијарыны әбәдилик сәнә вә ҝәләҹәк өвладларына* верәҹәјәм.+ Мән онларын Аллаһы олаҹағам».+

9 Сонра Аллаһ Ибраһимә деди: «Сән исә әһдимә әмәл ет. Һәм сән, һәм дә ҝәләҹәк өвладларын* әһдимә әмәл етмәлисиниз. 10 Мәнимлә сизин араныздакы әһд будур: аранызда киши ҹинсиндән олан һәр кәс сүннәт олунмалыдыр.+ Сиз дә, ҝәләҹәк өвладларыныз* да бу әһдә әмәл етмәлисиниз. 11 Сиз сүннәт олунмалысыныз. Бу, Мәнимлә сизин аранызда бағланан әһдин нишанәси олаҹаг.+ 12 Араныздакы сәккизҝүнлүк оғлан ушаглары, истәр евиниздә доғулсун, истәрсә дә нәслиниздән олмајыб сатын алынан јаделли олсун, сүннәт олунмалыдыр.+ Бу, нәсилдән-нәслә белә давам етмәлидир. 13 Һәм евиниздә доғулан, һәм дә сатын алдығыныз һәр кәс сүннәт олунмалыдыр.+ Бәдәниниздә нишанәси олан әһдим әбәди әһд олаҹаг. 14 Ким сүннәт олунмазса, халгынын арасындан јох едилмәлидир*. Һәмин кәс Мәним әһдими позуб».

15 Сонра Аллаһ Ибраһимә деди: «Арвадын Сарајы+ исә даһа Сарај* дејиб чағырма, бундан сонра онун ады Сара* олаҹаг. 16 Ону мүбарәк гылаҹағам, о, сәнә оғул доғаҹаг;+ ону мүбарәк гылаҹағам, о, халгларын анасы олаҹаг, ондан халгларын падшаһлары төрәјәҹәк». 17 Буну ешидәндә Ибраһим үзүстә дүшдү вә ҝүлүб үрәјиндә деди:+ «Һеч јүз јашлы кишинин дә ушағы олар? Һәлә Сараны демирәм, дохсан јашында гадын да ушаг доғар?»+

18 Ибраһим Аллаһа деди: «Каш ки Исмајыл Сәнин хејир-дуаны алајды!»+ 19 Аллаһын ҹавабы белә олду: «Арвадын Сара сәнә оғул доғаҹаг, адыны Исһаг*+ гојаҹагсан. Әһдими онунла вә онун ҝәләҹәк өвлады* илә давам етдирәҹәјәм.+ Бу, әбәди әһд олаҹаг. 20 Исмајылла бағлы диләјини дә ешитдим. Ону да мүбарәк едәҹәјәм, чохлу оғул-ушаг саһиби олаҹаг, нәслини чохалтдыгҹа чохалдаҹағам. О, он ики әмир атасы олаҹаг вә ондан бөјүк бир халг төрәјәҹәк.+ 21 Анҹаг әһдим Саранын ҝәлән ил бу вахт+ дүнјаја ҝәтирәҹәји Исһагла олаҹаг».+

22 Бунунла Аллаһ сөзүнү битириб Ибраһимдән ајрылды. 23 Һәмин ҝүн Ибраһим, Аллаһын дедији кими, оғлу Исмајылы, евиндә доғулан вә сатын алынан бүтүн гуллары — евиндә киши ҹинсиндән олан һәр кәси сүннәт етди+. 24 Ибраһим сүннәт олунанда+ дохсан доггуз јашында иди. 25 Оғлу Исмајыл исә сүннәт олунанда он үч јашында иди.+ 26 Һәмин ҝүн Ибраһим вә оғлу Исмајыл сүннәт олунду. 27 Онун бүтүн ев әһли — евиндә доғуланлар да, јаделлиләрдән сатын алынанлар да онунла бирликдә сүннәт олундулар.

18 Бундан сонра Јеһова+ Мамредәки бөјүк ағаҹлар+ олан јердә Ибраһимә ҝөрүндү. Ҝүнүн гызмар вахты иди. Ибраһим чадырын ағзында отурмушду. 2 О, башыны галдырыб баханда бир аз аралыда үч нәфәрин дајандығыны ҝөрдү.+ Онлары ҝөрән кими габагларына јүјүрдү вә јерә гәдәр әјилиб тәзим етди. 3 Сонра деди: «Јеһова, әҝәр ҝөзүндә лүтф тапмышамса, гулунун евиндән јан кечмә. 4 Гој су ҝәтириб ајагларынызы јусунлар.+ Сонра ағаҹын алтында динҹәләрсиниз. 5 Сиз ки тәшриф бујуруб бу гулунузун евинә ҝәлмисиниз, гојун бир тикә чөрәк ҝәтирим, јејин, үрәјинизә гүввәт ҝәлсин, сонра јолунуза давам едәрсиниз». Онлар ҹаваб вериб дедиләр: «Јахшы, гој сән дејән олсун».

6 Ибраһим чадыра, Саранын јанына гачыб деди: «Тез елә, үч габ* нарын ун ҝөтүр, хәмир јоғуруб чөрәк бишир». 7 Сонра Ибраһим гачыб нахырын арасындан јахшы бир ҹөнҝә сечди вә нөкәринә верди. О, ҹәлд ону биширди. 8 Сонра Ибраһим хөрәји ҝөтүрүб јағ вә сүдлә бирликдә гонагларын гаршысына дүздү. Онлар јемәјә башладылар, Ибраһим исә онларын јанында, ағаҹын алтында дурду.+

9 Онлар Ибраһимдән сорушдулар: «Арвадын Сара+ һарададыр?» О деди: «Бурада, чадырда». 10 Онлардан бири деди: «Ҝәлән ил бу вахт јенә ҝәләҹәјәм. Онда арвадын Саранын бир оғлу олаҹаг».+ Сара онларын архасында, чадырын ағзында дуруб гулаг асырды. 11 Ибраһимлә Сара гоҹалыб јаша долмушдулар.+ Саранын артыг ушаг доған јашы кечмишди.+ 12 Сара үрәјиндә ҝүлүб деди: «Һарадандыр бу хошбәхтлик?! Һај-һајым ҝедиб, вај-вајым галыб, үстәлик, ағам да гоҹадыр».+ 13 Онда Јеһова Ибраһимә деди: «Нәјә ҝөрә Сара ҝүлүб “бу гоҹа вахтымда ушагмы доғаҹағам?” дејир? 14 Јеһованын әлиндә мүмкүн олмајан бир шеј вармы?+ Ҝәлән ил бу вахт јенә сәнин јанына ҝәләҹәјәм, Саранын бир оғлу олаҹаг». 15 Амма Сара горхусундан: «Мән ҝүлмүрдүм», — дејә бојнундан атмаға башлады. О исә деди: «Хејр, ҝүлүрдүн».

16 Сонра онлар ајаға галхыб Сәдума+ тәрәф бахдылар. Ибраһим онлары јола салырды. 17 Јеһова деди: «Ҝөрәҹәјим иши нијә Ибраһимдән ҝизли сахламалыјам ки?+ 18 Ахы ондан бөјүк вә ҝүҹлү бир халг төрәјәҹәк, онун васитәсилә јер үзүнүн бүтүн халглары мүбарәк олаҹаг.+ 19 Мән ону Өзүмә јахын етдим ки, о, оғулларына, өзүндән сонракы бүтүн нәслинә һагг иш ҝөрүб әдаләтлә давранмағы, Јеһованын јолу илә ҝетмәји тапшырсын,+ Јеһова да Ибраһимә вердији сөзү јеринә јетирсин».

20 Сонра Јеһова деди: «Сәдум вә Әмурәнин ҝүнаһы чох ағырдыр.+ Онларын әлиндән чәкилән наләләр әршә галхыб.+ 21 Ашағы ениб Мәнә чатан бу фәрјадларын һаглы олуб-олмадығыны јохлајаҹағам, ҝөрүм, доғруданмы, онларын ҝүнаһы бу дәрәҹәдә ағырдыр».+

22 Сонра адамлар орадан чыхыб Сәдума тәрәф јөнәлдиләр. Јеһова+ исә һәлә дә Ибраһимлә иди. 23 Ибраһим Она јахынлашыб деди: «Доғруданмы, Сән шәр адамла бир јердә салеһ адамы да мәһв едәҹәксән?+ 24 Туталым, шәһәрдә әлли нәфәр салеһ адам тапылды, јенә дә ораны дағыдаҹагсан? Һәмин әлли нәфәрин хәтринә бу шәһәрә рәһм етмәјәҹәксән? 25 Ола билмәз ки, Сән белә еләјәсән, салеһ адамы шәр адамла бир јердә мәһв едәсән. Сән салеһ адамы шәр адамла ејни агибәтә дүчар етмәзсән.+ Јох, бу мүмкүн дејил!+ Бүтүн дүнјанын Һакими әдаләтсиз даврана билмәз».+ 26 Онда Јеһова деди: «Әҝәр Сәдумда әлли нәфәр салеһ тапсам, онларын хатиринә бүтүн о јерә рәһм едәҹәјәм». 27 Ибраһим јенә деди: «Јеһова, өнүндә торпаг вә күл кими бир шеј олсам да, ҹүрәт едиб сорушмаг истәјирәм. 28 Бирдән әллидән беш нәфәр аз салеһ олса? Беш нәфәр әскик олдуғуна ҝөрә бүтүн шәһәри мәһв едәҹәксән?» О ҹаваб верди: «Әҝәр гырх беш нәфәр тапсам, шәһәри дағытмајаҹағам».+

29 Ибраһим јенә сорушду: «Бирдән гырх нәфәр олду?» О ҹаваб верди: «Гырх нәфәрин дә хатиринә шәһәрә һеч нә етмәрәм». 30 Ибраһим сөзүнә давам едиб деди: «Јеһова, мәнә аҹығын тутмасын,+ амма јенә сорушмаг истәјирәм: бәс отуз нәфәр тапылса, онда неҹә?» О деди: «Отуз нәфәр тапсам, ораја дәјмәјәҹәјәм». 31 Ибраһим әл чәкмәјиб деди: «Јеһова, јенә ҹүрәт едиб сорушмаг истәјирәм: бәс ијирми нәфәр олса?» О ҹаваб верди: «Ијирми нәфәрин дә хатиринә ораны мәһв етмәрәм». 32 Ахырда Ибраһим деди: «Јеһова, нә олар, аҹығын тутмасын, изин вер, бир дәфә дә сорушум. Он нәфәр тапылса, онда неҹә?» О деди: «Он нәфәрин дә хатиринә ораны дағытмарам». 33 Ибраһимлә сөһбәтини битирәндән сонра Јеһова ајрылыб ҝетди,+ Ибраһим дә евинә гајытды.

19 Ики мәләк ахшамүстү ҝәлиб Сәдума чатды. Лут шәһәр дарвазасынын ағзында отурмушду. Онлары ҝөрәндә Лут галхыб гаршыларына чыхды вә јерә гәдәр әјилиб тәзим етди.+ 2 Онлара деди: «Ағаларым, ҝәлин гулунузун евиндә гонаг олун, ајагларынызы јујарлар, ҝеҹәни галарсыныз, сәһәр дә о башдан дуруб, јолунуза давам едәрсиниз». Онлар исә ҹаваб вериб дедиләр: «Јох, лазым дејил, ҝеҹәни шәһәр мејданында кечирәҹәјик». 3 Онда Лут онлары дилә тутмаға башлады. Ахырда онлар разылашыб онунла ҝетдиләр. Лут мајасыз чөрәк бишириб гонаглар үчүн сүфрә ачды, онлар да једиләр.

4 Онлар һәлә јатаға ҝирмәмиш бүтүн Сәдум әһли, ушагдан тутмуш гоҹаја кими, шәһәрин бүтүн кишиләри төкүлүшүб Лутун евини дөврәјә алдылар. 5 Онлар Луту чағырыб: «Һаны ахшам евинә ҝәлән кишиләр? Чыхар онлары бајыра, онларла јахынлыг едәк», — дејә бағырырдылар.+

6 Ахырда Лут чыхыб архасынҹа гапыны бағлады. 7 Үзүнү онлара тутуб деди: «Гардашлар, аманын бир ҝүнүдүр, белә иш тутмајын. 8 Евдә ики бакирә гызым вар, онлары ҝәтирим, нә етмәк истәјирсиниз, онлара един. Бирҹә бу адамларла ишиниз олмасын, ахы бу гонаглар мәним дамымын алтына сығыныблар».+ 9 Онлар гышгырмаға башладылар: «Чәкил ҝөрәк. Бу јурдсуз-јувасыза бир бах... Ҝәлиб бурда јурд салмағы бәс дејил, үстәлик, бизим башымыза ағыл да гојур. Инди сәни онлардан да пис ҝүнә гојарыг». Һамы бир нәфәр кими Лутун үстүнә шығыјыб ону итәләмәјә башлады. Онлар чалышырдылар ки, гапыны сындырсынлар. 10 Иши белә ҝөрәндә ичәридәки кишиләр әлләрини чыхарыб Луту евә салдылар вә гапыны бағладылар. 11 Гапынын ағзындакылары исә, балаҹадан тутмуш бөјүјәдәк, һамысыны кор етдиләр. Белә ки, онлар евин гапысыны ахтара-ахтара әлдән-ајагдан дүшдүләр.

12 Гонаглар Лута дедиләр: «Шәһәрдә даһа кимин вар? Күрәкәндән, оғулдан, гыздан, гоһум-әгрәбадан кимин варса, һамысыны бурадан чыхарт. 13 Биз бу јерин күлүнү ҝөјә совураҹағыг, чүнки буранын ҹамаатынын әлиндән чәкилән фәрјадлар Јеһованын дәрҝаһынаҹан ҝәлиб чатыб.+ Она ҝөрә дә Јеһова бизи ҝөндәриб ки, бураны јерлә јексан едәк». 14 Лут ҝедиб гызларынын адахлылары илә данышды. О, онлара исрарла дејирди: «Тез олун, бу јердән чыхын, чүнки Јеһова бу шәһәри дармадағын едәҹәк!» Амма күрәкәнләринә елә ҝәлди ки, о зарафат едир.+

15 Дан јери сөкүләндә мәләкләр Луту тәләсдирмәјә башладылар: «Галх, арвадыны, гызларыны ҝөтүрүб бурадан чых ки, шәһәрин бадына ҝетмәјәсән».+ 16 Лут ләнҝ тәрпәнирди. Амма Јеһованын она рәһми ҝәлдијиндән+ һәмин адамлар Лутун, арвадынын вә гызларынын әлиндән тутуб онлары шәһәрдән чыхардылар.+ 17 Шәһәрдән чыхан кими онлардан бири деди: «Гач ҹаныны гуртар! Архана бахма,+ бөлҝәдән чыхана гәдәр дә һеч јердә дајанма!+ Дағлара гач ки, һәлак олмајасан!»

18 Лут исә онлара деди: «Јох, Јеһова, нә олар! 19 Билирәм ки, бу гулуна лүтф ҝөстәрмисән, ҹанымы горујуб+ мәнә бөјүк хејирхаһлыг етмисән, амма мән дағлара гача билмәрәм, горхурам ки, башыма бәла ҝәләр, мән һәлак оларам.+ 20 Гој бу јахынлыгдакы кичик шәһәрә гачым. Нә олар, гој ора гачыб ҹанымы гуртарым, онсуз да елә дә бөјүк јер дејил». 21 Аллаһ она деди: «Јахшы, сәнин хатиринә+ дедијин шәһәрә дәјмәјәҹәјәм.+ 22 Тез елә, ора гач, сән ора чатмајынҹа Мән һеч нә едә билмәјәҹәјәм!»+ Буна ҝөрә дә һәмин шәһәрин ады Соһар*+ галды.

23 Лут Соһара чатанда артыг ҝүн доғмушду. 24 Онда Јеһова Сәдумла Әмурәнин үстүнә ҝөјдән күкүрд вә од јағдырды.+ Јеһованын јағдырдығы од 25 бу шәһәрләри, үстәлик, бүтүн бөлҝәни шәһәрләрин әһалиси вә биткиси гарышыг јандырыб күлә дөндәрди.+ 26 Лутун арвады исә архада ҝәлирди. О бојланыб ҝеријә бахды вә дуз сүтунуна чеврилди.+

27 Ибраһим сәһәр сүбһдән ојаныб Јеһованын өнүндә дурдуғу јерә ҝәлди.+ 28 Сәдумла Әмурәјә, бүтүн о бөлҝәјә бахды. Гаршыда дәһшәтли мәнзәрә ҹанланырды. Јердән, собадан чыхар кими, гаты түстү галхырды.+ 29 Анҹаг Аллаһ бөлҝәдәки шәһәрләри мәһв едәндә Ибраһими унутмамышды, белә ки, Лутун јашадығы шәһәрләри дағыданда Луту орадан чыхармышды.+

30 Үстүндән бир гәдәр кечәндән сонра Лут гызлары илә бәрабәр Соһардан чыхыб дағлара көчдү,+ чүнки Соһарда+ јашамаға горхурду. Беләҹә, о, ики гызы илә бирликдә мағарада јашамаға башлады. 31 Бир дәфә бөјүк гыз кичијә деди: «Атамыз гоҹалыб. Бураларда да бир Аллаһ бәндәси јохдур ки, һамы кими биз дә әрә ҝедәк. 32 Ҝәл атамыза шәраб ичириб онунла јатаг вә атамызын нәслини давам етдирәк».

33 Һәмин ахшам онлар аталарына чохлу шәраб вериб ону ичиртдиләр. Сонра бөјүк гыз ичәри ҝириб атасы илә јатды, атасынын исә онун нә вахт ҝәлдијиндән, нә вахт ҝетдијиндән хәбәри олмады. 34 Ертәси ҝүн бөјүк гыз кичијә деди: «Мән кечән ҝеҹә атамла јатдым. Ҝәл бу ахшам да шәраб вериб ону ичирдәк, сонра сән дә ҝириб онунла јатарсан ки, атамызын нәслини давам етдирәк». 35 Онлар һәмин ахшам да аталарыны мөһкәм ичиртдиләр. Сонра кичик гыз ҝедиб атасы илә јатды, атасынын исә онун нә вахт ҝәлдијиндән, нә вахт ҝетдијиндән хәбәри олмады. 36 Һәр ики гыз атасындан һамилә галды. 37 Бөјүк гызын оғлу олду, адыны Муаб+ гојду. О, индики муабиләрин әҹдадыдыр.+ 38 Кичик гызын да оғлу олду, адыны Бәнамми гојду. О да индики әмуниләрин+ әҹдадыдыр.

20 Ибраһим Неҝевә көчдү+ вә Гәдислә+ Шур+ арасында мәскән салды. О һәмчинин бир мүддәт Гәрарда+ јашады. 2 Орада да Ибраһим арвады Сараны баҹысы кими тәгдим етди.+ Онда Гәрар падшаһы Әбумәлик* адам ҝөндәриб Сараны јанына ҝәтиздирди.+ 3 Анҹаг ҝеҹә Аллаһ јухуда Әбумәликә ҝөрүнүб деди: «Бу гадыны апардығына ҝөрә сәни өлүм ҝөзләјир,+ чүнки о, әрдәдир, башгасына мәхсусдур».+ 4 Әбумәликсә һәлә она тохунмамышды. Буна ҝөрә дә деди: «Јеһова, Сән ҝүнаһсыз халгы мәһв едәҹәксән? 5 Мәҝәр о өзү демәмишди ки, бу, мәним баҹымдыр? Гадын да демишди ки, о, мәним гардашымдыр. Буну етмәкдә мәним һеч бир пис нијјәтим олмајыб». 6 Аллаһ јухуда она ҹаваб вериб деди: «Мән дә билирәм ки, сән буну пис нијјәтлә етмәмисән. Буна ҝөрә дә гојмадым ки, она тохунуб Мәнә гаршы ҝүнаһ едәсән. 7 Инди исә кишинин арвадыны өзүнә гајтар, чүнки о, пејғәмбәрдир.+ Сәнин үчүн дуа едәр,+ сән дә сағ галарсан. Анҹаг гајтармасан, өзүнү дә, бүтүн нәслини дә өлмүш бил».

8 Әбумәлик сүбһ тездән галхыб бүтүн хидмәтчиләрини јанына топлады вә һәр шеји онлара данышды. Һамынын ҹанына горху дүшдү. 9 Сонра Әбумәлик Ибраһими чағыртдырыб деди: «Бу нә ојундур башымыза ачмысан? Сәнә нә пислијим дәјиб? Аз гала мәни дә, сәлтәнәтими дә бөјүк ҝүнаһа батырмышдын. Һеч јахшы иш тутмамысан. 10 Ахы буну етмәкдә мәгсәдин нә иди?»+ 11 Ибраһим ҹаваб вериб деди: «Өз-өзүмә фикирләшдим ки, јәгин бу јерләрдә Аллаһдан горхмурлар, арвадыма ҝөрә мәни өлдүрәҹәкләр.+ 12 Бир дә ки, о, доғрудан да, мәним баҹымдыр. Атамыз бирдир, садәҹә анамыз ајрыдыр. Мән ону алмышам.+ 13 Аллаһ мәни ата евимдән чыхарыб гүрбәтә апаранда+ она демишдим: “Мәнә бир јахшылыг ет: һара ҝетсәк, де ки, мән сәнин гардашынам”».+

14 Әбумәлик Ибраһимә гојун-гузу, мал-гара, һәмчинин гул-гарабаш пај верди. Арвады Сараны да она гајтарды. 15 Сонра Әбумәлик деди: «Бу мәним торпағым, бу да сән. Үрәјин истәјән јердә јаша». 16 Сараја исә белә деди: «Гардашына+ мин ҝүмүш верирәм. Бу, јахынларын вә башгалары үчүн сәнин тәмиз олдуғуна сүбутдур*. Һеч кәс сәнин һаггында пис бир шеј дејә билмәз». 17 Ибраһим Аллаһа дуа етди, Аллаһ да Әбумәликә, онун арвадына вә гарабашларына шәфа верди. Белә ки, онларын јенә ушаглары олду. 18 Чүнки Јеһова Ибраһимин арвады Сараја ҝөрә Әбумәликин евиндәки бүтүн гадынлары сонсуз етмишди.+

21 Јеһова, дедији кими, Сараја нәзәр салды. Јеһова вердији сөзү јеринә јетирди.+ 2 Сара һамилә галыб+ Ибраһимин ихтијар чағында Аллаһын дедији вахт бир оғул доғду.+ 3 Ибраһим Сарадан доғулан оғлунун адыны Исһаг+ гојду. 4 Аллаһын тапшырдығы кими, Ибраһим ушағы сәккизинҹи ҝүн сүннәт етди.+ 5 Исһаг доғуланда Ибраһим јүз јашында иди. 6 Сара деди: «Аллаһ мәни ҝүлдүрдү. Буну ешидән һәр кәс мәнимлә бирҝә ҝүләҹәк*. 7 Ким дејәрди ки, Ибраһимин арвады Сара ушаг әмиздирәҹәк? Амма ишә бир бах, гоҹа вахтында она оғул доғдум».

8 Ҝүн ҝәлди, ушаг бөјүјүб сүддән ајрылды. Ибраһим Исһагын сүддән ајрылдығы ҝүн бөјүк бир зијафәт верди. 9 Сара ҝөрүрдү ки, мисирли Һәҹәрин+ Ибраһимә доғдуғу оғлу Исһагы әлә салыр.+ 10 Буна ҝөрә дә Ибраһимә деди: «Кәнизи оғлу илә бирҝә бурадан гов ҝетсин. Бу кәнизин оғлу мәним оғлум Исһагла бир јердә варис олмајаҹаг!»+ 11 Оғлу һаггында Саранын дедикләри Ибраһимә пис тәсир етди.+ 12 Онда Аллаһ Ибраһимә деди: «Гој Саранын ушаг вә кәниз һаггында дедикләри сәнә пис ҝәлмәсин. Она гулаг ас, чүнки сәнә вәд олунан өвлад* Исһагдан төрәјәҹәк.+ 13 Кәнизин оғлуна+ ҝәлдикдә исә, ондан да бир халг јарадаҹағам,+ чүнки о, сәнин өвладындыр».

14 Ибраһим сәһәр тездән дуруб чөрәк вә бир тулуг су ҝөтүрдү. Бунлары Һәҹәрин чијнинә гојуб ону оғлу илә бирликдә јола салды.+ Һәҹәр ҝетди вә Биир-Сәбадакы+ сәһралыгда долашмаға башлады. 15 Тулугда су гуртаранда Һәҹәр оғлуну бир колун алтына гојду вә 16 «гој ҝөзләрим баламын өлүмүнү ҝөрмәсин» дејәрәк орадан бир ох мәнзили гәдәр узаглашды, јерә отуруб һөнкүр-һөнкүр ағлады.

17 Аллаһ оғланын сәсини ешитди.+ Аллаһын мәләји ҝөјдән Һәҹәри чағырыб деди:+ «Нијә ағлајырсан, Һәҹәр? Горхма, Аллаһ оғлунун сәсини ону гојуб ҝетдијин јердән ешитди. 18 Дур, ҝет оғлуну галдыр, ону әлинлә тут, чүнки ондан бөјүк бир халг јарадаҹағам».+ 19 Сонра Аллаһ Һәҹәрин ҝөзләрини ачды вә о, бир су гујусу ҝөрдү. О ҝедиб тулуғу су илә долдурду вә оғлуна ичиртди. 20 Аллаһын әли оғланын үстүндә иди.+ О, сәһрада јашады, бөјүјүб охатан олду. 21 О, Фәран сәһрасында+ јашајырды. Анасы она Мисир торпағындан бир гыз алды.

22 Һәмин вахт Әбумәлик орду башчысы Фејһулла бирликдә ҝәлиб Ибраһимә деди: «Аллаһ һәр ишиндә сәнә дајагдыр.+ 23 Аллаһа анд ич ки, нә мәнә, нә мәним өвладларыма, нә дә өвладларымын өвладларына хаинлик етмәјәҹәксән, мән сәнинлә хејирхаһлыгла даврандығым кими, сән дә мәнимлә вә мәскән салдығын бу торпағын адамлары илә хејирхаһлыгла давранаҹагсан».+ 24 Ҹавабында Ибраһим деди: «Анд ичирәм».

