Wɛtɛɛ yolɛ’n ti Klistfuɛ nzuɛn cinnjin kpa
“An yo wɛtɛɛfuɛ. An fa like sɔ’n cící amun ti.”—KOLƆSFUƐ MUN 3:12.
1. ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ wɛtɛɛ yolɛ’n ti nzuɛn kpa ɔ?
KƐ LIKA’N ti wɛtɛɛ m’ɔ ti fɛfɛfɛ’n, ɔ ti kpa. Kɛ sran kun kusu ti wɛtɛɛfuɛ’n annzɛ i awlɛn’n ti wɛtɛɛ’n, i wun tranlɛ yo fɛ. Famiɛn Salomɔn kusu waan: ‘Sran m’ɔ si ijɔ’n [m’ɔ ijɔ wɛtɛɛ su’n,] yɛ ɔ kan ndɛ dandan mun yɛ be kpɛ ɔ.’ (Nyanndra Mun 25:15). Nanwlɛ, wɛtɛɛ yolɛ’n ti nzuɛn kpa, ɔ timan luflefuɛ nzuɛn.
2, 3. ?Wɛtɛɛ yolɛ’n nin Ɲanmiɛn wawɛ’n be afiɛn’n ti sɛ? ?Yɛ wɛtɛɛ yolɛ’n i su ndɛ mennin yɛ é wá bó su like suanlɛ nga nun ɔn?
2 Galasifuɛ Mun 5:22, 23 nun’n, akoto Pɔlu fali wɛtɛɛ yolɛ’n wlɛli i ‘sa nga Ɲanmiɛn wawɛ’n maan sran yo’n,’ i nun. Glɛki aniɛn nun’n, Galasifuɛ Mun 5:23 i nun ndɛ mma nga be kacili i kɛ “wɛtɛɛ” Nyanmiɛn Ndɛ’n nun’n, be kacili i Nyanmiɛn Ndɛ’n i lika wie’m be nun ekun kɛ “aenvuɛ” annzɛ “ijɔlɛ amanniɛn su” annzɛ kusu ‘awlɛn flɔlɔ.’ Kɛ nga e fa wun i lɛ’n sa’n, Glɛki aniɛn nun’n, ndɛ mma sɔ’n lemɛn i wunsu ndɛ mma kun sa trele aniɛn sunman be nun mɔ be kwla fa kaci i ɔ. Afin, ndɛ mma sɔ’n kle kɛ nán sran kun i ijɔlɛ’n annzɛ i sran aunnvuɛ silɛ m’ɔ yi i nglo’n, i su cɛ yɛ e kwla jran e se kɛ sran sɔ’n ti wɛtɛɛfuɛ ɔ. Glɛki aniɛn nun’n, ndɛ mma sɔ’n i bo’n kle kɛ sran’n ti wɛtɛɛ i awlɛn’n nun ɔ nin i angunndan’n nun.
3 Kɛ ɔ ko yo naan y’a wun awlɛn wɛtɛɛ’n ɔ nin i su ayeliɛ’m be wlɛ weiinweiin kpa’n, é wá fá e ɲin é síe i Biblu’n nun ajalɛ nnan su (Rɔmfuɛ Mun 15:4). Kɛ é yíyí be nun’n, é wún nzuɛn wɛtɛɛ’n i bo kpa. Kpɔkun, é wún wafa nga e kwla yo wɛtɛɛfuɛ ɔ nin wafa nga e kwla yi i nglo sran’m be lika’n, i wlɛ.
‘Ɔ ti kpa Ɲanmiɛn ɲrun’
4. ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ wɛtɛɛ yolɛ’n ti Zoova i ɲrun like kpa ɔ?
