Јеһованын Кәламы ҹанлыдыр
«Икинҹи Падшаһлар» китабындан диггәтәлајиг фикирләр
МҮГӘДДӘС КИТАБА дахил олан «Икинҹи Падшаһлар» китабы «Биринҹи Падшаһлар» китабынын давамыдыр. Бу китабда 29 падшаһ һаггында нәгл едилир: онлардан 12-си Исраилин шимал падшаһлығынын, 17-си исә Јәһуданын ҹәнуб падшаһлығынын падшаһыдыр. «Икинҹи Падшаһлар» китабында һәмчинин Илјас, Елиша вә Јешаја кими пејғәмбәрләрин хидмәтиндән бәһс едилир. Хроноложи ардыҹыллыг там ҝөзләнилмәсә дә, бу китабдакы әһвалатлар Самаријанын вә Јерусәлимин дағылмасына гәдәр баш верәнләри өзүнә дахил едир. Китабда 340 ил әрзиндә — б. е. ә. 920-ҹи илдән б. е. ә. 580-ҹи илә гәдәр баш вермиш һадисәләр тәсвир олунур. «Икинҹи Падшаһлар» китабыны Јеремја пејғәмбәр б. е. ә. 580-ҹи илдә јазыб баша чатдырмышдыр.
Бу китабда бизим үчүн һансы дәјәрли фикирләр вар? Бурада Јеһова вә Онун инсанлара мүнасибәти һаггында нә дејилир? Бу китабда хатырланан падшаһларын, пејғәмбәрләрин вә башга инсанларын фәалијјәтиндән һансы ибрәт дәрсләрини ала биләрик? Ҝәлин ҝөрәк «Икинҹи Падшаһлар» китабындан нә өјрәнә биләрик.
ЕЛИША ИЛЈАСЫ ӘВӘЗ ЕДИР
Падшаһ Ахазја евиндә јыхылараг јараланыр. О, Илјас пејғәмбәрә мүраҹиәт едир вә өләҹәјини өјрәнир. Ахазја өлүр, тахтда онун гардашы Јеһорам отурур. Бу вахт Јәһудада Јеһошафат падшаһлыг едир. Илјас гасырға илә ҝөјә галдырылыр, көмәкчиси Елиша исә онун јеринә пејғәмбәр олур. Хидмәт етдији 60 ил әрзиндә Елиша бир чох мө’ҹүзәләр ҝөстәрир. («Елишанын мө’ҹүзәләри» адлы чәрчивәјә бахын.)
Моав падшаһы Исраилә гаршы үсјан галдыранда Јеһорам, Јеһошафат вә Едом падшаһы бирләшиб, она гаршы вурушмаға ҝедирләр. Онлар Јеһошафатын садиглији сајәсиндә гәләбә газанырлар. Бир гәдәр сонра Сурија падшаһы Исраилә гәфләтән һүҹум етмәјә һазырлашыр, амма Елиша онун планларыны пуч едир. Сурија падшаһы гәзәбләниб, Елишаны әсир ҝөтүрмәк үчүн ‘атлар, дөјүш арабалары вә чохлу гошун ҝөндәрир’ (2 Падшаһлар 6:14). Елиша ики мө’ҹүзә ҝөстәрир вә Сурија ордусуну сүлһ ичиндә ҝери ҝөндәрир. Бир гәдәр сонра Сурија падшаһы Бен-Һадад Самаријаны мүһасирәјә алыр. Бунун нәтиҹәсиндә шиддәтли аҹлыг јараныр, анҹаг Елиша пејғәмбәрлик едир ки, аҹлыг гуртараҹаг.
Бир гәдәр вахт кечдикдән сонра Елиша Дәмәшгә јола дүшүр. Падшаһ Бен-Һадад хәстәләнир вә шәфа тапыб-тапмајаҹағыны өјрәнмәк үчүн Хазаели Елишанын јанына ҝөндәрир. Елиша Бен-Һададын өләҹәјини вә онун јеринә Хазаелин падшаһ олаҹағыны пејғәмбәрлик едир. Ертәси ҝүн Хазаел ‘бир өртүк ҝөтүрүб суја батырыр’ вә онунла Бен-Һадады боғуб падшаһлығы әлә кечирир (2 Падшаһлар 8:15). Јәһудада Јеһошафатын оғлу Јеһорам, сонра исә онун оғлу Ахазја падшаһлыг едир. («Јәһуда вә Исраил падшаһлары» адлы чәрчивәјә бахын.)
