Мүгәддәс Јазыларын китабы нөмрә 33 — Микеја

Јазан: Микеја

Јазылдығы јер: Јәһуда

Јазылмасы баша чатыб: б. е. ә. 717-ҹи илә кими

Әһатә етдији вахт: б. е. ә. тәх. 777-717-ҹи илләр

ИЛЛӘРЛӘ Јеһоваја сәдагәтлә хидмәт етмиш, өз халгынын рәһбәрләринә ҹәсарәтлә: «Сиз ки јахшыја нифрәт едирсиниз, пислији севирсиниз... халгымын әтини јејирсиниз, дәрисини сојурсунуз» демиш јеткин бир инсаны тәсәввүрүнүзә ҝәтирин. Аллаһын руһунун она инамла данышмаға иҹазә вердији үчүн бүтүн иззәти Јеһоваја верән тәвазөкар бир инсаны тәсәввүрүнүзә ҝәтирин. Мәҝәр сиз белә адамла таныш олмаг истәмәздинизми? О, чох шеј даныша биләрди вә онун мәсләһәтләри неҹә дә һикмәтли оларды! Микеја мәһз белә адам олмушдур. Биз индијәдәк онун адыны дашыјан китабда јазылмыш дәјәрли мәсләһәтләрә мүраҹиәт едә биләрик (Мик. 3:2, 3, 8).

² Башга пејғәмбәрләр кими Микеја да өз китабында өзү һаггында гыса данышыр, әсас диггәти пејғәмбәрликләрә ҹәм едир. Микеја, Микајыл (Аллаһа бәнзәр кимдир?) вә ја Микаија (Јеһоваја бәнзәр кимдир?) адынын гысалдылмыш формасыдыр. О, Јотам, Ахаз вә Хизгијанын һакимијјәтләри дөврүндә пејғәмбәрлик етмиш (б. е. ә. 777–717-ҹи илләр) вә Јешаја вә Һушә пејғәмбәрләрин мүасири олмушдур (Јешаја 1:1; Һушә 1:1). Микејанын пејғәмбәрлик хидмәтиндә нечә мүддәт олдуғу дәгиг мә’лум дејил, бунун 60 илдән чох чәкдијини ҝүман етмәк олар. Самаријанын мәһв едиләҹәји һаггындакы пејғәмбәрлик еһтимал б. е. ә. 740-ҹы илдә, онун јеринә јетмәсиндән әввәл дејилмиш, китабын јазылмасы исә Хизгијанын падшаһлығынын сонунда, јә’ни б. е. ә. 717-ҹи илдә баша чатмышдыр (Мик. 1:1). Микеја пејғәмбәр, Јерусәлимдән ҹәнуб-гәрбдә, мәһсулдар торпагда јерләшән јамаҹлы-дүзәнликли бөлҝәдәки Морешет кәндиндән иди. Пејғәмбәрин кәнд һәјаты илә јахындан таныш олмасы, өз пејғәмбәрликләрини изаһ едәркән истифадә етдији мәсәлләрдән ҝөрүнүр (2:12; 4:12, 13; 6:15; 7:1, 4, 14).

³ Микеја тәһлүкәли, бунунла бәрабәр мүһүм вахтда јашамышды. Һадисәләрин сүр’әтлә ҹәрәјан етмәси Исраил вә Јәһуда падшаһлыглары үчүн пис әламәт иди. Исраил әхлаг позғунлуғу вә бүтпәрәстлик нәтиҹәсиндә тәнәззүлә уғрады вә Ассур дөвләти тәрәфиндән мәһв едилди. Бу һадисә еһтимал ки, Микејанын сағлығында баш вермишдир. Јәһуда тәрәддүд ичиндә иди: ҝаһ Јотамын падшаһлығы дөврүндә јахшы ишләр ҝөрүрдү, ҝаһ пис падшаһ Ахазын дөврүндә Исраилин ҝүнаһларыны тәкрар едирди, ҝаһ да Хизгијанын һакимијјәти вахты дүз јола гајыдырды. Јеһова Өз халгына нә едәҹәји барәдә онлара ҹидди хәбәрдарлыг етмәк үчүн Микејаны чағырды. Микејанын пејғәмбәрлији Јешаја вә Һушәнин пејғәмбәрликләрини тәсдигләјирди (2 Пад. 15:32–20:21; 2 Салн. 27-32-ҹи фәсилләр; Јешаја 7:17; Һушә 8:8; 2 Кор. 13:1).

