ФӘСИЛ 9
Өлән әзизләримизлә нә баш верир?
1. Әзиз адамы өлән инсанлар һансы һиссләри јашајырлар?
“БИЗӘ әзиз олан адамын өлүмү нә гәдәр аҹыдыр; онун јохлуғуну дәрк етмәк мүмкүн дејил”. Бу, әввәл атасыны, сонра исә анасыны итирмиш бир оғулун сөзләридир. О, елә бир аҹы һиссләр јашамыш вә дәрин итки дујмушдур ки, өзүнә јер тапа билмирди. Ола биләр, бу кими һиссләри сиз дә јашамысыныз. Јәгин сиз әзизләринизин һарада олдуғуну вә онлары јенидән ҝөрүб-ҝөрмәјәҹәјинизи билмәк истәрдиниз.
2. Өлүмлә бағлы һансы чәтин суаллар ортаја чыхыр?
2 Өз ушагларынын јасыны тутан бә’зи валидејнләрә: “Аллаһ ән ҝөзәл чичәкләри Өз јанына, ҝөјә топлајыр” дејирләр. Бу доғруданмы беләдир? Өлән әзизләримиз руһани дүнјаја ҝедирләрми? Бу, бә’зиләринин нирвана — һәр ҹүр аҹы вә истәкләрдән азадлыг ҝәтирән сәадәт адландырдыглары јердирми? Севдикләримиз ҹәннәтдәки өлмәз һәјата апаран гапылардан кечибләрми? Јахуд, башгаларынын иддиа етдикләри кими, өлүм Аллаһа гаршы ҝүнаһ ишләдән кәсләр үчүн әбәди ишҝәнҹәләрин башланғыҹыдырмы? Өләнләр бизим һәјатымыза тә’сир едә биләрми? Бу суаллара доғру ҹаваб алмаг үчүн, биз Аллаһын Кәламы олан Мүгәддәс Китаба мүраҹиәт етмәлијик.
ИНСАНДАКЫ “РУҺ” НӘДИР?
3. Сократ вә Платон өлүләр һаггында һансы бахышлара малик идиләр вә һәмин бахышлар бу ҝүн инсанлара неҹә тә’сир едир?
3 Гәдим јунан философлары Сократ вә Платон киши вә гадынларда мирас алынмыш өлмәз бир шејин, јә’ни бәдән өлдүкдән сонра да јашамаға давам едән вә әсла өлмәјән бир ҹанын јашадығына инанырдылар. Бу ҝүн бүтүн дүнјада милјонларла инсанлар буна инанырлар. Буна бәнзәр бахышлар инсанларда өлүләр гаршысында горху һисси ојатдығы кими, онлары өлүләрин рифаһы үчүн гајғы ҝөстәрмәјә дә тәшвиг едир. Лакин Мүгәддәс Китаб бизә өлүләр һаггында тамамилә башга шеј өјрәдир.
4. а) “Тәквин” китабында ҹан һаггында нә дејилир? б) Аллаһ Адәми ҹанландырмаг үчүн онун дахилинә нә гојду?
4 Өлүләрин һансы вәзијјәтдә олдуғуну ајырд етмәк үчүн, биз јадда сахламалыјыг ки, улу атамыз Адәм ҹана малик дејилди. Онун өзү ҹан иди. Аллаһ валеһедиҹи тәрздә инсаны, јә’ни ҹаны торпағын әсас елементләриндән јарадыб она “һәјат нәфәсини үфүрдү”. Тәквин 2:7 ајәсиндә дејилир: “Рәбб Аллаһ јерин торпағындан адамы јаратды вә онун бурнуна һәјат нәфәсини үфүрдү; вә адам јашајан ҹан олду”. Адәмин һәјаты нәфәсин сајәсиндә давам едирди. Лакин Аллаһын Адәмә вердији һәјат нәфәсинин садәҹә онун ҹијәрләриндә дөвр едән һавадан даһа дәрин мә’насы варды. Мүгәддәс Китабда јер үзүндәки ҹанлы варлыгларда мөвҹуд олан ‘һәјат руһундан’ вә ја “һәјат гүввәсиндән” (ЈД) данышылыр (Тәквин 7:22).