Мүгәддәс Китаб суалларына ҹаваблар:
2:9 — Нәјә ҝөрә Елиша Илјасын малик олдуғу руһдан «икигат артыг» истәди? Исраилдә пејғәмбәр кими хидмәт етмәк үчүн Елишаја Илјасын малик олдуғу ҹәсарәт вә горхмазлыг руһу лазым иди. Буну дәрк едәрәк о, Илјасда олан руһдан икигат артыг истәди. Илјас Елишаны өзүнүн хәләфи сечмишди вә Елиша алты ил әрзиндә ону мүшајиәт едирди. Буна ҝөрә о, Илјасы өзүнүн руһани атасы санырды. Елиша исә руһани мә’нада онун илк оғлу кими иди (1 Падшаһлар 19:19-21; 2 Падшаһлар 2:12). Доғма бөјүк оғул мүлк олараг атасындан икигат мирас алдығы кими, Елиша да Илјасдан икигат артыг руһани мүлк истәди вә алды.
2:11 — «Илјас гасырға илә» һансы «ҝөјә галдырылды»? Бу ҝөј нә физики каинатын бир һиссәси, нә дә Аллаһын вә мәләкләрин олдуғу руһани јердир (Ганунун тәкрары 4:19; Мәзмур 11:4; Матта 6:9; 18:10). Илјасын галдырылдығы «ҝөј» атмосфер иди (Мәзмур 78:26; Матта 6:26). Еһтимал ки, одлу араба Јери әһатә едән атмосфердән кечиб Илјасы Јер күрәсинин башга һиссәсинә апармыш, о да бир нечә мүддәт орада јашамышдыр. Бу ондан бәллидир ки, илләр кечдикдән сонра Илјас Јәһуданын падшаһы Јеһорама мәктуб јазмышдыр (2 Салнамәләр 21:1, 12-15).
5:15, 16 — Нәјә ҝөрә Елиша Нааманын һәдијјәсини гәбул етмәди? Елиша Нааманын мө’ҹүзә илә сағалмасынын өзүнүн дејил, Јеһованын гүввәси сајәсиндә олдуғуну анладығы үчүн һәдијјәни гәбул етмәди. Аллаһа хидмәтиндән ҝәлир әлдә етмәк онун һеч ағлына белә ҝәлмирди. Јеһованын хидмәтчиләри Она хидмәт етмәкдән мадди ҝәлир ҝүдмүрләр. Онлар Исанын «мүфтә алдыныз, мүфтә верин» нәсиһәтинә үрәкдән риајәт едирләр (Матта 10:8).
5:18, 19 — Нааман дини ајинләрдә иштирак етдијинә ҝөрәми үзр истәди? Ҝөрүнүр, Сурија падшаһы гоҹа вә зәиф олдуғундан Нааманын көмәјинә еһтијаҹ дујурду. Падшаһ Риммона сәҹдә гылмаг үчүн диз чөкәндә, Нааман ибадәт етмәк мәгсәдилә дејил, садәҹә олараг падшаһы тутмаг үчүн диз чокүрдү. Нааман өз вәзифәсини јеринә јетирдијинә ҝөрә Јеһовадан үзр истәди. Елиша Наамана инанараг деди: «Сағ-саламат ҝет».
Бизим үчүн ибрәт дәрсләри:
1:13. Диггәтли вә һәлим олмаг инсанын һәјатыны хилас едә биләр.
2:2, 4, 6. Елиша Илјасы алты ил мүшајиәт етсә дә, ондан ајрылмаг истәмәди. Садиглијә вә достлуға даир неҹә дә ҝөзәл нүмунәдир! (Сүлејманын мәсәлләри 18:24).
2:23, 24. Еһтимал ки, ушаглар Илјасын палтарларыны кечәл бир адамын әјниндә ҝөрдүкләри үчүн Елишаны лаға гојурдулар. Ушаглар Елишанын Јеһованын нүмајәндәси олдуғуну баша дүшүр, садәҹә олараг онун онларын вилајәтиндә олмасыны истәмирдиләр. Онлар Елишаја «рәдд ол» дедиләр. Бу исә ја Бет-Елә ҝет, ја да Илјасын олдуғу јерә галх мә’насыны верә биләрди. Бу ушаглар, олсун ки, валидејнләринин дүшмәнчилик әһвал-руһијјәсини әкс етдирирдиләр. Валидејнләрин өз ушагларына Аллаһын нүмајәндәләринә һөрмәтлә јанашмағы өјрәтмәләри неҹә дә ваҹибдир!
