Referensi tu Parpunguan Hangoluan dohot Pangkobasion Na Laho Diparsiajari
1-7 OKTOBER
ARTA NA ARGA NA ADONG DI BIBEL JOHANNES 9-10
“Disarihon Jesus do Biru-biruna”
Media sian nwtsty-E
Handang ni Biru-Biru
Handang ni biru-biru dibahen laho mangalinggomi angka biru-biru sian panangko dohot binatang buas. Jala dung borngin, dipamasuk angka parmahan do angka biru-biruna tu handangna. Najolo, ndang adong atap ni handang ni biru-biru. Marasing-asing do bentuk dohot ukuranna. Somalna, tembokna dibahen sian batu jala holan sada do pintuna. (4Mus 32:16; 1Sam 24:4; Sep 2:6) Hea do didok si Johannes, molo naeng masuk tu handang ni biru-biru, ingkon “sian pintu” na dijaga sahalak ‘panjaga pintu’. (Joh 10:1, 3) Somalna, ndang holan sada punguan ni biru-biru na adong di handang i. Panjaga pintu do na manjaga biru-biru i tingki borngin. Dung manogot, dibungka panjaga i ma pintu ni handang i. Dung i, dijou angka parmahan i ma biru-biruna. Diboto angka biru-biru i do na dia soara ni parmahanna jala pintor diihuthon do i. (Joh 10:3-5) Boasa dibahen Jesus tudosan on? Asa diboto siseanna, holong do roha ni Jesus tu nasida.—Joh 10:7-14.
w11-IN 15/5 7-8 ¶5
Angka Keluarga Kristen—“Sai Dungo ma”
5 Holong ni roha do na mambahen sahalak parmahan boi gabe solhot tu biru-biruna. Sai dioloi biru-biruna do parmahan i. Ditanda parmahan i do angka biru-biruna, jala angka biru-biru i pe mananda parmahanna. I do umbahen dioloi biru-biru i soara ni parmahanna. Didok Jesus, “Hutanda do biru-birungku jala ditanda biru-birungku do ahu.” Jadi, Jesus ndang holan mamboto taringot biru-biruna manang huria. Alana, hata Junani “mananda” lapatanna “tangkas mamboto sasahalak”. Jadi, tangkas do ditanda Parmahan na Burju i angka biru-biruna. Diboto ibana do na dihaporluhon nasida, hahurangan ni nasida, dohot na boi diulahon nasida. I do umbahen angka biru-biru i pe mananda Jesus jala mangoloi ibana.
cf-IN 124-125 ¶17
“Ndang Mangkatai Ibana tu Natorop I Molo Ndang Marhite Tudosan”
17 Adong ma sasahalak na margoar George A. Smith na manurat sada buku na marjudul The Historical Geography of the Holy Land. Didok ibana di buku i, “Sipata, maradi do hami tingki arian di jonok ni sumur na di Judea. Hea ma adong tolu manang opat parmahan ro tusi mamboan angka biru-biruna. Dung sahat nasida disi, gabe marsada ma sude biru-biru ni nasida i. Gabe sungkun-sungkun ma rohanami, songon dia do annon angka parmahan i papunguhon biru-biruna be. Alai ndang sadia leleng, dung sae angka biru-biru i minum, laho ma angka parmahan i tu inganan na marasing-asing. Dijou nasida ma biru-biruna be. Marroan ma biru-biru i tu parmahanna be ala ditanda biru-biru i do na dia soara ni parmahanna. Gabe boi ma taratur nasida mulak.” Jadi, pas do tudosan na dibahen Jesus. Diajari ibana do hita asa tangkas mananda jala mangoloi hatana. Molo taulahon songon i, lehononna ma angka na tahaporluhon.
Hatorangan sian nwtsty-E taringot Joh 10:16
boanonku: Manang “hutogu-togu”. Hata Junani na dipangke dison, i ma ago na lapatanna “mamboan” manang “manogu-nogu”. Sada teks Junani naung adong hira-hira sian taon 200 M, mamangke hata Junani na dos tusi (synago) na lapatanna “papunguhon”. Songon i ma Jesus na gabe Parmahan na Burju. Dipapungu ibana do biru-biruna na sian handang i (didok do on “punguan na metmet” di Luk 12:32) dohot angka biru-biru na asing. Ditogu-togu, dilinggomi, jala dilehon ibana do nasida mangan. Gabe sada punguan ma nasida, jala sada parmahanna. Tudosan on naeng paboahon taringot sada ni roha na dihilala angka sisean ni Jesus.
