Referensi tu Parpunguan Hangoluan dohot Pangkobasion Na Laho Diparsiajari
3-9 SEPTEMBER
ARTA NA ARGA NA ADONG DI BIBEL JOHANNES 1-2
“Jesus Mambahen Tanda Halongangan na Parjolo”
Tarida do Huaso ni Debata Marhite Kristus
3 Tanda halongangan na parjolo na dibahen Jesus i ma di tingki adong pesta di huta Kana. Ndang taboto alani aha, alai ndang sae anggur tu angka na ro. Boi do maila na marulaon on molo ndang sae anggur i, alana ingkon rade do on dipatupa nasida. Ro do si Maria inong ni Jesus tu ulaon i. Dipangido ibana ma asa urupan ni Jesus nasida. Na porsea do si Maria margogo Jesus, umbahen dipangido ibana laho mangurupi nasida? Saleleng on, dirimangi si Maria surirang taringot anakna on, jala tangkas do diboto ibana na laho jouon do Jesus ”Anak ni Natumimbul i”. (Lukas 1:30-32; 2:52) Tangkas ma lomo do roha ni si Maria dohot Jesus mangurupi na marulaon i. Alani i marhite tanda halongangan dibahen Jesus ma 380 liter aek (100 gallon) gabe ”anggur na dumenggan”. (Jaha Johannes 2:3, 6-11.) Ingkon ulahonon ni Jesus do tanda halongangan on? Daong. Ala asi do rohana tu angka jolma di tingki i, umbahen diulahon ibana songon i, jala ibana pe maniru Amana na perdenggan basa.
jy 41 ¶6
Jesus Mambahen Tanda Halongangan na Parjolo
I ma tanda halongangan na parjolo sahali na binahen ni Jesus. Lam togu ma haporseaon ni angka sisean ni Jesus dung diida nasida tanda i. Dung i, laho ma Jesus dohot inana dohot angka anggina tu kota Kapernaum na di sabola utara ni topi Laut Galilea.
Mangalului Arta na Adong di Bibel
Hatorangan sian nwtsty-E taringot Joh 1:1
Hata i: Manang “Logos”. Di bahasa Junani, didok do ho logos. Gelar do on jala hea do muse hata on disurat di Joh 1:14 dohot di Pgk 19:13. Na dimaksud si Johannes dison, i ma Jesus. Boasa Jesus digoari “Hata”? Ala saleleng di surgo ibana, tingki di tano on jala tingki mulak muse tu surgo, ibana do na pasahathon Hata ni Debata. Umpamana, jotjot do marhite ibana Jahowa mangkatai tu suru-suruan dohot tu jolma. Alani i ma, Jesus do na didok “Hata” i.—1Mus 16:7-11; 22:11; 31:11; 2Mus 3:2-5; Pangh 2:1-4; 6:11, 12; 13:3.
debata do Hata i: [manang “songon debata”]. Jesus do na didok “Hata i”. (Ida hatorangan taringot Hata i). Jadi na didok si Johannes dison, ndang sarupa “Hata i” tu Debata Pargogo na so Hatudosan. Alana didok di ayat i, “rap do Hata i dohot Debata”. Ibana do Anak siangkangan ni Debata jala marhite ibana do Debata manompa sasudena. I do alana Jesus didok “debata”. Piga-piga terjemahan ni Bibel di bahasa Inggris, Prancis, dohot Jerman manerjemahon ayat on dos songon Terjemahan Dunia Baru. Jotjot do diterjemahon nasida “Hata i” gabe “songon debata”. Hombar tu ayat i, didok do di Kol 2:9, “di bagasan [Kristus] do tarida sude parange ni Debata”. Hata Junani na diterjemahon gabe “songon debata” dipangke di Septuaginta [manang “di terjemahan najolo sian Angka Buku Heber tu bahasa Junani”] laho paboahon hata Heber ni “Debata” manang “songon debata”, na lapatanna “Siulubalang; Pargogo”. Hata “debata” manang “pargogo” hombar tu surirang di Jes 9:6, na paboahon taringot Messias na digoari “Siulubalang ni Debata” (ndang “Debata Pargogo na so Hatudosan”).