3:14, 18, 24. Јеһованын сөзү һәмишә јеринә јетир.
3:22. Сәһәр тездән ҝүнәшин шүаларынын әкси елә тәәссүрат јарадырды ки, санки су гана дөнмүшдүр. Бу, јени газылмыш архлардакы торпагда гырмызы ҝилин олдуғундан белә ола биләрди. Јеһова Өз нијјәтләрини јеринә јетирмәк үчүн тәбии һадисәләрдән истифадә едә биләр.
4:8-11. Елишанын «мүгәддәс бир Аллаһ адамы» олдуғуну биләрәк, шунамлы гадын она гонагпәрвәрлик ҝөстәрди. Мәҝәр Јеһованын садиг хидмәтчиләринә биз дә белә мүнасибәт бәсләмәли дејиликми?
5:3. Балаҹа исраилли гыз Аллаһын мө’ҹүзәләр ҝөстәрмәјә гадир олдуғуна инанырды. Өз иманы барәдә данышмаға онун ҹәсарәти дә варды. Ушаглар, бәс сиз Аллаһын вә’дләринә олан иманынызы мөһкәмләндирмәк вә һәгигәти мүәллимләриниз вә синиф јолдашларынызла бөлүшмәк үчүн ҹәсарәтли олмаға чалышырсынызмы?
5:9-19. Нааманын нүмунәси ҝөстәрир ки, мәғрур адам да дәјишилиб тәвазөкар ола биләр (1 Петер 5:5).
5:20-27. Јаланчылыг инсана баһа баша ҝәлир. Икили һәјат тәрзинин ҝәтирдији үрәк ағрысы вә фәлакәт үзәриндә дәриндән дүшүнмәклә, бу тәһлүкәдән гачына биләрик.
ИСРАИЛ ВӘ ЈӘҺУДА ӘСИР ДҮШҮР
Јеһу Исраилин падшаһы тә’јин едилир. О, Ахавын нәслини мәһв етмәк әмрини дәрһал јеринә јетирмәјә башлајыр. Јеһу Исраил торпағында Баала ибадәтин көкүнү кәсир (2 Падшаһлар 10:28). О, Ахазјаны өлдүрүр. Ахазјанын анасы Аталја бундан хәбәр тутанда, Јәһуда падшаһлығынын бүтүн нәслини мәһв едир вә тахты әлә кечирир (2 Падшаһлар 11:1). Јалныз Ахазјанын балаҹа оғлу Јеһоаш сағ галыр; ону алты ил әрзиндә ҝизләдир, сонра исә Јәһуданын падшаһы тә’јин едирләр. Каһин Јеһојаданын өјүд-нәсиһәти илә Јеһоаш Јеһованын ҝөзүндә мәгбул олан ишләри етмәјә давам едирди.
Јеһудан сонра Исраилдә олан падшаһларын һамысы Јеһованын ҝөзүндә пис олан шејләри едирдиләр. Елиша Јеһунун нәвәсинин ҝүнләриндә өз әҹәли илә өлүр. Јеһоашдан сонра Јәһуданын дөрдүнҹү падшаһы олан Аһаз Јеһованын «ҝөзүндә доғру олан ишләр етмәди» (2 Падшаһлар 16:1, 2). Лакин онун оғлу Хизгија Јеһовадан ‘јапышан’ падшаһ олду (2 Падшаһлар 17:20; 18:6). Б. е. ә. 740-ҹы илдә, Јәһуданы Хизгија, Исраили исә Һушә идарә едәндә, Ашшур падшаһы Шалманесер Самаријаја һүҹум едиб «исраиллиләри Ашшур торпағына сүрҝүн етди» (2 Падшаһлар 17:6). Нәтиҹәдә, Исраилин әразисинә әҹнәбиләри көчүртдүләр вә бунунла да Самарија дини јаранды.
Хизгијадан сонра Јәһудада рәһбәрлик едән једди падшаһдан јалныз Јошија өлкәни јалан ибадәтдән тәмизләмәк үчүн лазыми аддымлар атыр. Б. е. ә. 607-ҹи илдә бабиллиләр Јерусәлими әлә кечирир вә ‘Јәһуда халгы өз өлкәсиндән сүрҝүн олунур’ (2 Падшаһлар 25:21).
Мүгәддәс Китаб суалларына ҹаваблар.