Mangalului Arta na Adong di Bibel
Hatorangan sian nwtsty-E taringot Joh 9:38
marsinggang ma ibana: Manang “dipaunduk ma dirina; manomba”. Di bahasa Junani, hata na dipangke dison, i ma proskyneo. Alai molo dipangke hata on laho patuduhon sasahalak na manomba debata manang dewa, diterjemahon ma on gabe ‘manomba’. (Mat 4:10; Luk 4:8) Di carita on, tingki marsinggang baoa i tu Jesus, ndang ala na didok rohana Jesus i Debata manang dewa. Diulahon ibana pe songon i, ala porsea do ibana molo Jesus i halak na sinuru ni Debata. Jala porsea do ibana, Jesus i do “Anak ni jolma” i jala Messias. (Joh 9:35) Asing ni i, adong do muse dipaboa di Angka Buku Heber taringot angka halak na marsinggang. Marsinggang do nasida tingki pajumpang dohot angka panurirang, raja, dohot halak na sinuru ni Debata. (1Sam 25:23, 24; 2Sam 14:4-7; 1Raj 1:16; 2Raj 4:36, 37) Jadi sian on taboto, tingki adong sasahalak na marsinggang tu Jesus, on patuduhon na mandok mauliate do ibana tu huaso ni Debata na dipatudu Jesus.—Ida ma hatorangan taringot Mat 2:2; 8:2; 14:33; 15:25.
Hatorangan sian nwtsty-E taringot Joh 10:22
Perayaan Pabadiahon bagas joro: Molo di bahasa Heber, didok ma on Hanukkah (chanukkah), na lapatanna “Peresmian”. Perayaan on dibahen saleleng ualu ari jala dimulai sian tanggal 25 bulan Kislew. Musim dingin do di tingki i (ida ma hatorangan taringot musim dingin na didok di ayat on dohot di sgd 19). Perayaan on dibahen laho mangarayahon peresmian manang penahbisan bagas joro di Jerusalem taon 165 SM. Alai andorang so i, ramun do bagas joro ni Jahowa dibahen sahalak raja na margoar Antiokhus IV Epifanes. Mangaleai Jahowa do on. Umpamana, dibahen ibana ma inganan pamelean di ginjang ni inganan pamelean tu Jahowa. Asing ni i, tanggal 25 bulan Kislew taon 168 SM, dipelehon si Antiokhus do babi di langgatanna i jala dipispishon do miak ni babi i di bagas joro. Ditutung ibana ma sude harbangan ni bagas joro i, disegai ma inganan ni angka malim, jala dibolongkon ma langgatan na sian mas, meja inganan ni roti, dohot parlampuan na sian mas. Dung i, dibahen ibana do bagas joro ni Jahowa gabe inganan laho manomba dewa Zeus sian Olympus. Dua taon dungkon i, ro ma si Yudas Makabe tu Jerusalem jala ditaluhon ibana ma si Antiokhus. Gabe si Yudas ma na marhuaso di kota i dohot di bagas joro. Dung dipaias ibana bagas joro i, dibahen ma acara peresmian bagas joro di tanggal 25 bulan Kislew taon 165 SM. Boi ma tadok, masa ma i tolu taon dungkon dipelehon si Antiokhus pelean na ramun tu dewa Zeus. Alani i gabe taratur ma muse ulaon mangalehon pelean tu Jahowa ganup ari. Memang ndang adong dipaboa di Bibel, Jahowa na mambahen si Yudas Makabe gabe monang, jala ndang adong disuru Jahowa ibana paiashon bagas joro. Alai, hea do dipangke Jahowa bangso na asing laho mangulahon sangkapna. Umpamana, si Sirus na sian Persia. (Jes 45:1) Sian on taboto, gari bangso na asing dipangke Jahowa do laho mangulahon sangkapna. Tarlumobi ma hita. Tontu lomo do roha ni Jahowa mamangke naposona mangulahon sangkapna. Didok di Bibel, ingkon tongtong do adong bagas joro i sahat tu na digohi sude surirang taringot Messias. Asing ni i, ingkon tongtong do adong ulaon pamelean na dibahen halak Lepi sahat tu na ro Messias mamelehon dirina humongkop sude jolma. (Dan 9:27; Joh 2:17; Heb 9:11-14) Jadi, ndang ingkon tarayahon be Perayaan Pabadiahon bagas joro i. Alai nang pe adong na mangarayahon i, ndang gabe muruk Jesus dohot angka siseanna.—Kol 2:16, 17.
