SUKKUN-SUKKUN NI AKKA NA POSO
Boasa Dang Denggan Molo Tatiru Sude na Dipatudu di Media?—Bagian 2: Tu Akka Bawa
Aha do na jotjot dipatudu di media?
Parrohahon ma akka sifat on, dung i alusi ma sukkun-sukkun on.
Kolom 1 |
Kolom 2 |
---|---|
Dang olo diatur |
Sopan |
Egois |
Setia |
Kasar |
Burju |
Malas |
Ringgas |
Gumarapus |
Martanggung jawab |
Munafik |
Jujur |
Akka sifat na dia do na biasana manggombarhon akka bawa na remaja na adong di film, TV, manang di majalah?
Molo ho, sifat na dia na lomo roham didok halak lao manggombarhon ho?
Ra, akka sifat na di kolom 1 i ma alusmu tu sukkun-sukkun na parjolo. Jala akka sifat na di kolom 2 ma alusmu tu sukkun-sukkun na paduahon. Denggan do molo songon i alusmuna. Alana, dang media na mangatur ikkon gabe halak na songon dia ho. Ida ma piga-piga alasanna.
Jotjot do media patuduhon molo bawa i kasar jala dang olo diatur. Bukku Why Boys Don’t Talk—and Why It Matters paboahon, molo akka aktor na di TV dohot film manang atlet na terkenal, i ma “bawa na gogo jala kasar. . . . Intina, bawa na kasar jala dang olo diatur i ma bawa na keren”.
Pikkirhon ma on: Molo halak na kasar do ho, boi do ho gabe sahabat, dongan sakarejo, manang suami na burju? Tikki adong na mambahen ho muruk, dia do na ummaol, mengendalihon dirim manang melampiasson emosim? Sikap na dia do na patuduhon molo ho halak naung dewasa?
Na didok Bibel: “Dumenggan do halak na so parmuruk sian sahalak bawa na gogo, jala dumenggan do halak na so mura muruk sian halak na boi manaluhon sada kota.”—Poda 16:32.
Molo boi dikendalihon ho emosim, berarti unjago do ho sian sahalak prajurit
Jotjot do media patuduhon na lomo hian roha ni akka bawa mangulahon seks. Si Chris na marumur 17 taon mandok, “Di akka film dohot TV, unjotjot do akka bawa margatti hallet sian margatti baju.” Molo si Gary na marumur 18 taon mandok, “Biasana akka bawa na dipatudu di media, lomo hian rohana mangulahon seks.” Contohna, piga-piga film mambahen halak marpikkir molo akka bawa na remaja i sai holan naeng marpesta, minum-minum, dohot mangulahon seks.
Pikkirhon ma on: Lomo do roham ditanda gabe halak na songon i? Tutu do bawa na dewasa mambahen borua holan gabe pemuas nafsu, manang ikkon sangap do dibahen nasida akka borua i?
Na didok Bibel: “Ikkon sude do hamu mamboto songon dia mangarajai dagingna be, asa sangap hamu jala badia. Unang ma ihutton akka bangso na so mananda Debata, na so boi mangarajai hisap-hisap ni dagingna, jala na sai mangulahon i di ngoluna.”—1 Tessalonik 4:4, 5.
Jotjot do media patuduhon molo akka bawa na remaja i dang martanggung jawab. Godang do dipatudu di film dohot acara di TV na terkenal, molo akka bawa na remaja i malas jala dang boi diandalhon. Ra, alani i ma piga-piga halak na dewasa dang porsea tu kemampuan ni nasida. Si Gary na dipaboa nakkin mandok, “Tikki marumur 16 taon au, susa hian do mandapot karejo. Alana molo di daerahku holan akka borua do na dijalo akka pengusaha gabe parkarejo ni nasida. Dirippu nasida sude bawa na remaja i dang boi diandalhon jala dang boi dihaporseai.”
Pikkirhon ma on: Adil do molo sude bawa na remaja dianggap songon i? Songon dia do carana patuduhon na berbeda do ho sian na asing?
Na didok Bibel: “Unang ma adong na leas rohana tu ho ala poso dope ho. Alai gabe sitiruon ma ho tu akka halak na setia. Gabe sitiruon ma ho di pakkataion, di parniulaon, di holong ni roha, di haporseaon, jala toktong ma ho badia.”—1 Timoteus 4:12.
