Бәхтијар Аллаһла бирликдә севинин
“Нәһајәт, гардашлар, севинин... мәһәббәт вә сүлһ Аллаһы сизинлә олаҹагдыр” (2 КОРИНФЛИЛӘРӘ 13:11, И—93).
1, 2. а) Нәјә ҝөрә чох инсанлар һәјатда севинҹ тапмырлар? б) Севинҹ нәдир вә биз ону неҹә инкишаф етдирә биләрик?
БУ ЧӘТИН зәманәдә чох инсанлар севинмәк үчүн сәбәб ҝөрмүрләр. Онлара вә ја севдикләри кәсә бир бәдбәхтлик үз верәндә, өзләрини гәдимдә јашајан Ејуб кими һисс едә биләрләр. Ејуб дејирди: “Инсан ки, гадындан доғулуб, ҝүнләри гысадыр вә сыхынтыја дојар” (Ејуб 14:1). Мәсиһчиләр, буҝүнкү “чәтин анлара” хас олан сыхынты вә ҝәрҝинликдән мүһафизә олунмајыблар, буна ҝөрә дә тәәҹҹүблү дејил ки, Јегованын садиг хидмәтчиләри бә’зән руһдан дүшүрләр (2 Тимотејә 3:1).
2 Бунунла бирликдә, һәтта сынаға мә’руз галсалар белә мәсиһчиләр севинә биләрләр (Һәвариләрин ишләри 5:40, 41). Бунун неҹә мүмкүн олдуғуну анламаг үчүн, ҝәлин әввәлҹә севинҹин нә олдуғуна диггәт јетирәк. Севинҹ — “јахшы бир шејин әлдә едилмәси вә ја ҝөзләнилмәси илә әлагәдар јаранан һиссдир”a. Демәли, Аллаһын јени дүнјасында алаҹағымыз хејир-дуаларла бәрабәр, һал һазырда малик олдуғумуз шејләр һаггында дүшүнмәклә севинә биләрик.
3. Һәр бир кәсин һансы мә’нада севинмәјә сәбәби ола биләр?
3 Һәр бир кәс мүәјјән хејир-дуалара маликдир вә бунлара ҝөрә миннәтдар олмаг лазымдыр. Тутаг ки, аиләнин башчысы иш јерини итириб. Тәбиидир ки, аиләсини тә’мин етмәли олдуғу үчүн о, нараһатчылыг һисси кечирир. Бунунла белә, әҝәр онун мөһкәм сағламлығы варса, бунун үчүн дә миннәтдар ола биләр. Әҝәр бир иш тапарса, виҹданла чалыша биләр. Башга бир мисал: фәрз едәк ки, мәсиһчи гадын үзүҹү хәстәликдән әзаб чәкир. Буна бахмајараг, ләјагәтлә таб ҝәтирмәкдә вә ҹәсарәтини итирмәмәкдә она көмәк едән севән достларынын вә аилә үзвләринин ҝөстәрдикләри гајғыја ҝөрә миннәтдар ола биләр. Үмумијјәтлә бүтүн мәсиһчиләр, шәраитләриндән асылы олмајараг, “бәхтијар Аллаһ” олан Јегованы вә “бәхтијар вә тәк Һөкмдар” Иса Мәсиһи таныдыглары үчүн севинә биләрләр (1 Тимотејә 1:11, ЈД; 6:15, ЈД). Бәли, Јегова Аллаһ вә Иса Мәсиһ олдугҹа бәхтијардырлар. Јер үзүндәки шәраит Өзүнүн илк нијјәтинә там мүвафиг олмаса да, Јегова вә Оғлу севинҹләрини горујуб сахлајырлар. Онларын нүмунәси, севинҹимизи неҹә горујуб сахламагда бизә чох шеј өјрәдә биләр.
Онлар севинҹләрини һеч заман итирмирдиләр
4, 5. а) Илк инсанлар үсјан галдыранда Јегова неҹә давранды? б) Јегова инсанлара гаршы мүсбәт дүшүнҹә тәрзини неҹә горујуб сахлады?
