JOB

“Huba akong luminuwas sa tulak kan sakuyang ina,

Asin huba akong mabalik.+

 3 “Napara na lang kuta an aldaw na namundag ako,+

Siring man an banggi na may nagsabi: ‘Ipinangidam an sarong lalaki!’

 4 Nagin na lang kutang kadikluman an aldaw na idto.

Dai na lang kuta iyan ginirumdom nin Diyos;

 6 An bangging idto—kinua na lang kuta idto kan kaduluman;+

Dai na lang kuta idto ipinag-ugma sa mga aldaw nin taon,

Asin dai na lang kuta idto iiniba sa mga aldaw kan mga bulan.

 7 Iyo! Nagin na lang kutang baog an bangging idto;

Dai na kuta kaidto nagkaigwa nin kurahaw nin kaugmahan.

 8 Isinumpa na lang kuta idto kan mga nagsusumpa sa aldaw,

Kan mga kayang pumukaw sa Leviatan.*+

 9 Nagin madiklom na lang kuta an mga bituon sa mag-aagahon kaiyan;

Dai na lang kuta nag-abot an pighahalat kaiyan na liwanag nin aldaw,

Asin dai na kuta kaiyan nahiling an mga sinag kan mag-aagahon.

10 Huli ta dai kaiyan isinara an mga pinto kan tulak kan sakuyang ina;+

Ni itinago man kaiyan an mga kasakitan sa sakuyang mga mata.

12 Taano ta igwa nin mga tuhod na nagsalo sa sako

Asin mga suso na nagpasuso sa sako?

13 Ngunyan kuta nakahigda ako nin tuninong;+

Nagtuturog kuta ako asin nagpapahingalo+

14 Kaiba kan mga hadi kan daga saka kan saindang mga parakonseho,

Na nagtugdok nin mga lugar na ngunyan garaba na,*

15 O kaiba kan mga prinsipe na igwa nin mga bulawan,

Na an mga harong pano nin mga plata.*

16 O taano ta dai na lang ako nagadan sa laog kan tulak kan sakong ina na dai siya nagmamangno,

Siring sa mga aki na dai lamang nakahiling nin liwanag?

17 Duman maski an mga maraot dai na napupurisaw;

Duman an mga pagal nagpapahingalo.+

18 Duman an mga preso nagdidiskanso;

Dai ninda nadadangog an boses kan saro na nagpipirit sa saindang magtrabaho.

19 An sadit asin dakula pantay-pantay duman,+

Asin an uripon talingkas sa saiyang amo.

20 Taano ta nagtatao siya nin liwanag sa saro na nagsasakit

Asin nin buhay sa mga grabe an kamunduan?*+

Kinakalot ninda iyan nin labi pa sa nakatagong mga kayamanan,

22 Sinda na maggagaya-gaya nin labi-labi

Saka mag-uugma oras na makua an lubungan.

23 Taano ta nagtatao siya nin liwanag sa sarong tawo na nalalagalag,

Na pigbugtakan nin Diyos nin kudal sa palibot?+

24 Huli ta an sakuyang pag-agrangay iyo na an nagi kong kakanon,+

Asin nagin siring sa tubig na nagbubulos an sakuyang pag-agrutong.+

25 Huli ta nag-abot sa sako an sakuyang kinakahaditan,

Asin nangyari sa sako an sakuyang kinakatakutan.

26 Mayo ako nin katuninungan, mayo nin katrangkiluhan, mayo nin kapahingaluan,

Pero padagos pang nag-aabot an kasakitan.”

 3 Totoo, itinanos mo an dakul,

Saka pinakusog mo kaidto an maluyang mga kamot.

 4 An saimong mga tataramon minapabangon sa siisay man na nasisingkog,

Saka pinapasarig mo an mga nangluluya an mga tuhod.

 5 Pero ngunyan nangyari iyan sa saimo, asin biyo kang nagagabatan;*

Dinutan ka kaiyan, asin pinangruruluyahan ka nin buot.