4 Kɛ mɔ wɛtɛɛ yolɛ’n ti like mɔ Ɲanmiɛn i wawɛ’n maan sran yo’n ti’n, ɔ nin i fata kɛ wɛtɛɛ yolɛ’n ɔ nin Ɲanmiɛn i sran wafa m’ɔ ti’n, be kɔ likawlɛ. Akoto Piɛli seli kɛ “amun anwlɛn wɛtɛɛ’n, ɔ nin diin bɔ an ti’n,” ɔ “ti kpa Nyanmiɛn nyrun.” (1 Piɛr 3:4). Nanwlɛ, wɛtɛɛ yolɛ’n ti Zoova i nzuɛn, ɔ maan ɔ ti i ɲrun like dan kpa. Ɛɛn, i sɔ’n ti yɛ ɔ fata kɛ i sufuɛ’m be kwlaa be suan wɛtɛɛ yolɛ’n niɔn. ?Sanngɛ, wafa sɛ yɛ Ɲanmiɛn mɔ like fi nunmɛn i sin’n, m’ɔ sie mɛn wunmuan’n, ɔ yi wɛtɛɛ yolɛ’n i nglo ɔ?
5. ?Kɛ mɔ Zoova ti wɛtɛɛfuɛ’n ti’n, ngue yɛ e wla o su ɔ?
5 Kɛ sran klikli nɲɔn’n, Adam nin Ɛvu be fɔnnin Ɲanmiɛn i mmla nga ɔ seli kɛ nán be di sa kpa’n nin sa tɛ’n be silɛ’n i waka mma’n, be ɲinfu yɛ be fɔnnin mmla’n niɔn (Bo Bolɛ 2:16, 17). Be ɲin kekle ayeliɛ sɔ’n ti’n, fɔ’n nin wie’n be wo sran kwlaa be su. Kpɔkun be bɔbɔ ɔ nin be mma mun, be nin Ɲanmiɛn be afiɛn’n tili nun (Rɔmfuɛ Mun 5:12). Sɛ Zoova buli be fɔ’n, yɛ sɛ ɔ seli kɛ klɔ sran’m b’a mlin mlɔnmlɔn naan be liɛ w’a wie’n, naan i ti yɛ ɔ nunnunnin be’n, nn ndɛ fi w’a baman nun. Sanngɛ w’a yimɛn i sa be su (Jue Mun 130:3). I kpa bɔbɔ’n, kɛ ɔ ko yo naan sran’m b’a fa be wun b’a mɛntɛn i naan i klun w’a jɔ be wun ti’n, ɔ siesieli i wun ɔ mannin be i klunklo su like kpa kun. Nanwlɛ, sran wɛtɛɛfuɛ yɛ ɔ kwla yo sɔ ɔ. Zoova w’a yoman kɛ sran mɔ i like yolɛ yo ya’n sa. Like kpa sɔ’n m’ɔ mannin’n, yɛle sran’m be ti kpɔlɛ tɛ nga i Wa Zezi Klist yili’n. Zezi i wun kpɔlɛ tɛ sɔ’n ti’n, Zoova yoli maan e kwla wunnge i bia’n i wun. Srɛ kunman e.—Rɔmfuɛ Mun 6:23; Ebre Mun 4:14-16; 1 Zan 4:9, 10, 18.
6. ?Wafa sɛ yɛ Zoova yili wɛtɛɛ yolɛ’n i nglo Kaɛn i lika ɔ?
6 I nun mɔ Adam i wa nɲɔn’n, Kaɛn nin Abɛli be fali be sa nun like be mannin Ɲanmiɛn’n, Zoova yili i wɛtɛɛ yolɛ’n i nglo. Sa sɔ’n dun mmua yoli lele ka naan Zezi w’a ba asiɛ’n su. Kɛ mɔ Zoova si ba nɲɔn sɔ’n be klun sa’n ti’n, w’a sɔman Kaɛn i like liɛ’n nun, sanngɛ ‘ɔ sɔli Abɛli i like nga ɔ fa mɛnnin i’n i nun klanman.’ Abɛli i Ɲanmiɛn sulafilɛ dan’n ɔ nin i nuan su like nga ɔ mannin mɔ Ɲanmiɛn wunnin be’n w’a yoman Kaɛn klun su. Biblu’n waan: “Kaɛn fali ya dan kpa. Ɔ mlɛnnin i nyrun tritritri.” ?I lɛ nun’n, ngue yɛ Zoova yoli ɔ? ?Kaɛn i nzuɛn tɛ’n ti Zoova kpɛnkpɛnnin i su? Cɛcɛ. Sanngɛ, amanniɛn su, Zoova usali Kaɛn i sa nga ti yɛ ɔ fa ya ble sɔ’n. Kpɔkun i sin’n, ɔ kleli Kaɛn i like nga ɔ kwla yo naan w’a ‘ɲan kɔmin cɛn wie’n.’ (Bo Bolɛ 4:3-7). Nanwlɛ, wɛtɛɛ yolɛ’n i kpafuɛ’n yɛle nga Zoova yili i nglo lɛ’n.—Ezipt Lɔ Tulɛ 34:6.