⁴ Микејанын китабынын доғрулуғуна чохлу сүбутлар вар. Јәһудиләр ону һәмишә каноник сајыблар. Јеремја 26:18,19 ајәләриндә пејғәмбәр бирбаша Микејанын сөзләринә истинад едир: «Сион тарла кими шумланаҹаг, Јерусәлим даш галағына дөнәҹәк» (Мик. 3:12). Бу пејғәмбәрлик б. е. ә. 607-ҹи илдә Бабил падшаһы Јерусәлими јерлә јексан едәндә дәгигликлә јеринә јетди (2 Салн. 36:19). Самаријанын ‘јерлә јексан едиләҹәји’ һаггындакы пејғәмбәрлик дә бу ҹүр јеринә јетди (Мик. 1:6, 7). Б. е. ә. 740-ҹы илдә шимал Исраил падшаһлығы әсирлијә ҝөтүрүләндә Самарија ассуријалылар тәрәфиндән дармадағын едилди (2 Пад. 17:5, 6). Даһа сонра б. е. ә. ЫВ әсрдә Бөјүк Исҝәндәр бу шәһәри истила етди вә нәһајәтдә б. е. ә. ЫЫ әсрдә, Ы Јәһја Һирканын башчылығы алтында јәһудиләр тәрәфиндән дармадағын едилди. Самаријанын сонунҹу дәфә дармадағын едилмәси бир китабда белә тәсвир едилир: «Галиб ону јерлә јексан етди, нә вахтса бу тәпәдә мөһкәмләндирилмиш бир шәһәрин дурдуғундан әсәр әламәт гојмамаға ҹәһд етди»a.

⁵ Археоложи газынтылар да Микејанын пејғәмбәрлијинин јеринә јетдијини сүбут едир. Самаријанын ассуријалылар тәрәфиндән дармадағын едилмәси Ассурија салнамәләриндә тәсдиг едилир. Мәсәлән, Ассурија падшаһы Саргон ловғаланыр: «Мән Самаријаны (Самерина) мүһасирәјә алдым вә фәтһ етдим»b. Амма ҝөрүнүр Самаријаны һәлә Саргонун сәләфи В Шалманесер зәбт етмишди. Бабилистан салнамәсиндә Шалманесер һаггында белә дејир: «О, Самаријаны виран гојду»c. Микејанын габагҹадан сөјләдији, Хизгијанын һакимијјәти заманы Јәһудаја едилмиш мүдахилә Санхерив тәрәфиндән јахшыҹа сәнәдләшдирилмишдир (Мик. 1:6, 9; 2 Пад. 18:13). Онун Нинева шәһәриндәки сарајынын бир диварында дөрд лөвһә үзәриндә Лакишин фәтһини тәсвир едән бөјүк релјеф һәкк едилмишдир. Бир призмадакы јазыда Санхеривин адындан дејилир: «Мән онун 46 мөһкәмләндирилмиш шәһәрини мүһасирәјә алдым... 200 150 адамы бу шәһәрләрдән чыхартдым... Онун өзүнү [Хизгија падшаһы] гушу гәфәсә салан кими пајтахты Јерусәлимдә дустаг етдим». Сонра Хизгијанын она вердији хәраҹы, һәрчәнд онун мәбләғини шиширтмәклә, садалајыр. Лакин ордусунун башына ҝәлән фәлакәтдән сөз ачмырd (2 Пад. 18:14-16; 19:35).

⁶ Мәсиһин доғулаҹағы јери габагҹадан хәбәр верән Микеја 5:2 ајәсиндәки мәшһур пејғәмбәрлик бу китабын Аллаһдан илһам алдығына ганеедиҹи сүбутдур (Мат. 2:4-6). Бундан әлавә, Микеја китабындан бә’зи фикирләр Јунанҹа Мүгәддәс Јазыларда демәк олар ки, сөзбәсөз тәкрарланыр (Мик. 7:6, 20; Мат. 10:35, 36; Лука 1:72, 73).

⁷ Микејанын Јәһудеја кәндлиләриндән олдуғу ҝүман едилир, буна бахмајараг онда натиглик исте’дады вар иди. Аллаһын Кәламында јазылмыш ән ҝөзәл ифадәләрдән бир нечәсинә мәһз онун китабында раст ҝәлинир. 6-ҹы фәсил ҹанлы диалог формасында јазылмышдыр. Охуҹу, Микејанын гәфилдән бир фикирдән башгасына, лә’нәтдән хејир-дуаја вә саирә неҹә кечдијини диггәтлә изләјир (Мик. 2:10, 12; 3:1, 12; 4:1). Китабда мәҹази дилдән чох истифадә олунур. Микеја јазыр ки, Јеһова тахтындан енәндә, «од јанында әријән мум тәк өнүндә дағлар әријәҹәк, тәпәләрдән ҝәлән селләр тәк јарғанлар ачаҹаг». (1:4; һәмчинин 7:17 ајәсинә бахын.)

⁸ Бу китабы, «Ешидин» вә «Динләјин» чағырышлары илә башлајыб, төһмәт, ҹәза һаггында хәбәрдарлыг вә хејир-дуа вә’дләри дашыјан үч һиссәјә бөлмәк олар.