Hatorangan sian nwtsty-E taringot Joh 1:29
Biru-biru ni Debata: Dung tardidi Jesus jala dung diela-ela Sibolis ibana, dipaboa si Johannes pandidi ma tu angka halak, Jesus i “Biru-biru ni Debata”. Jala disurat do i muse di Joh 1:36. (Ida ma sgd 4-B.) Boasa Jesus i dipatudos songon biru-biru? Dipaboa do di Bibel, molo adong na mardosa tu Debata, ingkon dipelehon nasida do biru-biru. Songon i ma cara ni Jesus mangalehon ngoluna na sempurna laho paluahon angka jolma. Boasa didok si Johannes molo Jesus i “Biru-biru ni Debata”? Diingot ibana do na disurat di Angka Buku Heber. Umpamana, dipelehon si Abraham sada biru-biru laho manggantihon si Isak (1Mus 22:13). Tingki halak Israel naeng kaluar sian Mesir, diseat nasida do biru-biru Paska (2Mus 12:1-13). Di bagas joro di Jerusalem, dipelehon do biru-biru jantan ganup manogot dohot ganup botari (2Mus 29:38-42). Jala, diingot si Johannes do ra surirang ni si Jesaya taringot Messias na mandok, “Songon birubiru do [naposongku] na tinogu tu pamotongan.” (Jes 52:13; 53:5, 7, 11) Tingki dibahen apostel Paulus surat na parjolo tu huria Korint, didok ibana do Jesus i “biru-biru Paska”. (1Kor 5:7) Didok apostel Petrus do, “Mudar ni Kristus na arga i do na paluahon hamu, na songon mudar ni anak ni biru-biru na so adong cacatna jala na ias.” (1Ptr 1:19) Di buku Pangungkapon adong lobi sian 25 hali Jesus i didok, “Anak ni Biru-biru”.—On ma piga-piga contohna: Pgk 5:8; 6:1; 7:9; 12:11; 13:8; 14:1; 15:3; 17:14; 19:7; 21:9; 22:1.
10-16 SEPTEMBER
ARTA NA ARGA NA ADONG DI BIBEL JOHANNES 3-4
“Jesus Marbarita tu Borua Samaria”
Hatorangan sian nwtsty-E taringot Joh 4:6
loja do dihilala Jesus: Holan di ayat on do adong dipaboa molo Jesus hea “loja”. Tingki i jam 12 arian, jala nunga mardalan ibana sian Sunge Jordan di Judea sahat tu Sikar di Samaria na daona lobi sian 900 meter.—Joh 4:3-5; ida sgd 4-B.
Mangalului Arta na Adong di Bibel
Hatorangan sian nwtsty-E taringot Joh 3:29
dongan ni pangoli i: Najolo dongan ni pangoli do na gabe wakil ni pangoli. Ibana do na martanggung jawab laho mambahen pesta. Jala boi didok, ibana ma na mambahen gabe saut pangoli i dohot pengantin borua. Somalna ro ma pengantin borua dohot keluargana tu jabu ni pangoli i manang tu jabu ni bapakna. Jala disi ma dibahen pesta ni nasida. Las do roha ni dongan ni pangoli i mambege soara ni pangoli i tingki mangkata-hatai ibana dohot pengantin borua di pesta i. Boasa songon i? Alana marhasil do ibana mangulahon tanggung jawabna. Dipatudos do si Johannes Pandidi songon “dongan ni pangoli i”. Jesus ma na didok gabe pangoli jala angka siseanna ma songon pengantin borua. Si Johannes Pandidi do na paradehon dalan tu Kristus jala na patandahon angka sisean ni Jesus na parjolo. (Joh 1:29, 35; 2Kor 11:2; Eps 5:22-27; Pgk 21:2, 9) Boi didok marhasil ulaon ni “dongan ni pangoli i” molo boi ibana patandahon angka sisean i tu Jesus. Dung i ndang pola godang be tanggung jawabna. I do alana didok si Johannes taringot Jesus, “Lam tu balgana ma ulaonna, alai lam tu metmetna ma ulaonku.”—Joh 3:30.