25 Анҹаг Ибраһим хидмәтчиләринин зор ҝүҹүнә су гујуларыны әлә кечирдијинә+ ҝөрә Әбумәликә наразылығыны билдирди. 26 Әбумәлик ҹаваб вериб деди: «Мәним хәбәрим јохдур буну ким едиб. Сән өзүн дә мәнә һеч нә демәмисән, бу һагда биринҹи дәфәдир ешидирәм». 27 Онда Ибраһим гојун-гузудан, мал-гарадан ҝөтүрүб Әбумәликә верди вә онлар әһд кәсдиләр. 28 Ибраһим сүрүсүндән једди диши гузу сечиб ајыранда 29 Әбумәлик Ибраһимдән сорушду: «Бу једди гузуну нә үчүн сечиб ајырырсан?» 30 Ибраһим ҹаваб верди: «Гујуну мәним газдығыма шәһадәт олараг бу гузулары ҝөтүрмәлисән». 31 Буна ҝөрә дә о, бу јери Биир-Сәба*+ адландырды, чүнки онларын һәр икиси бурада анд ичмишди. 32 Беләликлә, онлар Биир-Сәбада әһд бағладылар+. Бундан сонра Әбумәлик орду башчысы Фејһулла бирликдә галхыб ҝери, филиштлиләрин+ торпағына гајытды. 33 Ибраһим Биир-Сәбада јулғун ағаҹы әкди вә орада әбәди Аллаһ+ олан Јеһованын адыны чағырды.+ 34 Ибраһим филиштлиләрин торпағында хејли мүддәт јашады.+

22 Бу әһвалатын үстүндән бир мүддәт кечәндән сонра Аллаһ Ибраһимин иманыны сынаға чәкди.+ О: «Еј Ибраһим!» — дејә чағырды. Ибраһим ҹаваб верди: «Бәли, ја Рәбб!» 2 Аллаһ деди: «Ҹанын гәдәр севдијин јеҝанә оғлун+ Исһагы+ ҝөтүр, Муријјә+ торпағына ҝет. Орада сәнә ҝөстәрәҹәјим дағда оғлуну гурбан ҝәтир*».

3 Ибраһим сәһәр сүбһдән галхыб улағыны паланлады. Өзү илә ики нөкәрини вә оғлу Исһагы ҝөтүрдү. Јандырма гурбаны үчүн одун јарды вә дуруб Аллаһын дедији јерә јолланды. 4 Үчүнҹү ҝүн башыны галдыранда узагдан һәмин јери ҝөрдү. 5 Ибраһим нөкәрләринә деди: «Сиз улагла бурада галын, оғлумла мән исә ора ҝедәк, ибадәт едиб гајыдаҹағыг».

6 Ибраһим јандырма гурбаны үчүн ҝөтүрдүјү одуну оғлу Исһагын күрәјинә шәләләди. Өзү исә оду вә бычағы ҝөтүрдү вә бирликдә ҝетдиләр. 7 Јолда Исһаг Ибраһими чағырды: «Ата!» О: «Ешидирәм, оғлум», — дејә ҹаваб верди. «Одумуз да вар, одунумуз да, бәс јандырма гурбаны үчүн гојун һаны?» 8 Ибраһим деди: «Јандырма гурбаны үчүн гојуну Аллаһ Өзү јетирәҹәк,+ оғлум». Онлар јолларына давам етдиләр.

9 Нәһајәт, Аллаһын ҝөстәрдији јерә ҝәлиб чыхдылар. Ибраһим орада гурбанҝаһ дүзәлдиб одунлары үстүнә јығды вә оғлу Исһагын әл-голуну бағлајыб гурбанҝаһа, одунларын үстүнә узатды.+ 10 Сонра әл атыб бычағы ҝөтүрдү ки, оғлуну гурбан ҝәтирсин.+ 11 Амма Јеһованын мәләји ҝөјдән ону чағырды: «Ибраһим, Ибраһим!» О: «Бәли!» — дејә сәсләнди. 12 «Ушаға һеч нә еләмә. Инди билдим ки, сән Аллаһдан горхурсан, чүнки өз јеҝанә оғлуну Мәндән әсирҝәмәдин».+ 13 Онда Ибраһим бахыб архада бујнузлары кола илишмиш бир гоч ҝөрдү. Ҝедиб гочу ҝәтирди вә оғлунун әвәзинә јандырма гурбаны кими тәгдим етди. 14 Ибраһим о јерин адыны Јеһова-Јире* гојду. Буна ҝөрә дә индијәҹән белә дејирләр: «Јеһова Өз дағында јетирәҹәк».+

15 Јеһованын мәләји ҝөјдән икинҹи дәфә сәсләниб Ибраһимә деди: 16 «Јеһова белә дејир: “Варлығыма анд ичирәм+ ки, јеҝанә оғлуну әсирҝәмәдијин+ үчүн 17 сәни мүбарәк гылаҹағам, өвладларыны* ҝөјдәки улдузлар, дәниз саһилиндәки гум дәнәләри гәдәр чохалдаҹағам.+ Сәнин өвладларын дүшмән шәһәрләрини* зәбт едәҹәк.+ 18 Јер үзүнүн бүтүн халглары сәнин өвладын*+ васитәсилә мүбарәк олаҹаг, чүнки сән Мәним сөзүмә гулаг асдын”».+

19 Бундан сонра Ибраһим нөкәрләринин јанына гајытды. Онлар галхыб бирликдә Биир-Сәбаја ҝери дөндүләр. Ибраһим Биир-Сәбада+ јашады.

20 Бир мүддәт сонра Ибраһимә хәбәр чатдырдылар ки, гардашы Наһурун+ да Милгәдән оғуллары олуб: 21 илки Уз, онун гардашы Буз, Арамын атасы Гамуил, 22 Хәсәд, Хәзуһ, Филдәш, Јәдләф вә Бәтуил+. 23 Бәтуил Рәфәгәнин+ атасы иди. Ибраһимин гардашы Наһурун Милгәдән бу сәккиз оғлу дүнјаја ҝәлмишди. 24 Ҹаријәси Рүмаһдан да онун Тәбаһ, Гаһам, Таһаш вә Мәкаһ адында оғуллары олмушду.

23 Сара јүз ијирми једди ил јашады. Онун өмрү бу гәдәр олду.+ 2 Сара Кәнан+ торпағындакы Кирјат-Арбада+, јәни Һәбрунда+ өлдү. Ибраһим Сараја јас тутуб ағлады. 3 Сонра Ибраһим ҹәназәнин јанындан галхды вә ҝедиб һетләрә+ деди: 4 «Мән аранызда јурд салмыш бир гәрибәм.+ Өлүмү дәфн етмәјә торпағыныздан мәнә јер сатын». 5 Һетләр Ибраһимә ҹаваб вериб дедиләр: 6 «Аға, ҝөр нә дејирик. Сән арамызда Аллаһын сечдији бир әмирсән*.+ Апар өлүнү ән јахшы јердә дәфн ет. Арамыздан һеч кәс сәндән дәфн үчүн јер әсирҝәмәз».

7 Онда Ибраһим галхыб оранын ҹамааты, һетләр+ гаршысында тәзим етди 8 вә деди: «Өлүмү дәфн етмәјимә разысынызса, онда сиздән бир риҹам вар: Зоһарын оғлу Әфрундан хаһиш един ки, 9 саһәсинин ајағындакы Мәхфилә мағарасыны мәнә сатсын. Мағаранын дәјәри нечә ҝүмүшдүрсә+, ҝөзүнүзүн габағында чыхарыб о гәдәр дә верәрәм, тәки өлүмү дәфн етмәјә јерим олсун».+

10 Әфрун исә һетләрин арасында отурмушду. Һет Әфрун орадакы Һет оғулларынын вә шәһәр дарвазасындан+ ҝирәнләрин һамысынын өнүндә Ибраһимә белә ҹаваб верди: 11 «Јох, ағам, гулаг вер, ҝөр нә дејирәм. Саһә дә, ичиндәки мағара да сәнә пешкәшдир. Халгымын оғулларынын ҝөзү гаршысында ону сәнә верирәм. Апар өлүнү дәфн ет». 12 О заман Ибраһим оранын ҹамааты гаршысында тәзим етди 13 вә һамынын јанында үзүнү Әфруна тутуб деди: «Јох, белә олмаз! Торпағын дәјәрини сәнә бүтүнлүклә өдәјәҹәјәм. Пулу ҝөтүр ки, апарыб өлүмү орада дәфн едә билим».

14 Әфрун Ибраһимә ҹаваб вериб деди: 15 «Торпағын гијмәти дөрд јүз шекел* ҝүмүшдүр. Анҹаг, ај аға, бу нә пулдур ки, дуруб бунун сөһбәтини еләјәк. Апар өлүнү дәфн ет». 16 Ибраһим Әфруну динләјиб онун һетләрин јанында дедији дәјәри өдәди, таҹирләрин өлчүсү илә дөрд јүз шекел ҝүмүш чәкиб верди.+ 17 Беләликлә, Әфрунун Мамренин гаршысында јерләшән Мәхфиләдәки саһәси, мағара вә ағаҹларла бирликдә, 18 һетләрин вә бүтүн шәһәр дарвазасындан ҝирәнләрин ҝөзү гаршысында сатылыб Ибраһимин мүлкијјәтинә кечди. 19 Бундан сонра Ибраһим арвады Сараны Кәнан торпағындакы Һәбрунда, Мамренин гаршысында јерләшән Мәхфилә саһәсиндәки мағарада дәфн етди. 20 Беләликлә, һетләр саһәни дә, мағараны да өлүсүнү дәфн етмәк үчүн Ибраһимин мүлкијјәтинә вердиләр.+

24 Ибраһим артыг гоҹалыб јаша долмушду. Јеһова онун һәр ишини уғурлу етмишди.+ 2 Бир ҝүн Ибраһим евиндәки хидмәтчиләрдән ән јашлысы олан нөкәрбашыја+ деди: «Әлини будумун алтына гој* вә 3 јерин-ҝөјүн Аллаһы Јеһоваја анд ич ки, оғлума араларында јашадығым кәнаниләрин гызларындан арвад алмајаҹагсан.+ 4 Мәним өлкәмә, гоһумларымын+ јанына ҝедиб оғлум Исһаг үчүн орадан арвад алаҹагсан».

5 Нөкәрбашы она деди: «Бәс бирдән гыз мәнимлә бура ҝәлмәк истәмәсә, онда нә едим? Оғлуну сәнин чыхдығын торпаға+ гајтарым?» 6 Ибраһим она ҹаваб верди: «Мәбада оғлуму ора гајтарасан.+ 7 Мәни атамын евиндән, гоһумларымын арасындан чыхаран,+ мәнимлә данышан вә “бу торпағы сәнин өвладларына+ верәҹәјәм”+ дејәрәк мәнә анд ичән+ ҝөјләрин Аллаһы Јеһова сәнин гаршында мәләјини ҝөндәрәҹәк+ вә сән мүтләг орадан оғлума гыз тапаҹагсан.+ 8 Әҝәр гыз сәнинлә ҝәлмәк истәмәсә, онда андындан азадсан. Бирҹә оғлуму ора гајтарма». 9 Онда нөкәрбашы әлини ағасы Ибраһимин будунун алтына гојуб анд ичди.+

10 Беләликлә, нөкәр ағасындан он дәвә вә ҹүрбәҹүр һәдијјәләр ҝөтүрүб јола дүшдү вә ҝәлиб Икичајарасына*, Наһурун јашадығы шәһәрә чыхды. 11 О, шәһәрдән кәнарда бир гујунун јанында дәвәләри јерә јатырды. Ахшам дүшүрдү. Адәтән бу вахт гадынлар су чәкмәјә ҝәлирдиләр. 12 О дуа едиб деди: «Еј ағам Ибраһимин Аллаһы Јеһова, нә олар, буҝүнкү ишими аванд елә, ағам Ибраһимә хејирхаһлыг ҝөстәр. 13 Мән бурада гујунун јанында дурмушам, шәһәрин гызлары инди су чәкмәјә ҝәләҹәкләр. 14 Гој елә олсун ки, “сәһәнҝини әј су ичим” дејәндә мәнә: “Бујур, ич, инди дәвәләринә дә верәрәм”, — дејә ҹаваб верән гыз гулун Исһаг үчүн сечдијин гыз олсун. Бундан биләҹәјәм ки, ағама хејирхаһлыг едирсән».

15 Сөзүнү дејиб гуртармаға маҹал тапмамыш шәһәрдән чијниндә сәһәнҝ Ибраһимин гардашы Наһурун+ Милгәдән+ доғулан оғлу Бәтуилин+ гызы Рәфәгә чыхды. 16 Бу ҝәнҹ гыз чох ҝөзәл иди, өзү дә бакирә иди, она һәлә киши әли дәјмәмишди. О, булаг башына ениб сәһәнҝини долдурду. Ҝери гајыданда 17 нөкәр тез онун габағына гачыб деди: «Гызым, вер сәһәнҝиндән бир гуртум су ичим». 18 Гыз: «Бујур, аға, ич», — дејә ҹаваб верди вә ҹәлд сәһәнҝини чијниндән ашырыб она су верди. 19 О, су ичиб гуртарандан сонра гыз деди: «Инди дәвәләрин үчүн дә су чәкәрәм, дојунҹа ичәрләр». 20 Буну дејиб ҹәлд сәһәнҝини сувата бошалтды, дәфәләрлә гујунун јанына гачды-ҝәлди, бир уҹдан су чәкиб дәвәләрин һамысыны сулады. 21 Киши һејрәтдән донуб галмышды. Бүтүн бу вахт әрзиндә сәссиз-сәмирсиз гызын һәрәкәтләрини изләјир, Јеһованын онун јолуну уғурлу едиб-етмәдијини ајырд етмәјә чалышырды.

22 Дәвәләр ичиб гуртарандан сонра киши чәкиси јарым шекел* олан гызылдан бир бурун һалгасы вә он шекел ағырлығында ики гызыл голбаг чыхарыб 23 сорушду: «Де ҝөрүм кимин гызысан? Атанын евиндә ҝеҹәләмәк үчүн бизә јер тапылар?» 24 Гыз она ҹаваб вериб деди: «Наһурун+ Милгәдән доғулан оғлу Бәтуилин гызыјам».+ 25 Сонра сөзүнә әлавә етди: «Биздә саман да вар, чохлу јем дә. Ҝеҹәләмәјиниз үчүн јеримиз дә вар». 26 Нөкәр Јеһованын өнүндә әјилиб тәзим етди 27 вә деди: «Шүкүр олсун ағам Ибраһимин Аллаһы Јеһоваја! О, Өз хејирхаһлығыны вә сәдагәтини ағамдан әсирҝәмәди. Јеһова мәни бирбаш ағамын гардашларынын евинә ҝәтириб чыхартды».

28 Гыз гачыб баш верәнләри анасыҝилә данышды. 29 Рәфәгәнин Лабан адында гардашы вар иди. Лабан+ дуруб гача-гача булаг башында ҝөзләјән адамын јанына ҝетди. 30 О, бурун һалгасыны вә баҹысынын биләјиндәки голбаглары ҝөрәндә, онун «киши мәнә белә-белә деди» сөзләрини ешидәндә һәлә дә булаг башында, дәвәләринин јанында дајанан кишини гаршыламаға ҝетди. 31 Ону ҝөрән кими деди: «Ҝәл, еј Јеһованын мүбарәк бәндәси. Нијә орада дурмусан? Сәнин үчүн дә, дәвәләрин үчүн дә јер һазырламышам». 32 Буну ешидәндә киши галхыб онлара ҝетди. О*, дәвәләрин јәһәр-јүјәнини ачыб ҝөтүрдү, онларын габағына саман вә јем төкдү, кишијә вә онунла ҝәләнләрә ајагларыны јумаг үчүн су ҝәтирди. 33 Гаршыларында сүфрә ачыланда киши деди: «Сөзүмү демәјинҹә ағзыма бир тикә дә гојан дејиләм». Онда Лабан деди: «Бујур, де сөзүнү».

34 «Мән Ибраһимин нөкәријәм,+ — дејә о сөзә башлады. — 35 Јеһова ағама хејир-бәрәкәт вериб, она о гәдәр гојун-гузу, мал-гара, гызыл, ҝүмүш, гул-гарабаш, дәвә, ешшәк вериб ки, инди онун вар-дөвләти башындан ашыр.+ 36 Ағамын арвады Сара гоҹа вахтында она оғул доғду,+ ағам да нәји варса, һәр шејини она верәҹәк.+ 37 Ағам мәнә анд ичдирди ки, оғлуна араларында јашадығы кәнаниләрин гызларындан алмајым.+ 38 Онун ата евинә, јахынларынын+ јанына ҝедиб оғлу үчүн орадан арвад алым.+ 39 Мән дә ағамдан сорушдум ки, бирдән гыз мәнимлә ҝәлмәк истәмәди.+ 40 Онда о, мәнә деди: “Јолу илә ҝетдијим Јеһова Аллаһ+ Өз мәләјини сәнинлә ҝөндәрәҹәк+ вә јолуну уғурлу едәҹәк; сән мүтләг мәним оғлума јахынларымдан, өз ата евимдән+ гыз алаҹагсан. 41 Әҝәр јахынларымын јанына ҝетсән, амма онлар сәнә гыз вермәк истәмәсәләр, ичдијин анддан+ азад олаҹагсан; онда сәнин үстүндән мәсулијјәт ҝөтүрүләҹәк”.

42 Бу ҝүн булаг башына ҝәлиб чатанда дуа едиб дедим: “Еј ағам Ибраһимин Аллаһы Јеһова, әҝәр Сән мәним јолуму ачыг еләмисәнсә, гој онда белә олсун: 43 мән бурада булағын јанында дајанмышам. Су чәкмәјә ҝәлән гыза+: “Нә олар, сәһәнҝиндән мәнә бир аз су вер ичим”, — дејәҹәјәм. 44 Гој о, мәнә: “Бујур, ич, инди дәвәләрин үчүн дә су чәкәрәм”, — дејә ҹаваб версин. Еј Јеһова, гој һәмин гыз ағамын оғлу үчүн сечдијин гыз олсун”.+

45 Сөзүмү дејиб гуртармамыш бир дә ҝөрдүм, чијниндә сәһәнҝ Рәфәгә ҝәлир. О, булаг башына ениб су чәкмәјә башлады. Онда мән она дедим: “Мәнә бир аз су вер, ичим”.+ 46 О, ҹәлд сәһәнҝи чијниндән ашырыб деди: “Бујур ич,+ инди дәвәләрини дә сулајарам”. Мән ичәндән сонра о, дәвәләрими дә сулады. 47 Ондан сорушдум: “Кимин гызысан?” “Наһурун Милгәдән доғулан оғлу Бәтуилин”, — деди. Онда бурун һалгасыны онун бурнуна, голбаглары да биләјинә тахдым.+ 48 Сонра әјилиб Јеһоваја сәҹдә етдим, ағамын Аллаһы Јеһоваја шүкүр етдим+ ки, ағамын оғлуна онун гардашы гызыны алмаг үчүн мәнә бәләдчилик едиб. 49 Инди нә дејирсиниз, ағама хејирхаһлыг, сәдагәт ҝөстәрәҹәксиниз, ја јох? Фикринизи дејин ки, мән дә өз ишими билим».+

50 Онда Лабан вә Бәтуил ҹаваб вериб дедиләр: «Бир иш ки Јеһовадандыр, даһа биз нә дејәк? 51 Рәфәгә сәниндир, апара биләрсән. Гој о, Јеһова дејән кими ағанын оғлуна арвад олсун». 52 Бу сөзләри ешидән кими Ибраһимин нөкәри диз чөкүб Јеһоваја сәҹдә етди. 53 Сонра о, ҝүмүш вә гызыл әшјалар, либаслар чыхарыб Рәфәгәјә верди. Гардашына вә анасына да гијмәтли шејләр бағышлады. 54 Бундан сонра киши вә онунла ҝәләнләр онларла бирликдә јејиб-ичдиләр вә ҝеҹәни орада галдылар.

Сәһәр галханда нөкәр деди: «Изин версәјдиниз, ағамын јанына гајыдардым». 55 Гызын гардашы вә анасы она деди: «Гој гыз һеч олмаса он ҝүн бизимлә галсын, сонра ҝедәр». 56 Нөкәр исә онлара деди: «Бир һалда ки Јеһова јолуму уғурлу едиб, бурахын ҝедим ағамын јанына, мәни јолдан сахламајын». 57 Онда онлар дедиләр: «Гој гызын ағзыны арајаг, ҝөрәк о нә дејир». 58 Рәфәгәни чағырыб ондан сорушдулар: «Нә дејирсән, ҝедирсән бу адамла?» О да: «Ҝедирәм», — деди.

59 Белә оланда онлар баҹылары Рәфәгә+ илә дајәсини+ Ибраһимин нөкәри вә онун адамлары илә бирҝә јола салдылар. 60 Онлар Рәфәгәјә хејир-дуа вериб дедиләр: «Баҹы, о ҝүн олсун ки, минләрлә он мин өвлада ана оласан. Өвладларын онлара нифрәт едәнләрин шәһәрләринә саһиб олсунлар».+ 61 Рәфәгә илә кәнизләри галхыб дәвәләрә миндиләр вә кишинин архасынҹа ҝетдиләр. Беләҹә, нөкәр Рәфәгәни ҝөтүрүб јола дүшдү.

62 Исһаг исә Неҝев+ дијарында јашајырды. Бир ҝүн о, Биир-Лаһај-Рој+ тәрәфдән гајыдырды. 63 Шәр гарышан вахт иди. О, јолуну чөлдән салды ки, бир аз ҝәзишсин, дүшүнүб-дашынсын+. Бир дә ҝөрдү ки, дәвә карваны ҝәлир. 64 Рәфәгә дә башыны галдырыб Исһагы ҝөрдү вә дәвәдән дүшдү. 65 О, нөкәрдән сорушду: «Чөллә бизә тәрәф ҝәлән о адам кимдир?» «Ағамдыр». Онда гыз өрпәјини башына чәкди. 66 Нөкәрбашы һәр шеји јерли-јатаглы ағасына данышды. 67 Сонра Исһаг гызы анасы Саранын чадырына апарды.+ Беләҹә, Рәфәгә онун арвады олду. Исһаг ону севиб үрәкдән бағланды+ вә анасындан сонра+ онда тәсәлли тапды.

25 Ибраһим башга бир арвад алды. Онун ады Гәтурә иди. 2 Ибраһимин Гәтурәдән Зимран, Јөгшән, Мәдан, Мәдјән+, Ишбаг вә Шуаһ+ адында оғуллары олду.

3 Јөгшәнин Сәба вә Дидан адында оғуллары олду.

Диданын оғуллары бунлар иди: Ашшур, Латуш вә Лаум*.

4 Мәдјәнин оғуллары бунлар иди: Ифаһ, Ифәр, Һәнуг, Әбида вә Әлдаһ.

Бунларын һамысы Гәтурәнин өвладлары иди.

5 Ибраһим нәји вар идисә, һамысыны оғлу Исһага верди.+ 6 Ҹаријәләрдән доғулан оғулларына да һәдијјәләр верди. Һәлә сағлығында онлары Исһагдан узаға, Шәргә ҝөндәрди.+ 7 Ибраһим јүз јетмиш беш ил јашады. 8 Беләликлә, узун өмүр сүрәндән сонра һәјатдан дојмуш һалда дүнјадан көчдү вә ата-бабаларына говушду*. 9 Оғуллары Исһагла Исмајыл ону һет Зоһарын оғлу Әфрунун Мамре гаршысында јерләшән саһәсиндәки Мәхфилә мағарасында дәфн етдиләр.+ 10 О саһәни Ибраһим һетләрдән сатын алмышды. Ибраһими орада арвадынын јанында дәфн етдиләр.+ 11 Ибраһим өләндән сонра да Аллаһын әли онун оғлу Исһагын үстүндә иди.+ Исһаг Биир-Лаһај-Ројун+ јахынлығында јашајырды.

12 Саранын кәнизи мисирли Һәҹәрин+ Ибраһимә доғдуғу оғлу Исмајылын+ тарихчәси беләдир.

13 Исмајылын сонракы нәсилләри онун бу оғулларындан төрәмишди: Исмајылын илки Нәбајүт+, ондан сонра Гәдар+, Әдбиил, Мибшам,+ 14 Мишма, Думаһ, Масса, 15 Һәдад, Тәма, Јәтур, Нафиш вә Гәдма. 16 Бунлар Исмајылын оғуллары, он ики тајфа башчысыдыр.+ Јашадыглары кәнд вә обалар онларын адыны дашыјырды. 17 Исмајыл јүз отуз једди ил јашадыгдан сонра дүнјадан көчүб ата-бабаларына говушду. 18 Онларын мәскән салдығы әрази Мисир тәрәфдә јерләшән Шурун+ јахынлығындакы Һәвиләдән+ тутмуш Ашшура гәдәр узанырды. Онлар бүтүн гардашларына јахын јашајырдылар*.+

19 Ибраһимин оғлу Исһагын тарихчәси беләдир.+

Исһаг Ибраһимин оғлу иди. 20 Исһаг гырх јашы оланда Фәддан-Арамдан арами Бәтуилин гызы+, арами Лабанын баҹысы Рәфәгәни алды. 21 Анҹаг о, сонсуз иди. Исһаг ондан өтрү Јеһоваја јалварырды. Јеһова да онун јалварышына ҹаваб верди вә арвады Рәфәгә һамилә галды. 22 Онун бәтниндә көрпәләр бир-бирилә чарпышмаға башлады.+ Онда Рәфәгә: «Әҝәр беләдирсә, даһа мән нијә јашајырам?» — дејиб Јеһовадан бунун нә демәк олдуғуну сорушду. 23 Јеһова она ҹаваб вериб деди: «Сәнин бәтниндә ики халг вар,+ сәндән ики ајры-ајры халг төрәјәҹәк.+ Бири о бириндән ҝүҹлү олаҹаг+ вә бөјүк кичијә хидмәт едәҹәк».+

24 Рәфәгәнин доғмаг вахты ҝәләндә бәлли олду ки, доғрудан да, бәтниндә әкиз ушаг вар. 25 Биринҹи доғулан ушаг гырмызы иди, өзү дә елә түклү+ иди ки, елә бил, әјнинә күрк ҝејинмишди. Буна ҝөрә дә онун адыны Ејс*+ гојдулар. 26 Ардынҹа Ејсин гардашы чыхды, о, әли илә Ејсин дабанындан тутмушду+. Буна ҝөрә дә онун адыны Јагуб* гојдулар.+ Ушаглар доғуланда Исһаг алтмыш јашында иди.