8-14 OKTOBER
ARTA NA ARGA NA ADONG DI BIBEL JOHANNES 11-12
“Tiru ma Asi ni Roha ni Jesus”
Hatorangan sian nwtsty-E taringot Joh 11:24, 25
Huboto do na laho hehe ibana: Porsea do si Marta na laho adong haheheon, songon naung diajarhon Jesus. Jala hea do dipahehe Jesus halak naung mate. Alai memang na dipahehe i baru dope mate. Ndang songon si Lasarus naung opat ari mate. I do umbahen didok rohana di ari parpudi do si Lasarus dipahehe. (Ida hatorangan sian nwtsty-E taringot Joh 6:39.) Denggan do haporseaon ni si Marta. Alai piga-piga pamimpin agama di tingki i, songon halak Saduse, ndang porsea tu haheheon. Hape tangkas do dipaboa di Bibel taringot haheheon. (Dan 12:13; Mrk 12:18) Asing do muse halak Parise. Porsea do nasida, molo adong na mate, mangolu dope tondina.
Ahu do haheheon dohot hangoluan: Alani hamatean dohot haheheon ni Jesus do umbahen na boi halak naung mate mulak mangolu. Dung hehe Jesus, dilehon Jahowa do tu ibana huaso laho pahehehon jala mangalehon hangoluan na salelengna. (Ida ma hatorangan sian nwtsty-E taringot Joh 5:26.) Di Pgk 1:18, Jesus mandok, “Ahu do ibana na mangolu i. . . . Di ahu do kunci ni hamatean dohot kunci ni Kuburan.” Asing ni i, dipahehe Jesus do angka halak na laho tu surgo. Nasida ma na laho mamarenta dohot Jesus di Harajaon ni Debata.—Joh 5:28, 29; 2Ptr 3:13.
Hatorangan sian nwtsty-E taringot Joh 11:33-35
tumatangis: Manang “sai tangis”. Hata Junani “tumatangis” jotjot do dipangke laho mandok mangandungi. Jala dipangke Jesus do hata Junani on tingki manaringoti halelengse ni Jerusalem.—Luk 19:41.
mansai lungun ma dihilala ibana: Hata on patuduhon taringot pangkilalaan ni Jesus di tingki i. Hata Junani na diterjemahon gabe “lungun rohana” (embrimaomai) patuduhon taringot lungun ni roha ni sasahalak. Alai di carita on, hata on paboahon taringot lungun ni roha ni Jesus jala sampe tangis do ibana.
manetek ma ilu: Hata Junani na dipangke dison (dakryo) dibuat sian kata benda, i ma “ilu”. Hea do hata on dipangke di Luk 7:38; Ul 20:19, 31; Heb 5:7; Pgk 7:17; 21:4. Jadi hata on laho patangkashon taringot ilu na manetek manang tangis, ndang taringot mangandungi. Di Angka Buku Junani Kristen, holan di ayat on do hea dipangke hata “manetek ilu”. Jala ndang sarupa lapatan ni hata i dohot na di Joh 11:33 (ida ma Hatorangan sian nwtsty-E) tingki paboahon taringot si Maria dohot halak Jahudi na tumatangis. Diboto Jesus do boi paheheonna si Lasarus. Alai ala diida ibana mansai lungun roha ni angka donganna, gabe dohot ma lungun rohana. Gabe asi ma roha ni Jesus, jala manetek ma iluna. Jadi sian on taboto, dipatudu Jesus do roha sapangkilalaan tu halak na marhabot ni roha.