 8 An nahiling ko iyo na an mga nag-aarado* nin nakakakulog

Saka an mga nagsasabwag nin kasakitan iyo man iyan an naaani ninda.

 9 Paagi sa hinangos nin Diyos sinda napapara,

Asin paagi sa pagputok kan saiyang kaanggutan* sinda natatapos.

10 Nag-uungal an leon, asin nagngangarob an sarong durudakula nang leon,

Alagad natitipak maski an mga ngipon kan makusog na mga leon.*

11 Nagagadan an sarong leon dahil sa kawaran nin masisiba,

Asin nagkakasuruway-suway an mga ugbon nin leon.

12 May sarong mensahe na pasekretong sinabi sa sako,

Asin pighinghing iyan sa sakuyang talinga.

13 Sa banggi na nagtuturog nin nanok an mga tawo,

Nakahiling ako nin mga bisyon na nakapurisaw sa isip ko,

14 Grabeng pagtakig an namatian ko,

Asin an gabos kong tulang napano nin grabeng takot.

15 Sarong espiritu an uminagi sa may lalawgon* ko;

Nagtirindog an sakuyang mga barahibo.

16 Dangan puminundo iyan,

Pero dai ko masabutan an itsura kaiyan.

May nasa* atubangan kan sakuyang mga mata;

Matuninong an kapalibutan, dangan may boses akong nadangog:

18 Uya! Dai siyang tiwala* sa saiyang mga lingkod,

Saka hinahanapan niya nin sala an saiyang mga anghel.*

19 Kaya paano pa daw sa mga nakaistar sa mga harong na gibo sa dalipay,

Na an pundasyon nasa alpog,+

Asin madalion sanang marunot arog sa sarong insekto!*

20 Buhay sinda pagkaaga pero biyo nang runot pag-abot nin banggi;

Napapara sinda sagkod lamang, asin mayo nin nakakamangno.

 2 Huli ta gagadanon kan paghinanakit an saro na mangmang,

Asin gagadanon kan pagkauri an saro na kulang sa pakasabot.

 3 Nahiling ko na nagtatalubo* an mangmang,

Pero bigla na sanang isinumpa an saiyang pig-iistaran.

 4 An saiyang mga aking lalaki harayo sa kaligtasan,

Asin rinurunot sinda sa trangkahan kan siyudad,+ na mayo nin nagliligtas sa sainda.

 5 Kinakakan kan gutom an mga inaani niya,

Na kinukua iyan maski sa tahaw kan mga tunok,

Asin inaagaw an mga pagsadiri ninda.

 6 Huli ta an mga nakakakulog na bagay dai nagtatambo hali sa alpog,

Asin an kasakitan dai minatubo hali sa daga.

 7 Huli ta an tawo namundag para sa kasakitan,

Siring nanggad sa silyab na minalayog paitaas.

 8 Alagad kun ako saimo, makikimahirak ako sa Diyos,

Asin sa Diyos iaatubang ko an sakuyang kaso,

 9 Sa Saro na naggigibo nin dakula saka dai marurop* na mga bagay,

Makangangalas na mga bagay na dai mabilang.

10 Nagtatao siya nin uran sa daga

Asin nagpapadara nin mga tubig sa kalangtadan.

11 Ilinalangkaw niya an mga hamak,

Asin iiniitaas niya an mga pinangluluyahan nin buot pasiring sa kaligtasan.

12 An mga pakana kan mga tuso inuulang niya,

Tanganing an gibo kan saindang mga kamot dai magin mapanggana.

13 Dinadakop niya an mga madunong sa sadiri nindang mga katusuhan,+

Tanganing maraot an mga plano kan mga alisto an isip.

14 Napapalibutan sinda nin kadikluman pag aldaw,

Asin nagkakapkap sinda sa kaudtuhan na garo baga banggi na.

15 Iliniligtas niya sinda sa mga may espada sa saindang nguso,

Na isinasalbar an mga tios sa kamot kan mga makusog,

16 Tanganing may paglaom an mga hamak,

Alagad isinasara an nguso kan mga bakong matanos.