4 Әдән бағында Адәмлә Һәвванын чох ҝөзәл сәһһәтләри вә мүкәммәл зәкалары варды. Онлар сәмәрәли ишә вә бу иши јеринә јетирмәк үчүн чох јахшы шәраитләрә малик идиләр. Ән башлыҹасы исә, онлар Јегова илә һәр вахт үнсијјәтдә ола билирдиләр. Аллаһын нијјәти о иди ки, онлар хошбәхт ҝәләҹәкдән һәзз алсынлар. Анҹаг бүтүн бу ҝөзәл бәхшишләр бизим улу валидејнләримизә азлыг етди; онлар “јахшылығы вә пислији билмә ағаҹынын” гадаған олунан мејвәсини мәнимсәдиләр. Бу итаәтсизлик, Адәм вә Һәвванын нәсилләри олан бизләрин инди јашадығы бәдбәхтликләрин башланғыҹы олду (Тәквин 2:15—17; 3:6; Ромалылара 5:12).
5 Лакин Јегова, Адәм вә Һәвванын нанкорлуғунун Ону севинҹдән мәһрум етмәсинә јол вермәди. Јегова, илк инсан ҹүтүнүн нәслиндән һеч олмаса бә’зиләринин үрәји онлары Она хидмәт етмәјә тәшвиг едәҹәјинә әмин иди. О, буна о дәрәҹәдә әмин иди ки, һәлә Адәмлә Һәвванын илк өвлады дүнјаја ҝөз ачмамыш, онларын итаәткар нәсилләринин ҝүнаһларыны јумаг нијјәтини е’лан етди! (Тәквин 1:31; 3:15). Сонракы әсрләр әрзиндә инсанларын әксәријјәти улу валидејнләримизин јолуну давам етдирдиләр, анҹаг Јегова ҝениш јајылмыш итаәтсизлијә ҝөрә бәшәр аиләсиндән үз дөндәрмәди. Әксинә, диггәтини Онун “үрәјини севиндирәнләрә”, јә’ни мәһәббәтлә һәрәкәтә ҝәтириләрәк, вар гүввәси илә Ону мәмнун етмәјә сә’ј ҝөстәрән шәхсләрә јөнәлтди (Сүлејманын мәсәлләри 27:11; Ибраниләрә 6:10).
6, 7. Севинҹини горујуб сахламагда Исаја нә көмәк етди?
6 Бәс Иса севинҹини неҹә горујуб сахлајырды? Ҝөјдә гүдрәтли руһани варлыг олан Иса, инсанларын јер үзүндә фәалијјәтләрини сәрбәст тәрздә мүшаһидә едә билирди. Онларын гејри-камиллији ашкар олдуғуна бахмајараг, Иса јенә дә онлары севирди (Сүлејманын мәсәлләри 8:31). Сонралар, јер үзүнә ҝәлиб инсанлар “арасында сакин” оларкән, Исанын онлара гаршы олан мүнасибәти дәјишмәди (Јәһја 1:14). Бәс Аллаһын камил Оғлуна ҝүнаһкар инсанлара мүнасибәтиндә мүсбәт дүшүнҹә тәрзини горујуб сахламаға көмәк едән нә иди?
7 Илк нөвбәдә Иса нә өзүндән, нә дә башгаларындан артыг шеј ҝөзләмирди. О билирди ки, инсанларын һамысы Аллаһа иман етмәјәҹәк (Матта 10:32—39). Буна ҝөрә дә Иса, Падшаһлыг һаггындакы мүждәни, сәмими гәлбли бир инсан гәбул едәндә севинирди. Шаҝирдләринин давраныш вә дүшүнҹәләри бә’зән мәмнунедиҹи олмаса да, Иса билирди ки, онлар Аллаһын ирадәсини үрәкдән јеринә јетирмәк истәјирләр вә елә буна ҝөрә онлары севирди (Лука 9:46; 22:24, 28—32, 60—62). Мараглыдыр: сәмави Атасына етдији дуасында, Иса шаҝирдләринин һәмин вахта гәдәр ҝетдикләри дүзҝүн јолу гысаҹа белә тәсвир етди: “Сәнин сөзүнә риајәт етдиләр” (Јәһја 17:6).
8. Севинҹи горујуб сахламагда Јегованы вә Исаны неҹә тәглид едә биләрик?