5, 6. а) “Һәјат гүввәси” нәдир? б) Мәзмур 146:4 ајәсиндә дејилдији кими, “руһ” бәдәни тәрк етдикдә нә баш верир?
5 “Һәјат гүввәси” нәдир? Бу, Аллаһын Адәмин ҹансыз бәдәнинә гојдуғу һәјат гығылҹымыдыр. Бу гүввә нәфәсин сајәсиндә тә’мин едилирди. Бәс онда Мәзмур 146:4 ајәсиндә истифадә едилән “руһ” нәјә аиддир? Бу ајәдә дејилир: “Онун руһу чыхар, өзү торпаға дөнәр; һәмән о ҝүндә дүшүнҹәләри јох олар”. Мүгәддәс Китабы јазанлар бу контексдә “руһ” сөзүнү истифадә етмәклә, өлүмдән сонра јашамаға давам едән бәдәнсиз ҹаны нәзәрдә тутмамышлар.
6 Өлүм заманы инсандан чыхан “руһ” — башланғыҹыны Јараданымыздан алан һәјат гүввәсидир (Мәзмур 36:9; Һәвариләрин ишләри 17:28). Електрик ҹәрәјаны тә’мин етдији ҹиһазын сәҹијјәви хүсусијјәтләрини дашымадығы кими, һәјат гүввәси дә ҹанландырдығы инсанын сәҹијјәви хүсусијјәтләринә малик дејилдир. Инсан өләндә руһ (һәјат гүввәси) бәдәнин һүҹејрәләриндә һәјаты тә’мин етмәји дајандырыр; бу, електрик ҹәрәјаны кәсилән заман ишығын сөнмәсинә бәнзәјир. Һәјат гүввәси инсанын бәдәнини тәрк етдикдә инсан, јә’ни ҹан өлүр (Мәзмур 104:29; Ваиз 12:1, 7).
“ТОРПАҒА ДӨНӘҸӘКСӘН”
7. Аллаһа гулаг асмадығы тәгдирдә Адәми нә ҝөзләјирди?
7 Јеһова ҝүнаһ ишләтмиш Адәм үчүн өлүмүн нә мә’на дашыјаҹағыны ајдын шәкилдә изаһ етди. Аллаһ деди: “Торпаға дөнүнҹәјә гәдәр, алнынын тәри илә чөрәк јејәҹәксән; чүнки ондан алындын; чүнки торпагсан вә торпаға дөнәҹәксән” (Тәквин 3:19). Адәм һараја гајытмалы иди? Јерә, јарадылдығы торпаға. Адәм өләркән садәҹә мөвҹудлуғу сона чатды!
8. Һансы ҹәһәтдән инсанларын һејванлардан үстүнлүјү јохдур?
8 Бу ҹәһәтдән инсанын өлүмү һејванларын өлүмүндән фәргләнмир. Һејванлар да ҹандырлар вә онларын һәјаты елә һәмин руһун, јә’ни һәјат гүввәсинин сајәсиндә тә’мин едилир (Тәквин 1:24). “Ваиз” китабынын 3:19, 20 ајәләриндә мүдрик Сүлејман демишдир: “Бу неҹә өлүрсә, о бири дә елә өлүр; һамысынын бир нәфәси [“руһу”, ЈД] вар; вә [өлүм мәсәләсиндә] адамын һејвандан үстүнлүјү јохдур... Һамысы торпагдандыр вә һамысы јенә торпаға дөнүрләр”. Инсанын һејвандан үстүнлүјү ондадыр ки, инсан Аллаһын сүрәтиндә јарадылмышдыр вә Онун хүсусијјәтләрини тәзаһүр етдирир (Тәквин 1:26, 27). Лакин өләркән һәм инсан, һәм дә һејван торпаға гајыдыр.
9. Өләнләр һансы вәзијјәтдәдирләр вә онлар һара ҝедирләр?