17 Uya! Maugma an tawong sinasagwi kan Diyos;

Kaya dai mo isikwal an disiplina kan Makakamhan sa Gabos!

18 Huli ta nagpapaabot siya nin kulog, pero binebendahan niya an lugad;

Nangungulog siya, pero siya mismo an nagpapaumay gamit an saiyang mga kamot.

19 Ililigtas ka niya sa anom na kapahamakan,

Maski sa ikapito dai ka makukulgan.

20 Sa panahon nin tiggutom tutubuson ka niya sa kagadanan,

Asin sa kapangyarihan nin espada sa panahon nin giyera.

21 Poprotektaran ka niya sa panglalatigo kan dila,+

Asin dai ka matatakot sa kalaglagan pag iyan uminabot.

22 Ngingisihan mo an kalaglagan saka an gútom,

Asin dai ka matatakot sa mga mabangis na hayop kan daga.

23 Huli ta dai ka dadanyaran kan* mga gapo sa kalangtadan,

Asin an mga mabangis na hayop sa kalangtadan makikipagkatuninungan sa saimo.

24 Maaaraman mo na ligtas* an saimong tolda,

Asin pag nagduman ka sa saimong pasabsaban, mahihiling mo na mayo nin nawawara diyan.

25 Magkakaigwa ka nin dakul na mga aki,

Asin an saimong mga gikan magigin kasingdakul kan mga pananom sa daga.

26 Makusog ka pang mapasiring duman sa lubungan,

Siring sa mga binugkos na uhoy na tinipon sa panahon nin aranihan.

2 “Kun puwede lang timbangon nin bilog an sakuyang kapurisawan+

Asin maibugtak iyan sa timbangan kaiba kan sakuyang kasakitan!

 4 Huli ta an mga pana kan Makakamhan sa Gabos tuminadok sa sako,

Asin iniinom kan sakuyang espiritu an kamandag kan mga iyan;+

An makatakuton na mga pag-atake hali sa Diyos nakarilinya para salakayon ako.

 5 Maungal daw an sarong layas na asno+ kun igwa iyan nin duot,*

O maunga daw an sarong toro kun igwa iyan nin sakati?*

 6 Kinakakan daw na daing asin an matabang na kakanon,

O igwa daw nin namit an tagok* kan tanom na malva?

 8 Mangyari lugod an sakong hinahagad

Asin itao lugod kan Diyos an sakuyang kamawutan!

 9 Runuton na lang kuta ako kan Diyos,

Asin unaton niya an saiyang kamot tapos gadanon ako!+

10 Huli ta maski iyan makakatao sako nin kaginhawahan;

Malukso ako sa kagaya-gayahan sa ibong kan kulog na dai naiinaan,

Huli ta dai ko isinikwal an mga tataramon kan Banal na Diyos.*+

13 Igwa pa daw nin paagi para matabangan ko an sakong sadiri

Ngunyan na hinali na sakuya an gabos na nagtatabang sa sako?

14 An siisay man na dai nagpapahiling nin maimbod na pagkamuot sa saiyang kapwa+

Tatalikdan man an pagkatakot sa Makakamhan sa Gabos.+

15 An sadiri kong mga tugang nagin mapandaya+ siring sa sapa sa tiglipot,

Siring sa namarang tubig kan mga sapa sa tiglipot.

16 Pinalabog iyan kan yelo,

Asin nakatago sa laog kaiyan an nagtutunaw na niyebe.

17 Alagad pag-abot nin panahon, nauubusan iyan nin tubig asin nawawara;

Asin pag nag-init na, iyan namamara.

18 Minasiko an pig-aagihan kaiyan;

Nagbubulos iyan pasiring sa disyerto asin nawawara.

19 An mga grupong nagbabaklay hali sa Tema+ hinahanap iyan;

An mga nagbabaklay hali sa Sheba*+ hinahalat iyan.

20 Napasupog sinda dahil sala an saindang pagtitiwala;

Nag-abot sinda duman pero nasudya an saindang linalauman.