8 Шүбһәсиз ки, Јегова Аллаһын вә Иса Мәсиһин вердикләри нүмунә үзәриндә дәриндән дүшүнмәк һамымыз үчүн фајдалы оларды. Һәр шеј үмид бәсләдијимиз кими баш вермәјәндә һәддиндән артыг нараһат олмамагла, Јегованы даһа чох тәглид едә билмәрикми? Индики шәраитләрә мүсбәт дүшүнҹә тәрзини горумагла вә нә өзүмүздән, нә дә башгаларындан һәддиндән артыг шеј ҝөзләмәмәклә Исанын изләри илә даһа дәгиг јеријә билмәрикми? Ҝәлин ҝөрәк бу принсипләрдән бә’зиләрини, сә’ј ҝөстәрән бүтүн мәсиһчиләрин гәлбинә әзиз олан саһәдә — тәблиғ хидмәтиндә неҹә тәтбиг етмәк олар.
Хидмәтә олан мүсбәт дүшүнҹә тәрзини горујун
9. Јеремја јенидән севинҹә неҹә наил олду вә онун нүмунәси бизә неҹә көмәк едәр?
9 Јегова истәјир ки, биз Она севинҹлә хидмәт едәк. Севинҹимиз, әлдә етдијимиз нәтиҹәләрдән асылы олмалы дејил (Лука 10:17, 20). Пејғәмбәр Јеремја илләр узуну сәмәрәсиз әразидә тәблиғ етмишди. О, диггәтини инсанларын мәнфи мүнасибәтинә мәркәзләшдирәндә севинҹини итирирди (Јеремја 20:8). Анҹаг мүждәнин өз ҝөзәллији барәдә дүшүндүкдә исә, о, јенидән севинмәјә башлајырды. Јеремја Јеговаја деди: “Сөзләрин тапылды вә онлары једим; вә сөзләрин мәнә шадјаналыг вә үрәјимә севинҹ олду; чүнки сәнин исминлә чағырылырам, еј... РӘБ!” (Јеремја 15:16). Бәли, Јеремја Аллаһын кәламыны тәблиғ етмәк имтијазы үчүн севинирди. Биз дә севинә биләрик.
10. Һәтта тәблиғ етдијимиз әразидә инсанлар һал һазырда мараг ҝөстәрмирләрсә дә, хидмәтдә севинҹимизи неҹә горујуб сахлаја биләрик?
10 Һәтта инсанларын әксәријјәти хош хәбәрә һај вермәсә дә, тәблиғ хидмәтиндән севинҹ дујмаға бизим һәр бир сәбәбимиз вар. Әҝәр хатырласаг, Јегова шүбһә етмирди ки, бә’зи инсанлар Она хидмәт етмәјә тәшвиг олунаҹаглар. Јегова кими, биз дә үмидимизи итирмәмәлијик ки, һеч олмазса бә’зиләри ахырда мүбаһисәли суалын мә’насыны анлајаҹаг вә Падшаһлыг һаггындакы мүждәни гәбул едәҹәкләр. Унутмамалыјыг ки, инсанларын вәзијјәти дәјишир. Һәтта ачыгдан ачыға өзүндән разы олан инсаны да ҝөзләнилмәз итки вә ја бәдбәхтлик, һәјатын мә’насы һагда ҹидди дүшүнмәјә мәҹбур едә биләр. Белә адам өз “руһани тәләбатыны дәрк едән” заман сиз онун јанында олаҹагсынызмы? (Матта 5:3, ЈД). Ахы тәблиғ етдијиниз әразијә нөвбәти дәфә ҝәләндә, кимин исә хош хәбәри динләмәјә һазыр олмасы истисна дејил!
11, 12. Бир шәһәрдә нә баш верди вә бундан биз нәјә өјрәнә биләрик?
11 Саһәмиздә јашајан сакинләрин тәркиби дәјишә дә биләр. Бир нүмунәјә диггәт јетирәк. Кичик бир шәһәрдә бир-бирләрилә достлуг едән чохлу ҝәнҹ аиләләр јашајырды. Јегованын Шаһидләри һәр гапыда ејни сөзләри ешидирдиләр: “Бу бизи марагландырмыр!” Әҝәр онлардан бири Падшаһлыг һаггындакы мүждәјә мараг ҝөстәрирдисә дә, гоншулары дәрһал ону Шаһидләрлә нөвбәти дәфә ҝөрүшмәк фикриндән дашындырырдылар. Әлбәттә ки, орада тәблиғ етмәк чәтин иди. Буна бахмајараг, Јегованын Шаһидләри мәғлуб олмадылар вә тәблиғә давам етдиләр. Бәс нәтиҹәси нә олду?