Hatorangan sian nwtsty-E taringot Joh 4:10
aek hangoluan: Di hata Junani, hata aek hangoluan lapatanna aek mata mual, aek na tio, dohot aek mual. Jadi on ndang dos songon aek naung disimpan di bak. Di hata Heber na disurat di 3Mus 14:5, didok do “aek mual” na lapatanna boi gabe “aek hangoluan”. Jala di Jer 2:13 dohot 17:13, didok do Jahowa i “mual ni hangoluan” dohot “mual ni aek hangoluan”, lapatanna mangalehon aek na boi parohon hangoluan. Jadi tingki didok Jesus taringot “aek hangoluan” tu borua Samaria, dirimpu borua i do songon aek na di lambungna i.—Joh 4:11; ida ma hatorangan sian nwtsty-E taringot Joh 4:14.
17-23 SEPTEMBER
ARTA NA ARGA NA ADONG DI BIBEL JOHANNES 5-6
“Mangihuthon Jesus sian Ias ni Roha”
Hatorangan sian nwtsty-E taringot Joh 6:10
adong do sian nasida hira-hira 5.000 halak baoa: Holan si Mateus do na manurathon dohot do “angka borua dohot dakdanak” dilehon mangan marhite tanda halongangan. (Mat 14:21) Sian on taboto, olo do lobi sian 15.000 halak na dohot mangan.
Hatorangan sian nwtsty-E taringot Joh 6:14
Panurirang: Di abad na parjolo, godang do halak Jahudi paimahon sahalak panurirang na songon si Musa na gabe Messias, songon na dipaboa di 5Mus 18:15, 18. Jadi tingki didok angka halak adong na naeng ro tu portibi on, na patuduhon paimahon Messias do nasida. Holan si Johannes do na manurathon taringot i.
Hatorangan sian nwtsty-E taringot Joh 6:27, 54
sipanganon na olo busuk . . . sipanganon na so olo busuk na parohon hangoluan saleleng ni lelengna: Diboto Jesus do godang halak mangihuthon ibana holan laho mandapot sipanganon. Tutu porlu do sipanganon asa boi mangolu. Alai dao do rumingkot “sipanganon” na sian Hata ni Debata ala boi do i parohon hangoluan na saleleng ni lelengna. Alani i ma dijujui Jesus angka halak asa mangalului “sipanganon na so olo busuk na parohon hangoluan saleleng ni lelengna”. Alani i, ingkon diparsiajari nasida do Hata ni Debata jala diulahon.—Mat 4:4; 5:3; Joh 6:28-39.
mangallang dagingku dohot na manginum mudarhu: Lapatan ni hata mangan dohot minum dison, patuduhon asa porsea jala diihuthon Jesus Kristus. (Joh 6:35, 40) Na dimaksud Jesus dison ndang Borngin Parningotan Ari Hamamatena. Alana taon 32 M do on dipaboa ibana, andorang so “Perayaan Paska ni halak Jahudi” (Joh 6:4). Ra pintor diingot angka na mambege hata ni Jesus i do taringot mudar ni biru-biru na paluahon ngolu ni bangso Israel tingki di Mesir (2Mus 12:24-27). Jadi Jesus naeng paboahon, marhite mudarna boi do dapot ni nasida hangoluan na saleleng ni lelengna.