27 Ушаглар бөјүјүб боја-баша чатдылар. Ејс маһир овчу олду.+ О, чөл адамы иди. Јагуб исә вахтынын чохуну евдә* кечирирди.+ О, динҹ* адам иди. 28 Исһаг даһа чох Ејси истәјирди, чүнки Ејс онун үчүн һејван овлајыб ҝәтирирди. Рәфәгә исә Јагубу чох истәјирди.+ 29 Бир ҝүн Јагуб шорба биширирди. Бу заман Ејс јорғун-арғын чөлдән ҝәлди. 30 О, Јагуба деди: «Нә олар, тез мәнә биширдијин о гырмызы хөрәкдән бир аз вер јејим, лап әлдән дүшмүшәм». Буна ҝөрә дә она Әдум*+ ады верилди. 31 Јагуб она деди: «Онда сән дә илк оғуллуг һаггыны мәнә сат».+ 32 «Әши, инди јыхылыб өләҹәјәм. Өләндән сонра илк оғуллуг һаггы нәјимә ҝәрәкдир?» — дејә Ејс ҹаваб верди. 33 Јагуб деди: «Әввәлҹә анд ич!» Ејс анд ичди, бунунла да илк оғуллуг һаггыны Јагуба сатды.+ 34 Јагуб Ејсә чөрәк вә мәрҹи шорбасы верди. Ејс јејиб-ичди вә галхыб ҝетди. Беләҹә, Ејс илк оғуллуг һаггынын гәдрини билмәди.

26 Өлкәдә Ибраһимин дөврүндә олдуғу кими аҹлыг баш галдырды.+ Буна ҝөрә дә Исһаг Гәрара, филиштлиләрин падшаһы Әбумәликин јанына ҝетди. 2 Јеһова она ҝөрүнүб деди: «Мисирә ҝетмә. Һарада десәм, орада јаша. 3 Бир мүддәт бурада гал.+ Мән сәнинлә олаҹағам, сәни мүбарәк гылаҹағам, бүтүн бу торпаглары сәнә вә өвладларына* верәҹәјәм.+ 4 “Сәнин өвладларыны* ҝөјдәки улдузлар гәдәр чохалдаҹағам,+ бүтүн бу торпаглары өвладларына верәҹәјәм.+ Јер үзүнүн бүтүн халглары сәнин өвладын* васитәсилә мүбарәк олаҹаг”,+ — дејәрәк атан Ибраһимә ичдијим анды јеринә јетирәҹәјәм.+ 5 Чүнки Ибраһим сөзүмә гулаг асды, бүтүн өмрү боју тәләбләримә, әмрләримә, гајда вә ганунларыма риајәт етди».+ 6 Беләҹә, Исһаг Гәрарда јашады.+

7 Һәмин јерин адамлары Исһагдан арвады барәдә сорушанда о дејирди ки, баҹысыдыр.+ Рәфәгә ҝөјчәк гадын+ олдуғундан «арвадымдыр» демәјә горхурду, фикирләширди ки, һәмин јерин адамлары Рәфәгәјә ҝөрә ону өлдүрәрләр. 8 Бир мүддәт кечәндән сонра филиштлиләрин падшаһы Әбумәлик пәнҹәрәдән бахыб ҝөрдү ки, Исһаг арвады Рәфәгәни охшајыр.+ 9 Дәрһал Исһагы чағырыб деди: «О ки сәнин арвадындыр. Нәјә ҝөрә дејирдин, баҹындыр?» Исһаг ҹаваб верди: «Горхурдум ки, она ҝөрә мәни өлдүрәрләр».+ 10 Онда Әбумәлик деди: «Бу нә ишдир башымыза ҝәтирирсән?+ Бирдән кимсә арвадынла јатарды, онда нә оларды?.. Аз гала бизи ҝүнаһа батыраҹагдын!»+ 11 Әбумәлик бүтүн халга белә бир фәрман верди: «Ким бу кишијә вә арвадына тохунса, өлдүрүләҹәк!»

12 Исһаг о торпагда тахыл әкмәјә башлады. Һәмин ил торпагдан јүз гат мәһсул ҝөтүрдү, чүнки Јеһова она бәрәкәт верирди.+ 13 Беләликлә, Исһаг варлы-һаллы адам олду. Онун ишләри елә јахшы ҝедирди ки, ахырда вар-дөвләти бирә-беш артды. 14 О, гојун сүрүләри, чохлу мал-гара, гул-гарабаш саһиби олду.+ Буну ҝөрән филиштлиләр она пахыллыг етмәјә башладылар.

15 Филиштлиләр вахтилә Ибраһимин нөкәрләринин газдығы бүтүн гујулары торпагла долдурдулар.+ 16 Ахырда Әбумәлик Исһага деди: «Чых ҝет бизим арамыздан. Чүнки сән биздән гат-гат ҝүҹлү олмусан». 17 Исһаг орадан чыхыб ҝетди вә Гәрар+ вадисиндә чадыр гуруб јашады. 18 О, атасы Ибраһимин дөврүндә газылан, амма онун өлүмүндән сонра филиштлиләрин торпагла долдурдуғу су гујуларыны јенидән газды+ вә онлара атасынын гојдуғу адлары+ гајтарды.

19 Исһагын нөкәрләри вадидә гују газанда ширин су тапдылар. 20 Анҹаг Гәрар чобанлары: «Су бизимдир», — дејәрәк Исһагын чобанлары илә далашмаға башладылар. Буна ҝөрә дә Исһаг гујунун адыны Әсәг* гојду, чүнки чобанлар онунла далашмышдылар. 21 Онлар башга гују да газдылар. Онун да үстүндә дава дүшдү. Исһаг гујунун адыны Ситна* гојду. 22 Сонра Исһаг орадан ҝедиб, башга бир гују газды. Амма бу гујунун үстүндә дава дүшмәди. Бу сәбәбдән Исһаг гујунун адыны Рәһбут* гојду вә деди: «Јеһова бизи ҝенишлијә чыхарды вә бу дијарда барлы-бәһәрли етди».+

23 Сонра Исһаг орадан Биир-Сәбаја+ ҝетди. 24 Јеһова һәмин ҝеҹә она ҝөрүнүб деди: «Мән атан Ибраһимин Аллаһыјам.+ Горхма+, Мән сәнинләјәм. Гулум Ибраһимә ҝөрә сәни мүбарәк гылаҹағам, өвладларыны* чохалдаҹағам».+ 25 Онда Исһаг орада гурбанҝаһ дүзәлтди вә Јеһованын адыны чағырды*.+ О, һәмин јердә чадыр гурду.+ Гуллары да орада гују газды.

26 Бир мүддәт сонра Әбумәлик мәсләһәтчиси Әһуззәт вә орду башчысы Фејһул илә бирҝә+ Гәрардан онун јанына ҝәлди. 27 Исһаг онлара деди: «Хејир ола ҝәлмисиниз? Мәни ҝөзү ҝөтүрмәјән, араныздан гован сиз дејилдиниз?» 28 Онлар ҹаваб вердиләр: «Ачыг-ајдын ҝөрүрүк ки, Јеһова сәнин арханда дуруб.+ Буна ҝөрә бура ҝәлмәји гәрара алдыг, ҝәлдик ки, бир-биримизә анд ичиб әһд бағлајаг+: 29 биз сәнә тохунмадығымыз, јалныз јахшылыг едиб, сәни сағ-саламат јола салдығымыз кими, сән дә бизә пислик етмә, чүнки сән Јеһованын мүбарәк бәндәсисән». 30 Исһаг онлар үчүн зијафәт гурду, онлар отуруб јејиб-ичдиләр. 31 Сәһәриси ҝүн тездән галхыб бир-бириләринә анд ичдиләр.+ Сонра Исһаг онлары јола салды вә онлар сағ-саламат чыхыб ҝетдиләр.

32 Елә һәмин ҝүн Исһагын гуллары ҝәлиб хәбәр вердиләр ки, газдыглары гујудан+ су чыхды. 33 О, гујунун адыны Шива* гојду. Буна ҝөрә дә шәһәрин ады бу ҝүнә гәдәр Биир-Сәба*+ галыб.

34 Гырх јашы оланда Ејс һет Бииринин гызы Јәһудәти вә һет Илунун гызы Бәсмәни алды.+ 35 Онлар Исһагла Рәфәгәјә бөјүк дәрд олдулар.+

27 Исһаг гоҹалыб ҝөзләринин нуруну итирмишди. Бир ҝүн о, бөјүк оғлу Ејси+ јанына чағырыб деди: «Оғлум!» О: «Бәли, ата», — дејә ҹаваб верди. 2 «Мән артыг гоҹалмышам, өлүм башымын үстүнү һаглајыб. 3 Силаһыны, јај-охуну ҝөтүр, ҝет чөлә, мәним үчүн ов овла.+ 4 Хошладығым о дадлы јемәји бишир ҝәтир, јејим, нә гәдәр ки ҹаным үстүмдәдир, сәнә хејир-дуа верим».

5 Рәфәгә Исһагын Ејслә сөһбәтинә гулаг асырды. Елә ки Ејс ов овлајыб атасына ҝәтирмәк үчүн чөлә ҝетди,+ 6 Рәфәгә оғлу Јагубун јанына ҝәлиб деди:+ «Индиҹә атанын гардашын Ејслә сөһбәтини ешитдим. О дејирди: 7 “Мәним үчүн һејван овлајыб ҝәтир, ондан дадлы јемәк һазырла, јејим, ҹаным һәлә үстүмдә икән Јеһованын өнүндә сәнә хејир-дуа верим”.+ 8 Оғлум, инди гулаг ас, ҝөр нә дејирәм.+ 9 Ҝет сүрүнүн ичиндән ики јахшы оғлаг сеч ҝәтир, атанын хошладығы јемәји биширим. 10 Сонра ону апарыб атана верәрсән ки, јесин вә ҹаны һәлә үстүндә икән сәнә хејир-дуа версин».

11 Јагуб исә анасы Рәфәгәјә деди: «Ахы гардашым Ејс түклүдүр,+ мән исә јох. 12 Бирдән атам мәнә тохунду?+ Елә чыхаҹаг ки, мән ону әлә салырам. Онда хејир-дуа әвәзинә ләнәт газанарам». 13 Анасы она ҹаваб верди: «Сәнә охунан ләнәт мәнә ҝәлсин, оғлум. Сән мән дејәни елә, ҝет һејванлары ҝәтир».+ 14 Беләликлә, Јагуб ҝедиб һејванлары анасына ҝәтирди, о да онун атасынын хошладығы јемәји биширди. 15 Бундан сонра Рәфәгә бөјүк оғлу Ејсин евдә олан ән ҝөзәл палтарыны ҝөтүрүб кичик оғлу Јагуба ҝејиндирди.+ 16 Һәмчинин әлләрини вә бојнунун түксүз јерини оғлагларын дәриси илә өртдү.+ 17 Сонра һазырладығы дадлы јемәји вә чөрәји Јагубун әлинә верди.+

18 Јагуб ичәри, атасынын јанына ҝириб «Ата!» — дејә сәсләнди. О сорушду: «Бујур. Кимсән, бала?» 19 «Илкин Ејсәм, — Јагуб ҹаваб верди.+ — Дедијини еләдим. Галх, ҝәтирдијим ов әтиндән је ки, мәнә хејир-дуа верәсән».+ 20 Исһаг оғлуна деди: «Нә тез ов тапыб ҝәлдин, оғлум?» О ҹаваб верди: «Аллаһын Јеһова ону мәним гаршыма чыхарды». 21 Онда Исһаг Јагуба деди: «Бир јахын ҝәл оғлум, сәнә тохунум, ҝөрүм доғруданмы Ејссән».+ 22 Јагуб атасы Исһага јахынлашды. Исһаг она тохунуб деди: «Сәс Јагубун сәсидир, әлләр исә Ејсинки».+ 23 Јагубун әлләри гардашы Ејсин әлләри кими түклү олдуғундан Исһаг ону танымады. Беләҹә, Исһаг она хејир-дуа верди.+

24 Бундан сонра о сорушду: «Сән, доғрудан, оғлум Ејссән?» «Бәли», — дејә ҹаваб верди. 25 «Онда, оғлум, ов әтиндән ҝәтир јејим, сонра сәнә хејир-дуа верим». Јагуб јемәји онун габағына гојду, Исһаг једи. Шәраб да ҝәтирди, о ичди. 26 Сонра Исһаг оғлуна деди: «Оғлум, јахын ҝәл, атаны өп».+ 27 О јахынлашыб атасыны өпдү. Исһаг онун палтарынын гохусуну һисс етди+ вә она хејир-дуа вериб деди:

«Оғлумдан Јеһованын немәт вердији чөлләрин гохусу ҝәлир. 28 Гој Аллаһ сәнә ҝөјләрин шеһини,+ јерин бәрәкәтли торпагларыны+ версин, тахылы, јени шәрабы башындан төксүн.+ 29 Гој халглар сәнә гуллуг етсин, үммәтләр өнүндә баш әјсин. Гардашларына аға ол, гој ананын оғуллары гаршында баш әјсин.+ Сәнә ләнәт едәнләрә ләнәт олсун, сәнә хејир-дуа верәнләр исә хејир-дуа алсын».+

30 Исһаг Јагуба хејир-дуа вериб гуртарандан сонра Јагуб атасынын јанындан чыхды. Елә бу дәм гардашы Ејс овдан гајытды.+ 31 О да дадлы јемәк бишириб атасына ҝәтирди вә деди: «Ата, галх оғлунун ҝәтирдији ов әтиндән је, мәнә хејир-дуа вер». 32 Атасы Исһаг ондан сорушду: «Сән кимсән?» «Мән сәнин оғлунам, илкин Ејс».+ 33 Онда Исһагын ҹанына шиддәтли титрәтмә дүшдү. О деди: «Бәс онда һејван овлајыб әтиндән бајаг мәнә ҝәтирән ким иди? Елә сәнин габағынҹа онун ҝәтирдији хөрәји јејиб гуртардым, ҝәтирәнә дә хејир-дуа вердим. Хејир-дуа онунку олаҹаг».

34 Атасынын сөзләрини ешидәндә Ејс һарај салыб аҹы-аҹы ағлады вә атасына јалварды: «Нә олар, ата, мәнә дә хејир-дуа вер!»+ 35 Исһагса ҹаваб верди: «Гардашын мәнә кәләк ҝәлиб сәнә верәҹәјим хејир-дуаны алды». 36 Онда Ејс деди: «Елә буна ҝөрә онун ады Јагубдур* да. Бунунла икинҹи дәфәдир ки, мәним јерими тутур.+ Әввәлҹә илк оғуллуг һаггыма ҝөз дикди,+ инди дә хејир-дуамы алды».+ Сонра атасындан сорушду: «Јәни мәним үчүн һеч хејир-дуа галмајыб?» 37 Исһаг Ејсә ҹаваб верди: «Ону сәнә аға еләмишәм,+ бүтүн гардашларыны онун гуллуғуна вермишәм. Тахылы, јени шәрабы она бәхш етмишәм.+ Сәнә вермәјә нә галды ки, оғул?»

38 Ејс атасына деди: «Ата, елә ҹәми бир хејир-дуан вар? Нә олар, мәнә дә хејир-дуа вер!» Буну дејиб һөнкүртү илә ағлады.+ 39 Онда Исһаг оғлуна деди:

«Мәскәнин јер үзүнүн бәрәкәтли торпагларындан, ҝөјүн шеһиндән узаг олаҹаг.+ 40 Гылынҹ ҝүҹүнә јашајаҹагсан,+ гардашына гуллуг едәҹәксән.+ Амма вахт ҝәләҹәк, үсјан едәҹәксән, онун бојундуруғуну гырыб бојнундан атаҹагсан».+

41 Атасы Јагуба хејир-дуа вердијинә ҝөрә Ејс гардашына дүшмән кәсилмишди.+ О, өз-өзүнә дејирди: «Атамын өмрүнә* аз галыб,+ ондан сонра гардашым Јагубу өлдүрәҹәјәм». 42 Бөјүк оғлу Ејсин сөзләри Рәфәгәнин гулағына чатанда дәрһал кичик оғлу Јагубу јанына чағыртдырыб деди: «Гардашын Ејс сәни өлдүрүб гисас алмаг истәјир. 43 Инди, оғлум, мәнә гулаг ас: бурадан гач, Һаррана, гардашым Лабанын јанына ҝет.+ 44 Гардашынын һирси јатана гәдәр бир мүддәт орада гал. 45 Ејсин сәнә гаршы гәзәби сојујанда вә она етдикләрини јаддан чыхаранда хәбәр ҝөндәриб сәни орадан чағырарам. Нә үчүн бир ҝүндә икинизи дә итирим?»

46 Рәфәгә елә һеј Исһага дејирди: «Бу һет гызларынын әлиндән һәјатымдан безмишәм.+ Әҝәр Јагуб да һет гызларындан алса, бу өлкәдәки гызлар кими гыза евләнсә,+ мән даһа јашаја билмәрәм».

28 Ахырда Исһаг Јагубу чағырыб она хејир-дуа верди вә тапшырды: «Кәнан гызларындан өзүнә арвад алма.+ 2 Фәддан-Арама, ананын атасы Бәтуилин евинә ҝет, орадан, дајын Лабанын гызларындан+ арвад ал. 3 Гадир Аллаһ сәни мүбарәк гылаҹаг, оғул-ушаг саһиби едәҹәк, нәслини чохалдаҹаг. Сәндән чохлу тајфалар әмәлә ҝәләҹәк.+ 4 Аллаһын Ибраһимә вәд етдији немәтләр+ сәнә вә өвладына* нәсиб олаҹаг, Ибраһимә вердији торпаға — гәриб кими јашадығын бу торпаға саһиб олаҹагсан».+

5 Беләликлә, Исһаг Јагубу Фәддан-Арама ҝөндәрди. Јагуб арами Бәтуилин оғлу+ Лабанын јанына ҝетмәк үчүн јола дүшдү. Лабан Јагубла Ејсин анасы Рәфәгәнин гардашы+ иди.

6 Ејс ҝөрдү ки, Исһаг Јагуба хејир-дуа вериб арвад алмаг үчүн Фәддан-Арама ҝөндәрди, өзү дә она хејир-дуа верәндә Кәнан гызларындан алмамағы тапшырды,+ 7 Јагуб да ата-анасынын сөзү илә Фәддан-Арама ҝетди.+ 8 Онда Ејс билди ки, атасы Исһагын Кәнан гызларындан хошу ҝәлмир.+ 9 Одур ки, Исмајылын* јанына ҝедиб, арвадларынын үстүнә Ибраһимин Исмајылдан олан нәвәси, Нәбајүтүн баҹысы Мәһаләти алды.+

10 Јагуб јола дүзәлиб Биир-Сәбадан Һаррана тәрәф ҝетди.+ 11 Хејли ҝетдикдән сонра ҝәлиб бир јерә чыхды. Ҝүн артыг батдығындан ҝеҹәни орада кечирмәк гәрарына ҝәлди. Орадакы дашлардан бирини ҝөтүрүб башынын алтына гојду вә узаныб јатды.+ 12 Ҝеҹә бир јуху ҝөрдү. Ҝөрдү ки, јердән башы ҝөјә дирәнән бир пилләкән галхыр. Аллаһын мәләкләри бу пилләкәнлә чыхыб-дүшүрләр.+ 13 Пилләкәнин башында исә Јеһова дуруб. О дејирди:

«Мән бабан Ибраһимин вә атан Исһагын Аллаһыјам.+ Үстүндә узандығын торпағы сәнә вә өвладларына* верәҹәјәм.+ 14 Өвладларын гум дәнәләри кими чох олаҹаг.+ Шахәләниб гәрбә, шәргә, шимала вә ҹәнуба јајылаҹагсан. Сәнин вә өвладын* васитәсилә јерин бүтүн халглары мүбарәк олаҹаг.+ 15 Мән сәнинләјәм; ҝетдијин һәр јердә сәни горујаҹағам вә гајтарыб бу дијара ҝәтирәҹәјәм.+ Сәни тәрк етмәјәҹәјәм, вердијим сөзү мүтләг јеринә јетирәҹәјәм».+

16 Јагуб јухудан ојаныб өз-өзүнә деди: «Ишә бир бах, Јеһованын Өзү бурададыр, мән исә билмәмишәм». 17 О горхуја дүшүб деди: «Бура нә ваһимәли јердир белә! Јох, бура Аллаһын евиндән башга бир шеј ола билмәз, бура ҝөјләрин гапысыдыр».+ 18 Јагуб сүбһ тездән галхды, башынын алтына гојдуғу дашы галдырыб дикинә гојду вә үстүнә јағ төкдү.+ 19 Һәмин јерин адыны Бејтел* гојду; шәһәрин әввәлки ады исә Луз иди.+

20 Сонра Јагуб нәзир едиб деди: «Әҝәр Аллаһ һәмишә мәнимлә олса, ҝетдијим јолда мәни горуса, јемәјә чөрәјими, ҝејинмәјә палтарымы јетирсә, 21 сағ-саламат атамын евинә гајытсам, онда биләҹәјәм ки, Јеһова, һәгигәтән, мәним Аллаһымдыр*. 22 Гојдуғум бу даш Аллаһын еви+ олаҹаг вә мәнә вердији һәр шејин онда бирини Она верәҹәјәм».

29 Бундан сонра Јагуб јолуна давам едиб шәрглиләрин өлкәсинә ҝетди. 2 О ҝәлиб бир отлаға чыхды. Ҝөрдү ки, бир гујунун јанында үч гојун сүрүсү јатышыр; адәтән, сүрүләри һәмин гујудан сулајырдылар. Гујунун ағзында бөјүк бир даш вар иди. 3 Сүрүләрин һамысы ораја јығыланда дашы гујунун ағзындан ҝөтүрүр, һејванлара су верир, сонра дашы јенә гајтарыб өз јеринә, гујунун ағзына гојурдулар.

4 Јагуб чобанлардан сорушду: «Гардашлар, һарадансыныз?» «Һарранданыг»,+ — дејә ҹаваб вердиләр. 5 Онда о сорушду: «Наһурун+ нәвәси Лабаны+ танымырсыныз?» «Таныјырыг», — дедиләр. 6 «Неҹәдир, сағ-саламатдыр?» «Һә, саламатдыр. Одур, гызы Рәһилә+ ҝәлир, гојунлары ҝәтирир». 7 Јагуб деди: «Һәлә ахшама чох вар, сүрүләри јығмаг вахты дејил! Гојунлара су верин, сонра апарын отарын». 8 Онлар дедиләр: «Јох, ҝәрәк сүрүләрин һамысы јығылсын, дашы гујунун ағзындан ҝөтүрсүнләр ки, биз дә гојунлары сулаја биләк».

9 Јагуб онларла данышанда Рәһилә атасынын гојунларыны ҝәтириб ҝәлди, чүнки гојунлары о отарырды. 10 Јагуб дајысы Лабанын гызы Рәһиләни ҝөрәндә јахынлашыб дашы гујунун ағзындан јуварлады вә дајысы Лабанын гојунларына су верди. 11 Сонра Рәһиләни өпдү вә һөнкүртү илә ағлады. 12 О, Рәһиләјә атасынын гоһуму, Рәфәгәнин оғлу олдуғуну сөјләди. Гыз гачыб атасына хәбәр верди.

13 Лабан+ баҹысы оғлу Јагубун ҝәлдијини ешитҹәк тез онун габағына чыхды. Ону өпүб бағрына басды вә евләринә ҝәтирди. Јагуб башына ҝәләнләри бирҹә-бирҹә Лабана нәгл етди. 14 Лабан она деди: «Сән мәним ганы ганымдан, ҹаны ҹанымдан олан доғмамсан*». Беләликлә, Јагуб дүз бир ај онларда галды.

15 Бундан сонра Лабан Јагуба деди: «Белә олмаз ахы, гоһумумсан+ дејә, мәнә һавајы ишләјәҹәксән? Сөјлә, зәһмәтинин һаггы нә олсун?»+ 16 Лабанын ики гызы вар иди: бөјүјүнүн ады Ләја, кичијининки исә Рәһилә иди.+ 17 Ләјанын ҝөзләриндә парлаглыг јох иди. Рәһилә исә ҝөзәл-ҝөјчәк, јарашыглы бир гыз иди. 18 Јагуб Рәһиләјә вурулмушду. Одур ки, деди: «Кичик гызын Рәһиләјә ҝөрә сәнә једди ил ишләмәјә һазырам».+ 19 Лабан ҹаваб вериб деди: «Мәним үчүн лап јахшы. Гызымы башгасына вермәкдәнсә, елә сәнә верәрәм. Гал мәним јанымда». 20 Јагуб Рәһиләјә ҝөрә једди ил ишләди,+ амма бу једди ил онун үчүн бир нечә ҝүн кими ҝәлиб кечди, чүнки гызы чох севирди.