9 Сүлејман өлүм һаггында даһа бир шеји сөјләмишдир: “Јашајанлар билирләр ки, өләҹәкләр; фәгәт өлүләр бир шеј билмәзләр”. Бәли, өлән инсанлар бир шеј билмирләр. Буна ҝөрә дә Сүлејман мәсләһәт едирди: “Ишләмәк үчүн әлинин тапдығы һәр нә исә, ону гүввәтинлә ишлә; чүнки ҝетмәкдә олдуғун өлүләр дијарында [ибраниҹә шеол] иш вә дүшүнҹә, билҝи вә һикмәт јохдур” (Ваиз 9:5, 10). Өләнләр һара ҝедирләр? Шеола, јә’ни бәшәријјәтин үмуми мәзарына. Өлән әзизләримиз һеч нә билмирләр. Онлар нә әзаб чәкир, нә дә бизә тә’сир ҝөстәрә билирләр.
10. Нәјә ҝөрә дејә биләрик ки, өлүм инсанын сону демәк дејил?
10 Бу о демәкдирми ки, биз, еләҹә дә бизим әзизләримиз бир мүддәт јашајыб, сонра да әбәди олараг һәјатла видалашаҹағыг? Мүгәддәс Китаба әсасән јох. Адәмин ҝүнаһындан дәрһал сонра Јеһова Аллаһ инсан ҝүнаһынын дәһшәтли нәтиҹәләринин арадан галдырылмасы үчүн гајғы ҝөстәрди. Өлүм Аллаһын бәшәријјәт үчүн олан нијјәтинә дахил дејилди (Һезекиел 33:11; 2 Петер 3:9). Буна ҝөрә дә, өлүм бизим үчүн вә ја әзизләримиз үчүн сон демәк дејил.
“ЈУХУЈА ҜЕДИБ”
11. Иса өлмүш досту Лазарын вәзијјәтини неҹә тәсвир етди?
11 Јеһова бизи вә әзизләримизи Адәмин бәшәријјәтә мирас вердији өлүмдән гуртармаг нијјәтиндәдир. Буна ҝөрә дә Аллаһын Кәламы өләнләр һаггында јухуда оланлар кими данышыр. Мәсәлән, Иса Мәсиһ досту Лазарын өлүмүнү ешидән заман шаҝирдләринә деди: “Достумуз Лазар јухуја ҝедиб; Мән исә ону ојатмаг үчүн ҝедирәм”. Шаҝирдләри онун сөзүнү баша дүшмәдикләри үчүн, Иса ачыгҹа деди: “Лазар өлмүшдүр” (Јәһја 11:11, 14). Сонра Иса, Лазарын баҹылары Марта илә Мәрјәмин өз гардашларынын јасыны тутдуглары Бејтанја шәһәринә јола дүшдү. Иса Мартаја: “Гардашын дириләҹәкдир” дејәндә, гыз Аллаһын бәшәр аиләсинә өлүм васитәсилә вурулан зәрәри арадан галдырмаг нијјәтинә иман етдијини билдирди. О деди: “Билирәм ки, дирилмә ҝүнү — гијамәт ҝүнүндә — дириләҹәкдир” (Јәһја 11:23, 24).
12. Өләнләрә даир Марта һансы үмиди бәсләјирди?
12 Марта өлүмдән сонра јашајан һәр һансы өлмәз ҹан һаггында һеч нә демәди. О, Лазарын руһани дүнјада һәјатыны давам етдирдијинә инанмырды. Марта өлүләрин дирилмәсинә үмид бәсләјирди. О баша дүшүрдү ки, Лазарын бәдәниндән һеч бир өлмәз ҹан ајрылмајыб вә онун өлмүш гардашынын мөвҹудлуғу садәҹә сона чатыб. Көмәк олаҹаг јеҝанә јол — дирилмә иди.
13. Иса, Аллаһын вердији һансы гүввәјә маликдир вә о, бундан неҹә истифадә едирди?