21 Nagin arog kamo kaiyan sa sako;+

Nahiling nindo an grabe kong kasakitan, asin natakot kamo.+

23 Hinagad ko daw na iligtas nindo ako sa kamot nin kaiwal

O na isalbar* sa mga nang-aapi?

24 Tukduan nindo ako, asin dai ako magirong;+

Tabangan nindo akong masabutan an sakuyang sala.

26 Pinaplano daw nindong itanos an mga sinasabi ko,

An mga tataramon kan sarong desperadong tawo,+ na pinapalid kan duros?

27 Maburunutan man kamo kun kiisay mapapaduman an sarong ilo,+

Asin ipapabakal* nindo an sadiri nindong amigo!+

28 Kaya ngunyan umatubang kamo asin maghiling sa sako,

Huli ta dai ako maputik sa saindo.

29 Pag-isipan tabi giraray nindo—dai nindo ako paghusgaran nin sala—

Iyo, pag-isipan giraray nindo, huli ta an sakuyang katanusan yaon pa man giraray sa sako.

7 “Bakong an buhay kan tawong mortal sa daga kapareho kan puwersahan na pagtrabaho,

Asin bakong an saiyang mga aldaw kapareho nin sarong tangdanan na trabahador?+

 2 Siring sa sarong uripon, hinahanap-hanap niya an limpoy,

Asin siring sa sarong tangdanan na trabahador, hinahalat niya an saiyang tangdan.+

 3 Kaya dakul na bulan nang daing saysay an sakuyang buhay

Asin dakul na banggi nang grabe an sakuyang kasakitan.+

 5 An sakuyang laman pano nin mga ulod asin mga nagtagas na daga;+

An sakuyang kublit pano nin mga kagan asin nana.+

 6 An sakuyang mga aldaw marikas na minalihis, mas marikas kisa sa lansadera nin parahabol,+

Asin natatapos an mga iyan na daing paglaom.+

 7 Girumduma na an sakong buhay garo sana hinangos,*+

Na an sakong mata dai na nuarin man makakahiling nin kaugmahan.*

 8 Dai na ako mahihiling kan mata na nakakahiling sa sako ngunyan,

Hahanapon ako kan saimong mga mata, pero ako mawawara na.+

 9 Kapareho nin panganuron na luway-luway na nawawara,

An saro na minababa pasiring sa Lubungan* dai na minabalik pa.+

10 Dai na siya mabalik sa saiyang harong,

Asin sa saiyang lugar siya malilingawan na.+

Mataram ako dahil sa grabeng pagsakit kan sakuyang espiritu;

Mareklamo ako dahil sa grabeng kamunduan ko!*+

12 Ako daw an dagat o saro daw akong higanteng hayop sa dagat,

Para magbugtak ka pa nin mabantay sa sako?

13 Kan magsabi ako, ‘Rarangahon ako kan sakuyang higdaan;

Mababawasan kan sakuyang kama an pagsakit ko,’

14 Pinakubhanan mo ako paagi sa mga pangaturugan,

Asin tinakot mo ako paagi sa mga bisyon,

15 Kaya mas pipilion ko pa* an mapuot,

Iyo, an kagadanan kisa sa hawak kong ini.*+

17 Siisay man an tawong mortal para pagmalasakitan mo siya

Asin ipokus mo sa saiya an saimong atensiyon?*+

18 Taano ta pig-iinspeksiyon mo siya kada aga

Asin pigpupurbaran siya sa gabos na panahon?+

19 Puwede daw na dai mo nguna ako paghilingon

Asin bayaan mo ako maski dikit sanang panahon para mahalon ko lamang an sakong liwoy?+

21 Taano ta dai mo pinapatawad an sakong paglapas

Asin pigpapasensiyahan an sakong sala?

Huli ta sa dai na mahahaloy mahigda na ako sa alpog,+

Asin hahanapon mo ako, pero mayo na ako.”

 3 Bibiribidon daw nin Diyos an hustisya,

O bibiribidon daw kan Makakamhan sa Gabos an katanusan?