Mangalului Arta na Adong di Bibel
Hatorangan sian nwtsty-E taringot Joh 11:49
sintua ni malim: Di tingki ni bangso Israel najolo, sasahalak na dipillit gabe sintua ni malim ingkon mangulahon tugasna saleleng ni ngoluna. (4Mus 35:25) Alai dung mamarenta Rom di Israel, pamarenta ni Rom do na mamillit manang mamecat sintua ni malim. (Ida ma Kamus ni Bibel, “Sintua ni malim”.) Umpamana si Kayapas. Pamarenta ni Rom do na mamillit ibana gabe sintua ni malim. Malo do si Kayafas, jala ibana do na umleleng gabe sintua ni malim sian na asing. Dipillit do ibana taon 18 M, jala diulahon ma tugasna i sahat tu taon 36 M. Jadi tingki didok si Johannes taringot si Kayapas na gabe sintua ni malim di taon i, taon 33 M, ra si Johannes naeng patuduhon, si Kayapas dope na gabe sintua ni malim tingki Jesus diuhum mate.—Ida ma sgd 16 laho mangida taringot didia jabu ni si Kayapas.
Hatorangan sian nwtsty-E taringot Joh 12:42
angka pamimpin: Ra, hata Junani “angka pamimpin” di ayat on, lapatanna angka anggota ni pengadilan tinggi Jahudi, i ma Sanhedrin. Hata on pe dipangke di Joh 3:1 laho paboahon taringot si Nikodemus, sahalak sian anggota ni pengadilan i.—Ida ma hatorangan taringot Joh 3:1.
dipakaluar . . . sian sinagoga: Manang “diuhum; dipasiding sian sinagoga”. Hata Junani na dipangke dison, i ma aposynagogos. Hata on pe dipangke di Joh 12:42 dohot 16:2. Molo adong na dipakaluar sian sinagoga, sogo ma roha ni halak tu ibana jala direhei. Dung i, gabe susa ma ibana dohot keluargana di parhepengon. Jadi, sinagoga i ndang holan inganan laho marsiajar. Alai dipangke do i gabe inganan pengadilan, laho manguhum dohot pakaluarhon sasahalak.—Ida ma hatorangan taringot Mat 10:17.
15-21 OKTOBER
ARTA NA ARGA NA ADONG DI BIBEL JOHANNES 13-14
“Nunga Hupatuduhon Sitiruon tu Hamu”
Hatorangan sian nwtsty-E taringot Joh 13:5
disunsi ibana ma pat ni angka siseanna: Di tingki ni bangso Israel najolo, somal do angka halak mamangke solop. Solop na dipangke nasida, i ma solop na adong talina jala boi diikat. Jadi molo laho sasahalak tu hauma, boi do gabe marbuntak patna. Alani i, molo naeng masuk ibana tu sada jabu, ingkon dibungka do solopna i. Somalna, parjabu do na manunsi pat ni angka tamuna. Adong do piga-piga contoh na dipaboa di Bibel na mangulahon sisongon on. (1Mus 18:4, 5; 24:32; 1Sam 25:41; Luk 7:37, 38, 44) Jadi tingki disunsi Jesus pat ni angka siseanna, naeng mangajarhon taringot serep ni roha do Jesus jala asa rade siseanna mangurupi na asing.
Hatorangan sian nwtsty-E taringot Joh 13:12-14
patut: Manang “ingkon”. Molo di hata Junani, hata on jotjot dipangke tingki mangkatai taringot hepeng manang sigararon. Alana lapatan ni hata on, i ma “manggarar utang”. (Mat 18:28, 30, 34; Luk 16:5, 7) Alai, di ayat on dohot di angka ayat na asing, lapatan ni hata on ndang holan mangido asa diulahon, alai memang ingkon diulahon.—1Joh 3:16; 4:11; 3Joh 8.