Wɛtɛɛfuɛ’n i wun tranlɛ yo fɛ kpɔkun ɔ gua sran wla ase
7, 8. (a) ?Wafa sɛ yɛ e kwla si Zoova i wɛtɛɛ yolɛ’n niɔn? (b) ?Zoova nin Zezi be sran wafa mennin yɛ ndɛ nga ɔ o Matie 11:27-29 nun’n ɔ yi i nglo ɔ?
7 Sɛ e suan Zezi Klist i mɛn dilɛ’n ɔ nin i jasin fɛ’n bolɛ’n su like’n, yɛ é wún Zoova i wafa nga be ti abonuan’n, i kpa ɔ (Zan 1:18; 14:6-9). Kɛ Zezi dili afuɛ nɲɔn jasin fɛ’n bolɛ’n nun m’ɔ ɔli Galile’n, ɔ yoli sa kekleekle kpanngban kpa Kɔrazɛn klɔ’n nin Bɛtsaida klɔ’n, yɛ Kapɛrnaɔmu klɔ’n, ɔ nin klɔ kanngan nga be mantan lika sɔ’m be kwlaa be su. Sanngɛ, sran’m be pɛ lika be wun tulɛ’n ti b’a lafimɛn i su. ?Yɛ ngue yɛ Zezi yoli ɔ? Sa nga ɔ́ wá jú sran sɔ mun mɔ b’a lafimɛn i su’n be su’n, w’a fiaman su. Ɔ kan kleli be. Sanngɛ, kɛ mɔ sran nga be ti afɛfuɛ mɔ be di Ɲanmiɛn ninnge’m be yalɛ’n, mɔ be flɛ be “am-a-a rɛti’n,” mɔ sran dandan’m be yo be finfin’n be o be nun wie’n ti’n, Zezi sili be aunnvuɛ.—Matie 9:35, 36; 11:20-24.
8 I sin’n, Zezi kleli i ayeliɛ’n nun kɛ ɔ ‘si i Si’n,’ afin ɔ yoli like nga i Si yoli’n wie. Ɔ tuli i klun seli sran nga be timan sran dan’n mɔ be ti afɛfuɛ’n, be kɛ: ‘Amun kwlaa mɔ an sua trɔ mɔ amun’an fɛ’n, an bla min sin, ń síke amun, yɛ amún ló wunmiɛn. An fa amun ti wla n kɔmin su waka’n bo, yɛ an fa min nzuɛn’n su, afin n ti sran wɛtɛɛ yɛ min awlɛn’n ti flɔlɔ. Yɛ amún wla wá gúa ase.’ Amun nian kɛ ndɛ sɔ’n wluwluli be nga b’a sua trɔ’n mɔ be su fɛ’n be wun, mɔ be wla guali ase ɔ! Zezi i ndɛ’n kwla wluwlu e wun sɔ wie andɛ. Yɛle kɛ, sɛ e tu e klun e fa wɛtɛɛ yolɛ’n e cici e ti’n, é trán ‘sran nga Ba’n fɛ i Si’n kle be’n,’ be nun wie.—Matie 11:27-29.
9. ?Nzuɛn mennin yɛ ɔ nin wɛtɛɛ yolɛ’n be afiɛn’n ti kun ɔn? ?Yɛ wafa sɛ yɛ Zezi kleli i su ajalɛ kpa ɔ?