13 Јеһова Аллаһ бәшәријјәти хилас етмәк сәлаһијјәтини Иса Мәсиһә вериб (Һошеа 13:14). Буна ҝөрә Мартанын сөзләринә ҹаваб олараг Иса деди: “Дирилмә вә һәјат Мәнәм; Мәнә иман едән өлсә дә јашајар” (Јәһја 11:25). Иса, Аллаһын она вердији гүввәни нүмајиш етдирди вә артыг дөрд ҝүн иди ки, өлмүш олан Лазарын гәбринә јахынлашыб, ону һәјата гајтарды (Јәһја 11:38-44). Јалныз тәсәввүр един, Исанын ҝөстәрдији бу вә диҝәр дирилмәләрин шаһиди оланлар неҹә севинирдиләр! (Марк 5:35-42; Лука 7:12-16).
14. Нәјә ҝөрә дирилмә вә өлмәз ҹан тәсәввүрү бир-биринә ујғун олмајан анлајышлардыр?
14 Бир анлыға дајанын вә дүшүнүн: әҝәр өлүмдән сонра өлмәз ҹан јашасајды, онда үмумијјәтлә һеч кәси дирилтмәк лазым ҝәлмәзди. Лазар кими инсанлар ҝөзәл сәмави мүкафатларыны алдыгдан сонра, онлары јер үзүндә гејри-камил һәјата гајтармаг, мәрһәмәтсизлик оларды. Әслиндә Мүгәддәс Китабда бир дәфә дә олсун “өлмәз ҹан” ифадәси ишләдилмир. Әксинә, Мүгәддәс Јазыларда дејилир ки, ҝүнаһ ишләдән инсанын ҹаны өләҹәкдир (Һезекиел 18:4, 20). Беләликлә, Мүгәддәс Китаб дирилмәнин өлүмдән әсл гуртулуш олдуғуна ишарә едир.
“ГӘБИРЛӘРДӘ ОЛАНЛАРЫН ҺАМЫСЫ”
15. а) “Дирилмә” сөзү нә демәкдир? б) Нәјә ҝөрә Јеһова Аллаһ үчүн инсаны дирилтмәк һеч бир чәтинлик јаратмыр?
15 Исанын шаҝирдләринин “дирилмә” кими истифадә етдикләри сөз һәрфи мә’нада “галхмаг” вә ја “ајаға дурмаг” мә’насыны верир. Дирилмәк — һәјат әламәти олмајан вәзијјәтдән дурмаг, јә’ни бәшәријјәтин үмуми мәзарындан галхмаг демәкдир. Јеһова Аллаһ үчүн инсаны дирилтмәк һеч дә чәтин дејил. Нәјә ҝөрә? Она ҝөрә ки, Јеһова — һәјат Мәнбәјидир. Бу ҝүн инсанлар кишиләрин вә гадынларын сәс вә сурәтини видеолентә алыб, онларын өлүмүндән сонра бу јазылара баха билирләр. Бизим Гадир Јараданымыз да һәр бир инсанын сәҹијјәви хүсусијјәтләрини хатырлајыр вә һәмин инсана јени бәдән вермәклә ону һәјата гајтара биләр.
16. а) Иса гәбирләрдә оланлара даир нәји вә’д етди? б) Инсанын дирилмәсинин нә илә нәтиҹәләнәҹәјини һансы амил мүәјјән едәҹәкдир?
16 Иса Мәсиһ демишдир: “Елә бир саат ҝәлир ки, гәбирләрдә оланларын һамысы Онун [Исанын] сәсини ешидәҹәкләр вә гәбирләриндән чыхаҹаглар. Јахшылыг едәнләр дирилиб һәјата говушаҹаглар, пислик едәнләр исә дирилиб һөкмә дүчар олаҹаглар” (Јәһја 5:28, 29). Јеһованын јаддашында олан инсанларын һамысы дириләҹәк вә Онун јолларыны өјрәнәҹәкләр. Аллаһ һаггындакы билијә мүвафиг јашајанларын һамысы үчүн бу дирилмә һәјата говушдуран дирилмә олаҹаг. Аллаһын тә’лимләрини вә рәһбәрлијини рәдд едәнләр үчүн исә бу дирилмә һөкмә дүчар едән дирилмә олаҹагдыр.