w05-IN 1/9 21 ¶13-14
Hita Mardalan Marhite-hite Goar ni Jahowa Debatanta
13 Ala dipaboa si Johannes do na “di bariba ni laut” Jesus, marsitutu ma angka halak laho mangihuthon Jesus jala manjumpangi ibana. Alai godang sian nasida ndang denggan sangkapna laho mangihuthon Jesus. Hirim do roha ni nasida asa diparade Jesus sipanganon di nasida. Buktina, didok nasida do tu Jesus taringot Jahowa na paradehon angka haporluon ni bangso Israel tingki di halongonan. Jadi ala diboto Jesus sangkap ni nasida i, dipaboa Jesus ma tu nasida hasintongan asa muba sangkap ni nasida. (Johannes 6:17, 24, 25, 30, 31, 35-40) Dipaboa Jesus ma sada tudosan, “Tutu do na hudok on tu hamu, molo ndang dipangan hamu daging ni Anak ni jolma i jala ndang diinum hamu mudarna, ndang dapotmuna hangoluan. Manang ise na mangallang dagingku dohot na manginum mudarhu dapotna ma hangoluan na saleleng ni lelengna, jala paheheonku ma ibana di ari parpudi.” Tingki dibege nasida tudosan on, godang do na gabe tartuktuk.—Johannes 6:53, 54.
14 Tudosan ni Jesus mangurupi angka halak asa diboto denggan manang ndang sangkap ni nasida mangoloi Debata. “Dung dibege nasida i, godang ma sian angka sisean ni Jesus i na mandok, ‘Ndang tarjalo hatana i. Ise ma na olo manangihon i?’ ” Dung i, disuru Jesus ma asa dilului nasida lapatan ni hatana i. Didok ma, “Tondi parbadia do na mangalehon hangoluan, ndang daging na so marguna i. Aha na huhatahon tu hamu sian tondi parbadia do i jala i do na mangalehon hangoluan.” Alai ndang godang na olo mangulahon i. Taringot nasida didok do, “Godang ma sian angka sisean ni Jesus na mulak tu ulaon ni nasida hian jala ndang diihuthon nasida be ibana.”—Johannes 6:60, 63, 66.
Mangalului Arta na Adong di Bibel
Hatorangan sian nwtsty-E taringot Joh 6:44
manogu ibana: Di bahasa aslina, i ma bahasa Junani, lapatanna manarik. On dipatudos songon manarik jala ni dengke. (Joh 21:6, 11) Nang pe hata manarik na dipangke, alai lapatanna ndang na dipaksa Debata angka halak asa mangulahon lomo ni rohana. Tingki didok Jesus taringot on, ra na diingot ibana do hata ni Jahowa tu bangso Israel, na dipaboa di Jer 31:3, “Hutogutogu ho marhitehite asi ni roha.” (Septuaginta pe mamangke hata Junani na sarupa songon na di ayat on.) Joh 12:32 patuduhon ditogu Jesus do sude jolma ro tu ibana. Bibel paboahon ndang dipaksa Jahowa angka halak asa manomba Ibana. Boi ditontuhon nasida manomba Jahowa manang na ndang. (5Mus 30:19, 20) Jahowa manogu angka halak na serep roha. (Ps 11:5; Poda 21:2; Ul 13:48) Jadi Jahowa manogu angka halak marhite Bibel dohot tondi parbadia. Surirang di Jes 54:13, na dienet si Johannes muse di Joh 6:45, on patorangkon taringot tu angka na ditogu Debata.—Bandingkon Joh 6:65.
Hatorangan sian nwtsty-E taringot Joh 6:64
nunga diboto Jesus . . . na laho manjehehon ibana: Na dimaksud Jesus dison i ma si Judas Iskariot. Andorang so mamillit 12 apostelna, martangiang do Jesus saborngin manipat. (Luk 6:12-16) Di mulana, marsihohot do si Judas tu Debata. Alai memang, nunga diboto Jesus hian surirang sian Angka Buku Heber na laho adong ale-alena na manjehehon ibana. (Ps 41:9; 109:8; Joh 13:18, 19) Di tingki mulai muba roha ni si Judas gabe jahat, diboto Jesus do i. Alana diboto Jesus do na di roha dohot pingkiran ni si Judas. (Mat 9:4) Jala Jahowa pe, diboto Ibana do adong ale-ale ni Jesus na laho manjehehon ibana. Alai ndang na ditontuhon Debata, si Judas do na laho manjehehon Jesus. Alana ndang olo Debata manontuhon ngolu ni sasahalak.