21 Вахт тамам оланда Јагуб Лабана деди: «Данышдығымыз вахт битди. Инди Рәһиләни мәнә вер, онунла евләним*». 22 Лабан о јерин бүтүн ҹамаатыны јығыб зијафәт верди. 23 Анҹаг ахшам Јагубун јанына гызы Ләјаны апарды ки, Јагуб онунла јахынлыг етсин. 24 Лабан кәнизи Зүлфәни гызына гуллугчу верди.+ 25 Сәһәр ачыланда Јагуб ҝөзләринә инанмады: јанындакы Ләја иди! О ҝедиб Лабана деди: «Бу нә ишдир ҝөрмүсән? Мәҝәр мән сәнә Рәһиләјә ҝөрә ишләмирдим? Нијә мәнә кәләк ҝәлдин?»+ 26 Онда Лабан деди: «Бизим адәтә ҝөрә, бөјүк гыз дура-дура кичији вермәк олмаз. 27 Гој һәфтәниз тамам олсун, сонра сәнә о бири гызы да верәрәм, амма онун үчүн дә једди ил ишләмәли олаҹагсан».+ 28 Јагуб белә дә етди, һәфтәни Ләја илә баша вурду. Ондан сонра Лабан гызы Рәһиләни дә она верди. 29 Үстәлик, кәнизи Бәлһәни гызы Рәһиләјә гуллугчу верди.+

30 Јагуб Рәһилә илә дә јахынлыг етди. О, Рәһиләни Ләјадан чох севирди. Јагуб Лабана једди ил дә хидмәт етди.+ 31 Јеһова ҝөрәндә ки, әри Ләјаны севмир, онун бәтнини ачды.+ Рәһилә исә сонсуз иди.+ 32 Ләја һамилә галыб оғлан доғду вә «Јеһова дәрдими ҝөрдү.+ Инди әрим мәни севәҹәк» дејәрәк оғлунун адыны Рубән*+ гојду. 33 О, јенә һамилә галыб оғлан доғду. «Јеһова севилмәдијими ешидиб мәнә бу ушағы да верди» дејәрәк адыны Шәмун*+ гојду. 34 Ләја бир дәфә дә һамилә галыб оғлан доғду вә «инди әрим мәнә бағланаҹаг, чүнки онун үчүн үч оғул дүнјаја ҝәтирмишәм» деди. Буна ҝөрә дә ушағын ады Лави*+ олду. 35 Сонра бир дә һамилә галды вә јенә оғлу олду. О деди: «Бу дәфә Јеһованы мәдһ едәҹәјәм». Одур ки, ушағын адыны Јәһуда*+ гојду. Бундан сонра бир мүддәт онун ушағы олмады.

30 Рәһилә Јагуба ушаг доғмадығыны ҝөрәндә баҹысына пахыллыг етмәјә башлады вә Јагуба деди: «Мәнә ушаг вер, јохса өләрәм». 2 Буну ешидәндә Јагуб Рәһиләнин үстүнә һирсләнди вә деди: «Мәҝәр мән Аллаһам? Аллаһ сәнә өвлад вермәјәндән сонра мән нејләјә биләрәм?» 3 Онда Рәһилә деди: «Кәнизим Бәлһә+ илә јахынлыг ет, гој онун доғдуғу ушаг мәним олсун*, мән дә ана олум». 4 Беләликлә, о, кәнизи Бәлһәни Јагуба верди вә Јагуб онунла јахынлыг етди.+ 5 Бәлһә һамилә галыб Јагуба оғул доғду. 6 Онда Рәһилә деди: «Аллаһ һакимим олду, сәсими ешитди вә мәнә бир оғул верди». Буна ҝөрә дә ушағын адыны Дан*+ гојду. 7 Рәһиләнин кәнизи Бәлһә јенә һамилә галды вә Јагуба бир оғул да доғду. 8 Рәһилә: «Баҹымла вар ҝүҹүмлә чарпышыб она үстүн ҝәлдим!» — деди вә ушағын адыны Нифталы*+ гојду.

9 Ләја ҝөрәндә ки, даһа ушағы олмур, кәнизи Зүлфәни Јагуба верди.+ 10 Ләјанын кәнизи Зүлфә Јагуба оғул доғду. 11 Онда Ләја деди: «Мәнимки ҝәтирди!» вә оғлунун адыны Ҹад*+ гојду. 12 Бундан сонра Ләјанын кәнизи Зүлфә икинҹи дәфә Јагуба оғул доғду. 13 Ләја деди: «Мән бәхтәвәрәм! Гадынлар мәнә бәхтәвәрлик охујаҹаг».+ Беләҹә, ушағын адыны Ашир*+ гојду.

14 Бир дәфә буғда бичини вахты Рубән+ бајырда ҝәзәндә адамкөкү тапды вә ҝәтириб анасы Ләјаја верди. Онда Рәһилә Ләјадан хаһиш етди: «Оғлунун ҝәтирдији адамкөкүндән мәнә дә вер». 15 Ләја она деди: «Әрими әлимдән алмағын бәс дејил, инди дә оғлумун ҝәтирдији адамкөкүнә ҝөз дикмисән?»+ Онда Рәһилә деди: «Јахшы, оғлунун ҝәтирдији адамкөкүнүн әвәзиндә Јагуб бу ҝеҹәни сәнинлә кечирәҹәк».

16 Јагуб ахшам отлагдан гајыданда Ләја онун гаршысына чыхыб деди: «Бу ҝеҹә сән мәнимсән. Сәндән өтрү оғлумун ҝәтирдији адамкөкүнү вермишәм». Беләликлә, Јагуб һәмин ҝеҹәни Ләја илә кечирди. 17 Аллаһ Ләјаны ешитди вә она ҹаваб верди. Ләја һамилә галыб бешинҹи оғлуну дүнјаја ҝәтирди. 18 Онда Ләја: «Кәнизими әримә вердијимә ҝөрә Аллаһ мәни мүкафатландырды», — дејиб оғлунун адыны Јәсакир*+ гојду. 19 Ләја јенә һамилә галды вә Јагуба алтынҹы оғлуну доғду.+ 20 О деди: «Аллаһ мәнә ҝөзәл бир пај верди. Ахыр ки, әрим мәнә дөзүм ҝөстәрәҹәк,+ ахы мән онун үчүн алты оғул дүнјаја ҝәтирмишәм».+ О, ушағын адыны Зәбулун*+ гојду. 21 Бундан сонра Ләјанын бир гызы олду вә онун адыны Динә+ гојду.

22 Нәһајәт, Аллаһ Рәһиләјә нәзәр салды. Ону ешитди вә јалварышларына ҹаваб вериб бәтнини ачды.+ 23 О һамилә галыб оғлан доғду вә деди: «Аллаһ үзүмү ағ еләди».+ 24 Сонра «Јеһова мәнә башга бир оғул да верди» дејәрәк ушағын адыны Јусиф*+ гојду.

25 Елә ки Рәһилә Јусифи дүнјаја ҝәтирди, Јагуб Лабана деди: «Мәни бурах өз елимә, обама гајыдым.+ 26 Арвад-ушағымы да мәнә вер, онлара ҝөрә сәнә хидмәт етмишәм. Сәнин үчүн неҹә ҹанла-башла ишләдијими өзүн дә јахшы билирсән».+ 27 Ҹавабында Лабан деди: «Нә олар, мәним јанымда гал. Бүтүн әламәтләр ҝөстәрир ки, Јеһова сәнә ҝөрә мәнә хејир-бәрәкәт верир». 28 Сонра әлавә етди: «Һаггын нә олаҹагса, де верәрәм».+ 29 Онда Јагуб деди: «Сәнә неҹә хидмәт етдијими, сүрүләринә неҹә бахдығымы өзүн дә јахшы билирсән.+ 30 Әввәл сәнин нәјин вар иди? Амма ҝөр мән ҝәләндән сонра Јеһова сәнә нә гәдәр хејир-бәрәкәт вериб, сүрүләрин ҝөр нә гәдәр артыб чохалыб. Бәс мән өзүмә нә вахт ҝүн ағлајаҹағам?»+

31 Лабан деди: «Сәнә нә верим?» Јагуб ҹаваб верди: «Мәнә һеч нә лазым дејил! Сәндән тәкҹә бир риҹам вар. Мән јенә дә сәнин сүрүнү отарыб ону горујаҹағам.+ 32 Амма бир шәртлә: бу ҝүн сүрүнү ҝөздән кечирәк. Сән гојунларын ичиндән халлылары вә ала-булалары, гочларын ичиндән түнд-шабалыды рәнҝдә оланлары, кечиләрин дә ичиндән ала-булалары вә халлылары сечиб ајыр. Бундан сонра беләләри мәним муздум олаҹаг.+ 33 Нә вахт мәнә дүшән пајы јохламаға ҝәлсән, дүрүст даврандығымы ҝөрәҹәксән; әҝәр мәним сүрүмдә бир дәнә дә олсун халсыз, ала-була олмајан кечи, јахуд түнд-шабалыды олмајан гоч ҝөрсән, ону бојнума оғурлуг кими јазарсан».

34 Онда Лабан деди: «Лап јахшы! Гој сән дејән олсун».+ 35 Һәмин ҝүн о, бүтүн ала-бәзәк вә халлы тәкәләри, халлы вә ала-була кечиләри, үстүндә ағ халы олан вә түнд-шабалыды гочлары ајырыб оғланларына верди. 36 Сонра Јагубла өзү арасында үчҝүнлүк јол гәдәр мәсафә гојду. Јагуб Лабанын јердә галан сүрүләринә чобанлыг едирди.

37 Јагуб ајыфындығы, бадам вә чинар ағаҹларындан тәзәҹә кәсилмиш будаглары ҝөтүрдү, габығыны кәсиб үзәриндә ағ халлар ачды. 38 Сонра габығыны кәсдији будаглары сүрүләрин су ичдикләри суватлара гојду ки, һејванлар су ичмәјә ҝәләндә онларын өнүндә ҹүтләшсинләр.

39 Беләликлә, һејванлар ҝәлиб будагларын өнүндә ҹүтләшир вә сүрүләрдә ала-бәзәк, халлы, ала-була һејванлар доғулурду. 40 Јагуб гочлары ајырыр, Лабанын сүрүләриндәки һејванларын үзүнү ала-була, түнд-шабалыды һејванлара тәрәф чевирирди. О, өз сүрүләрини ајры сахлајыр, онлары Лабанын сүрүләринә гатмырды. 41 Һәр дәфә сағлам һејванлар ҹүтләшәндә Јагуб будаглары суватлара, һејванларын ҝөзү өнүнә гојурду ки, һејванлар будагларын јанында ҹүтләшсинләр. 42 Һејванлар зәиф оланда исә будаглары гојмурду. Беләҹә, зәифләр һәмишә Лабана, сағламлар исә Јагуба дүшүрдү.+

43 Јагубун мал-дөвләти артдыгҹа артды. Онун бөјүк сүрүләри, чохлу гул-гарабашы, дәвәләри вә ешшәкләри олду.+

31 Үстүндән бир мүддәт кечәндән сонра Јагуб ешитди ки, Лабанын оғланлары дејирләр: «Јагуб атамызын нәји варса, һамысыны әлә кечириб. Бүтүн вар-дөвләтини атамызын һесабына топлајыб».+ 2 Јагуб Лабана да баханда ҝөрүрдү ки, Лабан онунла даһа әввәлки кими дејил.+ 3 Бир ҝүн Јеһова Јагуба деди: «Ата-баба јурдуна, доғмаларынын јанына гајыт.+ Мән сәнә арха олаҹағам». 4 Јагуб хәбәр ҝөндәриб Рәһилә илә Ләјаны отлаға, сүрүнүн јанына чағырды 5 вә деди:

«Ҝөрүрәм ки, атанызын үзү јаман дөнүб,+ амма атамын Аллаһы мәнимләдир.+ 6 Сиз өзүнүз дә шаһидсиниз ки, атаныза ҝүҹүмү әсирҝәмәдән хидмәт етмишәм.+ 7 Атаныз исә мәнимлә ојун ојнајыр, он дәфә мәним муздуму дәјишиб. Амма Аллаһ гојмады ки, о, мәнә пислик еләсин. 8 Дејәндә ки, муздум халлы һејванлар олаҹаг, сүрүдә халлы һејванлар доғулурду; елә ки дејирди ала-бәзәк һејванлар мәним олаҹаг, онда сүрүдә ала-бәзәк һејванлар доғулурду.+ 9 Беләҹә, Аллаһ атанызын сүрүләрини әлиндән алыб мәнә верди. 10 Бу јахынларда сүрү ҹүтләшән вахт јухуда ҝөрдүм ки, сүрүдәки дишиләрлә ҹүтләшән тәкәләр ала-бәзәк, халлы, ала-буладыр.+ 11 Онда Аллаһын мәләји јухуда мәни чағырды: “Јагуб!” “Бәли”, — дејә ҹаваб вердим. 12 “Ҝөзләрини галдыр бах: сүрү илә ҹүтләшән тәкәләр ала-бәзәк, халлы вә ала-буладыр, чүнки Лабанын сәнә етдикләри Мәним ҝөзүмдән јајынмајыб.+ 13 Мән Бејтелдә сәнә ҝөрүнән Аллаһам.+ Орада дашын үстүнә јағ төкүб* мәнә нәзир демишдин.+ Галх, бу өлкәдән чых, доғулдуғун торпаға гајыт”».+

14 Рәһилә илә Ләја она дедиләр: «Онсуз да атамызын мүлкүндән бизә пај дүшмәјәҹәк. 15 О ки бизи өзүнә јад сајыр, бизи сатыб, алдығы башлығы да јејир.+ 16 Аллаһын атамыздан алдығы бүтүн о мал-дөвләт бизим вә ушагларымызындыр.+ Буна ҝөрә Аллаһ сәнә нә дејиб ону да елә».+

17 Јагуб галхыб ушагларыны вә арвадларыны дәвәләрә миндирди.+ 18 Топладығы бүтүн мал-дөвләти ҝөтүрдү, бүтүн сүрүсүнү+ — Фәддан-Арамда әлдә етдији сүрүнү габағына гатыб Кәнан торпағына, атасы Исһагын јанына јола дүшдү.+

19 Лабан гојунларыны гырхмаға ҝедәндә Рәһилә атасынын ев бүтләрини*+ оғурлады.+ 20 Јагуб арами Лабана кәләк ҝәлди, белә ки, она чыхыб ҝетдијини билдирмәди. 21 Јагуб һәр шејини ҝөтүрүб гачды вә чајы* кечәрәк+ Ҝилад дағлыг бөлҝәсинә үз тутду.+ 22 Бу һадисәнин үчүнҹү ҝүнү Јагубун гачдығыны Лабана чатдырдылар. 23 Буну ешидән кими о, гоһумларыны да ҝөтүрүб онларын изинә дүшдү вә једди ҝүн јол ҝедәндән сонра Ҝилад дағлыг бөлҝәсиндә ону һаглады. 24 Аллаһ ҝеҹә јухуда+ арами Лабана+ ҝөрүнүб деди: «Јагубла данышанда сөзләринә фикир вер*».+

25 Јагуб Ҝилад дағлыг бөлҝәсиндә чадыр гурмушду. Лабан да гоһумлары илә бирликдә алачыгларыны һәмин јердә гурду. Лабан Јагуба јахынлашыб деди: 26 «Бу нә ишдир тутмусан? Нә үчүн мәни алдадыб гызларымы дөјүшдә алынан әсирләр кими апармысан? 27 Нә үчүн мәнә кәләк ҝәлиб ҝизлинҹә, хәбәр еләмәдән гачмысан? Мәнә дејәрдин, сәни тој-бајрамла, дәфлә, чәнҝлә јола салардым. 28 Амма сән мәни гызларымла, нәвәләримлә өпүшүб сағоллашмаға гојмадын; ағылсыз һәрәкәт етдин. 29 Сизә пислик едә биләрдим, лакин атанызын Аллаһы кечән ҝеҹә мәнимлә данышыб: “Јагубла данышанда сөзләринә фикир вер”,+ — деди. 30 Өзү дә ки, туталым, атанын евиндән өтрү бәрк дарыхдығына ҝөрә чыхыб ҝедирсән, бәс мәним аллаһларымы нијә оғурламысан?»+

31 Јагуб ҹавабында Лабана деди: «Горхурдум, фикирләширдим ки, гызларыны зорла әлимдән алаҹагсан. 32 Аллаһларыны исә кимдә тапсан, онун ганы һалалдыр. Гардашларымызын ҝөзү гаршысында ахтар, мәндә нәјини тапсан, ҝөтүр». Јагубун хәбәри јох иди ки, Рәһилә онлары оғурлајыб. 33 Лабан Јагубун, Ләјанын вә ики кәнизин+ чадырына ҝирди, амма һеч нә тапмады. Ахырда Ләјанын чадырындан чыхыб Рәһиләнин чадырына ҝирди. 34 Бүтләр Рәһиләдә иди, онлары кәҹавәнин* ичинә гојуб үстүндә отурмушду. Лабан бүтүн чадыры ахтарды, амма онлары тапа билмәди. 35 Рәһилә атасына деди: «Ағам, гаршында ајаға дурмадығыма ҝөрә аҹығын тутмасын, чүнки инди мәнимлә гадынларда адәтән олан шеј баш верир».+ Беләликлә, о, чох ахтарды, амма бүтләри тапа билмәди.+

36 Онда Јагуб һирсләниб Лабанла сөзләшди: «Сәнә гаршы нә гәбаһәт иш тутмушам? Ҝүнаһым нәдир? Мәни елә тәгиб едирсән ки, санки, ҹанијәм. 37 Һәр јери әләк-вәләк еләдин, нәјинисә тапдын? Әҝәр тапдынса, гардашларымызын габағында чыхарт, гој онлар бу мәсәлә барәдә гәрар версинләр. 38 Дүз ијирми илдир ки, сәнин јанындајам. Нә бир гојунун, нә бир кечин бала салмајыб.+ Сүрүндәки гочлардан бирини дә јемәмишәм. 39 Парчаланмыш һејваны сәнә ҝәтирмәмишәм,+ зијаныны өзүм чәкмишәм. Ҝүндүз дә оғурланан һејванын әвәзини мәндән истәмисән, ҝеҹә дә. 40 Ҝүндүз ҝүн башыма вурурду, ҝеҹә ајаз мәни дондурурду. Јуху нәдир билмирдим.+ 41 Будур евиндә кечирдијим ијирми ил. Он дөрд ил ики гызын үчүн, алты ил дә сүрүн үчүн ишләдим. Муздуму да он дәфә дәјишмисән.+ 42 Јахшы ки, атамын Аллаһы,+ Ибраһимин Аллаһы, Исһагын горхдуғу Аллаһ+ мәнимлә иди, јохса мәни әлибош ҝөндәрәрдин. Аллаһ чәкдијим зүлмү, зәһмәти ҝөрдү, буна ҝөрә дә кечән ҝеҹә сәнә хәбәрдарлыг еләди».+

43 Онда Лабан Јагуба деди: «Гызлар мәним гызларымдыр, ушаглар мәним ушагларымдыр, сүрү мәним сүрүмдүр. Ҝөрдүјүн нә варса, һәр шеј мәнә вә гызларыма мәхсусдур. Һеч мәним онлара, ја да онларын ушагларына нә исә етмәјә әлим ҝәләр?! 44 Инди ҝәл сәнинлә әһд бағлајаг, гој о, арамыздакы разылыға шаһид олсун». 45 Јагуб даш ҝөтүрүб дикинә гојду+ 46 вә гоһумларына деди: «Даш јығын!» Онлар да дашлардан галаг вурдулар. Сонра даш галағынын үстүндә јемәк једиләр. 47 Лабан ону Јәгар-Сәһадут*, Јагуб исә Галид* адландырды.

48 Лабан деди: «Бу даш галағы мәнимлә сәнин арандакы әһдин шаһидидир». Буна ҝөрә дә Јагуб онун адыны Галид+ гојду 49 вә «биз бир-биримиздән узаг оланда гој Јеһова бизә нәзарәт етсин*» дејәрәк она Ҝөзәтчи гүлләси адыны да верди. 50 Сонра әлавә етди: «Әҝәр гызларымы инҹитсән, онларын үстүнә арвад алсан, јадда сахла ки, һеч ким ҝөрмәсә дә, шаһидимиз олан Аллаһ ҝөрүр. 51 Бу даш галағы, бу да арамыздакы әһдә шаһид кими гојдуғум сүтун. 52 Бу даш галағы вә сүтун шаһид олсун+ ки, пислик етмәк үчүн нә мән бу галағын о тајына кечәҹәјәм, нә дә сән галағын вә сүтунун бу тајына ҝәләҹәксән. 53 Гој Ибраһимин+, Наһурун, онларын атасынын Аллаһы арамызда һөкм чыхарсын». Јагуб исә атасы Исһагын горхдуғу Аллаһа анд ичди.+

54 Бундан сонра Јагуб дағда гурбан ҝәтириб гоһумларыны бир јердә чөрәк јемәјә чағырды. Онлар јејиб-ичдиләр вә ҝеҹәни дағда галдылар. 55 Лабан сәһәр тездән дурду, нәвәләрини+, гызларыны өпүб онлара хејир-дуа верди.+ Сонра исә онлардан ајрылыб евинә гајытды.+

32 Јагуб јолуна давам етди. Јолда онун гаршысына Аллаһын мәләкләри чыхды. 2 Јагуб онлары ҝөрәндә деди: «Бура Аллаһын ордуҝаһыдыр!» Буна ҝөрә дә о јерин адыны Маһанајим* гојду.

3 Сонра Јагуб Әдум+ торпағындакы Саир дијарына,+ гардашы Ејсин јанына габағынҹа адамлар ҝөндәрди. 4 Јагуб онлара тапшырды: «Ағам Ејсә чатдырын ки, гулу Јагуб белә дејир: “Узун илләрдир Лабанын јанында јашајырдым.+ 5 Чохлу өкүз, ешшәк, гојун, гул-гарабаш саһиби олмушам.+ Ағама бу хәбәри ҝөндәрирәм ки, илтифатыны газаным”».

6 Адамлар гајыдыб Јагуба хәбәр ҝәтирдиләр: «Гардашын Ејслә ҝөрүшдүк. Инди о, сәни ҝөрмәјә ҝәлир, јанында да дөрд јүз нәфәр вар».+ 7 Јагубу горху бүрүдү.+ О тәшвишә дүшдү вә адамларыны, сүрүләрини, мал-гарасыны, дәвәләрини ики һиссәјә ајырды. 8 Фикирләширди ки, Ејс бир тәрәфә һүҹум етсә, о бириси гачыб гуртула билсин.

9 Сонра Јагуб деди: «Еј бабам Ибраһимин, атам Исһагын Аллаһы Јеһова, Сән Өзүн мәнә демишдин: “Јурдуна, доғмаларынын јанына гајыт. Лүтфүмү сәндән әсирҝәмәјәҹәјәм”.+ 10 Гулун ҝөстәрдијин мәһәббәтә, сәдагәтә лајиг дејил.+ Тәк бир чомагла Иорданы кечдим, инди исә ики дәстә көчүм вар.+ 11 Јалварырам+, Сән Өзүн мәни гардашым Ејсдән гору, чүнки горхурам ҝәлиб мәнә, ушаглара вә аналарына һүҹум едәр.+ 12 Ахы Сән Өзүн демишдин ки, мәнә лүтф ҝөстәрәҹәксән, өвладларым* саһилдәки гум дәнәләритәк сајсыз-һесабсыз олаҹаг».+

13 Јагуб ҝеҹәни орада кечирди. Сонра гардашы Ејс үчүн пај олараг бунлары ајырды:+ 14 200 кечи, 20 тәкә, 200 гојун, 20 гоч, 15 балалары илә бирликдә 30 балаәмиздирән дәвә, 40 инәк, 10 өкүз, 20 диши ешшәк вә 10 еркәк ешшәк.+

16 О, сүрүләри бир-бир гулларына тапшырыб деди: «Мәндән габаг чајы кечин. Сүрүләри бир-бириндән аралы апарын». 17 Сонра биринҹи гула тапшырды: «Гардашым Ејс растына чыханда сорушса ки, кимин гулусан, һара ҝедирсән, бу сүрүләр киминдир, 18 онда дејәрсән: “Гулун Јагубун. Бунлар ағам Ејсә һәдијјәдир.+ Будур, өзү дә архадан ҝәлир”». 19 Икинҹијә дә, үчүнҹүјә дә, сүрүләри апаран бүтүн гуллара әмр едиб деди: «Сиз дә Ејслә растлашанда она белә дејәрсиниз. 20 Һәм дә “гулун Јагуб да архамызҹа ҝәлир” дејин». О, өз-өзүнә фикирләширди: «Габағымҹа һәдијјә ҝөндәриб көнлүнү алсам,+ үз-үзә ҝәләндә, бәлкә, мәни хош үзлә гаршылајар». 21 Беләҹә, һәдијјәләри габағынҹа чајын о тајына ҝөндәрди, өзү исә ҝеҹәни чадырларыны гурдуғу јердә галды.

22 Ҝеҹә галхыб ики арвадыны,+ ики кәнизини+ вә он бир оғлуну ҝөтүрүб Јәббуг+ чајынын дајаз јериндән кечди. 23 Беләҹә, онлары вә нәји вардыса, һәр шеји чајын* о тајына кечирди.

24 Нәһајәт Јагуб тәк галанда бир нәфәр дан јери сөкүләнә гәдәр онунла ҝүләшди.+ 25 Ҝөрәндә ки, Јагуба үстүн ҝәлә билмир, онун буд ојнағына тохунду; беләҹә, ҝүләшән вахт Јагубун буду јериндән ојнады.+ 26 Бундан сонра о деди: «Бурах ҝедим, һава артыг ишыглашыр». Јагуб исә: «Мәнә хејир-дуа вермәјинҹә бурахмарам»,+ — деди. 27 Онда о сорушду: «Адын нәдир?» «Јагуб», — дејә ҹаваб верди. 28 «Бундан сонра адын Јагуб јох, Исраил*+ олаҹаг, чүнки сән Аллаһла вә инсанларла чарпышдын,+ ахырда үстүн ҝәлдин». 29 Јагуб ондан сорушду: «Бәс сәнин адын нәдир?» О исә ҹавабында: «Адым нәјинә ҝәрәкдир?»+ — деди вә орада она хејир-дуа верди. 30 Јагуб: «Аллаһын үзүнү ҝөрсәм дә, сағ галдым»,+ — дејәрәк һәмин јерин адыны Фәниил*+ гојду.

31 Јагуб Фәнуили* кечәндә ҝүн доғурду. Буду зәдәләндијиндән о ахсајырды.+ 32 Одур ки, Исраил оғуллары индијә гәдәр буд ојнағынын үстүндәки вәтәрләри јемирләр, чүнки ҝүләшдији шәхс Јагубун буд ојнағынын вәтәринә тохунмушду.

33 Јагуб бир дә бахыб ҝөрдү ки, Ејс ҝәлир, јанында да дөрд јүз нәфәр адам.+ Онда о, Ләјанын, Рәһиләнин вә ики кәнизин ушагларыны ајырды.+ 2 Кәнизләри ушаглары илә бирликдә габаға,+ Ләја илә ушагларыны онлардан сонра,+ ән ахырда исә Рәһилә+ илә Јусифи гојду. 3 Өзү исә габаға кечди вә гардашына јахынлашанадәк једди дәфә тәзим етди.