 4 Kun nagkasala sa saiya an saimong mga aki,

Pinadusahan niya lang sinda sa pagrebelde ninda;*

 5 Pero kun maglalaom ka sa Diyos+

Asin makikimahirak ka sa Makakamhan sa Gabos,

 6 Asin kun talagang dalisay ka saka matanos,+

Tatawan ka niya nin atensiyon*

Asin ibabalik ka sa tamang kinamumugtakan mo.

 7 Asin dawa hamak an kapinunan mo,

Magigin abunda ka sa maabot na panahon.+

 8 Maghapot ka tabi sa nakaaging henerasyon,

Asin tawan mo nin atensiyon an mga bagay na naaraman kan saindang mga ama.+

 9 Huli ta kasuudma lang kita namundag, asin mayo kitang kaaram-aram,

Huling arog lang sa anino an mga aldaw ta sa daga.

10 Bako daw na tutukduan ka ninda

Asin sasabihon saimo an aram ninda?*

12 Dawa nag-uugbos pa sana iyan asin dai pa pigpuputol,

Mas inot iyan na maluluyos kisa sa iba pang tanom.

13 Iyan an kaaabtan* kan gabos na nakakalingaw sa Diyos,

Huli ta mapapara an paglaom kan saro na mayong Diyos.*

14 Dai maaasahan an saiyang pigsasarigan,

Asin kasingluya kan sapot* nin lawa an saiyang pigtitiwalaan.

15 Masandig siya sa saiyang harong, pero mabagsak iyan;

Pupurbaran niyang mangapot diyan, pero dai iyan matagal.

16 Arog siya sa nababaribian na tinanom na naiinitan nin aldaw,

Asin an saiyang mga sanga nakakalakop sa hardin.+

17 An saiyang mga gamot minapurupot sa tambak nin gapo;

Naghahanap siya nin harong sa mga gapo.*

18 Pero pag siya ginabot* sa lugar kun sain siya nakatanom,

Ninigaran siya kan lugar na iyan asin sasabihan, ‘Dai taka pa lamang nahiling.’+

19 Iyo, arog siya kaiyan mawawara;*+

Dangan may iba nang maturubo hali sa alpog.

20 Siguradong dai isisikwal nin Diyos an mga pinapagdanay an saindang integridad;*

Asin dai niya man susuportaran an* mga maraot,

21 Huli ta papangisihon ka niya giraray

Asin papakurahawon sa kaugmahan.

22 An mga nauungis sa saimo mapapano nin kasusupgan,

Asin an tolda kan mga maraot mawawara na.”

 3 Kun may gustong makidiskutiran sa Saiya,*+

Dai masisimbag kan sarong iyan an maski saro sa sangribong hapot Niya.

 5 Ibinabalyo* niya an mga bukid na dai namamangnuhan kan siisay man;

Binabaliktad niya an mga iyan dahil sa saiyang kaanggutan.

 6 Pigtatanyog niya an daga,

Kaya nagyuyugo-yugo an mga harigi kaiyan.+

 7 Pinagbubutan niya an aldaw na dai magsirang,

Asin pigtatahuban niya an liwanag kan mga bituon;+

 8 Solo niyang binibiklad an kalangitan,+

Asin tinutungtungan niya an haralangkaw na alon kan kadagatan.+

 9 Ginibo niya an konstelasyon na Ash,* Kesil,* saka Kima,*+

Asin an mga konstelasyon kan kalangitan sa timog;*

10 Naggigibo siya nin darakula asin dai marurop* na mga bagay,+

Makangangalas na mga bagay na dai mabilang.+

11 Nag-aagi siya sa gilid ko, pero dai ko siya nahihiling;

Linalampasan niya ako, pero dai ko siya naririsa.

13 Dai pupugulan nin Diyos an saiyang kaanggutan;+

Pati an mga nagtatabang ki Rahab*+ maduko sa saiya.

14 Kaya mas lalo na sa pagsimbag ko sa saiya,

Dapat na maingat kong pilion an mga sasabihon ko pag nakipagdiskutir sa saiya!