17. Кимләр дирилдиләҹәкләр?
17 Тәбии ки, Јеһоваја хидмәт етмиш вә дүзҝүн һәјат сүрмәјә ҹан атмыш кәсләр дирилдиләҹәкләр. Дирилмәјә олан үмид чохларына өлүмлә үзләшәркән, һәтта сәрт тә’гибләр заманы ҝүҹ вермишдир. Онлар билирдиләр ки, Аллаһ онлары һәјата гајтара биләр (Матта 10:28). Лакин милјонларла инсанлар Аллаһын әдаләт нормаларына өз мүнасибәтләрини ҝөстәрә билмәдән өлмүшләр. Онлар да дирилдиләҹәкләр. Һәвари Павел буна там әмин олараг демишдир: “Аллаһа үмид едирәм ки, һәм салеһ, һәм дә салеһ олмајан өлүләрин дирилмәси олаҹагдыр” (Һәвариләрин ишләри 24:15).
18. а) Һәвари Јәһја дирилмәјә даир һансы рө’јаны ҝөрдү? б) “Одлу ҝөлдә” нә мәһв едиләҹәк вә бу “ҝөл” нәји тәмсил едир?
18 Һәвари Јәһја валеһедиҹи рө’јасында Аллаһын тахты гаршысында дуран дирилмиш инсанлары ҝөрмүшдүр. Сонра Јәһја јазмышдыр: “Дәниз, өзүндә олан өлүләри тәслим етди; өлүм вә өлүләр аләми дә [јунанҹа һадес] өзләриндә олан өлүләри тәслим етдиләр. Вә һәр биринә өз әмәлләринә ҝөрә һөкм олунду. Сонра өлүм вә өлүләр аләми одлу ҝөлә атылды. Бу одлу ҝөл икинҹи өлүмдүр” (Вәһј 20:12-14). Јалныз тәсәввүр един! Аллаһын јаддашында олан бүтүн өлүләрин бәшәријјәтин үмуми мәзарындан, башга сөзләрлә, һадесдән вә ја шеолдан азад олмаг үмидләри вар (Мәзмур 16:10; Һәвариләрин ишләри 2:31). Онларын Аллаһа хидмәт етмәк истәјиб-истәмәдикләрини әмәлләри илә ҝөстәрмәк имканлары олаҹагдыр. Даһа сонра “өлүм вә өлүләр аләми”, “ҹәһәннәм”, јә’ни “ҝеһенна” кими там мәһвин символу олан “одлу ҝөлә” атылаҹагдыр (Лука 12:5). Дирилмә баша чатдыгдан сонра бәшәријјәтин үмуми мәзары бошалаҹаг вә бир даһа олмајаҹагдыр. Мүгәддәс Китабдан Аллаһын һеч кимә әзаб вермәдији барәдә өјрәнмәк неҹә дә тәсәлливериҹидир! (Јеремја 7:30, 31).
ДИРИЛӘНЛӘР ҺАРАДА ЈАШАЈАҸАГЛАР?
19. Нәјә ҝөрә бә’зи инсанлар сәмави һәјат үчүн дирилдиләҹәкләр вә Аллаһ онлара неҹә бәдән верәҹәкдир?
19 Мүәјјән сајда киши вә гадынлар ҝөјдә јашамаг үчүн дирилдиләҹәкләр. Онлар Иса илә бәрабәр падшаһлар вә каһинләр кими, илк инсан Адәмдән мирас алынмыш өлүмүн ҝәтирдији бүтүн нәтиҹәләрин арадан галдырылмасында иштирак едәҹәкләр (Ромалылара 5:12; Вәһј 5:9, 10). Аллаһ, Мәсиһлә бәрабәр идарә етмәк үчүн ҝөјә нечә нәфәр инсан ҝөтүрәҹәк? Мүгәддәс Китаба әсасән јалныз 144 000 (Вәһј 7:4; 14:1). Ҝөјдә јашаја билсинләр дејә, Јеһова онларын һәр биринә руһани бәдән верәҹәкдир (1 Коринфлиләрә 15:35, 38, 42-45; 1 Петер 3:18).