12 Вахт кечдикҹә бу аиләләрдәки ушаглар бөјүдүләр, евләндиләр вә елә һәмин шәһәрдә мәскән салдылар. Онлардан бә’зиләри һәјатларынын әсл хошбәхтлик ҝәтирмәдијини дәрк едиб, һәгигәти ахтармаға башладылар. Онлар һәгигәти, Јегованын Шаһидләринин е’лан етдикләри хош хәбәрә һај вермәклә тапырдылар. Беләликлә, чох илләр кечдикдән сонра, орадакы кичик јығынҹаг бөјүмәјә башлады. Падшаһлығын тәслим олмајан тәблиғчиләринин севинҹини тәсәввүр един! Гој Падшаһлыг һаггындакы валеһедиҹи мүждәнин тәблиғиндәки дәјанәтлик бизә дә севинҹ ҝәтирсин!
Һәмиманлылар сизә дајаг олаҹаглар
13. Руһдан дүшдүјүмүз заман кимә мүраҹиәт едә биләрик?
13 Чәтинликләр үст-үстә јығыланда, јахуд бир бәдбәхтлик баш верәндә тәсәлли үчүн кимә мүраҹиәт етмәк олар? Өзләрини Јеговаја һәср едән милјонларла хидмәтчиләр илк нөвбәдә дуада Јеговаја, сонра исә мәсиһчи баҹы-гардашлара мүраҹиәт едирләр. Исанын өзү јер үзүндә јашајаркән шаҝирдләринин көмәјини гијмәтләндирирди. Өләҹәји ҝеҹә Иса сөјләди ки, “кечирдији сынагларда” шаҝирдләри онунла бәрабәр олдулар (Лука 22:28). Шаҝирдләри гејри-камил олсалар да, онларын һәдсиз сәдагәтләри Аллаһын Оғлуна тәсәлли верирди. Һәмиманлыларын көмәји бизә дә гүввәт верәр.
14, 15. Оғулларынын өлүмүнә таб ҝәтирмәкдә бир әр-арвада нә көмәк етди вә онларын тәҹрүбәсиндән сиз нәјә өјрәндиниз?
14 Мәсиһчи әр-арвад Мишел вә Диана, баҹы-гардашларын көмәјинин нә дәрәҹәдә дәјәрли олдуғуну өз шәхси тәҹрүбәләриндә даддылар. Онларын, там енержили вә парлаг үмидли 20 јашлы мәсиһчи оғуллары Ҹонатанда бејин шиши хәстәлији мүәјјән етдиләр. Һәкимләр онун һәјаты үчүн ҹәсуранә мүбаризә апарырдылар, амма Ҹонатанын вәзијјәти писләширди вә ҝүнләрин бириндә ахшама јахын өлдү. Мишел вә Диана өзләринә јер тапмырдылар. Һәмин ахшам хидмәти ҝөрүш кечирилирди вә онлар билирдиләр ки, ҝөрүш тезликлә баша чатаҹагдыр. Буна бахмајараг, сон дәрәҹә тәсәллијә еһтијаҹ дујараг, јанларында олан ағсаггала онларла бәрабәр Падшаһлыг Залына ҝетмәји хаһиш етдиләр. Онлар ҝөрүш јеринә чатанда, јығынҹаға Ҹонатанын өлүмүнү е’лан едирдиләр. Ҝөрүш гуртардыгдан сонра, баҹы-гардашлар ағлајан валидејнләрин јанына топлашдылар вә онлары гуҹаглајыб, тәсәлливериҹи сөзләр дедиләр. Диана хатырлајыр: “Биз Зала ҝәләндә гәлбән бошлуг һисс едирдик, амма гардашлар бизә неҹә дә тәсәлли вердиләр, бизи неҹә дә руһландырдылар! Бизи кәдәримиздән азад етмәсәләр дә, таб ҝәтирмәкдә бизә көмәк етдиләр” (Ромалылара 1:11, 12; 1 Коринфлиләрә 12:21—26).