w99-IN 1/3 31 ¶1
Sahalak Baoa na Patuduhon Serep ni Roha
Naeng mangajarhon taringot serep ni roha do umbahen na disunsi Jesus pat ni angka siseanna. I do alana, molo nunga gabe halak Kristen hita, unang ma ginjang rohanta jala unang ma mangkaringkothon diri. Unang ma tahirim asa dipasangap jala dipuji hita. Tatiru ma Jesus. Didok di Bibel, “Ndang na sihobasan ibana umbahen na ro, alai na laho marhobas do jala mangalehon ngoluna bahen tobus ni torop jolma.” (Mateus 20:28) Jadi, sude sisean ni Jesus ingkon tongtong marserep ni roha jala rade masiurupan.
Mangalului Arta na Adong di Bibel
Hatorangan sian nwtsty-E taringot Joh 14:6
Ahu do dalan dohot hasintongan dohot hangoluan: Jesus do dalan. Lapatanna, holan marhite-hite Jesus do hita martangiang tu Jahowa. Asing ni i, Jesus do “dalan” na mambahen jolma boi mardame dohot Debata. (Joh 16:23; Rom 5:8) Jesus do hasintongan. Lapatanna, sintong do sude hata ni Jesus. Jala sintong do sude na niulahonna. Digohi Jesus do godang surirang, alana marhite ibana ma saut sude sangkap ni Debata. (Joh 1:14; Pgk 19:10) Angka surirang i ‘saut marhite ibana’. (2Kor 1:20) Jesus do hangoluan. Lapatanna, marhite tobusan boi ma tadapot “hangoluan na saleleng ni lelengna”. (1Tim 6:12, 19; Eps 1:7; 1Joh 1:7) Jala gabe “hangoluan” do ibana di marjuta halak naung mate. Ai paheheonna do nasida asa mangolu saleleng ni lelengna di Paradeiso.—Joh 5:28, 29.
Hatorangan sian nwtsty-E taringot Joh 14:12
ulahononna dope angka ulaon na umbalga sian i: Na didok Jesus dison, ndang na gabe umbalga tanda halongangan na dibahen angka siseanna sian na binahenna. Alai na dimaksud Jesus dison, i ma taringot ulaon marbarita dohot mangajari. Jadi, umbolak do luat na laho didalani angka siseanna, umgodang do halak na laho dijumpangi nasida, jala umleleng do tingki ni nasida laho mangulahon ulaon marbarita. Sian on taboto, lomo do roha ni Jesus asa tongtong diuduti angka siseanna ulaonna i.
22-28 OKTOBER
ARTA NA ARGA NA ADONG DI BIBEL JOHANNES 15-17
“Ndang sian Portibi On Hamu”
Hatorangan sian nwtsty-E taringot Joh 15:19
portibi: Di ayat on, hata Junani na dipangke, i ma kosmos, lapatanna angka halak na dao sian Debata, manang ndang marale-ale tu Debata. Holan si Johannes do na paboahon hata ni Jesus on di buku Injil. Jesus mandok, ndang sian portibi on angka siseanna. Jala, hea do dua hali didok Jesus taringot on di tangiangna na parpudi dohot angka apostelna.—Joh 17:14, 16.
Hatorangan sian nwtsty-E taringot Joh 15:21
alani goarhu: Di Bibel, hata “goar” sipata patuduhon taringot pangalaho ni sasahalak, dohot angka na diulahon di ngoluna. (Ida ma hatorangan taringot Mat 6:9.) Alai molo taringot tu Jesus, goarna pe patuduhon huasona dohot tugas na dilehon Debata tu ibana. (Mat 28:18; Plp 2:9, 10; Heb 1:3, 4) Dipatorang Jesus do boasa dialo angka halak siseanna. Didok Jesus, ala ndang diboto nasida Ise na manuru Jesus. Hape molo diboto nasida ise na manuru Jesus, tontu diakkui jala diantusi nasida ma lapatan ni goar ni Jesus. (Ul 4:12) Na dimaksud dison, diakkui nasida ma tugas ni Jesus gabe Raja ni angka raja, jala sude halak ingkon unduk tu ibana asa boi mandapot hangoluan.—Joh 17:3; Pgk 19:11-16; bandingkon tu Ps 2:7-12.