9 Wɛtɛɛ yolɛ’n nin be wun aenvuɛ yolɛ’n be afiɛn’n ti kun. Sran nga ɔ yo i wun aenvuɛ’n, i ‘awlɛn ti flɔlɔ.’ Sanngɛ wun tufuɛ’n, ɔ nin nuan difuɛ’n, ɔ yo i wiengu finfin, kpɔkun ɔ kɛnmɛn i wun ase (Nyanndra Mun 16:18, 19). I nun mɔ Zezi bó jasin fɛ’n asiɛ’n su’n, ɔ kleli kɛ ɔ ti wun ase kanfuɛ. Cɛn nsiɛn kasiɛn’n ka naan b’a kun Zezi’n, kɛ ɔ́ wlú Zerizalɛmu klɔ nun’n, sran’m be bo sroli i su kɛ ɔ ti Zuifu’m be Famiɛn. Cɛn sɔ’m be nun’n, Zezi kleli kɛ i nzuɛn’n nin mɛn siefuɛ’m be liɛ’n, ɔ le ngbaciɛ dan kpa. Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ Zakari kannin Zezi i nzuɛn kpa sɔ’n i ndɛ. I waan: “Nian, ɔ famiɛn’n su ba ɔ sin. Ɔ ti wɛtɛɛfuɛ dan kpa, ɔ fu aflunmun su, ɔ fu aflunmun b’ɔ ti nnɛn b’ɔ sua trɔ’n i wa bɔ ɔ’a kpɛ cro’n i su.” (Matie 21:5; Zakari 9:9). Aolia nun’n, Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ Daniɛli wunnin kɛ Zoova fali famiɛn diwlɛ nin kwlalɛ’n wlɛli i Wa’n i sa nun. Sanngɛ, Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ Daniɛli dun mmua seli kɛ “sran’m be nun [aenvuɛfuɛ] kpa’n” yɛle Zezi. Kɛ nga e fa wun i lɛ’n, wɛtɛɛ yolɛ’n nin be wun aenvuɛ yolɛ’n be ti kɛ bɛ nin fɛma sa, be wunnzin be wiengu.—Daniɛl 4:14; 7:13, 14.
10. ?Ngue ti yɛ Klistfuɛ’m be wɛtɛɛ yolɛ’n timan luflefuɛ ayeliɛ ɔ?
10 Zoova nin Zezi be wɛtɛɛ dan mɔ be ti’n ti, e kwla fa e wun e mantan be (Zak 4:8). Sanngɛ, sran wɛtɛɛ’n timan luflefuɛ. Nanwlɛ, ɔ kwlá yoman sɔ mlɔnmlɔn! Afin, Ɲanmiɛn Zoova i kwlalɛ’n ɔ nin i wunmiɛn’n be ti dan kpa. Kpɔkun, sa tɛ yolɛ’n ti ɔ kwla fa ya dan kpa (Ezai 30:27; 40:26). Zezi kusu’n, kɛ mmusu’m be si Satan lɛ́kɛ i’n, ɔ miɛnnin i ɲin, w’a yoman sa tɛ. I kpa bɔbɔ’n, i blɛ su asɔnun kpɛnngbɛn’m be aata dilɛ m’ɔ nin i fataman mɔ be dili’n, ɔ buli i fɔ (Matie 4:1-11; 21:12, 13; Zan 2:13-17). Sanngɛ, kɛ Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m be yili be nzuɛn tɛ’n i nglo’n, ɔ trɛli i awlɛn be wun, ɔ yoli wɛtɛɛfuɛ. Ɔ maan ɔ yacili be nzuɛn tɛ’n cɛli be (Matie 20:20-28). I sɔ ti’n, kɛ fluwa kun kán wɛtɛɛfuɛ’n i ndɛ’n, ɔ seli kɛ: “Wunmiɛn nga ɔ fia wɛtɛɛfuɛ nzuɛn nun’n, ɔ ti kekleke kɛ blalɛ sa.” Maan e yi Klistfuɛ nzuɛn kpa sɔ’n i nglo.
Moizi blɛ su sran wie fi w’a tomɛn i be wun ase kanlɛ’n nun
11, 12. ?Kɛ e nian wafa nga be tali Moizi’n, ngue ti yɛ i wɛtɛɛ yolɛ’n bo e nuan ɔn?