20. Дирилдиләҹәк инсанлары да дахил етмәклә, итаәткар бәшәријјәти нә ҝөзләјир?
20 Өләнләрин әксәријјәти јер үзүндә гурулаҹаг Ҹәннәтдә дирилдиләҹәкләр (Мәзмур 37:11, 29; Матта 6:10). Бә’зиләринин сәмави һәјата дирилдиләҹәкләринин сәбәбләриндән бири — Аллаһын јер үзүнә аид нијјәтини јеринә јетирмәкдир. Иса Мәсиһ вә онун 144 000 һакимијјәт шәрикләри итаәткар бәшәријјәти тәдриҹән, улу валидејнләримизин мәһрум олдуглары камиллијә доғру апараҹаглар. Исанын јанында дирәјә мисмарланмыш өлмәк үзрә олан адама “мәнимлә бәрабәр ҹәннәтдә олаҹагсан” сөзләриндән ҝөрүндүјү кими, бу, дириләнләрә дә аид олаҹагдыр (Лука 23:42, 43).
21. Пејғәмбәр Ишајанын вә һәвари Јәһјанын сөзләринә ҝөрә, өлүмлә нә баш верәҹәк?
21 Инди бу гәдәр ағры-аҹы ҝәтирән өлүм Ҹәннәтдә арадан галдырылаҹаг (Ромалылара 8:19-21). Пејғәмбәр Ишајанын дедији кими, Јеһова Аллаһ ‘өлүмү әбәдијјән удаҹаг’ (Ишаја 25:8). Һәвари Јәһја, итаәткар бәшәријјәтин ағры вә өлүмдән гуртулаҹағы вахта аид рө’ја ҝөрмүшдүр. Бәли, “Аллаһын Өзү онларла олаҹагдыр. Аллаһ онларын ҝөзләриндән бүтүн јашлары силәҹәкдир. Артыг өлүм мөвҹуд олмајаҹаг; артыг нә кәдәр, нә фәрјад, нә дә ағры олаҹагдыр, чүнки әввәлки шејләр кечиб ҝетди” (Вәһј 21:1-4).
22. Дирилмә һаггында әлдә етдијиниз билијин сизә һансы аидијјаты вар?
22 Мүгәддәс Китабын ајдын тә’лимләри өлүләр һаггында олан һәр ҹүр гарышыг тәсәввүрләри арадан галдырыр. Мүгәддәс Јазыларда ачыг шәкилдә дејилир ки, “ахырынҹы дүшмән” олан өлүм јох едиләҹәк (1 Коринфлиләрә 15:26). Дирилмәјә олан үмиддән неҹә дә бөјүк гүввә вә тәсәлли әлдә едә биләрик! Аллаһын јаддашында олан өлмүш әзизләримизин өлүм јухусундан ојанаҹагларына вә Аллаһын Ону севәнләр үчүн һазырладығы һәр шејдән ләззәт алаҹагларына ҝөрә неҹә дә хошбәхт ола биләрик! (Мәзмур 145:16). Бу хејир-дуалар Аллаһын Падшаһлығы сајәсиндә мүмкүн олаҹаг. Бәс бу Падшаһлыг нә заман идарә етмәјә башлајаҹаг? Ҝәлин бахаг.
БИЛИЈИНИЗИ ЈОХЛАЈЫН
• Инсандакы руһ нәдир?
• Өләнләрин вәзијјәтини неҹә тәсвир едәрдиниз?
• Кимләр дирилдиләҹәк?
[85-ҹи сәһифәдәки шәкил]
Исанын Лазары гәбирдән чағырыб дирилтдији кими, милјонларла инсанлар да дирилдиләҹәкләр.
[86-ҹы сәһифәдәки шәкил]
‘Аллаһ өлүмү әбәдијјән удаҹағы’ заман севинҹин сону олмајаҹаг.