БИЗӘ ФАЈДАСЫ

¹⁶ Микејанын пејғәмбәрлији тәхминән 2700 ил бундан әввәл ‘тәкзиб үчүн фајдалы’ олду, чүнки Хизгија падшаһ пејғәмбәрин сөзләринә гулаг асыб халгы төвбә вә дәјишиклик етмәјә сөвг етди. (Мик. 3:9-12; Јер. 26:18, 19; 2 Пад. 18:1-4 ајәләри илә мүгајисә един.) Аллаһдан илһам алмыш бу пејғәмбәрлик китабы бизим ҝүнләрдә даһа әһәмијјәтлидир. Аллаһа хидмәт етдијини бәјан едәнләр, Микејанын јалан динләрә, бүтпәрәстлијә, јаланчылыға вә зоракарлыға гаршы ајдын хәбәрдарлыгларына гулаг асын! (Мик. 1:2; 3:1; 6:1). 1 Коринфлиләрә 6:9-11 ајәләриндә һәвари Павел бу хәбәрдарлыглары хатырладараг, һәгиги мәсиһчиләрин тәмизләндијини вә белә ишләрә гошуланлардан һеч кимин Аллаһын Падшаһлығыны мирас алмајаҹағыны деди. Микеја 6:8 ајәсиндә садә вә ајдын шәкилдә дејилир ки, Јеһова инсанлардан адил олмағы, мәһәббәт ҝөстәрмәји вә Онун өнүндә һәлим үрәклә јеримәји тәләб едир.

¹⁷ Микеја ‘ев әһли инсанын дүшмәни олан’ бир вахтда хидмәт едирди. Һәгиги мәсиһчиләр чох вахт буна бәнзәр шәраитләрдә тәблиғ едир, бә’зиләри исә өз аиләләриндә һәтта хәјанәт вә сәрт тә’гиблә үзләширләр. Онлар һәмишә тәмкинлә Јеһованы, ‘хилас едән Аллаһларыны’ ҝөзләмәлидирләр (Мик. 7:6, 7; Мат. 10:21, 35-39). Тә’гибләрә мә’руз галанда вә ја чәтин тә’јинатда оланда ҹәсарәтлә Јеһоваја архалананлар Онун мүждәсини дашыја билмәк үчүн Микеја кими ‘гүввәтлә, Рәббин Руһу илә гуршанаҹаглар’. Микеја белә ҹәсурлуғун «Јагуб нәслинин сағ галанлары»нда хүсусилә ајдын ҝөрүнәҹәјини габагҹадан демишди. Бу сағ галанлар «чохлу халгларын, милләтләрин арасында... шир», бунунла бәрабәр Јеһованын ҝөндәрдији шеһ вә лејсан кими олаҹаг. Бу кејфијјәтләр, үзвләри Ы әср мәсиһчи јығынҹағынын бир һиссәсини тәшкил едән «Исраил (Јагуб) нәслинин сағ галанлары»ны әлбәттә ки, фәргләндирирди (Мик. 3:8; 5:7, 8; Ром. 9:27; 11:5, 26).

¹⁸ Исанын Бет-Лехемдә доғулаҹағы һаггындакы Микејанын пејғәмбәрлијинин јеринә јетмәси, бу китабын илһамландырылдығыны сүбут етмәклә јанашы, Иса Мәсиһин рәһбәрлик едәҹәји Аллаһын Падшаһлығынын ҝәләҹәјиндән сөз ачан бу ајәнин контекстинә ишыг салыр. Бет-Лехемдә (Чөрәк еви) доғулмуш Иса, онун хиласкарлыг гурбанына иман ҝәтирәнләр үчүн һәјатвериҹи бәхшиш олду. О, ‘Рәббин ҝүҹү илә сүрүсүнү отарандыр’ вә әзәмәтә наил олараг бүтүн јер үзүндә Аллаһын дирчәлдилмиш вә бир јерә топланылмыш халгы арасында сүлһ бәргәрар едәҹәјини вә’д едир (Мик. 5:2, 4; 2:12; Јәһ. 6:33-40).

¹⁹ Микејанын китабында «сон ҝүнләрдә» «чох милләтләр»ин Јеһовадан тә’лим алмаг үчүн ҝәләҹәкләри һаггында чох руһландырыҹы пејғәмбәрлик вар. «Онлар гылынҹларындан котан, низәләриндән исә дәрјаз дүзәлдәҹәк. Милләт милләтә гаршы гылынҹ галдырмајаҹаг, артыг дава етмәји өјрәнмәјәҹәк. Һәр кәс өз мејнәсинин, әнҹир ағаҹынын алтында әјләшәҹәк, онлары горхудан олмајаҹаг. Ордулар Рәбби белә сөз верди». Һамылыгла јалан дини рәдд едәрәк онлар Микеја кими гәтијјәтлә дејирләр: «Биз исә даим вә әбәди Аллаһымыз Рәббин [«Јеһованын», ЈД] ады илә ҝедирик». Микејанын пејғәмәрлији бу ваҹиб һадисәләри габагҹадан тәсвир етмәклә һәгигәтән дә иманымызы мөһкәмләдир. О һәм дә Јеһованы әбәди Һөкмдар вә Падшаһ кими јүксәлтдији үчүн дә чох диггәтәлајигдир. Бу сөзләр неҹә дә фәрәһлидир: «Мән Рәбб онлара Сион дағындан индидән әбәдилик һөкм едәҹәјәм»! (Мик. 4:1-7; 1 Тим. 1:17).

[Һашијәләр]