it-2-IN 917 ¶2
Barani
Ingkon barani do halak Kristen asa unang mangihuthon pangalaho ni portibi on manang lomo ni roha ni portibi on. Alana maralo do i tu Debata Jahowa. Alani i, ingkon tongtong do hita marhaporseaon tu Debata, nang pe godang halak na marsogo ni roha tu hita. I do alana, didok Jesus tu siseanna, “Susa do hamu bahenon ni portibi on, alai unang ma mabiar hamu! Ai nunga hutaluhon portibi on.” (Joh 16:33) Ndang hea diihuthon Jesus lomo ni roha ni portibi on. Jadi, tatiru ma Jesus na manaluhon portibi on jala tongtong mangulahon na denggan. Molo taulahon i, boi ma tajaga dirinta asa unang mangihuthon lomo ni roha ni portibi on.—Joh 17:16.
Mangalului Arta na Adong di Bibel
Hatorangan sian nwtsty-E taringot Joh 17:21-23
sada: Manang “marsada”. Hea do Jesus martangiang asa gabe “sada” angka siseanna. Lapatanna, rap saulaon ma nasida jala sada na tinuju ni nasida, dos songon Jesus na gabe “sada” dohot Bapakna. Nasida marsada ni roha di ulaon dohot di pingkiran. (Joh 17:22) Di 1Kor 3:6-9, hea do si Paulus paboahon taringot sada ni roha di halak Kristen. Nasida didok gabe marsada ala sada do na tinuju ni nasida, jala rap saulaon dohot Debata.—Ida ma 1Kor 3:8 dohot hatorangan taringot Joh 10:30; 17:11.
gabe sada situtu nasida: Manang “gabe marsada”. Di ayat on, Jesus mandok, ala dihaholongi Debata do hita umbahen na boi hita marsada. Hombar do on tu Kol 3:14 na mandok, “Holong ni roha do na boi mambahen jolma marsada.” Alai na didok marsada, ndang na ingkon sarupa hasomalanta, panggora ni rohanta, dohot na boi taulahon. Jadi na dimaksud Jesus dison, i ma marsada ni roha di parniulaon, di haporseaon, dohot di parbinotoan.—Rom 15:5, 6; 1Kor 1:10; Eps 4:3; Plp 1:27.
Hatorangan sian nwtsty-E taringot Joh 17:24
andorang so adong dope portibi on: Di bahasa aslina, i ma bahasa Junani, dipangke do hata “parmulaan” di Joh 17:24. Molo rap dipangke hata “parmulaan” dohot hata “pinompar”, on lapatanna “mardenggan daging” songon na dipaboa di Heb 11:11. Jadi hata “andorang so adong dope portibi on”, lapatanna andorang so tubu dope angka ianakhon ni si Adam dohot si Hawa. Tingki didok Jesus hata on, ditaringoti ibana do si Abel. Alana, si Abel do jolma na parjolo na mandapot laba sian tobusan, jala ibana do na parjolo “tarsurat goarna di buku hangoluan i sian mulai adong portibi on”. (Luk 11:50, 51; Pgk 17:8) Jadi, hata ni Jesus di tangiangna on patuduhon dihaholongi Debata do ibana andorang so tubu ianakhon ni si Adam dohot si Hawa.
29 OKTOBER–4 NOVEMBER
ARTA NA ARGA NA ADONG DI BIBEL JOHANNES 18-19
“Jesus Paboahon Hasintongan”
Hatorangan sian nwtsty-E taringot Joh 18:37
paboaonku: Di Angka Buku Junani Kristen, porlu do taboto lapatan ni hata Junani na diterjemahon gabe “paboahon” (martyreo) dohot “mangkatindangkon” (martyria; martys). Lapatan ni hata na dua on, i ma mangalehon bukti manang mangalehon hatorangan. Alai boi do muse lapatanna “mangkatahon”. Jesus ndang holan paboahon hasintongan, alai diulahon ibana do hasintongan i. Digohi ibana do sude surirang dohot janji ni Debata. (2Kor 1:20) Nunga dipaboa hian sangkap ni Debata taringot Harajaonna dohot Messias na gabe Raja. Sian parngoluon ni Jesus sahat tu na mate ibana, tarida do na digohi ibana sude surirang taringot tu dirina, dohot ma i angka na dipaboa di Patik ni si Musa. (Kol 2:16, 17; Heb 10:1) Jadi marhite pangkataion dohot parniulaonna, taboto ma Jesus do na ‘paboahon hasintongan’.