4 Ејс исә онун габағына гачды, бојнуна сарылыб өпдү. Икиси дә зүлүм-зүлүм ағлады. 5 Ејс башыны галдырыб гадынлары вә ушаглары ҝөрәндә сорушду: «Бунлар кимдир?» Јагуб деди: «Аллаһын сәнин гулуна бәхш етдији өвладлардыр».+ 6 Онда кәнизләр ушаглары илә ирәли чыхыб тәзим етдиләр. 7 Ләја да ушаглары илә габаға чыхыб тәзим етди. Ән ахырда Јусифлә Рәһилә јахынлашыб тәзим етдиләр.+

8 Ејс сорушду: «Габағыма чыхан о адамлар, сүрүләр нә иди белә?»+ Јагуб: «Сәнин илтифатыны газанмаг истәјирдим, ағам»,+ — дејә ҹаваб верди. 9 Онда Ејс деди: «Мәним бәс дејинҹә малым-мүлкүм вар, гардаш.+ Гој сәнин малын өзүнә галсын». 10 Јагуб исә хаһиш етди: «Илтифат ејлә, аға, һәдијјәләри гәбул ет. Сән ки мәни меһрибанлыгла гаршыладын, сәнин үзүнү ҝөрәндә, елә бил, Аллаһын үзүнү ҝөрмүш олдум.+ 11 Бу һәдијјәләрсә сәнә бәсләдијим хош арзуларын изһарыдыр.+ Нә олар, онлары ҝөтүр, чүнки Аллаһын лүтфү сајәсиндә һәр шејим вар».+ Јагуб о гәдәр тәкид етди ки, ахырда Ејс һәдијјәләри ҝөтүрдү.

12 Сонра Ејс деди: «Ҝәл јола дүшәк. Мән сизин габағынызҹа ҝедәрәм». 13 Јагуб исә деди: «Ағам, ҝөрүрсән ушаглар балаҹадыр.+ Үстәлик, мал-гаранын ичәрисиндә јаныбалалылары вар. Сүрүләри бир ҝүн бәрк говсалар, һамысы гырылар. 14 Гој ағам ҝетсин, биз исә јаваш-јаваш сүрүнүн, ушагларын ајағы илә јеријиб Саирә, ағамын јанына ҝәләрик».+ 15 Ејс деди: «Онда гој адамларымдан бир нечәси сәнин јанында галсын». Јагуб исә ҹаваб верди: «Буна нә ҝәрәк вар? Сән ки мәнә илтифат ҝөстәрдин, бу, мәним бәсимдир». 16 Беләликлә, Ејс һәмин ҝүн Саирә гајытды.

17 Јагуб Суггута+ ҝетди. Орада өзүнә ев, сүрүләри үчүн чардаглар тикди. Буна ҝөрә дә о јерин адыны Суггут* гојду.

18 Фәддан-Арамдан+ чыхдыгдан сонра Јагуб сағ-саламат Кәнан+ дијарындакы Сиһам+ шәһәринә ҝәлиб чыхды. Орада шәһәрин јахынлығында чадырларыны гурду. 19 О, Сиһамын атасы Һамурун оғулларына јүз геситаһ* вериб чадырларыны гурдуғу торпағын бир һиссәсини алды.+ 20 Сонра орада бир гурбанҝаһ дүзәлдиб она Ил-Илаһ-Исраил* адыны верди.+

34 Јагубун Ләјадан доғулан гызы Динә+ о өлкәнин гызларынын+ јанына ҝедир, онларла вахт кечирирди. 2 Өлкәнин бөјүк адамларындан бири олан һиви+ Һамурун оғлу Сиһам Динәни ҝөрдү, ону апарыб намусуна тохунду. 3 О, Јагубун гызы Динәјә вурулуб она үрәкдән бағланды; ширин сөзләрлә гызын үрәјини әлә алмаға чалышды. 4 Ахырда Сиһам атасы Һамура+ деди: «Бу гызы мәнә ал».

5 Јагуб Сиһамын Динәни ләкәләдијини ешидәндә оғланлары отлагда сүрүләрин јанында иди. Буна ҝөрә дә сәсини чыхармајыб оғланларынын ҝәлишини ҝөзләди. 6 Сиһамын атасы Һамур Јагубун јанына ҝәлди ки, онунла данышсын. 7 Амма Јагубун оғланлары Динәнин башына ҝәләнләри ешитдиләр вә дәрһал отлагдан гајытдылар. Бу һадисә онлара јаман тохунмушду, онлар гәзәб ичиндә идиләр, чүнки Сиһам Исраили рүсвај етмишди: онун гызы илә јатмышды.+ Онун тутдуғу бу иш јолверилмәз иди.+

8 Һамур онлара деди: «Гызыныз оғлум Сиһамын гәлбинә һаким кәсилиб. Хаһиш едирәм, ону оғлума верин. 9 Ҝәлин гоһум олаг. Биз сиздән гыз алаг, сиз дә биздән.+ 10 Арамызда јашајын. Торпаг сизин ихтијарынызда олаҹаг. Јашајын, алыш-вериш един, бурада көк салын». 11 Сонра Сиһам дилләниб гызын атасына вә гардашларына деди: «Сизин лүтфүнүзү газанмаг үчүн һәр нә истәсәниз, верәрәм. 12 Нә гәдәр бөјүк башлыг, һәдијјә истәсәниз,+ вермәјә һазырам, бирҹә гызы мәнә верин».

13 Јагубун оғланлары баҹылары Динәни ләкәләдијинә ҝөрә Сиһама вә атасы Һамура һијлә илә дедиләр: 14 «Бу мүмкүн дејил, баҹымызы сүннәт олунмамыш+ адама вериб өзүмүзү рүсвај едә билмәрик. 15 Анҹаг о вахт разы ола биләрик ки, бүтүн кишиләриниз бизим кими сүннәт олунсун.+ 16 Онда сизә гыз верәр, сиздән дә гыз аларыг. Сизин аранызда јашајыб бир халг оларыг. 17 Јох әҝәр дедијимизи едиб сүннәт олунмасаныз, гызымызы да ҝөтүрүб ҝедәҹәјик».

18 Онларын сөзү Һамурун+ вә оғлу Сиһамын+ хошуна ҝәлди. 19 Ҝәнҹ онларын шәртини ләнҝимәдән јеринә јетирди,+ чүнки Јагубун гызындан чох хошу ҝәлирди. Үстәлик, о, атасынын евиндә ән һөрмәтли адам иди.

20 Һамурла оғлу Сиһам шәһәр дарвазасына ҝедиб шәһәрин кишиләринә дедиләр:+ 21 «Бу адамлар бизимлә јахшы мүнасибәтдә олмаг истәјирләр. Гој онлар бизим торпагда јашајыб алыш-вериш етсинләр. Онсуз да өлкәмиз бөјүкдүр, онларын һамысына јер чатар. Биз онлардан гыз аларыг, онлар да биздән.+ 22 Анҹаг онлар бир шәртлә бизим арамызда јашајыб бизимлә бир халг олмаға разыдырлар: ҝәрәк бүтүн кишиләримиз онлар кими сүннәт олунсун.+ 23 Белә етсәк, онларын бүтүн мал-мүлкү, вар-дөвләти, мал-һејваны бизим олаҹаг. Ҝәлин онлара разылығымызы верәк, бизимлә јашасынлар». 24 Онда шәһәр дарвазасынын јанында јығышанларын һамысы Һамурла Сиһамын дедији илә разы олду. Беләҹә, бүтүн кишиләр — шәһәр дарвазасынын јанында јығышанларын һамысы сүннәт олунду.

25 Анҹаг сүннәт олунмаларынын үчүнҹү ҝүнү, һәлә ағры чәкәркән Јагубун ики оғлу, Динәнин гардашлары+ Шәмун вә Лави шәһәрә ҝириб һеч кимдә шүбһә ојатмадан шәһәр кишиләрини гылынҹдан кечирдиләр.+ 26 Һамуру да, оғлу Сиһамы да өлдүрдүләр. Сонра баҹылары Динәни Сиһамын евиндән ҝөтүрүб ҝетдиләр. 27 Јагубун о бири оғланлары ҝәлиб кишиләри өлдүрүлмүш шәһәри таладылар, чүнки онларын баҹысыны ләкәләмишдиләр.+ 28 Онларын гојун-гузуларыны, мал-гараларыны, ешшәкләрини, шәһәрдә вә саһәдә олан һәр шејләрини апардылар. 29 Вар-јохларыны гарәт етдиләр, бүтүн ушаглары, гадынлары әсир ҝөтүрдүләр, евләрини талан етдиләр.

30 Онда Јагуб Шәмунла Лавијә деди:+ «Сиз мәним башыма бәла ачдыныз, мәни бу торпағын сакинләринин, кәнаниләрин, фәризиләрин нифрәтинә үрҹаһ етдиниз. Мәним нә адамым вар ки? Бирләшиб үстүмә һүҹум чәкәҹәк, мәни дә, евимдәкиләри дә тәләф едәҹәкләр». 31 Онларса ҹаваб вериб дедиләр: «Бәс бизим баҹымызла фаһишә кими рәфтар едәндә јахшы иди?»

35 Бүтүн бунлардан сонра Аллаһ Јагуба деди: «Галх, Бејтелә+ ҝет, орада јаша. Гардашын Ејсдән гачанда сәнә ҝөрүнән Аллаһа орада гурбанҝаһ дүзәлт».+

2 Онда Јагуб аиләсинә вә онунла оланларын һамысына деди: «Сиздә олан јад аллаһларын бүтләрини атын,+ пакланын, палтарларынызы дәјишин. 3 Јығышыб Бејтелә көчүрүк. Орада дар ҝүнүмдә мәнә һај верән, та бу ҝүнәдәк мәнә дајаг олан Аллаһа гурбанҝаһ дүзәлдәҹәјәм».+ 4 Онлар өзләриндә олан бүтүн бүтләри вә гулагларындакы сырғалары Јагуба вердиләр, Јагуб да онлары Сиһамын јахынлығында битән бөјүк ағаҹын алтында басдырды.

5 Бундан сонра онлар јола дүшдүләр. Әтраф шәһәрләри Аллаһын вәһми басмышды, буна ҝөрә дә онлар Јагубун оғулларыны тәгиб етмәдиләр. 6 Ахырда Јагубҝил ҝәлиб Кәнан торпағындакы Луз+ шәһәринә, јәни Бејтелә чыхдылар. 7 Јагуб орада гурбанҝаһ дүзәлтди вә һәмин јерин адыны Ил-Бејтел* гојду, чүнки гардашындан гачанда Аллаһ орада она ҝөрүнмүшдү.+ 8 Бир мүддәт сонра Рәфәгәнин дајәси Дәбурә+ өлдү. Ону Бејтелин јахынлығында, бир палыдын алтында дәфн етдиләр. Бу сәбәбдән Јагуб ағаҹын адыны Аллун-Бакут* гојду.

9 Јагуб Фәддан-Арамдан көч едән вахт Аллаһ јенә дә она ҝөрүндү. Она хејир-дуа вериб 10 деди: «Сәнин адын Јагубдур+, амма бундан сонра адын Јагуб јох, Исраил олаҹаг». Беләликлә, Аллаһ она Исраил адыны верди.+ 11 Аллаһ сөзүнә давам едиб деди: «Мән Гадир Аллаһам.+ Сәнин нәслини чохалтдыгҹа чохалдаҹағам. Сәндән халглар, чохлу халглар төрәјәҹәк.+ Нәслиндән падшаһлар чыхаҹаг*.+ 12 Ибраһимә вә Исһага вердијим торпаға ҝәлинҹә, ону сәнә, сәндән сонра исә өвладларына верәҹәјәм».+ 13 Бундан сонра Аллаһ Јагубла данышдығы јердән ҝетди.

14 Јагуб Аллаһын онунла данышдығы јердә дикинә бир даш гојду, үстүнә шәраб тәгдимәси* вә јағ төкдү.+ 15 О, Аллаһын онунла данышдығы һәмин бу јерин адыны јенә дә Бејтел дејиб чағырды.+

16 Сонра Јагубҝил Бејтелдән чыхыб јола дүшдүләр. Әфрата һәлә хејли галмыш Рәһиләни доғуш санҹысы тутду. Доғуш чох ағыр кечирди. 17 Ушаг ҝәләндә мамача она деди: «Горхма, бу да оғландыр».+ 18 Рәһилә ҹан үстә оланда оғлунун адыны Бәнуни* гојду. Атасы исә она Бинјамин*+ адыны верди. 19 Рәһилә өлдү вә Әфрата (Бејтләһм)+ ҝедән јолда дәфн едилди. 20 Јагуб онун гәбринин үстүнә бир даш гојду. Бу башдашы бу ҝүнә кими Рәһиләнин гәбри үстүндәдир.

21 Исраил јола давам едиб Әдәр гүлләсинин о бири тәрәфиндә чадыр гурду. 22 Бир ҝүн, Исраил һәлә о дијарда јашајан вахт, Рубән атасынын кәнизи Бәлһә илә јахынлыг етди.+ Бу, Исраилин гулағына чатды.

Јагубун он ики оғлу вар иди. 23 Ләјадан доғулан оғуллары: илки Рубән,+ Шәмун, Лави, Јәһуда, Јәсакир, Зәбулун; 24 Рәһиләдән доғулан оғуллары: Јусиф вә Бинјамин; 25 Рәһиләнин кәнизи Бәлһәдән доғулан оғуллары: Дан вә Нифталы; 26 Ләјанын кәнизи Зүлфәдән доғулан оғуллары: Ҹад вә Ашир. Бунлар Јагубун Фәддан-Арамда доғулан оғуллары иди.

27 Јагуб Ибраһимлә Исһагын гәриб+ кими јашадығы Кирјат-Арба (Һәбрун) јахынлығындакы Мамрејә+, атасы Исһагын јанына ҝәлди. 28 Исһаг јүз сәксән ил јашады.+ 29 О, узун өмүр сүрдүкдән сонра һәјатдан дојмуш һалда дүнјадан көчдү вә ата-бабаларына говушду*. Оғланлары Ејслә Јагуб ону дәфн етдиләр.+

36 Ејсин, јәни Әдумун тарихчәси беләдир.+

2 Ејс Кәнан гызларындан һет Илунун+ гызы Адаһы+, һиви Сибунун нәвәси, Анаһын гызы Әһулибамәни+ 3 вә Исмајылын гызы, Нәбајүтүн+ баҹысы Бәсмәни+ алмышды.

4 Адаһ Ејсә Әлифәзи, Бәсмә Руили, 5 Әһулибамә Јәушу, Јаламы вә Гаруну доғду.+

Бунлар Ејсин Кәнан торпағында доғулан оғулларыдыр. 6 Ејс арвадларыны, оғул вә гызларыны, бүтүн ев әһлини, сүрүләрини вә галан мал-һејваныны, еләҹә дә Кәнан торпағында топладығы ҹәми мал-дөвләтини+ ҝөтүрүб гардашы Јагубун јанындан башга дијара көчдү.+ 7 Чүнки онларын мал-мүлкү о гәдәр чохалмышды ки, бир јердә јашамалары мүмкүн дејилди. Сүрүләри артдығындан јашадыглары торпаг онлара дарлыг едирди. 8 Беләликлә, Ејс Саир+ дағлыг бөлҝәсинә көчүб орада мәскән салды. Ејсә һәмчинин Әдум да дејирдиләр.+

9 Бу, Саир дағлыг бөлҝәсиндә јашајан әдумиләрин атасы Ејсин тарихчәсидир.+

10 Ејсин оғулларынын адлары беләдир: арвады Адаһдан доғулан оғлу Әлифәз, арвады Бәсмәдән доғулан оғлу Руил.+

11 Әлифәзин оғуллары бунлар иди: Тәһман+, Өмәр, Сәфи, Гәтам вә Гәназ.+ 12 Ејсин оғлу Әлифәзин Тимнә адлы ҹаријәси вар иди. О, Әлифәзә Әмалики+ доғду. Бунлар Ејсин арвады Адаһын оғуллары* иди.

13 Руилин оғуллары бунлар иди: Нәһат, Зараһ, Шамаһ вә Мизаһ. Бунлар Ејсин арвады Бәсмәнин+ оғуллары иди.

14 Анаһын гызы, Сибунун нәвәси Әһулибамәнин Ејсә доғдуғу оғуллар бунлар иди: Јәуш, Јалам вә Гарун.

15 Ејсин нәслиндән чыхан шејхләр* бунлардыр:+ Ејсин илки Әлифәзин оғуллары: шејх Тәһман, шејх Өмәр, шејх Сәфи, шејх Гәназ,+ 16 шејх Гарун, шејх Гәтам вә шејх Әмалик. Әлифәзин бу оғуллары Әдум дијарында шејх идиләр.+ Бунлар Адаһын оғулларыдыр.

17 Ејсин оғлу Руилин оғуллары бунлардыр: шејх Нәһат, шејх Зараһ, шејх Шамаһ вә шејх Мизаһ. Руилин бу оғуллары Әдум+ дијарында шејх идиләр. Бунлар Ејсин арвады Бәсмәнин оғулларыдыр.

18 Ејсин арвады Әһулибамәнин оғуллары бунлардыр: шејх Јәуш, шејх Јалам вә шејх Гарун. Бу шејхләр Ејсин арвады Анаһын гызы Әһулибамәнин оғулларыдыр.

19 Бунлар Ејсин, јәни Әдумун+ оғуллары вә онун нәслиндән чыхан шејхләрдир.

20 Һәмин торпагда јашајан хури Саирин оғуллары бунлардыр:+ Лутан, Шубал, Сибун, Анаһ,+ 21 Дишон, Исәр вә Дишән.+ Бунлар Саирин оғуллары, Әдум дијарында јашајан хуриләрин шејхләридир.

22 Лутанын оғуллары Хури вә Һејмәм иди. Тимнә Лутанын баҹысы иди.+

23 Шубалын оғуллары бунлардыр: Алван, Манаһат, Ејбал, Шәфи вә Унам.

24 Сибунун+ оғуллары Ајаһ вә Анаһ иди. Бу, атасы Сибунун ешшәкләрини отаранда сәһралыгда исти булаглар тапан һәмин Анаһдыр.

25 Анаһын өвладлары бунлардыр: оғлу Дишон, гызы Әһулибамә.

26 Дишонун оғуллары бунлардыр: Һәмдан, Әшбан, Ифран вә Кәран.+

27 Исәрин оғуллары бунлардыр: Билһән, Зәван вә Әган.

28 Дишәнин оғуллары бунлардыр: Уз вә Аран.+

29 Хуриләрин шејхләри бунлардыр: шејх Лутан, шејх Шубал, шејх Сибун, шејх Анаһ, 30 шејх Дишон, шејх Исәр вә шејх Дишән.+ Саир дијарында јашајан хуриләрин шејхләри бунлардыр.

31 Исраил оғулларынын үзәриндә падшаһ олмаздан әввәл Әдум+ дијарында падшаһлыг едәнләр бунлар иди:+ 32 Баур оғлу Бәләһ Әдумда падшаһ иди. Онун шәһәри Динһаб адланырды. 33 Бәләһ өләндә онун јеринә бозраһлы Зараһ оғлу Јубаб падшаһ олду. 34 Јубаб өләндә онун јеринә тәһманиләрин дијарындан олан Һушәм падшаһ олду. 35 Һушәм өләндә онун јеринә Муаб торпағында мәдјәниләри+ мәғлуб едән Бәдад оғлу Һәдад падшаһ олду. Онун шәһәри Авит адланырды. 36 Һәдад өләндә онун јеринә мәсригалы Сәмла падшаһ олду. 37 Сәмла өләндә онун јеринә чај* кәнарындакы Рәһбутдан олан Шаул падшаһ олду. 38 Шаул өләндә онун јеринә Аһбур оғлу Баалһәнан падшаһ олду. 39 Аһбурун оғлу Баалһәнан өләндә онун јеринә Һәдар падшаһ олду. Онун шәһәри Пај адланырды. Арвады Меһзаб гызы Мәтрәдин гызы Меһитаб иди.

40 Аиләләринә, мәскунлашдыглары әразиләрә ҝөрә Ејсин нәслиндән чыхан шејхләрин адлары беләдир: шејх Тимнә, шејх Алва, шејх Јәттат,+ 41 шејх Әһулибам, шејх Илаһ, шејх Финун, 42 шејх Гәназ, шејх Тәһман, шејх Мибсар, 43 шејх Мәгдиил вә шејх Ирам. Саһиб олдуглары торпагларда јашадыглары јерләрә ҝөрә Әдум шејхләри бунлардыр.+ Бу, әдумиләрин атасы Ејсдир.+

37 Јагуб атасынын гәриб кими јашадығы Кәнан торпағында галыб орада јашајырды.+

2 Јагубун тарихчәси беләдир.

Он једди јашлы Јусиф+ атасынын арвадлары Бәлһә вә Зүлфәнин оғланлары+ илә бирликдә сүрү отарырды.+ Јусиф онларын пис әмәлләрини атасына хәбәр верди. 3 Јусиф Исраилин ихтијар чағында дүнјаја ҝәлдијинә ҝөрә Исраил ону бүтүн оғулларындан+ чох истәјирди. Она ҝөзәл либас тикдирмишди. 4 Гардашлары ҝөрәндә ки, аталары Јусифи онлардан чох истәјир, ондан зәһләләри ҝетди вә даһа онунла меһрибан даныша билмәдиләр.

5 Бир ҝүн Јусиф јуху ҝөрдү вә ҝедиб ону гардашларына данышды.+ Бундан сонра онларын үрәјиндә Јусифә гаршы әмәлли-башлы нифрәт баш галдырды. 6 Јусиф онлара белә демишди: «Ҝөрүн нә јуху ҝөрмүшәм. 7 Јухуда ҝөрдүм ки, биз тарлада дәрз бағлајырыг. Мәним дәрзим галхыб дик дурур, сизинкиләрсә ону дөврәјә алыб тәзим едир».+ 8 Гардашлары демишди: «Инди демәк истәјирсән ки, бизим үстүмүздә падшаһ олаҹагсан? Бизә ағалыг едәҹәксән?»+ Беләликлә, ҝөрдүјү јухуја вә дедији сөзләрә ҝөрә гардашлары Јусифә нифрәт етмәјә башламышды.

9 Бундан сонра о, башга бир јуху ҝөрдү вә ону гардашларына данышды: «Бир јуху да ҝөрмүшәм: бу дәфә ҝүнәш, ај вә он бир улдуз мәнә тәзим едирди».+ 10 Јухуну һәм гардашларына, һәм дә атасына данышды. Атасы ону данлајыб деди: «Бу нә јухудур ҝөрмүсән? Инди демәк истәјирсән ки, мән дә, анан да, гардашларын да ҝәлиб сәнин өнүндә сәҹдә гылаҹағыг?» 11 Гардашларынын она пахыллығы тутду,+ атасы исә онун сөзләрини јадында сахлады.

12 Бир дәфә Јусифин гардашлары аталарынын сүрүсүнү отармаг үчүн Сиһамын+ јахынлығына ҝетдиләр. 13 Онлар ҝедәндән бир мүддәт сонра Исраил Јусифә деди: «Гардашларын Сиһам јахынлығында сүрүләри отарыр. Ҝәл сәни онларын јанына ҝөндәрим». О: «Мән һазыр», — деди. 14 «Ҝет ҝөр гардашларын неҹәдир, сүрү нә вәзијјәтдәдир. Сонра мәнә бир хәбәр ҝәтир». Белә дејиб Јагуб ону Һәбрун+ дәрәсиндән Сиһама ҝөндәрди. 15 Јусиф чөлдә долашаркән бир кишијә раст ҝәлди. Киши ондан сорушду: «Нә ахтарырсан?» 16 «Гардашларымы ахтарырам. Билмирсән онлар сүрүнү һарада отарырлар?» 17 «Онлар бурадан ҝедибләр, ешитдим, дејирдиләр: “Дуфана ҝедәк”». Јусиф гардашларынын далынҹа Дуфана ҝедиб онлары орада тапды.

18 Гардашлары узагдан Јусифи ҝөрдүләр. Јусиф онлара тәрәф ҝәләндә ону өлдүрмәк үчүн тәдбир төкмәјә башладылар. 19 Бир-бириләринә дедиләр: «Будур, јуху ҝөрәнимиз ҝәлир.+ 20 Ҝәлин ону өлдүрүб гујуја атаг, сонра да дејәк ки, вәһши һејван парчалајыб. Онда ҝөрәрик, јухулары неҹә чин чыхыр». 21 Рубән+ буну ешидәндә Јусифи онларын әлиндән гуртармаг үчүн деди: «Она гыјмајын.+ 22 Ҝәлин ган төкмәјәк.+ Ону бу бијабандакы гујуја атаг, гој әлимиз гардаш ганына булашмасын».+ Рубәнин мәгсәди ону гардашларынын әлиндән гуртарыб атасына гајтармаг иди.

23 Јусиф гардашларынын јанына чатар-чатмаз онун ҝөзәл палтарыны дартыб әјниндән чыхардылар.+ 24 Сонра ону ҝөтүрүб гујуја атдылар. Һәмин вахт гују бош, сусуз иди.

25 Сонра јемәк јемәјә отурдулар. Башларыны галдырыб баханда ҝөрдүләр ки, Ҝиладдан исмајыллыларын+ карваны ҝәлир. Онлар дәвәләринә ладан гатраны, балзам, гатранлы ағаҹ габығы+ јүкләјиб Мисирә апарырдылар. 26 Онда Јәһуда гардашларына деди: «Гардашымызы өлдүрүб ишин үстүнү өрт-басдыр етмәклә нә әлдә едәҹәјик?+ 27 Ҝәлин ону исмајыллылара сатаг.+ Она әл галдырмајаг, ахы о, бизим гардашымыздыр, ејни ганданыг». Гардашлары онун сөзү илә разылашдылар. 28 Мәдјәни+ таҹирләр онларын јанындан кечәндә онлар Јусифи гујудан чыхардылар вә ону ијирми ҝүмүшә исмајыллылара сатдылар.+ Онлар да Јусифи Мисирә апардылар.