13:20, 21 — Бу мө’ҹүзә мүгәддәсләрин гуру ҹәсәдинә ситајиши дәстәкләјирми? Хејр, дәстәкләмир. Мүгәддәс Китабда Елишанын сүмүкләринин нә заманса мүгәддәс сајылдығы дејилмир. Елиша сағ икән етдији мө’ҹүзәләр Јеһованын гүввәси сајәсиндә олдуғу кими, бу мө’ҹүзә дә Онун гүввәси сајәсиндә баш верди.
15:1-6 — Јеһова нәјә ҝөрә Азарјаны (Уззијаны) ҹүзам хәстәлијинә дүчар етди? «Уззија гүввәтләнәндә... онун үрәји гүрурланды. Аллаһы Рәббә гаршы хаинлик едәрәк бухур гурбанҝаһы үзәриндә бухур јандырмаг үчүн Рәббин мә’бәдинә дахил олду». Каһинләр «Уззијаја гаршы дурдулар» вә она «мүгәддәс мәкандан чых» дејәндә Уззија онлара гәзәбләнди вә ҹүзам хәстәлијинә дүчар едилди (2 Салнамәләр 26:16-20).
18:19-21, 25 — Хизгија Мисир илә мүгавилә бағламышдымы? Јох. Баш вәзир Јеһованын ирадәсини јеринә јетирдијини јаландан сөјләдији кими, онун бу иттиһамы да јалан иди. Садиг падшаһ Хизгија јалныз вә јалныз Јеһоваја ҝүвәнирди.
Бизим үчүн ибрәт дәрсләри:
9:7, 26. Ахавын евинә кәсилән сәрт һөкм јалан ибадәтин вә ҝүнаһсыз ган төкмәјин Јеһова үчүн ијрәнҹ олдуғуну ҝөстәрир.
9:20. Јеһунун дөјүш арабасыны һиддәтлә сүрмәси, она һәвалә олунан тапшырығы јеринә јетирмәк үчүн сә’јлә јанашдығыны сүбут едир. Сән Падшаһлығын сә’јли тәблиғчиси кими танынырсанмы? (2 Тимотејә 4:2).
9:36, 37; 10:17; 13:18, 19, 25; 14:25; 19:20, 32-36; 20:16, 17; 24:13. Биз әмин ола биләрик ки, Јеһованын ағзындан чыхан һәр бир сөз һәмишә һәјата кечир (Јешаја 55:10, 11).
10:15. Јеһонадав Јеһунун арабасына минмәк дә’вәтини үрәкдән гәбул етдији кими, «бөјүк издиһам» да мүасир Јеһу олан Иса Мәсиһи вә онун мәсһ едилмиш давамчыларыны көнүллү сурәтдә дәстәкләјир (Вәһј 7:9).
10:30, 31. Јеһу нөгсансыз олмаса да, Јеһова онун бүтүн јахшы ишләрини гијмәтләндирирди. Доғрудан да ‘Аллаһ һагсыз дејилдир ки, бизим ишимизи унутсун’ (Ибраниләрә 6:10).
13:14-19. Јеһунун нәвәси Јеһоаш сә’ј ҝөстәрмәјиб охлары јерә јалныз үч дәфә вурдуғу үчүн суријалыларла мүһарибәдә бөјүк наилијјәтләр газанмады. Јеһова ҝөзләјир ки, Онун бизә тапшырдығы иши сә’јлә вә бүтүн үрәкдән јеринә јетирәк.
20:2-6. Јеһова «дуалары ешидән» Аллаһдыр (Мәзмур 65:2).
24:3, 4. Јеһова Менашшенин ҝүнаһсыз ган төкдүјүнү нәзәрә алараг Јәһуданы «бағышламаг истәмәди». Аллаһ ҝүнаһсыз гана һөрмәтлә јанашыр. Биз әмин ола биләрик ки, Јеһова ҝүнаһсыз ганын төкүлмәсиндә ҹавабдеһ оланлары мәһв етмәклә гисас алаҹаг (Мәзмур 37:9-11; 145:20).
Бу китабын бизим үчүн дәјәри
«Икинҹи Падшаһлар» китабы Јеһованы вә’дләрин Иҹрачысы кими тәсвир едир. Ики падшаһлығын сакинләринин әввәлҹә Исраилин, сонра исә Јәһуданын сүрҝүн едилмәси, Ганунун тәкрары 28:15–29:28 ајәләриндә јазылан пејғәмбәрлик һөкмүнүн јеринә јетдијини ачыг-ајдын ҝөстәрир. «Икинҹи Падшаһлар» китабында Елиша Јеһованын адыны вә һәгиги ибадәти сә’јлә мүдафиә едән пејғәмбәр кими тәсвир едилир. Хизгија вә Јошијадан Аллаһын Ганунуна һөрмәт едән һәлим падшаһлар кими бәһс едилир.