hasintongan: Hasintongan na dipaboa Jesus, i ma taringot sangkap ni Debata. Dipangke do Jesus, “anak ni si Daud” laho pasauthon sangkap ni Debata. Ibana ma na laho gabe Sintua ni Malim jala Raja di Harajaon ni Debata. (Mat 1:1) Jesus ro tu tano on laho mangalehon ngoluna humongkop sude jolma, jala paboahon hasintongan taringot Harajaon ni Debata. Angka suru-suruan pe dohot do paboahon barita on. Umpamana, andorang so tubu Jesus jala dung tubu ibana di Betlehem na di Judea, di huta hatubuan ni si Daud.—Luk 1:32, 33; 2:10-14.
Hatorangan sian nwtsty-E taringot Joh 18:38a
Aha ma i hasintongan i?: Na disungkun si Pilatus i, ndang taringot “hasintongan” na dipaboa Jesus. (Joh 18:37) Ala ndang sian rohana si Pilatus manungkun, ndang dialusi Jesus sungkun-sungkunna i. Alana, hira-hira songon on ma didok si Pilatus tu Jesus, “Ai aha ma hasintongan i? Ndang adong hasintongan!” Jala di tingki i, ndang dipaima si Pilatus alus ni Jesus. Pintor laho do si Pilatus manjumpangi halak Jahudi.
Mangalului Arta na Adong di Bibel
w10-IN 15/8 11 ¶15
15 Andorang so mate Jesus di hau partinaonan i, didok Jesus do, “Nunga marujung!” (Joh 19:30) Boasa didok ibana songon i? Alana, godang do hasil na denggan sian ulaon ni Jesus saleleng tolu satonga taon, sian mulai na tardidi ibana sahat tu na mate! Dung mate Jesus, masa ma gempa bumi. Didok sahalak perwira ni Rom ma taringot Jesus, “Tutu do ibana Anak ni Debata.” (Mat 27:54) Tontu diida perwira i do songon dia angka halak mangaleai Jesus, ala didok Jesus dirina Anak ni Debata. Nang pe godang sitaonon na diadopi Jesus, tongtong do ibana marsihohot tu Jahowa. Dipatudu ibana do muse na pargabus do Sibolis. Alana, taringot tu angka halak na manomba Debata, didok Sibolis do songon on, “Lehonon ni jolma do manang aha na di ibana, asal ma boi ibana mangolu.” (Job 2:4, Bibel siganup ari) Nang pe borat sitaonon ni Jesus, alai tongtong do marsihohot ibana tu Jahowa. On patuduhon, sasintongna ndang maol di si Adam dohot si Hawa tongtong marsihohot tu Jahowa. Sian parngoluon ni Jesus sahat tu na mate ibana, sudena i patuduhon holan Jahowa do na tama disomba. (Jaha Poda 27:11.) Asing ni i, adong do muse laba sian hamatean manang tobusan ni Jesus.
Hatorangan sian nwtsty-E taringot Joh 19:31
ai ari Sabbat na balga do on: Tanggal 15 Nisan dungkon Ari Paska, diulahon do sabbat na sumurung, ndang soal manang di ari aha i diulahon. (3Mus 23:5-7) Molo ari Sabbat na sumurung on diulahon pas di ari Sabbat na somal (ari papituhon di halak Jahudi, na dimulai ari Jumat botari sahat tu ari Sabtu botari), didok ma i Sabbat “na balga”. Taboto, di ari Jumat do Jesus mate. Alana marsogotna i ma ari Sabbat. Jala sian taon 29 sahat tu 35 M, ari Jumat tanggal 14 Nisan holan adong di taon 33 M. Sian on taboto, tutu do Jesus mate di tanggal 14 Nisan taon 33 M.