11 Sran i nsan su nga é wá kɛ́n i ndɛ’n yɛle Moizi. Kɛ Biblu’n kɛ́n i ndɛ’n, ɔ se kɛ: “Moiz kusu ti sran kun b’ɔ ti wun ase kanfuɛ [aenvuɛfuɛ] dan, asiɛ nga su wa sran fi to-mɛn i wun ase kanlɛ’n [aenvuɛ yolɛ’n] nun.” (Kalɛ 12:3). Ɲanmiɛn wawɛ’n ti yɛ Moizi kwla klɛli i wun ndɛ sɔ’n niɔn. Moizi i wɛtɛɛ yolɛ dan’n ti, ɔ kwla kɛnnin i wun ase fali Zoova i atin’n su klanman.
12 Wafa nga be tali Moizi i bakan nun’n ɔ ti i liɛ ngunmin. Kɛ blɛ wie nun bé kún ba yasua kanngan mun’n, Zoova sasali Ebre bakan sɔ mɔ i si nin i nin be ti Ɲanmiɛn i sufuɛ’n, i nguan’n. Moizi i bakan nun’n, i nin niɛnnin i su kpa, kpɔkun ɔ kleli i Ɲanmiɛn Kpli Zoova i su ndɛ. I sin’n, be tili Moizi i si nin i nin be bo wun, kpɔkun lika nga be ko tɛli i lɔ’n, w’a yoman kɛ i si nin i nin be bo wun lɔ liɛ’n sa. Etiɛni m’ɔ ti Klistfuɛ klikli nga be kleli i ɲrɛnnɛn’n, i waan: “Eziptfuɛ’m be kleli Moiz be ngwlɛlɛ’n kwlaa,” ɔ maan “[Moizi] si ijɔ kpa, yɛ ɔ yoli sran waka-waka.” (Sa Nga Be Yoli’n 7:22). Kɛ Moizi wunnin plɔtrɔ junman nga Ezipti famiɛn Faraɔn, i sran’m be fa mian i niaan Ebre mun kɛ be di’n, ɔ yili i Ɲanmiɛn sulafilɛ’n i nglo. Le kun’n, Moizi wunnin kɛ Eziptifuɛ kun su bo i niaan Ebre’m be nun kun, ɔ maan ɔ kunnin Eziptifuɛ sɔ’n. I sɔ’n ti’n, ɔ wanndi ɔli Madian mɛn’n nun lɔ.—Ezipt Lɔ Tulɛ 1:15, 16; 2:1-15; Ebre Mun 11:24, 25.
13. ?Wafa sɛ yɛ afuɛ ablanan (40) nga Moizi dili i Madian lɔ’n, ɔ kacili i nzuɛn’n niɔn?
13 Kɛ ɔ́ yó sɔ’n, nn Moizi le afuɛ ablanan (40). Yɛ aawlɛ flɛnnɛn nga ɔ ɔli lɔ nun’n, ɔ fata kɛ i bɔbɔ kunndɛ i nuan nun aliɛ siɛn’n. Kɛ ɔ juli Madian lɔ’n, ɔ fiteli Zetro i wa talua nso mɔ be ɔli be si i nnɛn’m be nzue manlɛ’n be su, naan w’a uka be. Kɛ talua’m be sali be sin be awlo’n, be kan kleli be si kɛ “Eziptfuɛ kun” deli be nnɛn kankanfuɛ nga be kle be yalɛ’n, be sa nun. Zetro waan be ko flɛ Moizi naan ɔ bla, kpɔkun Moizi kusu kplinnin su kɛ ɔ nin bian sɔ’n bé trán. E wun i kɛ afɛ nga ɔ juli i su’n w’a tinmɛn i su dan. Kusu, afɛ sɔ’n ti w’a kaciman sran mɔ i like yolɛ yo ya ɔ; ɔ wunnin i wlɛ kɛ i mɛn dilɛ nun’n, ɔ fata kɛ ɔ kaci i sa. Ɔ maan Zoova i klun sa yolɛ’n yɛ ɔ kunndɛ kɛ ɔ́ yó i titi ɔ. Ɔ nin Zetro be trannin lele afuɛ ablanan (40). I blɛ sɔ nun’n, ɔ yoli Zetro i bua kankanfuɛ, kpɔkun ɔ jɛli i wa bla nga be flɛ i Sefora’n. Ɔ nin i be wuli ba yasua nɲɔn. Sa kwlaa sɔ’m be nun’n, Moizi suannin ayeliɛ kpa nga ɔ wa kacili i nzuɛn’n titi’n. Ɛɛn, ɲrɛnnɛn nun’n, Moizi suannin wɛtɛɛ yolɛ.—Ezipt Lɔ Tulɛ 2:16-22; Sa Nga Be Yoli’n 7:29, 30.