15 Бу бәдбәхт һадисә Мишел вә Диананы һәм баҹы-гардашларла, һәм дә бир-бирләри илә јахынлашдырды. Мишел дејир: “Әзиз арвадымы даһа чох гијмәтләндирмәји өјрәндим. Чәтин анларда бир-биримизлә Мүгәддәс Китаб һәгигәтләри вә Јегованын бизә етдији көмәк барәдә данышырыг”. Диана әлавә едир: “Падшаһлыға олан үмид бизим үчүн инди даһа артыг мә’на дашыјыр”.
16. Нәјә ҝөрә еһтијаҹларымызы гардашларымыза билдирмәк ваҹибдир?
16 Бәли, мәсиһчи баҹы-гардашларымыз бизә “тәсәлли” ола биләрләр вә бунунла да севинҹимизи горујуб сахламагда көмәк едәрләр (Колослулара 4:11). Шүбһәсиз ки, онлар бизим фикирләримизи охумаг игтидарында дејилләр. Буна ҝөрә дә, көмәјә еһтијаҹымыз оланда јахшы оларды ки, буну онлара билдирәк. Сонра исә, гардашларымызын вердикләри һәр бир тәсәллијә сәмими гәлбдән миннәтдарлыг етмәк вә буну Јеговадан ҝәлән тәсәлли кими гијмәтләндирмәк олар (Сүлејманын мәсәлләри 12:25; 17:17).
Јығынҹағыныза нәзәр салын
17. Ушагларыны тәк бөјүдән баҹымыз һансы чәтинликләрлә гаршылашыр вә онун кими ејни вәзијјәтдә олан инсанлара биз неҹә мүнасибәт ҝөстәририк?
17 Һәмиманлыларла нә гәдәр јахындан таныш олурсанса, онлары бир о гәдәр дә чох гијмәтләндирмәјә башлајыр вә онларла үнсијјәтдән даһа артыг севинҹ һисси дујурсан. Јығынҹағыныза нәзәр салын. Кими ҝөрүрсүнүз? Будур, ушагларыны һәгигәтдә бөјүтмәк үчүн чохлу гүввә сәрф едән тәнһа бир ана. Онун вердији ҝөзәл нүмунә үзәриндә дүшүнмүсүнүзмү? Бу ананын гаршылашдығы проблемләрдән бә’зиләрини тәсәввүр етмәјә чалышын. Мәсәлән, ушагларыны тәк бөјүдән Ҹанин адлы бир гадынын јашадығы чәтинликләрдән бә’зиләри бунлардыр: тәнһалыг, иш јериндә кишиләр тәрәфиндән тәнҝә ҝәтирилмәк, чох мәһдуд бүдҹә. Лакин Ҹанинин дедијинә ҝөрә, ушаглар бир-бириндән фәргләндикләри үчүн онларын емосионал тәләбатларынын гајғысына галмаг һәр шејдән чәтиндир. Бу гадын даһа бир проблеми хатырладыр: “Оғулун аилә башчысы олмадығыны вә әри әвәз едә билмәдијини һәмишә јадда сахламаг чәтиндир. Мәним гызым да вар вә һәрдән унудурсан ки, өз пүнһан һиссләрини онунла бөлүшәрәк, бүтүн проблемләрини гызынын үзәринә јыхмаг олмаз”. Аллаһдан горхан минләрлә тәнһа валидејнләр кими, Ҹанин там иш ҝүнү чалышыр вә һәлә үстәлик ев ишләри илә дә мәшғул олур. О, ушагларына һәм Мүгәддәс Китабы, һәм дә хидмәт етмәји өјрәдир вә онлары јығынҹаг ҝөрүшләринә апарыр (Ефеслиләрә 6:4). Јегова, нөгсансызлығы горумаг үчүн бу аиләнин ҝүндәлик сәрф етдији гүввәни ҝөрәрәк неҹә дә севинир! Мәҝәр арамызда белә инсанларын олмасына бизим үрәјимиз севинмирми? Әлбәт ки, севинир.
18, 19. Јығынҹаг үзвләрини даһа чох гијмәтләндирмәји неҹә өјрәнмәк олар? Нүмунәләрлә ҝөстәрин.