29 Үстүндән бир аз кечәндән сонра Рубән гујунун јанына гајытды вә бахыб ҝөрдү ки, Јусиф гујуда јохдур. Онда о әл атыб јахасыны ҹырды. 30 Гардашларынын јанына ҝәлиб: «Ушаг јоха чыхыб! Инди мән нејләјәҹәјәм?» — дејә налә чәкди.

31 Онлар бир тәкә кәсдиләр, сонра Јусифин палтарыны ҝөтүрүб онун ганына буладылар. 32 Бундан сонра һәмин либасы аталарына јолладылар. «Ҝөр нә тапмышыг. Бах ҝөр оғлунун палтарыдыр?» — дејә палтары апаранларла хәбәр ҝөндәрдиләр.+ 33 Јагуб палтара бахыб фәрјад гопарды: «Оғлумун палтарыдыр! Јәгин Јусифи вәһши һејван јејиб! Баламы тикә-тикә еләјиб!» 34 Јагуб белә дејиб јахасыны ҹырды, белинә чул бағлајыб ҝүнләрлә оғлуну ағлады. 35 Бүтүн оғуллары, гызлары она тәсәлли вермәјә чалышырды, о исә сакитләшмәк билмәјиб: «Оғлуму ағлаја-ағлаја Мәзара*+ ҝедәҹәјәм!» — дејирди. Беләҹә, атасы отуруб-дуруб Јусифә ҝөрә ағлајырды.

36 Мәдјәниләр исә Мисирдә Јусифи фиронун сарај әјанына, кешикчибашы Фитфирә сатдылар.+

38 Бу арада Јәһуда гардашларындан ајрылды вә Хираһ адлы әдулламлы бир кишинин јашадығы јерә ҝәлиб орада чадыр гурду. 2 Һәмин јердә Јәһуда Шуа адында бир кәнанинин гызыны+ ҝөрдү. Гызы алды вә онунла јахынлыг етди. 3 О һамилә галыб оғлан доғду вә адыны Әир+ гојду. 4 Гадын јенә һамилә галыб бир оғлан да доғду вә адыны Онан гојду. 5 Сонра о, бир оғлан да дүнјаја ҝәтирди вә адыны Салеһ гојду. Ушаг доғуланда Јәһуда Әхзибдә+ иди.

6 Јәһуда илк оғлу Әир үчүн арвад алды. Онун ады Тамар+ иди. 7 Лакин Јеһова Јәһуданын илки Әирдән наразы иди. Буна ҝөрә дә Јеһова ону өлдүрдү. 8 Онда Јәһуда Онана деди: «Гардашынын арвадыны алыб өз гајынлыг борҹуну јеринә јетир вә гардашынын нәслини давам етдир».+ 9 Амма Онан билирди ки, һәмин нәсил онунку сајылмајаҹаг.+ Одур ки, гардашынын нәслини давам етдирмәмәк үчүн онун арвады илә јахынлыг едәндә тохумуну јерә ахыдырды.+ 10 Онун тутдуғу иш Јеһованын ҝөзүндә пис иди. Буна ҝөрә Јеһова ону да өлдүрдү.+ 11 Белә оланда Јәһуда ҝәлини Тамара деди: «Оғлум Салеһ бөјүјәнәдәк атанын евиндә дул кими јаша»; о горхурду ки, Салеһ дә гардашлары кими өләр.+ Тамар ҝедиб атасынын евиндә јашады.

12 Ај кечди, ил доланды. Бир ҝүн Шуанын+ гызы, Јәһуданын арвады өлдү. Јас ҝүнләри гуртарандан сонра Јәһуда досту әдулламлы Хираһла+ бирликдә Тимнаһа+, гојун гырханларынын јанына ҝетди. 13 Тамара хәбәр чатды ки, гајынатасы Тимнаһа, гојун гырханларынын јанына ҝәлир. 14 Буну ешидәндә о, дул палтарыны әјниндән чыхарды, башына өртүк, үзүнә исә рүбәнд салды, чыхыб Тимнаһ јолунда јерләшән Әнаимин ҝирәҹәјиндә отурду. О ҝөрүрдү ки, Салеһ бөјүјүб, амма ону Салеһә алмырлар.+

15 Јәһуда ону ҝөрәндә елә билди ки, фаһишәдир, чүнки о, үзүнү өртмүшдү. 16 Јәһуда јолдан дөнүб она јахынлашды вә деди: «Ҝәл мәнимлә ҝедәк». Амма билмирди ки, бу, онун ҝәлинидир.+ О исә сорушду: «Әвәзиндә мәнә нә верәҹәксән?» 17 «Сүрүмдән сәнә бир оғлаг ҝөндәрәрәм». «Бәс ону ҝөндәрәнә гәдәр нә ҝиров гојаҹагсан?» 18 «Нә истәјирсән ҝиров гојум?» «Мөһүр үзүјүнү,+ гајтаныны, бир дә әлиндәки әсаны». Јәһуда бунлары гадына вериб онунла јахынлыг етди. О ушаға галды. 19 Сонра гадын галхыб ҝетди. Өртүјүнү чыхарыб тәзәдән дул палтарыны ҝејинди.

20 Јәһуда исә ҝирову ҝери алмаг үчүн әдулламлы досту+ илә гадына оғлаг јоллады, анҹаг досту гадыны тапа билмәди. 21 Онда һәмин јерин кишиләриндән сорушду: «Әнаимдә, јол гырағында отуран о мәбәд фаһишәси һарададыр?» Онларса ҹаваб вериб дедиләр: «Бурада һеч вахт мәбәд фаһишәси олмајыб». 22 О, Јәһуданын јанына гајыдыб деди: «Ону тапа билмәдим, һәм дә оранын кишиләри дә дедиләр ки, орада һеч вахт мәбәд фаһишәси олмајыб». 23 Онда Јәһуда деди: «Гој шејләр она галсын, тәки биз биабыр олмајаг. Һәр һалда мән оғлағы ҝөндәрдим. Нејләмәк олар, сән ону тапа билмәдин».

24 Үстүндән үч ај кечди. Јәһудаја хәбәр ҝәтириб дедиләр: «Ҝәлинин Тамар зина едиб. О, һамиләдир». Онда Јәһуда деди: «Чыхарын ону, јандырын».+ 25 Ону чыхарыб апаранда Тамар гајынатасына хәбәр ҝөндәриб деди: «Мән бу шејләрин јијәсиндән һамиләјәм». Сонра әлавә етди: «Хаһиш едирәм, бах ҝөр бу үзүк, гајтан вә әса киминдир».+ 26 Јәһуда әшјалара бахыб деди: «О, мәндән һаглыдыр, чүнки мән ону оғлум Салеһә алмадым».+ Јәһуда даһа һеч вахт онунла јахынлыг етмәди.

27 Доғмаг вахты ҝәләндә мәлум олду ки, Тамарын бәтниндәки әкиздир. 28 Доғуш вахты ушаглардан бири әлини чыхарды, онда мамача тез онун голуна гырмызы ип бағлады вә деди: «Биринҹи бу чыхды». 29 Амма о, әлини ичәри салан кими гардашы чыхды. Мамача һејрәтә ҝәлиб деди: «Ҝөр бир өзүнә неҹә јол ачды!» Буна ҝөрә дә онун адыны Фарәс*+ гојдулар. 30 Ондан сонра голуна ип бағланан ушаг чыхды. Онунса адыны Зараһ*+ гојдулар.

³⁹ Исмајыллылар+ Јусифи Мисирә ҝәтирдиләр.+ Орада фиронун сарај әјанларындан бири, кешикчибашы мисирли Фитфир+ Јусифи онлардан сатын алды. 2 Лакин Јеһованын нәзәри Јусифин үстүндә иди.+ Одур ки, Јусиф һәр ишдә уғур газанды вә мисирли ағасы она евинин ишләринә бахмағы тапшырды. 3 Ағасы ҝөрүрдү ки, Јеһова Јусифләдир вә әлини атдығы һәр иши Јеһова аванд едир.

4 Ағасынын ҝүнү-ҝүндән Јусифә рәғбәти артырды. О, Јусифи өзүнүн шәхси хидмәтчиси етмишди. Евини вә нәји вар идисә һәр шејини она тапшырмышды. 5 Евини вә һәр шејини Јусифә тапшырдығы ҝүндән Јеһова Јусифә ҝөрә мисирлинин евинә рузи-бәрәкәт верирди. Онун һәм евинә, һәм тарласына Јеһованын бәрәкәт вердији ҝөрүнүрдү.+ 6 Ахырда о, бүтүн варидатыны Јусифин ихтијарына верди. Онун једији јемәкдән башга евиндә олан һеч нәдән хәбәри јох иди. Јусиф бөјүјүб бојлу-бухунлу, јарашыглы бир ҝәнҹ олмушду.

7 Фитфирин арвадынын Јусифә ҝөзү дүшмүшдү. Һәр дәфә она: «Мәнимлә јат», — дејирди. 8 Амма о разы олмур вә ағасынын арвадына дејирди: «Ағам мәндән там архајындыр дејә евиндән нараһат дејил. Нәји варса, һәр шејини мәнә һәвалә едиб. 9 Бу евдә мәндән бөјүјү јохдур. Һәр шеји мәним ихтијарыма вериб, тәк сәндән башга, чүнки сән онун арвадысан. Инди мән неҹә белә бир јаманлыг едиб Аллаһа гаршы ҝүнаһ ишләјә биләрәм?»+

10 Гадын исә Јусифдән әл чәкмир, һәр ҝүн ејни сөзләрлә она јанашырды. Лакин Јусиф онунла нә јахынлыг етмәјә, нә дә тәкликдә галмаға разы олмурду. 11 Бир ҝүн Јусиф иш ҝөрмәк үчүн евә ҝирди. Нөкәрләрдән һеч бири евдә јох иди. 12 Онда гадын онун палтарындан јапышыб деди: «Мәнимлә јатмалысан!» Амма Јусиф онун әлиндән чыхыб бајыра гачды, палтары исә гадында галды. 13 Гадын ҝөрәндә ки, Јусиф палтарыны онун әлиндә гојуб гачды, 14 һај-һарај салды, нөкәрләри чағырыб деди: «Бир буна бахын! Ағанызын евә ҝәтирдији бу ибрани ел-аләми бизә ҝүлдүрмәк фикриндәдир. О, мәнимлә јахынлыг етмәк истәјирди, анҹаг мән вар ҝүҹүмлә гышгырмаға башладым. 15 Елә ки ҝөрдү гышгырырам, палтарыны гојуб гачды». 16 Әри евә ҝәләнә гәдәр о, Јусифин палтарыны өзүндә сахлады.

17 Әри ҝәләндә она белә деди: «Евә ҝәтирдијин бу ибрани гул мәни ел ичиндә рүсвај етмәк истәјирди. 18 Амма мән гышгырмаға башлајанда палтарыны гојуб гачды». 19 Јусифин ағасы арвадынын «гулун мәнә белә-белә етмәк истәди» сөзләрини ешидәндә һирс башына вурду. 20 Јусифи тутуб зиндана атды. Һәмин зинданда падшаһын дустаглары јатырды. Беләҹә, Јусиф зиндана дүшдү.+

21 Анҹаг Јеһова мәһәббәт ҝөстәриб Јусифи тәк гојмурду. Онун ризасы илә Јусиф зиндан рәисинин рәғбәтини газанды.+ 22 Зиндан рәиси Јусифи зиндандакы дустагларын үстүндә гојду. Орада ҝөрүлән бүтүн ишләрә о нәзарәт едирди.+ 23 Зиндан рәиси Јусифин өһдәсинә вердији һеч бир ишә ҝөрә нараһат олмурду, чүнки Јеһова Јусифлә иди. Әлини һансы ишә атырдыса, Јеһова ону аванд едирди.+

40 Бу әһвалатдан бир мүддәт сонра Мисир падшаһынын баш сагиси+ вә баш чөрәкчиси ағалары падшаһа гаршы ҝүнаһ иш тутдулар. 2 Фирон бу ики әјанына, баш сагијә вә баш чөрәкчијә бәрк гәзәбләниб+ 3 онлары кешикчибашынын+ зинданына атдырды. Јусиф дә һәмин зинданда иди.+ 4 Кешикчибашы Јусифә онларын јанында олуб, гуллугларында дурмағы тапшырды.+ Онлар бир мүддәт зинданда галдылар.

5 Бир ҝеҹә Мисир падшаһынын зинданда мәһбус олан сагиси дә, чөрәкчиси дә јуху ҝөрдү. Һәр јухунун өз јозуму вар иди. 6 Сәһәриси Јусиф ҝәлиб онлары пәришан ҝөрдү. 7 Онунла бир јердә ағасынын евиндә дустаг олан фирон әјанларындан сорушду: «Нијә бу ҝүн белә бикефсиниз?» 8 Онлар ҹаваб вериб дедиләр: «Икимиз дә јуху ҝөрмүшүк. Амма јухумузу јозмаға адам јохдур». Онда Јусиф деди: «Мәҝәр јухулары јозан Аллаһ дејил?+ Јухунузу мәнә данышын».

9 Баш саги Јусифә јухусуну данышмаға башлады: «Јухуда ҝөрдүм ки, габағымда бир үзүм тәнәји вар, 10 тәнәјин дә үстүндә үч көрпә будаг. Будаглар тумурҹуглајыб чичәк ачды вә тәнәкдә үзүм салхымлары јетишди. 11 Фиронун пијаләси мәним әлимдә иди. Мән үзүмләрдән дәриб фиронун пијаләсинә сыхдым, сонра пијаләни фирона вердим». 12 Јусиф она деди: «Јухунун јозуму беләдир: үч будаг үч ҝүн демәкдир. 13 Үч ҝүндән сонра фирон сәни азад едиб әввәлки јеринә гајтараҹаг.+ Сән јенә саги олдуғун вахтлардакы кими фиронун әлинә пијалә верәҹәксән.+ 14 Амма сәндән бир хаһишим вар. Мәнә бир јахшылыг ет. Ишләрин гајдасына дүшәндә мәни јада сал, һаггымда фирона данышыб мәни бурадан чыхартдыр. 15 Билирсән, мәни ибраниләрин торпағындан оғурлајыблар.+ Бурада да зинданлыг бир иш тутмамышам».+

16 Баш чөрәкчи ҝөрәндә ки, Јусиф јухуну хејрә јозду, о да өз јухусуну данышды: «Мән исә јухуда ҝөрмүшәм ки, башымда үч сәбәт ағ чөрәк вар. 17 Үстдәки сәбәтдә фирон үчүн биширилмиш нөвбәнөв чөрәкләр вар иди. Ҝөрдүм ки, гушлар онлары димдикләјир». 18 Јусиф она деди: «Бу јухунунса јозуму беләдир: үч сәбәт үч ҝүндүр. 19 Үч ҝүндән сонра фирон сәнин башыны бәдәниндән ајыраҹаг, өзүнү дә ағаҹдан асдыраҹаг, гушлар әтини дидәҹәк».+

20 Бу һадисәнин үчүнҹү ҝүнү фиронун ад ҝүнү иди.+ О, бүтүн әјан-әшрәфи үчүн зијафәт гурмушду. Фирон баш саги илә баш чөрәкчини зиндандан чыхартдырыб һамынын өнүнә ҝәтиздирди. 21 Баш сагини әввәлки вәзифәсинә гајтарды. О, јенә дә фиронун әлинә пијалә верди. 22 Чөрәкчини исә асдырды. Беләҹә, Јусиф онларын јухусуну неҹә јозмушдуса, елә дә олду.+ 23 Лакин Јусиф баш сагинин јадына дүшмәди, саги ону унутмушду.+

41 Үстүндән ики ил кечди. Бир ҝүн фирон јухуда ҝөрдү ки,+ Нил чајынын кәнарында дуруб. 2 Чајдан једди сағлам, көк инәк чыхыб Нил гырағында отламаға башлады.+ 3 Онлардан сонра Нилдән башга једди инәк чыхды. Бунлар арыг вә ејбәҹәр иди. Бу инәкләр чајын кәнарындакы инәкләрин јанында дурдулар. 4 Сонра арыг, ејбәҹәр инәкләр једди сағлам, көк инәји једи. Бу дәм фирон ојанды.

5 Сонра о, јенидән јухуја ҝетди вә бир јуху да ҝөрдү: бир саплагда једди јахшы, долу сүнбүл вар иди.+ 6 Онлардан сонра сәмум јелиндән* јанмыш једди ҹылыз сүнбүл чыхды. 7 Једди ҹылыз сүнбүл једди јахшы, долу сүнбүлү удду. Онда фирон ојанды вә баша дүшдү ки, ҝөрдүјү јухудур.

8 Сәһәр ачыланда фирон нараһатлыгдан өзүнә јер тапа билмирди. О, Мисирин бүтүн каһинләрини вә мүдрикләрини чағыртдырыб ҝөрдүјү јухулары онлара данышды. Амма онлары јоза билән олмады.

9 Онда баш саги дилләниб фирона деди: «Бу ҝүн ҝүнаһларымы етираф етмәк истәјирәм. 10 Бир дәфә сән мәнә вә баш чөрәкчијә гәзәбләниб бу гулларыны кешикчибашынын зинданына атдырмышдын.+ 11 Орада оланда бир ҝеҹә һәр икимиз јуху ҝөрдүк. Һәр јухунун да өз јозуму вар иди.+ 12 Бизимлә зинданда кешикчибашынын гулу олан бир ҝәнҹ ибрани дә јатырды.+ Јухуларымызы она данышанда+ о, бизә онларын мәнасыны ачды. 13 О неҹә демишдисә, елә дә олду: мән әввәлки јеримә гајтарылдым, чөрәкчи исә асылды».+

14 Фирон дәрһал Јусифин далынҹа адам ҝөндәриб ону зиндандан ҝәтиздирди.+ Јусиф үз-ҝөзүнү тәраш едиб* палтарыны дәјишди вә фиронун һүзуруна ҝәлди. 15 Фирон Јусифә деди: «Мән бир јуху ҝөрмүшәм, амма ону јозан јохдур. Ешитмишәм, сән јуху јоза билирсән».+ 16 Јусиф фирона ҹаваб вериб деди: «Мән кимәм ки! Гој Аллаһ Өзү фиронун јухусуну хејрә јозсун».+

17 Фирон Јусифә јухусуну данышмаға башлады: «Јухуда Нил чајынын кәнарында дурмушдум. 18 Бир дә ҝөрдүм, чајдан једди сағлам, көк инәк чыхды вә чајын кәнарында отламаға башлады.+ 19 Онлардан сонра чајдан башга једди инәк чыхды. Онлар сысга, арыг вә ејбәҹәр иди; мән һәлә бүтүн Мисир торпағында елә ејбәҹәр инәк ҝөрмәмишәм. 20 Арыг, чиркин инәкләр једди көк инәји једи. 21 Амма һеч кәс демәзди ки, онлар инәкләри јејибләр, чүнки әввәлки кими арыг галмышдылар. Бу дәм јухудан ојандым.

22 Сонра башга јуху ҝөрдүм. Ҝөрдүм ки, бир саплағын үстүндә једди јахшы, долу сүнбүл вар.+ 23 Онлардан сонра сәмум јелиндән јаныб бүзүшмүш једди ҹылыз сүнбүл битди. 24 Ҹылыз сүнбүлләр једди јахшы сүнбүлү удду. Јухуларымы каһинләрә данышдым,+ амма һеч бири онларын мәнасыны мәнә ача билмәди».+

25 Онда Јусиф фирона деди: «Фиронун ҝөрдүјү јухуларын мәнасы бирдир. Тәк олан Аллаһ фирону ҝөрәҹәји ишдән аҝаһ едиб.+ 26 Једди јахшы инәк једди ил демәкдир. Једди јахшы сүнбүл дә һәмчинин. Јухуларын икисинин дә мәнасы ејнидир. 27 Онлардан сонра пејда олан једди арыг, чиркин инәк једди илдир. Сәмум јелиндән јанмыш једди бош сүнбүл једди ил сүрәҹәк аҹлығы билдирир. 28 Елә мән дејән кимидир: Аллаһ фирона едәҹәји иши билдириб.

29 Бүтүн Мисир торпағында једди ил боллуг олаҹаг. 30 Амма ондан сонра једди ил аҹлыг олаҹаг, елә аҹлыг ки, Мисирдәки боллугдан әсәр-әламәт белә галмајаҹаг. Аҹлыг өлкәни чапыб-талајаҹаг.+ 31 Өлкәдә олан әввәлки боллуг бүсбүтүн унудулаҹаг, белә ки, аҹлыг сон дәрәҹә шиддәтли олаҹаг. 32 Фиронун јухуну ики дәфә ҝөрмәси исә о демәкдир ки, Аллаһ артыг Өз гәрарыны вериб, өзү дә бу иши тезликлә һәјата кечирәҹәк.

33 Буна ҝөрә дә гој фирон мүдрик, тәдбирли адам тапыб ону Мисир үзәринә тәјин етсин, 34 өлкәнин һәр јеринә нәзарәтчиләр гојсун вә боллуг олан једди ил әрзиндә Мисир торпағынын вердији мәһсулун бешдә бирини јығсын.+ 35 Гој нәзарәтчиләр бәрәкәтли илләрдә тахылы шәһәрләрә јығыб сахласынлар. Бу тахыл еһтијаты фиронун нәзарәти алтында олсун.+ 36 Мисир торпағында једди ил сүрәҹәк аҹлыг өлкәни мәһв етмәсин дејә, һәмин вахт әрзиндә бу тахыл азугәниз олар».+

37 Бу фикир фиронун да, әјанларын да ағлына батды. 38 Онда фирон әјанларына деди: «Үзәриндә Аллаһын руһу олан бунун кими башга бир адамы һарадан тапаҹағыг?» 39 Сонра фирон Јусифә деди: «Әҝәр Аллаһ сәнә бүтүн бунлары ачыбса, демәли, сәндән ағыллы, мүдрик адам јохдур. 40 Сәни евимин үзәриндә бөјүк гојурам. Адамларымын һамысы гејд-шәртсиз сәнә табе олаҹаг.+ Јалныз тахтда мән сәндән бөјүк олаҹағам». 41 Сонра әлавә етди: «Сәни бүтүн Мисир торпағы үзәриндә башчы гојурам!»+ 42 Белә дејиб фирон мөһүр үзүјүнү бармағындан чыхарыб Јусифин бармағына тахды, әјнинә зәриф кәтандан тикилмиш либас ҝејиндирди, бојнуна гызыл бојунбағы тахды. 43 Үстәлик, әмр етди ки, ону өзүнүн икинҹи ән јахшы арабасына миндирсинләр вә гаршысында ҝедә-ҝедә: «Аврех!»* — дејә гышгырсынлар. Беләҹә, фирон Јусифи бүтүн Мисир үзәриндә башчы гојду.

44 Сонра фирон Јусифә деди: «Фирон мәнәм. Бунунла белә, сәнин изнин олмадан Мисир торпағында һеч ким бир аддым белә атмајаҹаг».+ 45 Фирон Јусифин адыны Сәфнат-Фәнаһ гојду вә Он* шәһәринин каһини Фитфираһын гызы Әснаты+ она верди. Јусиф бүтүн Мисир өлкәсини ҝәзиб нәзәрдән кечирмәјә башлады.+ 46 Мисир падшаһы фиронун һүзурунда дуранда Јусифин отуз јашы вар иди.+

Јусиф фиронун һүзурундан чыхыб бүтүн Мисир өлкәсини долашды. 47 Једди ил сүрән боллуг вахты торпаг бол мәһсул верди. 48 О, једди ил әрзиндә Мисир торпағынын вердији бүтүн мәһсулу шәһәрләрә јығды. Шәһәрин әтрафындакы тарлалардан јығдығы мәһсулу елә һәмин шәһәрдә дә сахлајырды. 49 Јусиф дәниз гуму гәдәр чохлу тахыл тәдарүк етди. Ахырда иш о јерә ҝәлиб чатды ки, тахылы даһа өлчмәдиләр, чүнки артыг өлчүјә ҝәлмирди.

50 Аҹлыг башламаздан әввәл Он шәһәринин каһини Фитфираһын гызы Әснат Јусифә ики оғул доғду.+ 51 Јусиф: «Аллаһ бүтүн дәрдләрими вә ата евими мәнә унутдурду», — дејиб илкинин адыны Мәнәссә*+ гојду. 52 «Башым бәлалар чәкән бу өлкәдә Аллаһ мәни бәһәрли етди»,+ — дејәрәк икинҹи оғлунун адыны Әфраим*+ гојду.