14. ?I nun mɔ Moizi síe Izraɛlifuɛ mun’n, amun kan sa kun m’ɔ juli m’ɔ kleli kɛ Moizi ti wɛtɛɛfuɛ’n, i ndɛ?
14 Kɛ i sin’n, Zoova fɛli i kɛ ɔ ko sie Izraɛli nvle’n, Moizi kleli kɛ ɔ te yo wɛtɛɛfuɛ. Gbaflɛn kun ko kan kleli Moizi kɛ Ɛldadi nin Medadi be su ijɔ Ɲanmiɛn nuan ngblaliɛ’n nun lɔ. Sanngɛ kusu nn i nun mɔ Zoova fɛli i wawɛ’n jrali Moizi i ukafuɛ sran kpɛnngbɛn ableso (70) be su’n, be nunman lɛ wie. Zozie kusu seli Moizi kɛ: ‘Moizi min min, nán kplin bé su kɛ be ijɔ Ɲanmiɛn nuan.’ Sanngɛ Moizi tɛli i su amanniɛn su kɛ: ‘?A su si min ti kwla? ?Sɛ i li Anannganman fɛ i wawɛ’n sie i nvlefuɛ’m be kwlaa be su naan be ijɔ i nuan’n, nán ndɛ fɛ-ɔ?’ (Kalɛ 11:26-29). I wɛtɛɛ yolɛ’n ti’n, ndɛ sɔ’n kpɛli klanman.
15. ?Kannzɛ bɔɔ Moizi fɔnnin’n, sanngɛ ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e fɛ i nzuɛn kpa’n su ɔ?
15 Cɛn kun liɛ’n, Moizi i wɛtɛɛ yolɛ’n fili i sa. Yɛle kɛ, kɛ be juli Mɛliba, Kadɛsi lika’n nun lɔ’n, w’a seman jrɛiin kɛ atrɛ nga be yili’n, ɔ fin Zoova naan nvlefuɛ’m b’a mɛnmɛn i (Kalɛ 20:1, 9-13). Kannzɛ bɔɔ Moizi fɔnnin’n, sanngɛ w’a yaciman Ɲanmiɛn sulafilɛ cɛn kun sa le. Ɔ maan andɛ nin andɛ e kwla fa i abonuan wɛtɛɛ yolɛ sɔ’n e tu e wun fɔ nun.—Ebre Mun 11:23-28.
Kun i like yolɛ yo ya, yɛ kun kusu ti wɛtɛɛfuɛ
16, 17. ?Afɔtuɛ mennin yɛ Nabali nin Abigaili be su ndɛ’n man e ɔ?
16 Kɛ Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ Samiɛli wuli cɛ’n, sa kun m’ɔ man afɔtuɛ kpa’n, ɔ juli Davidi blɛ su. Sa sɔ’n kan Nabali nin i yi Abigaili be ndɛ. Bian sɔ’n nin i yi be nzuɛn’n timan kun mlɔnmlɔn. Yɛle kɛ, Abigaili “si ngwlɛlɛ kpa yɛ ɔ ti klanman,” sanngɛ yasua’n “ti tɛ, i like yolɛ yo ya.” Davidi i gbaflɛn’m be ukali Nabali i nnɛn kankanfuɛ mun be niɛnnin i nnɛn mɔ be sɔnnin kpa’n be su. Awiefuɛ’m b’a wuaman be nun wie fi. Sanngɛ kɛ gbaflɛn’m be ko srɛli Nabali i like Davidi dunman nun’n, bian’n yoli Davidi nin i gbaflɛn’m be awɛn. I sɔ’n ti’n, Davidi nin i sran’m be fali be tokofi mun naan be nin Nabali bé kó kun.—1 Samiɛl 25:2-13.