Na porlu diboto ho
Balga hian do pengaruh ni media tu ho. Contohna, boi do media mambahen ho marpikkir ikkon diihutton ho gaya marpakkean na terbaru asa gabe terkenal ho. Si Colin na marumur 17 taon mandok, “Dipatudu do di iklan ikkon songon dia gaya marpakkean ni akka bawa. Jala dipatudu do muse di iklan i na lomo roha ni akka borua mangida akka bawa i. Ujungna gabe olo ma akka halak manuhor akka baju i. Au sandiri pe hea do songon i.”
Pikkirhon ma on: Sian gayamuna marpakkean tarida do halak na songon dia hamu sasittongna? Manang holan na ikut-ikutan do hamu? Molo torus diihutton ho gaya marpakkean na terbaru, ise do sasittongna na mandapot uttung?
Na didok Bibel: “Unang be tiru hamu akka halak na di portibi on.”—Rom 12:2.
Boi do gabe hurang tertarik akka borua mangida ho molo ditiru ho gaya na di media. Parrohahon ma aha na didok piga-piga borua:
“Unlomo do rohakku mangida bawa na sederhana sian apala bawa na so percaya diri jala na cari-cari perhatian asa didok halak ibana keren. Haccit do matakku mangida bawa sisongon i.”—Si Anna.
“Alani iklan gabe godang do akka bawa na marpikkir ikkon torus manuhor HP na baru, manang ikkon berpenampilan songon na di iklan i asa diparrohahon akka borua. Hape sasittongna, dang i na diparrohahon akka borua molo nungnga lam dewasa. Akka sifatna do na diparrohahon jala songon dia bawa i maradoppon na asing. Contohna, lomo do roha ni akka borua tu bawa na jujur jala na setia.”—Si Danielle.
“Biasana sombong do ‘bawa na ganteng’ i, jala dang lomo rohakku mangida bawa na songon i. Gabe roa do idaon bawa na ganteng molo roa pangalahona.”—Si Diana.
Pikkirhon ma on: Dipaboa do di Bibel, dung lam magodang si Samuel gabe lam “lomo do roha ni Jahowa dohot sude halak tu ibana”. (1 Samuel 2:26) Asa boi songon si Samuel, sifat aha do na ikkon dipatudu ho?
Na didok Bibel: ‘Toktong ma barani.’—1 Korint 16:13.
Na boi diulahon ho
Unang ma mura-mura dipengaruhi media. Bibel mandok, “Akka halak na di portibi on sai naeng mangihutton hisap-hisap ni dagingna, lomo ni roha ni matana, jala patudu-tuduhon na adong di ibana. Alai dang sian Damang i ro akka i, sian halak na di portibi on do.”—1 Johannes 2:16.
Boi do gabe dimanfaatton media keinginanta jala dibahen hita marpikkir, dang sala manuhor sude na taida di iklan. Alani i, unang ma mura-mura terpengaruh tu sude na diida ho di media. Biasana, i do cara na dipakke akka pengusaha lao mangalului uttung.
Bahen ma pilihanmu sandiri jala barani ma tampil beda. Bibel mandok, “Pakke hamu ma pangalaho na imbaru na nilehon ni Debata dung ditanda hamu Ibana. Dung i, dipaimbaru ma pangalahomuna asa songon pangalaho ni Debata.” Lomo ni roha ni Debata do na ikkon taihutton, dang aha na dipatudu di iklan.—Kolosse 3:10.
Asa boi diihutton ho nasehat na adong di ayat i, ingot ma muse akka alusmu tu sukkun-sukkun na paduahon di awal ni artikel on. Dukkon i, marsiajar ma ho lao patuduhon akka sifat na denggan i mulai sian saonari.
Tiru ma akka halak na denggan pangalahona. Bibel mandok, “Gabe marbisuk do manang ise na mardongan tu halak na marbisuk.” (Poda 13:20) Adong do ditanda ho sahalak bawa na marbisuk? Ra sada sian anggota keluargam do ibana. Bisa jadi bapak, tulang, manang udam. Manang adong bawa na asing na ditanda ho. Asing ni i, godang do akka bawa na boi ditiru ho di huria Kristen Saksi Jahowa. Di Bibel pe, adong do dipaboa taringot akka bawa na denggan pangalahona. Misalna, si Titus. Boi do ditiru akka na poso sifatna.—Titus 2:6-8.
Saran: Jaha ma bukku Tiru ma Haporseaon ni Nasida, jala parsiajari ma teladan na denggan sian akka bawa na dipaboa di Bibel, songon si Abel, si Noak, si Abraham, si Samuel, si Elia, si Jona, si Josep, dohot si Petrus.