53 Мисир торпағында једди ил сүрән боллуг сона јетди+ 54 вә Јусифин дедији кими, једди ил давам едәҹәк аҹлыг башлады.+ Аҹлыг бүтүн өлкәләри бүрүмүшдү, Мисиринсә һеч бир јериндә чөрәк сарыдан корлуг чәкилмирди.+ 55 Ахырда аҹлыг Мисирин дә башынын үстүнү алды. Ҹамаат чөрәк үчүн фирона јалвармаға башлады.+ Онда фирон мисирлиләрә деди: «Јусифин јанына ҝедин, о нә десә, ону да един».+ 56 Аҹлыг бүтүн јер үзүнә јајылмышды.+ Јусиф анбарларын ағзыны ачыб мисирлиләрә тахыл сатмаға башлады,+ чүнки Мисирдә аҹлыг чох шиддәтли иди. 57 Бундан башга, аҹлыг бүтүн јер үзүндә түғјан етдијиндән Јусифдән тахыл алмаг үчүн Мисирә һәр јандан адамлар ҝәлирди.+

42 Јагуб хәбәр тутду ки, Мисирдә тахыл вар.+ О, оғланларына деди: «Нијә дуруб бир-биринизә бахырсыныз? 2 Ешитмишәм, Мисирдә тахыл вар. Ҝедин орадан бир аз тахыл алын ҝәтирин, јохса аҹындан гырылаҹағыг».+ 3 Беләликлә, Јусифин он гардашы+ тахыл алмаг үчүн Мисирә јолланды. 4 Јагуб Јусифин гардашы Бинјамини+ онларла ҝөндәрмәди, горхду ки, бирдән онун башына бир иш ҝәләр.+

5 Бүтүн Кәнан торпағында аҹлыг олдуғундан Исраилин оғуллары ҹамаата гошулуб Мисирә тахыл алмаға ҝәлдиләр.+ 6 Јусиф өлкәдә ән нүфузлу адам иди,+ бүтүн өлкәләрдән ҝәлән адамлара тахылы о сатырды.+ Гардашлары онун јанына ҝәлдиләр вә јерә гәдәр әјилиб тәзим етдиләр.+ 7 Јусиф гардашларыны ҝөрән кими таныды, амма өзүнү онлара танытмады.+ Сәрт үз ҝөстәриб онлардан сорушду: «Һарадан ҝәлмисиниз?» Онлар: «Кәнан торпағындан ҝәлмишик, тахыл алмаг истәјирик», — дејә ҹаваб вердиләр.+

8 Беләликлә, Јусиф гардашларыны таныды, онларса ону танымадылар. 9 О ан Јусифин јадына онларла бағлы ҝөрдүјү јухулар дүшдү.+ О деди: «Сиз ҹасуссунуз! Ҝәлмисиниз ки, өлкәнин зәиф јерләрини өјрәнәсиниз». 10 «Хејр, аға, гулларын тахыл алмаға ҝәлиб, — дејә онлар ҹаваб вердиләр. — 11 Биз һамымыз бир атанын өвладларыјыг. Гулларын дүз адамлардыр, ҹасус дејилләр». 12 Јусифсә: «Јох! Сиз өлкәнин зәиф јерләрини өјрәнмәјә ҝәлмисиниз!» — деди. 13 Онлар ҹаваб вериб дедиләр: «Сәнин гулларын он ики гардашдыр.+ Биз Кәнанда јашајан бир нәфәрин оғулларыјыг.+ Ән кичијимиз атамызын јанындадыр.+ Бир гардашымызса артыг һәјатда јохдур».+

14 Јусиф онлара деди: «Јох! Елә мән дејәндир. Сиз ҹасуссунуз! 15 Сизи јохлајыб һәгигәти үзә чыхараҹағам. Фиронун ҹанына анд олсун, нә гәдәр ки кичик гардашыныз бура ҝәлмәјиб, сизи бурахан дејиләм.+ 16 Бириниз ҝедиб гардашынызы ҝәтирсин, галанларынызса тутулаҹаг. Беләҹә, ҝөрәрик дүзүнү дејирсиниз, ја јох. Сөзләриниз јалан чыхса, демәк, сиз ҹасуссунуз». 17 Буну дејиб онларын һамысыны тутдурду вә үч ҝүн һәбсдә сахлады.

18 Бу һадисәнин үчүнҹү ҝүнү Јусиф онлара деди: «Дедијими етсәниз, ҹанынызы сизә бағышлајаҹағам, мән Аллаһдан горхан адамам. 19 Әҝәр сиз дүз адамсынызса, гој гардашларыныздан бири бурада һәбсдә галсын, галанларынызса тахылы апарыб ҝетсин ки, евиниздәкиләр аҹ галмасын.+ 20 Кичик гардашынызы ҝәтирсәниз, биләҹәјәм ки, дүз дејирсиниз. Онда өлмәјәҹәксиниз». Онлар разылашдылар.

21 Сонра өз араларында данышыб дедиләр: «Бу, гардашымызын аһыдыр бизи тутуб.+ Ахы јалварыб биздән рәһм диләјәндә онун неҹә изтираб чәкдијини ҝөрүрдүк, амма она гулаг асмадыг. Инди она ҝөрә башымыза бу бәла ҝәлир». 22 Онда Рубән онлара деди: «Ахы мән сизә дедим, ушаға гаршы ҝүнаһ еләмәјин. Гулаг асмадыныз.+ Инди биздән онун ганы алыныр».+ 23 Гардашлар даһа билмирдиләр ки, Јусиф онлары баша дүшүр. Чүнки Јусифлә дилманҹ васитәсилә данышырдылар. 24 Јусиф онлардан араланыб ағлады.+ Сонра јанларына гајыдыб онларла бир дә данышды вә Шәмуну онлардан ајырыб ҝөзләри гаршысында әл-голуну бағлады.+ 25 Бундан сонра Јусиф әмр верди ки, онларын чувалларыны тахылла долдурсунлар, һәр биринин пулуну кисәсинә гојсунлар вә јол үчүн онлара азугә версинләр. Әмр иҹра олунду.

26 Гардашлар чуваллары улаглара јүкләјиб јола дүшдүләр. 27 Онлардан бири ҝеҹәләдикләри јердә кисәсини ачыб ешшәјинә јем вермәк истәјәндә ҝөрдү ки, пулу кисәдәдир. 28 О, гардашларына деди: «Пулуму өзүмә гајтарыблар, будур, кисәдәдир!» Онда онларын үрәји гопду, горхудан әсмәјә башладылар. Бир-биринә бахыб дедиләр: «Бу нә ишдир Аллаһ башымыза ҝәтирди?»

29 Онлар ҝәлиб Кәнана, аталары Јагубун јанына чатдылар вә башларына ҝәләни она нәгл етдиләр: 30 «О өлкәнин башчысы бизи ҹасус саныб бизимлә сәрт данышды.+ 31 Бизсә дедик ки, биз ҹасус дејилик, дүз адамларыг.+ 32 Бир атанын өвладларыјыг, он ики гардашыг.+ Бир гардашымыз артыг һәјатда јохдур,+ ән кичијимиз исә Кәнанда атамызын јанындадыр.+ 33 Амма о өлкәнин башчысы деди: “Онда гој гардашларыныздан бири мәним јанымда галсын.+ Сиз исә тахыл апарыб ҝедин ки, евиниздәкиләр аҹ галмасын.+ 34 Кичик гардашынызы ҝәтириб ҝәлсәниз, биләҹәјәм ки, дүз адамсыныз, ҹасус дејилсиниз. Онда гардашынызы сизә гајтарарам. Өзүнүз дә бу өлкәдә алыш-веришинизи едәрсиниз”».

35 Онлар кисәләрини бошалданда һәр бири орада өз пул кисәсини тапды. Пул кисәләрини ҝөрәндә онлар да, аталары да горхуја дүшдү. 36 Јагуб фәрјад едиб деди: «Мәни ушагларымдан етдиниз!+ Јусиф јох,+ Шәмун јох,+ инди дә Бинјамини апармаг истәјирсиниз. Бу нә бәладыр мән дүшмүшәм!» 37 Рубән атасына деди: «Әҝәр ону гајтарыб ҝәтирмәсәм, ики оғлуму өз әлинлә гәбрә гојарсан.+ Мән бојун олурам ки, ону сәнә гајтараҹағам».+ 38 Јагуб исә деди: «Оғлум сизинлә һеч јана ҝетмәјәҹәк. Онсуз да гардашы өлүб, тәк галыб.+ Јолда башына бир иш ҝәлсә, бу ағармыш башымы кәдәр ичиндә Мәзара* ҝөндәрәҹәксиниз».+

43 Өлкәдәки аҹлыг чох ҝүҹлү иди.+ 2 Буна ҝөрә дә Мисирдән ҝәтирдикләри тахыл гуртарандан сонра аталары онлара деди: «Ҝедин, бир аз да тахыл алын».+ 3 Јәһуда исә она деди: «О адам ачыг-ајдын деди ки, гардашымызы апармасаг, ҝөзүнә ҝөрүнмәјәк.+ 4 Әҝәр гардашымызы бизимлә бурахырсанса, онда ҝедиб тахыл аларыг. 5 Бурахмасан, ҝедә билмәјәҹәјик, чүнки өзү дили илә бизә демишди: “Гардашынызы ҝәтирмәсәниз, ҝөзүмә ҝөрүнмәјин”».+ 6 Исраил+ деди: «Нијә мәни бәлаја салмысыныз? Ахы нијә демисиниз ки, башга гардашыныз да вар?» 7 Онлар ҹаваб вериб дедиләр: «О, суал вериб өзүмүз, доғмаларымыз һаггында сорушурду: “Атаныз сағдыр? Башга гардашыныз да вар?” Биз дә нә вар, ону дедик.+ Һарадан билә биләрдик ки, дејәҹәк, ҝедин гардашынызы бура ҝәтирин?»+

8 Ахырда Јәһуда атасы Исраилә деди: «Бурах ушағы мәнимлә,+ бизи јолдан сахлама, јохса һамымыз, биз дә, сән дә, ушагларымыз да гырылаҹағыг.+ 9 Мән она башымла ҹавабдеһәм.+ Ону мәндән истәјәрсән. Әҝәр гајтарыб јанына ҝәтирмәсәм, гој өмрүм боју јанында үзүгара олум. 10 Белә ләнҝимәсәјдик, инди ики дәфә ҝедиб ҝәлмишдик».

11 Аталары Исраил онлара деди: «Јахшы, онда белә един: бу торпағын наз-немәтиндән чувалларыныза долдуруб о адама пај апарын.+ Балзам+, бал, ладан, гатранлы ағаҹ габығы,+ пүстә, бадам, һәрәсиндән бир аз-бир аз ҝөтүрүб апарын. 12 Өзүнүзлә икигат артыг пул ҝөтүрүн, кисәләринизә гојулан пуллары да апарын.+ Бәлкә, нә исә сәһв дүшүб. 13 Гардашынызы да ҝөтүрүб о адамын јанына ҝедин. 14 Гој Гадир Аллаһ Өзү онун үрәјинә рәһм салсын ки, Бинјамини дә, о бири гардашынызы да бурахсын. Бурахмаса да, даһа нејләмәк олар, демәли, өвладсыз галаҹағам!»+

15 Гардашлар һәдијјәләри јығдылар, икигат артыг пул ҝөтүрдүләр, Бинјамини дә јанларына алыб Мисирә јола дүшдүләр. Ҝәлиб јенә Јусифин һүзурунда дурдулар.+ 16 Јусиф Бинјамини онларын јанында ҝөрән кими ешикағасына деди: «Онлары евә апар, һејван кәсиб јемәк һазырла. Бу адамлар мәнимлә наһар едәҹәкләр». 17 О да дәрһал Јусифин әмр етдији кими онлары евә апарды.+ 18 Амма гардашлар ҝөрәндә ки, онлары Јусифин евинә апарырлар, ҹанларына вәлвәлә дүшдү. Бир-биринә дедиләр: «Кечән дәфә кисәјә гојуб гајтардыглары пула ҝөрә бизи бура ҝәтирибләр. Инди улагларымызы әлимиздән алаҹаг, өзүмүзү дә тутуб гул едәҹәкләр».+

19 Гапынын ағзына чатанда онлар Јусифин ешикағасына јахынлашыб дедиләр: 20 «Бағышла аға. Биз бир дәфә дә тахыл алмаға ҝәлмишдик.+ 21 Амма карвансараја чатанда кисәләримизи ачыб ҝөрдүк ки, һәр биримизин пулу өз кисәсиндәдир, пулларын да һамысы өз јериндә.+ Инди өз әлимизлә пуллары гајтармаг истәјирик. 22 Тахыл алмаг үчүн бу дәфә өзүмүзлә кечән дәфәкиндән чох пул ҝәтирмишик. О пуллары исә кимин кисәјә гојдуғундан хәбәримиз јохдур».+ 23 Онда нәзарәтчи деди: «Нараһат олмајын, һәр шеј јахшыдыр! Пулунуз мәнә чатмышдыр. Ону кисәләринизә гајтаран исә сизин вә атанызын Аллаһы иди». Сонра ҝедиб Шәмуну онларын јанына ҝәтирди.+

24 Бундан сонра нәзарәтчи онлары Јусифин евинә ҝәтирди, ајагларыны јумаг үчүн су верди вә улагларынын габағына јем төкдү. 25 Гардашлар Јусифин ҝүнорта евә ҝәлишинә һәдијјәләри һазырладылар,+ чүнки ешитмишдиләр ки, орада чөрәк јејәҹәкләр.+ 26 Јусиф евә ҝәләндә онлар да һәдијјәләрини ҝәтириб ҝәлдиләр вә онун гаршысында јерә гәдәр әјилиб тәзим етдиләр.+ 27 Јусиф онларла һал-әһвал тутуб сорушду: «Демишдиниз гоҹа атаныз вар, неҹәдир, сағ-саламатдыр?»+ 28 «Сәнин гулун, атамыз јахшыдыр, сағ-саламатдыр». Сонра онлар әјилиб тәзим етдиләр.+

29 Јусиф ҝөзләрини галдырыб анабир гардашы+ Бинјамини ҝөрәндә сорушду: «Дедијиниз кичик гардашыныз будур?»+ Сонра деди: «Аллаһ сәни сахласын, оғлум». 30 Гардашыны ҝөрәндә Јусифин үрәји елә сызылдады ки, ону ағламаг тутду. Тәләсик орадан чыхды вә ичәри отаға ҝириб ағламаға башлады.+ 31 Сонра өзүнү әлә алыб үз-ҝөзүнү јуду вә ҝери гајыдыб деди: «Јемәк ҝәлсин!» 32 Јусиф үчүн ајрыҹа, гардашлары үчүн ајрыҹа вә онун евиндә јејән мисирлиләр үчүн ајрыҹа сүфрә салдылар. Чүнки мисирлиләр ибраниләрлә јемәк јемәздиләр, бу, онлар үчүн ијрәнҹ бир шеј иди.+

33 Јусифин гардашлары бөјүкдән-кичијә+, сыра илә онун гаршысында отурмушдулар. Онлар һејрәтлә бир-биринә бахырдылар. 34 Јусиф гаршысына гојулан јемәкләрдән онларын сүфрәсинә ҝөндәрирди. Бинјаминин пајыны исә гардашларынкындан беш гат артыг едирди.+ Беләҹә, онлар бирликдә дојунҹа јејиб-ичдиләр.

44 Сонра Јусиф ешикағасына тапшырды: «Бу адамларын чувалларыны апара биләҹәкләри гәдәр тахылла долдур, һәр биринин пулуну да өз кисәсинә гој.+ 2 Мәним ҝүмүш ҹамымы исә, тахыл үчүн ҝәтирдији пулла бирликдә, ән кичикләринин кисәсинә гој». О ҝедиб Јусифин тапшырығыны јеринә јетирди.

3 Сәһәр һава ишыглашанда гардашлар улагларыны габагларына гатыб јола дүшдүләр. 4 Шәһәрдән һеч узаглашмамышдылар ки, Јусиф ешикағасына деди: «Ҹәлд ол! Ҝет онлара чат вә белә де: “Нә үчүн јахшылыға јаманлыгла ҹаваб верирсиниз? 5 Ахы бу, ағамын ичдији, фала бахдығы ҹамдыр. Сиз чох пис иш тутмусунуз”».

6 Ешикағасы гардашлара чатыб һәмин бу сөзләри онлара сөјләди. 7 Онларса етираз етдиләр: «Аға, бу нә сөздүр дејирсән? Һеч гулларын белә иш тутар? 8 Биз кисәләримиздә тапдығымыз пулу Кәнандан ҝери ҝәтирдик.+ Инди неҹә ола биләр ки, ағанын евиндән гызыл, ҝүмүш оғурлајаг? 9 Ону һансымызда тапсан, һәмин адамын ганы һалалдыр, галанларымызса ағамыза гул оларыг». 10 О деди: «Сиз дејән кими олсун: ҹам кимдә тапылса о, мәним гулум олаҹаг, галанларынызса тәгсирсиз билинәҹәк». 11 Онда һәр бири өз кисәсини јерә ендириб ағзыны ачды. 12 Ешикағасы бөјүк гардашдан башлајыб кичијинә гәдәр бир-бир һамысынын кисәсини јахшы-јахшы ахтарды. Ахырда ҹам Бинјаминин кисәсиндән чыхды.+

13 Онда гардашлар әл атыб јахаларыны ҹырдылар, јүкләрини улагларына јүкләјиб шәһәрә гајытдылар. 14 Јәһуда+ вә гардашлары Јусифин евинә ҝәлдиләр. Јусиф һәлә евдә иди. Гардашлар онун өнүндә јерә дөшәндиләр.+ 15 Јусиф онлара деди: «Бу нә ишдир тутмусунуз? Мәҝәр билмирдиниз ки, мәним кими адам фала бахыб һәр шеји ҝөрәҹәк?»+ 16 Онда Јәһуда деди: «Ағама нә дејәк, нә сөјләјәк? Өзүмүзү неҹә тәмизә чыхараг? Аллаһ гулларынын ҝүнаһыны үзә чыхарды.+ Инди биз дә, кисәсиндән ҹам чыхан гардашымыз да ағамызын гулларыјыг». 17 Анҹаг Јусиф деди: «Јох, мән белә шеј етмәрәм. Ҹам кимдә тапылыбса, о, мәним гулум олаҹаг,+ галанларынызса атасынын јанына гајыда биләр».

18 Јәһуда она јахынлашыб деди: «Аға, сән фирона бәрабәр бир адамсан. Гулуна аҹығын тутмасын, изин вер сәнә бир сөз дејим.+ 19 Ағам биз гулларындан сорушмушду ки, атамыз вә ја башга гардашымыз вармы. 20 Биз дә ағама дедик ки, бир гоҹа атамыз вар, бир дә атамызын аһыл јашында дүнјаја ҝәлән оғлу, кичик гардашымыз.+ Онун анабир гардашы өлүб,+ анасындан тәк о галыб.+ Атамыз ону чох истәјир. 21 Онда сән гулларына дедин: “Гардашынызы ҝәтирин, ҝөрүм”.+ 22 Амма биз ағамыза дедик ки, ушаг атасыны гојуб ҝәлә билмәз, јохса атасы өләр.+ 23 Сән исә гулларына сөјләдин ки, кичик гардашымызы ҝәтирмәјинҹә ҝөзүнә ҝөрүнмәјәк.+

24 Биз гулун атамызын јанына ҝедиб ағамызын дедикләрини она данышдыг. 25 Үстүндән бир мүддәт кечәндән сонра атамыз деди: “Ҝедин бир аз да тахыл алын”.+ 26 Биз ҹаваб вердик ки, ҝедә билмәрик. Анҹаг кичик гардашымызы бизимлә бурахса, ҝедәрик. О, бизимлә ҝетмәсә, о адамын ҝөзүнә ҝөрүнә билмәрик.+ 27 Онда гулун атамыз бизә деди: “Сизә мәлумдур ки, арвадым мәнә ики оғул доғмушду.+ 28 Онлардан бири мәни гојуб ҝетди. Дедим, јәгин ону вәһши һејван парчалајыб.+ Одур-будур онун үзүнү ҝөрмәмишәм. 29 Инди бу икинҹини дә ҝөзүмдән узаға апарсаныз, онун башына бир иш ҝәлсә, онда бу ағармыш башымы кәдәр ичиндә Мәзара* ҝөндәрәҹәксиниз”.+

30 Атам бу ушағы ҹанындан артыг истәјир. Инди гулун атамызын јанына бу ушагсыз гајытсам, 31 онун бизим јанымызда олмадығыны ҝөрән кими бағры чатлајаҹаг. Онда гулларын атамызын ағармыш башыны кәдәр ичиндә Мәзара* ҝөндәрмиш олаҹаг. 32 Ушаг һәлә атасынын јанында оланда бу гулун онун үчүн бојун олуб демишди: “Әҝәр ону ҝери гајтарыб ҝәтирмәсәм, гој онда өмрүм боју атамын јанында үзүгара олум”.+ 33 Инди хаһиш едирәм, гој бу ушағын әвәзинә мән ағама гул олум, о исә гардашларымла гајыдыб ҝетсин. 34 Бу ушагсыз атамын јанына неҹә гајыдым? Ахы атамын бу фаҹиәсинә дуруб баха билмәрәм!»

45 Бу јердә Јусиф даһа өзүнү сахлаја билмәди,+ гышгырыб хидмәтчиләринә деди: «Һамы бајыра чыхсын!» Отагда һеч ким галмајанда Јусиф өзүнүн ким олдуғуну гардашларына ачды.+

2 Сонра һөнкүртү илә ағлады. О, елә бәркдән ағлајырды ки, мисирлиләр онун сәсини ешитди. Фиронун еви дә бундан хәбәр тутду. 3 «Мән Јусифәм, — дејә о, гардашларына сөјләди. — Атам һәлә сағдыр?» Гардашлары динә билмәдиләр, онларын нитги гурумушду. 4 Јусиф гардашларына деди: «Јахын ҝәлин». Онлар јахынлашдылар.

Сонра о деди: «Мән гардашыныз Јусифәм, Мисирә сатдығыныз Јусиф.+ 5 Амма үрәјинизи сыхмајын, бир-биринизи дә гынамајын ки, нијә мәни бура сатмысыныз. Аллаһ мәни сизин габағынызҹа бура ҝөндәриб ки, сизи өлүмдән гуртарсын.+ 6 Инди ики илдир өлкәдә аҹлыгдыр,+ һәлә беш ил дә әкин-бичин олмајаҹаг. 7 Аллаһ мәни габағынызҹа ҝөндәриб ки, нәслиниз кәсилмәсин+ вә сизә бөјүк гуртулуш вериб сағ сахласын. 8 Беләликлә, мәни бура сиз јох, Аллаһ ҝөндәриб ки, мәни фиронун баш вәзири*, онун евинин ағасы вә бүтүн Мисир өлкәсинин башчысы етсин.+

9 Тез атамын јанына гајыдыб она дејин ки, оғлун Јусиф белә дејир: “Аллаһ мәни бүтүн Мисир өлкәсинин ағасы едиб.+ Јубанмадан бура ҝәл.+ 10 Гошен+ дијарында јашајарсан, оғулларын, нәвәләрин, мал-һејванын вә һәр шејинлә бирликдә мәнә јахын оларсан. 11 Сәни әрзагла тәмин едәрәм, чүнки аҹлыг һәлә беш ил сүрәҹәк.+ Јохса сән дә, евиндәкиләр дә вардан-јохдан чыхар, сәфаләтә дүшәрсиниз”. 12 Сиз дә, гардашым Бинјамин дә өз ҝөзләринизлә ҝөрүрсүнүз ки, сизинлә данышан мәнәм.+ 13 Мисирдәки ҹаһ-ҹалалымы, ҝөрдүјүнүз һәр шеји атама данышын. Тәләсин, ҝедин атамы бура ҝәтирин».

14 Сонра о, гардашы Бинјамини гуҹаглајыб ҝөзләринин јашыны сел кими ахытды, Бинјамин дә онун бојнуна сарылыб ағлады.+ 15 Јусиф ағлаја-ағлаја о бири гардашларыны да өпдү. Сонра онлар отуруб сөһбәт етдиләр.

16 Јусифин гардашларынын ҝәлмәси хәбәри фиронун евинә ҝедиб чатды. Фирон да, әјанлары да бу хәбәрә севиндиләр. 17 Фирон Јусифә деди: «Гардашларына де һејванларыны јүкләјиб Кәнан торпағына ҝетсинләр. 18 Аталарыны вә аиләләрини ҝөтүрүб бураја, мәним јаныма ҝәлсинләр. Мән онлары Мисир торпағынын наз-немәтиндән гәни едәҹәјәм. Өлкәнин ән бәрәкәтли торпағынын мәһсулу илә доланаҹаглар.+ 19 Бундан әлавә, әмр едирәм ки, онлара белә дејәсән:+ “Арвад-ушағыныз вә атаныз үчүн Мисир торпағындан арабалар апарын.+ Јығышыб һамыныз бирликдә бура ҝәлин.+ 20 Һеч нәјинизә ҝөрә һејифсиләнмәјин,+ чүнки Мисирин ән јахшы шејләри сизин олаҹаг”».

21 Исраилин оғуллары неҹә дејилмишдисә, елә дә етдиләр. Јусиф фиронун әмринә ујғун олараг онлара арабалар верди вә онлар үчүн јол тәдарүкү ҝөрдү. 22 Һәр биринә бир дәст, Бинјаминә исә беш дәст дәјишәк палтар верди, үстәлик, она үч јүз ҝүмүш дә верди.+ 23 Атасына исә Мисирин наз-немәти илә јүкләнмиш он ешшәк, һәмчинин јол үчүн тахыл, чөрәк вә башга әрзаг јүкләнмиш он диши ешшәк ҝөндәрди. 24 Беләликлә, о, гардашларыны јола салды вә онлар чыхыб ҝетдиләр. Јусиф онлара деди: «Јолда дава етмәјин».+

25 Онлар Мисирдән чыхыб Кәнана, аталары Јагубун јанына ҝәлдиләр. 26 Она хәбәр вериб дедиләр: «Јусиф сағдыр. О, бүтүн Мисир үзәриндә башчыдыр!»+ Јагуб донуб галды. О, ешитдикләринә инана билмирди.+ 27 Амма онлар Јусифин дедији сөзләри она сөјләјәндә вә ону апармаг үчүн ҝөндәрдији арабалары ҝөстәрәндә Јагуб дирчәлди. 28 О, уҹадан деди: «Инди инандым! Оғлум Јусиф сағдыр! Гој өлмәздән габаг ҝедим ону ҝөрүм!»+

46 Исраил нәји варса* јығыб јола дүшдү. О, Биир-Сәбаја+ чатанда атасы Исһагын Аллаһына гурбан ҝәтирди.+ 2 Ҝеҹә Аллаһ вәһјдә Исраили чағырыб деди: «Јагуб, Јагуб!» О: «Бәли», — дејә ҹаваб верди. 3 Аллаһ деди: «Мән вар олан Аллаһам, атанын Аллаһыјам.+ Мисирә ҝетмәјә горхма, чүнки орада сәндән бөјүк бир халг јарадаҹағам.+ 4 Мән Өзүм сәнинлә Мисирә ҝедәҹәјәм, елә Өзүм дә сәни орадан чыхараҹағам.+ Сәнин ҝөзләрини Јусиф бағлајаҹаг».+

5 Бундан сонра Јагуб Биир-Сәбадан ҝетди. Исраилин оғуллары аталары Јагубу вә арвад-ушагларыны фиронун аталары үчүн ҝөндәрдији арабаларда апарырдылар. 6 Онлар мал-гараларыны, еләҹә дә Кәнан торпағында әлдә етдикләри һәр шеји өзләри илә ҝөтүрмүшдүләр. Беләликлә, Јагуб өвладлары илә бирликдә ҝәлиб Мисирә чатды. 7 О, Мисирә бүтүн нәслини, оғулларыны, гызларыны вә нәвәләрини ҝәтирмишди.