17 Kɛ Abigaili tili ndɛ sɔ’n, ɔ fali kpaun, nin nzan, nin bua nnɛn mɔ b’a tɔn’n, nin viɲi mma kee, ɔ nin figie mma gato naan ndɛndɛ kpa, w’a fa be w’a ko kpa Davidi i atin. Ɔ utu i ɲin ase seli Davidi kɛ: “Nannan, yaci, min yɛ n yoli wɔ tɛ nin-ɔn, naan sanngɛ n klo kɛ ń kán ndɛ. Sie ɔ su tie.” Abigaili i ijɔlɛ wɛtɛɛ ti’n, Davidi i ya’n kannin ase. Kɛ Davidi wieli Abigaili i ndɛ’n tie’n, ɔ seli kɛ: ‘Anannganman b’ɔ ti Izraɛlfuɛ’m be Nyanmiɛn’n, b’ɔ sunmannin wɔ kɛ a wa kpa min atin’n, i mo! Ń yó wɔ mo ɔ ngwlɛlɛ’n ti. Ń yó wɔ mo, afin a yo maan m’an kun-man sran m’an fa tu-man min klunngbɔ.’ (1 Samiɛl 25:18, 24, 32, 33). Nabali i like yolɛ m’ɔ yo ya’n yɛ ɔ kunnin i ɔ. Abigaili kusu, i nzuɛn kpa’n ti’n, aklunjuɛ su yɛ ɔ yoli Davidi i yi ɔ. Abigaili i wɛtɛɛ yolɛ’n, ɔ man e kwlaa nga e ti Zoova i sufuɛ andɛ’n, e afɔtuɛ.—1 Samiɛl 25:36-42.
E mian e ɲin e yo wɛtɛɛfuɛ
18, 19. (a) ?Kɛ e fa wɛtɛɛ yolɛ’n e cici e ti’n, wafa sɛ yɛ e nzuɛn’n kaci ɔ? (b) ?Ngue yɛ ɔ kwla uka e naan y’a si sran’n i wafa nga e ti’n i sɛsɛsɛ ɔ?
18 I kwlaa nga e wunnin lɛ’n kle kɛ, ɔ fata kɛ e yo wɛtɛɛfuɛ. Nán sran’m be ye yolɛ’n i ngunmin yɛ ɔ kle kɛ e ti wɛtɛɛfuɛ ɔ, sanngɛ wɛtɛɛ yolɛ’n ti e nzuɛn cinnjin kpa. Ɔ maan e wun tranlɛ yo fɛ. Atrɛkpa, laa e like yolɛ yo ya, yɛ e nuan nun ndɛ ti tɛtɛ kpa. Sanngɛ Biblu’n nun nanwlɛ’n mɔ e suannin ti’n, y’a kaci. Ɔ maan e wun yo fɛ siɛn’n. Kɛ Pɔlu mán i niaan Klistfuɛ’m be afɔtuɛ’n, ɔ kannin nzuɛn kacilɛ sɔ’n i ndɛ seli kɛ: “Maan sran’m be yo amun annvɔ, an yo be kpa, an yo amun wun aenvuɛ, an yo wɛtɛɛfuɛ, yɛ an blu sa’m be su. An fa like sɔ mun cici amun ti.” (Kolɔsfuɛ Mun 3:12). Blo nnɛn wlɛfuɛ kɛ gboklo sa’n, annzɛ kɛ kangale sa’n, annzɛ kɛ asɔmɔli sa’n, annzɛ kɛ nnɛn ngble mɔ be flɛ i ursu, ɔ nin kɛ ɔnda sa’n, be kacilɛ mɔ bé káci bé yó flɔlɔ kɛ bua ba sa’n, annzɛ nannin bla sa’n, Biblu’n fɛ i sɔ sunnzun ase’n fa kan nzuɛn kacilɛ sɔ’n i ndɛ (Ezai 11:6-9; 65:25). Kɛ e wun kɛ sran’m be kaci be nzuɛn’n kɛ ngalɛ sa’n, ɔ ti abonuan. Sanngɛ, sɛ nzuɛn kacilɛ sɔ’n yó ye’n, ɔ fin Ɲanmiɛn wawɛ’n. Afin wɛtɛɛ yolɛ’n, ɔ o sa nga Ɲanmiɛn wawɛ maan sran yo’n, i nun wie.