sian mulana: Na dimaksud dison ndang na tingki tubu si Judas manang tingki dipillit ibana gabe apostel. Alana andorang so dipillit si Judas, martangiang do Jesus saborngin manipat. (Luk 6:12-16) Sian mulana dison lapatanna tingki si Judas mulai gabe jahat jala diboto Jesus do i. (Joh 6:70; 13:11; bandingkon Joh 2:24, 25; Pgk 1:1; 2:23.) On pe patuduhon, ndang na tompu muba si Judas gabe jahat. Di Angka Buku Junani, ndang sai dos lapatan ni hata “sian mulana” (Junani, ar·kheʹ). Umpamana di 2Ptr 3:4, hata “sian mulana” diterjemahon gabe “songon na parjolo i tingki ditompa portibi on”. Asing ni i, hea do muse dipangke si Petrus hata on tingki mandok taringot tondi parbadia na songgop tu halak na so Jahudi. Didok si Petrus, “Songon na masa tu hita di mulana.” (Ul 11:15) Na didok si Petrus dison ndang taringot ari hatutubuna manang ari tingki dipillit ibana gabe apostel. Alai na didokna, i ma taringot ari Pentakosta 33 M, tingki dilehon tondi parbadia tu angka sisean “di mulana” i. (Ul 2:1-4) Contoh na asing taringot hata di “mulana” boi tadapot di Luk 1:2; Joh 15:27; dohot 1Joh 2:7.
24-30 SEPTEMBER
ARTA NA ARGA NA ADONG DI BIBEL JOHANNES 7-8
“Jesus Pasangaphon Amana”
cf-IN 100-101 ¶5-6
“Tarsurat do”
5 Lomo do roha ni Jesus asa diboto angka halak, sian Jahowa do barita na pinasahatna. Didok ibana, “Ndang sian ahu na huajarhon i, alai sian na marsuru ahu i do i.” (Johannes 7:16) Hea do muse didok Jesus, “Ndang adong na huulahon mangihuthon sangkaphu sandiri. Alai na niajarhon ni Damang i do na huhatahon.” (Johannes 8:28) Dung i, didok Jesus ma muse, “Ndang sian diringku sandiri sude na hudok i. Alai Ama na tongtong marsada dohot ahu, i do na mangulahon ulaonna marhite ahu.” (Johannes 14:10) I do umbahen sai dienet Jesus do Hata ni Debata.
6 Sian Bibel taboto ma, lobi sian satonga godang ni buku di Angka Buku Heber na dienet Jesus. Ra ndang apala longang rohanta disi. Alai olo do gabe sungkun-sungkun rohanta, “Boasa ma holan satonga ni Angka Buku Heber na dienet Jesus tingki mangajari, hape tolu satonga taon pangkobasionna di tano on?” Ra dienet ibana do sude. Alai taingot ma, ndang sude hata ni Jesus disurat di Bibel. (Johannes 21:25) Ra boi do sae holan piga-piga jom dijaha hamu taringot hata ni Jesus di Bibel. Alai boi do dapot rohamu, tontu ndang cukup holan piga-piga jom laho paboahon taringot Debata dohot Harajaonna huhut mangenet lobi sian satonga ni Angka Buku Heber! Taingot ma muse, ndang sai diboan Jesus gulungan na tarsurat i. Sian dia taboto? Umpamana, tingki Jamita di Dolok, boi do godang dienet ibana hatorangan sian Angka Buku Heber.
w11-IN 15/3 11 ¶19
Jalo ma Tondi Parbadia ni Debata, Unang Pingkiran ni Portibi On
19 Mangoloi Jahowa sian nasa roha. Sai diulahon Jesus do lomo ni roha ni Amana. Di sada tingki, hea do dihilala Jesus maol mangulahon lomo ni roha ni Amana. Alai didok Jesus do tu Jahowa, “Unang ma lomo ni rohangku, lomo ni roham ma na saut.” (Lukas 22:42) Jadi tasungkun ma dirinta, ‘Tongtong do huoloi Debata nang pe sipata ndang mura mangulahon i?’ Ingkon taoloi do Debata, alana Ibana do Sitompa hita jala Silehon ngolu. (Ps. 95:6, 7) Molo taoloi Debata, las ma rohana jala tadapot ma hangoluan na salelengna.