8 Исраилин, јәни Јагубун Мисирә ҝәлән оғуллары бунлар иди:+ Јагубун илки Рубән.+

9 Рубәнин оғуллары: Һәнуг, Фәллу, Һәсрун вә Гарми.+

10 Шәмунун+ оғуллары: Јәмуил, Јәмин, Әһәд, Јакин, Зоһар вә кәнани гадындан доғулан Шаул+.

11 Лавинин+ оғуллары: Һирсән, Кәһат вә Мерар.+

12 Јәһуданын+ оғуллары: Әир, Онан, Салеһ+, Фарәс+ вә Зараһ+. Әир илә Онан Кәнан дијарында өлмүшдүләр.+

Фарәсин оғуллары: Һәсрун вә Һәмүл.+

13 Јәсакирин оғуллары: Тоһла, Фува, Јуб вә Шимрун.+

14 Зәбулунун+ оғуллары: Сәрад, Илун вә Јәһлаил.+

15 Бунлар Јагубун Ләјадан доғулан өвладларыдыр. Ләја онлары вә гызы Динәни+ Фәддан-Арамда доғмушду. Онун оғул вә гызларынын сајы ҹәми отуз үч нәфәр иди.

16 Ҹадын+ оғуллары: Сифјун, Һәгги, Шуни, Әзбун, Ејри, Аруд вә Әрили.+

17 Аширин+ оғуллары: Имнаһ, Ишва, Јишви, Бәрја. Баҹыларынын ады Сәра иди.

Бәрјанын оғуллары: Һабир вә Мәлкиил.+

18 Бунлар Лабанын гызы Ләјаја гуллугчу вердији Зүлфәдән+ доғулан оғуллар иди. Јагубун Зүлфәдән он алты өвлады олмушду.

19 Јагубун арвады Рәһиләдән доғулан оғуллары: Јусиф+ вә Бинјамин+.

20 Јусифин Мисирдә Он шәһәринин каһини Фитфираһын гызы Әснатдан+ Мәнәссә+ вә Әфраим+ адында оғлу олмушду.

21 Бинјаминин оғуллары:+ Бәләһ, Бәкир, Әшбил, Гираһ+, Неман, Әһи, Руш, Муффим, Һуффим+ вә Ард.+

22 Бунлар Јагубун Рәһиләдән доғулан оғулларыдыр. Јагубун Рәһиләдән он дөрд өвлады олмушду.

23 Данын+ оғлу*: Һушим.+

24 Нифталынын+ оғуллары: Јәсаил, Гуни, Јасир вә Шәлим.+

25 Бунлар Лабанын гызы Рәһиләјә гуллугчу вердији Бәлһәдән доғулан оғуллар иди. Јагубун Бәлһәдән једди оғлу олмушду.

26 Јагубдан төрәјән вә онунла Мисирә ҝәләнләрин сајы, ҝәлинләриндән савајы, алтмыш алты нәфәр иди.+ 27 Јусифин Мисирдә ики оғлу олмушду. Јагубун Мисирә көчән аиләси јетмиш нәфәрдән ибарәт иди.+

28 Јагуб Јәһуданы+ өзүндән габаг ҝөндәрди ки, Гошенә ҝетдијини Јусифә хәбәр версин. Нәһајәт, онлар ҝәлиб Гошенә чатдылар.+ 29 Јусиф арабасыны һазырлајыб Гошенә, атасы Исраили гаршыламаға ҝетди. Ону ҝөрән кими бојнуна сарылыб хејли ағлады. 30 Исраил Јусифә деди: «Инди ки сәни сағ-саламат ҝөрдүм даһа өлсәм дә, дәрдим олмаз».

31 Јусиф гардашларына вә атасынын ев әһлинә деди: «Ҝедим фирона хәбәр верим,+ Кәнанда јашајан гардашларым вә атамын ев әһли јаныма ҝәлиб.+ 32 Онлар мал-һејван сахлајыр, чобанлыг едирләр.+ Бүтүн сүрүләрини вә нәләри варса өзләри илә ҝәтирибләр.+ 33 Фирон сизи чағырыб сорушанда ки, нә ишлә мәшғулсунуз, 34 дејәрсиниз: “Гулларын ата-бабалары кими ушаглыгдан мал-һејван сахлајыр”.+ Белә дејин ки, јашамаг үчүн сизә Гошен+ торпағыны версин. Чүнки гојун отаран һәр кәс мисирлиләрин ҝөзүндә ијрәнҹдир».+

47 Јусиф ҝәлиб фирона хәбәр верди:+ «Атам да, гардашларым да Кәнан торпағындан чыхыб ҝәлибләр. Онлар гојун-гузуларыны, мал-гараларыны вә нәләри варса, һәр шеји өзләри илә ҝәтирибләр. Инди Гошендәдирләр+». 2 Сонра гардашларындан бешини фиронун һүзуруна ҝәтириб она тәгдим етди.+

3 Фирон Јусифин гардашларындан сорушду: «Нә ишлә мәшғулсунуз?» Онлар: «Гулларын ата-бабалары кими ушаглыгдан гојун отармагла мәшғулдур», — дејә ҹаваб вердиләр.+ 4 Сонра фирона дедиләр: «Биз ҝәлмишик ки, мүвәггәти бу торпагда јашајаг.+ Чүнки Кәнан дијарында аҹлыг елә ҝүҹлүдүр ки, гулларын сүрүләрини отармаға отлаг тапа билмирләр.+ Она ҝөрә дә хаһиш едирик, гулларына Гошен торпағында јашамаға иҹазә вер».+ 5 Онда фирон Јусифә деди: «Атан вә гардашларын тәшриф бујуруб бура, сәнин јанына ҝәлибләр. 6 Мисир сәнин ихтијарындадыр. Өлкәнин ән јахшы јерини атана вә гардашларына вер.+ Гој онлар Гошен дијарында јашасынлар. Һәм дә араларындан баҹарыглы билдијин адама мәним сүрүләримә бахмағы тапшыр».

7 Сонра Јусиф атасыны ҝәтириб фирона тәгдим етди. Јагуб фирона алгыш етди. 8 Фирон Јагубдан сорушду: «Нечә јашын вар?» 9 Јагуб фирона деди: «Јүз отуз илдир ки, гүрбәт елләрдә өмүр сүрүрәм. Гыса вә кешмәкешли һәјатым+ аталарымын гүрбәт елләрдә кечирдији өмүр гәдәр узун дејил».+ 10 Бундан сонра Јагуб фирона алгыш едиб онун һүзурундан чыхды.

11 Јусиф атасыны вә гардашларыны Мисир торпағында јерләшдириб, фиронун әмр етдији кими, Рамсес торпағынын ән јахшы јериндә онлара мүлк верди.+ 12 О, атасыны, гардашларыны вә атасынын бүтүн ев әһлини ушагларын сајына ҝөрә әрзагла тәмин едирди.

13 Бүтүн өлкәдә әрзаг гытлығы иди, чүнки аҹлыг чох шиддәтли иди. Аҹлыг Мисир вә Кәнан өлкәләрини чапыб-таламышды.+ 14 Јусиф тахылы сатыб Мисир вә Кәнан өлкәләринин бүтүн пулуну топлајыр, онлары фиронун евинә чатдырырды.+ 15 Бир гәдәр кечәндән сонра Мисирдә вә Кәнанда пул гуртарды. Бүтүн мисирлиләр Јусифин јанына ҝәлиб дедиләр: «Бизә чөрәк вер! Пулумуз јохдур дејә, ҝөз ҝөрә-ҝөрә өләк?» 16 Онда Јусиф деди: «Әҝәр пулунуз јохдурса, онда мал-гаранызы ҝәтирин. Мән дә әвәзиндә сизә чөрәк верәрәм». 17 Беләликлә, онлар мал-һејванларыны Јусифин јанына ҝәтирирдиләр, Јусиф дә атларын, гојун-гузу, мал-гара вә ешшәкләрин әвәзиндә онлара әрзаг верирди. Һәмин ил о, мал-һејванын мүгабилиндә халгы әрзагла тәмин етди.

18 Ил баша чатды. Нөвбәти ил ҹамаат Јусифин јанына ҝәлиб деди: «Ағамыздан нә ҝизләдәк, һеч нәјимиз галмајыб. Пулумузу да, мал-гарамызы да ағамыза вермишик. Бир гуру ҹанымыз галыб, бир дә торпағымыз. 19 Биз өлсәк, торпағымызы беҹәрән олмаса, бунун кимә фајдасы олаҹаг? Бизи дә, торпағымызы да ал, әвәзиндә бизә әрзаг вер. Торпағымыз фиронун мүлкијјәтинә кечсин, өзүмүз дә она гул олаг. Бизә тохум вер ки, сағ галыб өлмәјәк, торпағымыз бош галмасын». 20 Јусиф мисирлиләрин бүтүн торпагларыны фирон үчүн алды, чүнки аҹлыг шиддәтли олдуғундан мисирлиләрин һамысы өз торпағыны сатырды. Беләликлә, торпаглар фиронун олду.

21 Сонра о, Мисирин бир уҹундан о бири уҹунадәк бүтүн әһалини шәһәрләрә көчүрдү.+ 22 Тәкҹә каһинләрин торпагларыны алмады,+ чүнки онлары фирон өзү әрзагла тәмин едирди. Онлар фиронун вердији әрзагла доланырдылар, буна ҝөрә дә торпагларыны сатмадылар. 23 Онда Јусиф ҹамаата деди: «Артыг сиз торпагларынызла бирликдә фирона мәхсуссунуз. Инди алын, бу да тохум, апарын әкин. 24 Јығдығыныз мәһсулун бешдә бири фиронун олаҹаг,+ галан дөрд һиссәсини исә өзүнүзә ҝөтүрәрсиниз. Ондан һәм тохумлуг кими истифадә едәрсиниз, һәм дә өзүнүзү, ушагларынызы вә бүтүн евиниздә оланлары доландырарсыныз». 25 Онлар ҹаваб вердиләр: «Сән бизи хилас еләдин.+ Биз фирона гул оларыг, тәки сән лүтфүнү биздән әсирҝәмә».+ 26 Јусиф мәһсулун бешдә биринин фирона верилмәси барәдә ганун чыхарды. Бу ганун бүтүн Мисир өлкәсиндә буҝүнкү ҝүнә гәдәр гүввәдәдир. Јалныз каһинләрин торпаглары фиронун мүлкијјәтинә кечмәди.+

27 Исраил Мисирдә, Гошен дијарында јашајырды.+ Онлар орада көк салдылар, доғуб-төрәјәрәк чохалдылар.+ 28 Јагуб Мисирдә он једди ил јашады. Беләликлә, о, јүз гырх једди ил өмүр сүрдү.+

29 Өлүмүнә аз галмыш Исраил+ оғлу Јусифи чағырыб деди: «Мәнә јахшылыг етмәк истәјирсәнсә, әлини будумун алтына гојуб анд ич ки, мәнә хејирхаһлыг вә сәдагәт ҝөстәрәҹәксән. Хаһиш едирәм, мәни Мисирдә дәфн етмә.+ 30 Мән өләндә мәни Мисирдән чыхарыб ата-бабаларымын јанында дәфн едәрсән».+ Јусиф деди: «Неҹә истәјирсән, елә дә едәҹәјәм». 31 Онда о деди: «Анд ич». Јусиф анд ичди.+ Исраил јатағынын башында, отурдуғу јердә әјилиб сәҹдә етди.+

48 Бунун үстүндән бир мүддәт кечәндән сонра Јусифә хәбәр ҝәтирдиләр: «Атанын һалы писдир». Јусиф дә ики оғлуну, Мәнәссә вә Әфраими ҝөтүрүб атасынын јанына ҝетди.+ 2 Јагуба хәбәр вердиләр: «Оғлун Јусиф сәни ҝөрмәјә ҝәлиб». Исраил вар ҝүҹүнү топлады, галхыб јатағында отурду. 3 Јагуб Јусифә деди:

«Гадир Аллаһ Кәнан дијарында, Лузда мәнә ҝөрүнүб хејир-дуа вермишди.+ 4 О, мәнә демишди: “Сәни оғул-ушаг саһиби едәҹәк, нәслини чохалдаҹағам, сәндән чохлу тајфалар јарадаҹағам.+ Бу торпағы әбәди мүлк олараг сәнин өвладларына* верәҹәјәм”.+ 5 Инди ҝөр нә дејирәм, мән Мисирә ҝәлмәздән әввәл сәнин бурада доғулан ики оғлун мәнимдир.+ Рубән вә Шәмун кими Әфраимлә Мәнәссә дә мәним оғулларым олаҹаг.+ 6 Онлардан сонра доғулан ушаглар сәнин олаҹаг. Онларын ады гардашларынын мирас пајында гардашларынын ады алтында ҝедәҹәк.+ 7 Фәддандан гајыданда Әфрата+ чатмаға хејли галмыш Кәнан торпағында Рәһиләни итирдим.+ Буна ҝөрә дә ону Әфрата ҝедән јолда, Бејтләһмдә+ дәфн етдим».

8 Сонра Исраил Јусифин оғулларыны ҝөрүб сорушду: «Бунлар кимдир?» 9 «Аллаһын мәнә бу торпагда бәхш етдији өвладлардыр»,+ — дејә Јусиф ҹаваб верди. «Јахын ҝәтир, онлара хејир-дуа верим».+ 10 Исраилин гоҹалыгдан ҝөзләри зәифләмишди, о ҝөрмүрдү. Јусиф оғулларыны онун јанына ҝәтирди. Исраил онлары бағрына басыб өпдү. 11 Сонра Јусифә деди: «Мән һеч сәни ҝөрмәјә үмид еләмирдим,+ Аллаһса мәнә сәнин өвладларыны да ҝөстәрди». 12 Јусиф оғланларыны Исраилин јанындан кәнара чәкди вә алныны јерә гојараг она тәзим етди.

13 Јусиф сағ әли илә Әфраими+ Исраилин сол тәрәфинә, Мәнәссәни+ исә сол әли илә Исраилин сағ тәрәфинә чәкиб она јахынлашдырды. 14 Анҹаг Әфраим кичик олса да, Исраил сағ әлини онун башына, сол әлини исә Мәнәссәнин башына гојду. О, биләрәкдән әлләрини белә гојду, бахмајараг ки, Мәнәссә бөјүк оғул иди.+ 15 Сонра Јусифә хејир-дуа верәрәк деди:+

17 Атасынын сағ әлини Әфраимин башына гојмасы Јусифин писинә ҝәлди. О, атасынын әлини Әфраимин башындан ҝөтүрүб Мәнәссәнин башына гојмаг истәди. 18 Јусиф атасына деди: «Јох, ата, илк оғлум бу бирисидир,+ сағ әлини бунун башына гој». 19 Амма атасы буну етмәк истәмәјиб деди: «Билирәм, оғлум, билирәм. Ондан да бөјүк халг төрәјәҹәк, о да бөјүк олаҹаг. Амма јенә дә, кичик гардашы ондан бөјүк олаҹаг.+ Нәсли артыб о гәдәр чохалаҹаг ки, бир нечә халга бәрабәр олаҹаг».+ 20 Һәмин ҝүн Јагуб онлара хејир-дуа вериб деди:+

Беләҹә, о, Әфраими Мәнәссәдән үстүн етди.

21 Сонра Исраил Јусифә деди: «Мән өлүрәм.+ Амма Аллаһ сизинлә олаҹаг. О, сизи ата-бабаларынызын торпағына гајтараҹаг.+ 22 Мән исә сәнә амориләрдән гылынҹ вә каманла алдығым торпагдан гардашларына вердијимдән бир пај артыг торпаг верирәм».

49 Сонра Јагуб оғулларыны чағырыб деди: «Һамыныз јаныма ҝәлин, сизин ҝәләҹәјиниз барәдә сизә данышым. 2 Ҝәлин динләјин, еј Јагуб оғуллары, атаныз Исраилә гулаг верин.

3 Рубән, илким мәним,+ ҝүҹүм, кишилик гүдрәтимин нүбары. Ләјагәт, ҝүҹ-гүввәт зирвәси. 4 Азғынлығын ҹошуб дашан сулар кимидир. Зирвәдән ен! Сән атанын јатағына чыхдын.+ О вахт мәним јатағымы ләкәләдин. Бәли, о, мәним јатағыма чыхыб!

5 Шәмун вә Лави гардашдыр.+ Гәддарлыг гылынҹлары илә силаһланыблар.+ 6 Еј ҹаным, онлардан узаг дур. Еј шәрәфим*, онларын мәҹлисинә гошулма, чүнки гәзәбләнәркән ган төкдүләр,+ әјләнәркән өкүзләри шикәст етдиләр*. 7 Ләнәт олсун вәһши гәзәбләринә, ләнәт олсун амансыз һиддәтләринә.+ Гој онлары Јагубда пәрән-пәрән салым, Исраилдә сәпәләјим.+

8 Сәни исә, Јәһуда+, гардашларын мәдһ едәҹәк.+ Әлин дүшмәнләринин бојнунда олаҹаг.+ Атанын оғуллары сәнә баш әјәҹәк.+ 9 Јәһуда бала ширдир.+ Оғлум шикарыны јејиб галхаҹаг. О, шир кими јерә јатыб јајханыб. Бу шири галдырмаға ким ҹүрәт едәр? 10 Һөкмдар әсасы Јәһуданын әлиндән чыхмајаҹаг,+ башчы әсасы дизләринин арасындан ҝөтүрүлмәјәҹәк, та Шило* ҝәләнә гәдәр.+ Вә халглар она итаәт едәҹәк.+ 11 Улағыны мејнәјә, сыпасыны сечмә тәнәјә бағлајыб палтарыны шәрабда, либасыны үзүмүн ганында јујаҹаг. 12 Шәрабдан ҝөзләри ал-гырмызы, сүддән дишләри ағаппагдыр.

13 Зәбулун+ дәниз кәнарында, ҝәмиләрин јан алдығы саһилдә мәскән салаҹаг.+ Онун сәрһәди Сидона тәрәф узанаҹаг.+

14 Јәсакир+ белиндә хурҹун јерә јатан, сүмүјү мөһкәм бир улаг кимидир. 15 О, динҹәлмәк үчүн раһат јер, сәфалы өлкә тапаҹаг. Күрәјини јүк алтына верәҹәк, ону гул кими ишләдәҹәкләр.

16 Исраил гәбиләләриндән бири олан Дан+ халгына һакимлик едәҹәк.+ 17 О, јол кәнарында бир илан, ҹығырда бир ҝүрзә олуб атын ајағыны чалаҹаг, атлыны архасы үстә јерә јыхаҹаг.+ 18 Еј Јеһова, хиласы Сәндән ҝөзләјәҹәјәм.

19 Ҹада+ исә гулдурлар басгын едәҹәк, амма Ҹад архаларынҹа дүшүб онлары говаҹаг.+

20 Аширин+ рузиси бол олаҹаг, шаһлара лајиг тәамлар верәҹәк.+

21 Нифталы+ зәриф марал кимидир. О, ләтиф сөзләр сөјләјир.+

22 Јусиф+ барлы ағаҹын пөһрәсидир, булаг башында битән, будаглары дивары ашан бәһәрли бир ағаҹын пөһрәси. 23 Лакин охчулар она гәним кәсилиб ону оха тутдулар. Онунла дүшмәнчилик етдиләр.+ 24 Амма Јагубун гүдрәтлиси, чобанын вә Исраилин гајасы сајәсиндә онун каманы сынмады, голунун гүввәти түкәнмәди.+ 25 О*, атанын Аллаһындан бир пајдыр, Аллаһын Өзү сәнә көмәк олаҹаг. О, Гүдрәт Саһибинә бағлыдыр. Аллаһ ҝөјләрин хејир-бәрәкәтини үстүнә јағдыраҹаг, дәринликләрдән сәнә немәтләр верәҹәк,+ сәни чохлу оғул-ушаг саһиби едәҹәк*. 26 Атанын хејир-дуасы дүнја дурдугҹа вар олан дағларын немәтләриндән, әбәди тәпәләрин фүсункарлығындан үстүн олаҹаг.+ Бу хејир-дуа гардашларынын ичиндән сечилмиш Јусифдән һеч вахт әскик олмајаҹаг, һәмишә онун башы үзәриндә олаҹаг.+

27 Бинјамин+ ҹанавар кими шикарыны дидиб-парчалајаҹаг.+ Сәһәр өз овуну јејәҹәк, ахшам исә гәнимәт бөлүшдүрәҹәк».+

28 Исраилин он ики гәбиләси бунлардан төрәјиб. Аталары онлара бу сөзләрлә хејир-дуа верди, һәрәсинә өз хејир-дуасыны.+

29 Бундан сонра Јагуб оғулларына тапшырыб деди: «Мән сон мәнзилә јола дүшүрәм*.+ Мәни аталарымын јанында, һет Әфрунун саһәсиндә олан мағарада дәфн един,+ 30 Кәнан дијарында, Мамре гаршысында јерләшән Мәхфилә саһәсиндәки мағарада. О саһәни Ибраһим һет Әфрундан дәфн јери кими алмышды. 31 Ибраһим вә арвады Сара орада дәфн олунуб.+ Исһагла+ Рәфәгәни дә орада дәфн етдиләр. Мән дә Ләјаны орада дәфн етмишәм. 32 Саһә дә, ичиндәки мағара да Һет оғулларындан сатын алынмышды».+

33 Беләликлә, Јагуб оғулларына вәсијјәт едиб гуртарды. Сонра ајагларыны јатағына галдырды вә сон нәфәсини вериб ата-бабаларына говушду.+

50 Јусиф өзүнү атасынын үстүнә атды+ вә ағлаја-ағлаја ону өпдү. 2 Сонра Јусиф хидмәтиндә олан тәбибләрә атасыны мумијаламағы+ әмр етди вә тәбибләр Исраили мумијаладылар. 3 Бу, дүз гырх ҝүн чәкди, чүнки мејити мумијаламаг гырх ҝүнә баша ҝәлирди. Мисирлиләр Јагуба ҝөрә јетмиш ҝүн ҝөз јашы төкдүләр.

4 Матәм ҝүнләри баша чатанда Јусиф фиронун сарај адамларына деди: «Мәнә бир илтифат ҝөстәрин, фирона бу сөзләри чатдырын: 5 “Атам мәнә анд верәрәк демишди:+ “Мән өлүрәм.+ Мәни Кәнанда һазырладығым јердә дәфн едәрсән”.+ Изин вер, ҝедим атамы дәфн едим, сонра гајыдыб ҝәләрәм”». 6 Фирон деди: «Андыны јеринә јетир, ҝет атаны дәфн ет».+

7 Беләликлә, Јусиф атасыны дәфн етмәјә ҝетди. Фиронун хидмәтчиләри, сарајын вә бүтүн Мисирин ағсаггаллары+, 8 Јусифин ев әһли, гардашлары вә атасынын ев әһли дә онунла ҝетди.+ Јалныз ушаглары вә мал-һејваны Гошендә сахладылар. 9 Онлары арабалар+ вә атлылар мүшајиәт етди. Беләликлә, онлар бөјүк бир издиһамла јола чыхдылар. 10 Онлар Иордан јахынлығындакы Атад хырманына чатанда шивән гопарыб ағлашма гурдулар. Јусиф атасы үчүн једди ҝүн јас сахлады. 11 О јердә јашајан кәнаниләр Атад хырманындакы јасы ҝөрәндә дедиләр: «Мисирлиләрин јаман бөјүк јасы дүшүб!» Буна ҝөрә дә Иордан јахынлығында олан бу јерин ады Абил-Мисраим* галды.

12 Беләликлә, Јагубун оғуллары онун вәсијјәтини јеринә јетирдиләр,+ 13 ону Кәнан дијарына ҝәтириб Ибраһимин һет Әфрундан дәфн јери кими алдығы, Мамре гаршысында јерләшән Мәхфилә саһәсиндәки мағарада дәфн етдиләр.+ 14 Атасыны дәфн етдикдән сонра Јусиф Мисирә гајытды. Онунла бирликдә гардашлары вә атасынын дәфнинә ҝедәнләр дә гајытдылар.

15 Аталары өләндән сонра Јусифин гардашлары бир-биринә дедиләр: «Билмәк олмаз, бәлкә, Јусиф үрәјиндә бизә гаршы кин сахлајыр? Әҝәр беләдирсә, инди биздән она етдијимиз пислијин һејфини чыхаҹаг».+ 16 Буна ҝөрә дә онлар Јусифә сөз ҝөндәриб дедиләр: «Атан өлүм ајағында оланда демишди ки, 17 сәнә бу сөзләри чатдыраг: “Хаһиш едирәм, гардашларынын тәгсириндән кеч, сәнә етдикләри пислијә ҝөрә онлары бағышла”. Инди, риҹа едирик, атанын Аллаһынын бу гулларыны бағышла». Бу сөзләри ешидәндә Јусиф көврәлиб ағлады. 18 Бундан сонра гардашлары ҝәлиб онун гаршысында јерә дөшәндиләр вә дедиләр: «Биз сәнин гулунуг!»+ 19 Онда Јусиф онлара деди: «Горхмајын. Мәҝәр мән Аллаһам? 20 Сиз мәнә пислик етмәк истәсәниз дә,+ Аллаһ һәр шеји хејрә дөндәрди. Ҝөрдүјүнүз кими нә гәдәр адамын һәјатыны хилас етди.+ 21 Нараһат олмајын, мән нә сизи, нә дә ушагларынызы аҹ гојмајаҹағам».+ Бу сөзләрлә Јусиф гардашларына үрәк-дирәк вериб онлары архајын етди.

22 Јусиф дә, атасынын ев әһли дә галыб Мисирдә јашады. Јусиф јүз он ил өмүр сүрдү. 23 О, Әфраимин нәвәләрини+ вә Мәнәссәнин оғлу Маһирин өвладларыны+ ҝөрдү. Онлар Јусифин гуҹағында бөјүдүләр*. 24 Ахырда Јусиф гардашларына деди: «Мән өлүрәм. Амма Аллаһ мүтләг сизә нәзәр салаҹаг.+ Сизи бу өлкәдән чыхарыб Ибраһимә, Исһага вә Јагуба анд ичиб вәд етдији торпаға апараҹаг».+ 25 Јусиф Исраил оғулларына анд вериб деди: «Аллаһ мүтләг сизә нәзәр салаҹаг. Онда мәним сүмүкләрими дә бурадан апарарсыныз».+ 26 Јусиф јүз он јашында өлдү, ону Мисирдә мумијалајыб+ табута гојдулар.