19 ?Sɛ ɔ ti sɔ’n niɔn, kɛ e ko fa e wun e ko man Zoova’n, nn e boman wɛ e mianman e ɲin e yoman wɛtɛɛfuɛ kun? Ɔ timan sɔ mlɔnmlɔn. E fa sunnzun ase kun, sɛ e le tralɛ uflɛ’n, é kpú i titi yɛ é yó i cɛcɛ naan w’a ka klanman titi. Kɛ e fa e ɲin e wla Ɲanmiɛn Ndɛ’n i nun kannganlɛ nun mɔ e bu ajalɛ nga be o nun’n be su angunndan titi’n, ɔ uka e maan sran i wafa nga e ti m’ɔ nin laa liɛ’n timan kun’n, e wun i wlɛ sɛsɛsɛ. ?E sran’n i wafa mennin yɛ Ɲanmiɛn Ndɛ’n m’ɔ ti kɛ niannun sa’n, ɔ yi i nglo ɔ?—Zak 1:23-25.
20. ?Wafa sɛ yɛ e kwla yo wɛtɛɛfuɛ ɔ?
20 Ɔ le sran kun nin i nzuɛn. Ɔ maan Ɲanmiɛn i sufuɛ wie’m be liɛ’n, wɛtɛɛ yolɛ’n timan kekle be sa nun. Sanngɛ, kɛ mɔ wɛtɛɛ yolɛ’n o sa nga Ɲanmiɛn wawɛ’n maan sran yo’n i nun wie ti’n, ɔ fata kɛ Klistfuɛ kwlaa be suɛn i yolɛ. Pɔlu seli Timote i amanniɛn su kɛ: “Mian ɔ nyin yo sa ng’ɔ ti kpa’n, fa ɔ wun mantan Nyanmiɛn, lafi i su, klo Nyanmiɛn nin sran, tra wɔ anwlɛn, yɛ yo wɛtɛɛfuɛ.” (1 Timote 6:11). Ndɛ mma “mian ɔ nyin,” ɔ kle kɛ ɔ fata kɛ e tu e klun e yo like sɔ’n. Sɛ e mian e ɲin e bu Biblu’n i nun ajalɛ kpa’m be su angunndan’n, bé trá ndin kpa e angunndan’n nun lɔ kɛ waka fa tra ndin’n sa. Ninnge sɔ’m bé yó maan é káci e nzuɛn’n.—Zak 1:21.
21. (a) ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e mian e ɲin e yo wɛtɛɛfuɛ ɔ? (b) ?Ngue yalɛ yɛ é kókó i like suanlɛ nga ɔ́ bɛ́ i sin lɔ nun’n i su ɔ?
21 Wafa nga e nin e wiengu mun e tran’n, yɛ ɔ kle kɛ e ti wɛtɛɛfuɛ ɔ. Zezi i sɔnnzɔnfuɛ Zaki usali kɛ: “?Amun nun onin yɛ ɔ si ngwlɛlɛ b’ɔ wun sa wlɛ-ɔ? Maan be wun i sɔ i nzuɛn kpa’n nin sa kpa ng’ɔ yo be’n nun, yɛ maan be wun kɛ ɔ yo i wun aenvuɛ yɛ ɔ ti ngwlɛlɛfuɛ.” (Zak 3:13). ?I awlo lɔ o, i jasin fɛ’n bolɛ’n nun o, i asɔnun’n nun o, wafa sɛ yɛ e kwla yi Klistfuɛ nzuɛn kpa sɔ’n i nglo ɔ? Like suanlɛ nga ɔ́ bɛ́ i sin lɔ’n ɔ́ wá úka e naan y’a wun i.
I nun flanlɛ
• ?Wɛtɛɛ yolɛ nun’n, ngue yɛ amun suɛnnin i
• Zoova su ɔ?
• Zezi su ɔ?
• Moizi su ɔ?
• Abigaili su ɔ?
• ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e mian e ɲin e yo wɛtɛɛfuɛ ɔ?