Mangalului Arta na Adong di Bibel
w07-IN 1/2 6 ¶4
Boasa Ingkon Jujur?
Adong do bukti na patuduhon na jujur Jesus? Adong. Hea do angka halak na so porsea tu ibana manungkun taringot tudia ibana naeng laho. Didok nasida do, “Borhat ma ho sian on, laho ma ho tu Judea.” Songon dia do alus ni Jesus? Didok ibana ma, “Laho ma hamu tu perayaan i [di Jerusalem]. Alai anggo ahu ndang laho dope tusi, ai ndang jumpang dope tingkingku.” Hape ujungna, laho do Jesus tu perayaan i. Jadi boasa ma didok Jesus songon i? Alana, ndang ingkon diboto angka halak taringot na laho ulahonon ni Jesus. Asa unang digugai do ibana dohot angka siseanna. Jadi ndang na margabus Jesus disi. Boasa tadok songon i? Alana, didok apostel Petrus do songon on, “Ndang mardosa ibana jala ndang hea ibana margabus.”—Johannes 7:1-13; 1 Petrus 2:22.
w09-IN 15/7 5 ¶12
12 “Ahu do panondang ni portibi on.” (Jaha Johannes 8:12; 9:5.) Andorang so tubu dope Jesus tu tano on, panurirang Jesaya mandok, “Bangso na mardalani di bagasan haholomon marnida sada panondang na bolon. Binsar do sada panondang di angka na mangingani tano linggoman ni hamatean.” (Jes. 9:1) Apostel Mateus paboahon, Jesus do na manggohi surirang i tingki marbarita dohot tingki didok, “Pauba hamu ma rohamuna, ai nunga jonok Harajaon banua ginjang i.” (Mat. 4:16, 17) Pangkobasion ni Jesus parohon sondang ni hasintongan dohot haluaon sian parhatobanon ni agama na so sintong. Didok Jesus do songon on, “Ro do ahu songon panondang tu portibi on, asa unang tongtong di haholomon manang ise na porsea tu ahu.”—Joh. 1:3-5; 12:46.
Hatorangan sian nwtsty-E taringot Joh 8:12
panondang ni portibi on: Hata na dipangke Jesus on laho manggombarhon taringot dirina. Ra tingki dibege angka halak taringot on, gabe diingot nasida ma opat lampu na balga di Alaman ni Angka Borua, na dipagalak tingki Perayaan Tabernakel manang Perayaan Pondok Daun. (Joh 7:2; ida sgd bagian 15) Sondang ni lampu i boi manondangi sahat tu na dao. Asing ni i, hata “panondang ni portibi on” hombar tu surirang ni si Jesaya na mandok taringot “panondang” na diida “angka na mangingani tano linggoman ni hamatean”. Si Jesaya pe mandok taringot naposo ni Jahowa na gabe “panondang di angka parbegu”. (Jes 8:23; 9:1; 42:1, 6; 49:6) Di Jamita di Dolok, dipangke Jesus do hata na sarupa tingki didok tu angka siseanna, “Hamu do panondang ni portibi on.” (Mat 5:14) Hata “panondang ni portibi on” (hata “portibi” dibuat sian hata Junani kosmos na lapatanna sude jolma) pas do tu hata ni si Jesaya na mandok taringot Messias na gabe “panondang di angka parbegu”. Di Ul 13:46, 47, si Paulus dohot si Barnabas paboahon, surirang na di Jes 49:6 marisi parenta tu sude sisean ni Jesus Kristus asa tongtong gabe panondang tu angka bangso. Pangkobasion ni Jesus dohot angka siseanna parohon sondang ni hasintongan dohot haluaon sian parhatobanon ni agama na so sintong.