18 Јығынҹағыныза јенидән нәзәр салын. Еһтимал ки, Јеговаја сәдагәтлә хидмәт едән вә һәмишә јығынҹаглара ҝәләрәк Аллаһа ибадәт јериндән “һеч ајрылмајан” дул киши вә гадынлары ҝөрәҹәксиниз (Лука 2:37). Бу адамлар тәнһалыг һисси кечирирләрми? Сөзсүз. Онлар һәјат јолдашларынын һәсрәтини чох чәксәләр дә, Јеговаја фәал тәрздә хидмәт етмәји давам едир вә башгалары илә марагланырлар. Онларын дахили мөһкәмлији вә мүсбәт әһвал-руһијјәләри јығынҹағын севинҹини артырыр! Өмрүнүн 30 илини таммүддәтли хидмәтдә кечирән мәсиһчи бир гардаш гејд едир: “Бир чох сынаглардан кечиб, индијә гәдәр Јеговаја сәдагәтлә хидмәт едән јашлы баҹы-гардашлары ҝөрмәк неҹә дә севиндириҹидир!” Бәли, јашлы баҹы-гардашларымыз ҝәнҹләр үчүн бөјүк руһ јүксәклијидир.
19 Бәс јығынҹагла бу јахынларда үнсијјәтә башлајан шәхсләр? Мәҝәр ҝөрүшләрдә өз иманларыны ифадә етмәләри бизи руһландырмырмы? Мүгәддәс Китабы өјрәнмәјә башладыгдан бәри онларын әлдә етдикләри наилијјәтләр барәдә дүшүнүн. Шүбһәсиз ки, Јегова онлардан чох разыдыр. Бәс биз? Ҝөстәрдикләри ҹәһдләринә ҝөрә онлары тә’рифләјирикми?
20. Нә үчүн демәк олар ки, јығынҹағын һәр бир үзвүнүн ролу ваҹибдир?
20 Никаһда олуб олмамағыныздан, ушаглары тәк тәрбијә етмәјиниздән, атасыз вә ја анасыз бөјүмәјиниздән, дул галмағыныздан, јығынҹаға чох илләр әввәл, јахуд бу јахынларда гошулмағыныздан асылы олмајараг, сизин сәдагәтли олмаг нүмунәнизин һамы үчүн руһ јүксәклији олдуғуна шүбһә етмәјин. Сиз һамы илә бирликдә Падшаһлыг нәғмәсини охујанда, суаллара ҹаваб верәндә, јахуд теократик хидмәт Мәктәбиндә тапшырыгла чыхыш едәндә, иштиракыныз бизим севинҹимизи артырыр. Ән башлыҹасы исә, бу Јегованын үрәјини севиндирир.
21. Бизим нә етмәк үчүн чох сәбәбләримиз вар, амма һансы суаллар јараныр?
21 Һәтта бу нараһат зәманәдә белә, бәхтијар Аллаһымыза ибадәт етмәкдән севинҹ дуја биләрик. Павелин: “Севинин! Мәһәббәт вә сүлһ Аллаһы сизинлә олаҹагдыр” — дејә јаздығы руһландырыҹы дә’вәтинә гошулмаг үчүн бизим чох сәбәбләримиз вар (2 Коринфлиләрә 13:11). Бәс әҝәр биз тәбии фәлакәтләрдән әзаб чәкир, тә’гибләрә мә’руз галыр вә ја игтисади ҹәһәтдән ағыр шәраитләрдә јашајырыгса, онда неҹә? Һәтта бу ҹүр вәзијјәтләрдә дә севинҹи горујуб сахламаг мүмкүндүрмү? Нөвбәти мәгаләни охујун вә нәтиҹәләр чыхарын.
[Һашијә]
a Јегованын Шаһидләринин нәшр етдикләри “Мүгәддәс Јазыларын дәрк едилмәси” енсиклопедијасынын ЫЫ ҹилдинин 119-ҹу сәһифәсинә бахын (инҝ.).
Ҹаваб верә биләрсинизми?
• Севинҹ неҹә тәсвир едилир?
• Севинҹи горумагда мүсбәт әһвал-руһијјә бизә неҹә көмәк едә биләр?
• Јығынҹағымыза мәхсус олан саһәјә мүсбәт дүшүнҹә тәрзи илә јанашмагда бизә нә көмәк едәр?
• Јығынҹағыныздакы баҹы-гардашлары нәјә ҝөрә гијмәтләндирирсиниз?
[16-ҹы сәһифәдәки шәкилләр]
Саһәмиздәки инсанлар дәјиширләр.
[18-ҹи сәһифәдәки шәкил]
Јығынҹағынызын үзвләри һансы чәтинликләрлә гаршылашырлар?