Бу китабда хатырланан падшаһларын, пејғәмбәрләрин вә башга инсанларын әһвал-руһијјәси, һәмчинин ишләри үзәриндә дәриндән дүшүнмәклә биз нәјә ҹан атмаға вә нәдән гачынмаға даир гијмәтли ибрәт дәрсләри алырыг (Ромалылара 15:4; 1 Коринфлиләрә 10:11). Бәли, «Аллаһын кәламы ҹанлы вә тә’сирли»дир (Ибраниләрә 4:12).
[32-ҹи сәһифәдәки чәрчивә/шәкил]
ЕЛИШАНИН МӨ’ҸҮЗӘЛӘРИ
1. Иорданын сулары ики јерә ајрылыр (2 Падшаһлар 2:14).
2. Јериходакы пис су сафлашдырылыр (2 Падшаһлар 2:19-22).
3. Диши ајы ушаглары парчалајыр (2 Падшаһлар 2:23, 24).
4. Ордуја су верилир (2 Падшаһлар 3:16-26).
5. Дул гадына јағ верилир (2 Падшаһлар 4:1-7).
6. Сонсуз шунамлы гадынын ушағы олур (2 Падшаһлар 4:8-17).
7. Өлән ушаг дирилдилир (2 Падшаһлар 4:18-37).
8. Зәһәрли шорба јемәли олур (2 Падшаһлар 4:38-41).
9. Јүз адам 20 чөрәклә једиздирилир (2 Падшаһлар 4:42-44).
10. Нааман ҹүзамындан шәфа тапыр (2 Падшаһлар 5:1-14).
11. Ҝеһази Нааманын ҹүзамына дүчар олур (2 Падшаһлар 5:24-27).
12. Балта судан чыхарылыр (2 Падшаһлар 6:5-7).
13. Гуллугчу мәләкләрин дөјүш арабаларыны ҝөрүр (2 Падшаһлар 6:15-17).
14. Сурија ордусу кор едилир (2 Падшаһлар 6:18).
15. Сурија ордусунун ҝөзләри ачылыр (2 Падшаһлар 6:19-23).
16. Өлән адам дирилдилир (2 Падшаһлар 13:20, 21).
[30-ҹу сәһифәдәки ҹәдвәл/шәкилләр]
ЈӘҺУДА ВӘ ИСРАИЛ ПАДШАҺЛАРЫ
Шаул/Давуд/Сүлејман: 1117/1077/1037 б. е. ә.a
ЈӘҺУДА ПАДШАҺЛЫҒЫ ТАРИХ (б. е. ә.) ИСРАИЛ ПАДШАҺЛЫҒЫ
Рехавам ․ 997․ Јаровам
Авија/Аса ․ 980/978․
976/975/952 ․ Надав/Бааша/Ела
․ 951/951/951 ․ Зимри/Омри/Тивни
․ 940 ․ Ахав
Јеһошафат ․ 937 ․
․ 920/917 ․ Ахазја/Јеһорам
Јеһорам ․ 913 ․
Ахазја ․ 906 ․
(Аталја) ․ 905 ․ Јеһу
Јоаш ․ 898 ․
․ 876/859 ․ Јеһоахаз/Јоаш
Амасја ․ 858 ․
․ 844 ․ ЫЫ Јаровам
Азарја (Уззија) ․ 829 ․
․ 803/791/791 ․ Зәкәријјә/Шаллум/Менахем
․ 780/778 ․ Пегаһја/Пегаһ
Јотам/Ахаз ․ 777/762 ․
․ 758 ․ Һушә
Хизгија ․ 746 ․
․ 740 ․ Самарија зәбт едилир
Менашше/Амон/Јошија 716/661/659 ․
Јеһоахаз/Јеһојагим ․ 628/628
Јеһојакин/Сидгија ․ 618/617 ․
Јерусәлимин дағыдылмасы ․ 607 ․
[Һашијә]
a Падшаһларын тахта чыхмаларына даир бә’зи тарихләр тәхминидир.
[28 вә 29-ҹу сәһифәләрдәки шәкил]
Нааман һәлимлик тәзаһүр етдирди вә Јеһованын гүввәси илә шәфа тапды.
[28 вә 29-ҹу сәһифәләрдәки шәкил]
Гасырға илә ҝөјә галдырыланда Илјасла нә баш верди?