Dai ako nagtutubod na madangog siya sa sinasabi ko,

17 Huli ta rinurunot niya ako paagi sa bagyo

Asin pinapadakul niya an mga lugad ko na daing dahilan.+

18 Dai niya tinutugutan na malapag ko an sakuyang hinangos;

Padagos niya akong pinapano nin mga problema.

20 Kun ako man an tama, sesentensiyahan ako kan sadiri kong nguso;

Maski pa papagdanayon ko an sakuyang integridad,* huhusgaran niya ako na may sála.*

21 Maski pa papagdanayon ko an sakuyang integridad,* dai ako sigurado sa mangyayari sako;*

Habo ko na* sa buhay kong ini.

22 Pareho man sana. Kaya ngani sinasabi ko,

‘Pareho niyang linalaglag an daing sála* saka an maraot.’

23 Kun may magadan dahil sa nagraragasang baha,

Ngingisihan niya an kawaran nin paglaom kan daing sála.

24 Itinao niya an daga sa maraot;+

Tinatahuban niya an mga mata* kan mga hukom kaiyan.

25 An sakuyang mga aldaw mas marikas pa kisa sa sarong paradalagan;+

Minalihis iyan na mayong nahihiling na karahayan.

26 Minaagi an mga iyan na garo mga bangka na tambo,

Kapareho kan mga agila na minalayog pabugsok para manaklot.

27 Pag nagsabi ako, ‘Lilingawan ko na an sakong mga pag-agrangay,

Babaguhon ko an ekspresyon kan lalawgon ko asin magigin maugma,’

28 Matatakot pa man giraray ako dahil sa gabos na kulog na namamatian ko,+

Asin aram kong dai mo ako ibibilang na daing sála.

30 Kun magkarigos ako nin tubig hali sa nagtutunaw na niyebe,

Asin linigan ko an sakong mga kamot nin lehiya,*+

31 Ibubuntog mo man giraray ako sa sarong kalot,

Kaya pati an sakong mga bado mauuyam nanggad sa sako.

32 Huli ta bako siyang tawo kapareho ko na puwede kong simbagon

O puwede kong hampangon sa korte.+

33 Mayo nin siisay man an puwedeng magin samong hukom,*

Na puwedeng magdesisyon sa samo.*

34 Kun ipupundo niya an pagrapado sa sako*

Asin dai na niya ako tatakuton kan saiyang makatatakot na mga gibo,+

35 Mataram ako sa saiya na dai natatakot,

Huli ta dai man talaga ako natatakot na makipag-ulay sa saiya.

 3 May pakinabang ka daw sa saimong pang-aapi,

Sa paghamak sa gibo kan saimong mga kamot+

Mantang inuuyunan mo an sadol kan maraot?

 4 An saimo daw na mga mata arog kan sa tawo,

O an saimo daw na paghiling kapareho kan sa tawong mortal?

 5 An saimo daw na mga aldaw kapareho kan sa mga mortal,

O an saimo daw na mga taon kapareho kan sa tawo,+

6 Para siyasaton mo an sakong sala

Asin pagparahanapon an sakuyang kasalan?+

 7 Aram mo na dai akong sála;+

Asin mayo nin makakapagligtas sako sa saimong kamot.+

 8 Pinorma ako asin ginibo kan saimo mismong mga kamot,+

Pero ngunyan biyo mo akong lalaglagon.

 9 Girumduma tabi na ginibo mo ako hali sa dalipay,+

Pero ngunyan papabalikon mo ako sa alpog.*+

10 Bakong ipinalis mo ako siring sa gatas

Asin pinakorta ako siring sa keso?

11 Binaduan mo ako nin kublit asin laman,

Asin hinabol* mo ako paagi sa mga tulang asin litid.+

12 Tinawan mo ako nin buhay asin pinahilingan nin maimbod na pagkamuot;

Binantayan asin inataman mo an sakuyang espiritu.*+

14 Pigbabantayan mo ako para mahiling kun nagkasala ako,+

Asin dai mo ako iaabsuwelto sa sala ko.

Asin maski pa dai akong sála, dai ko maitataas an sakong payo,+

Huli ta pano-pano ako nin kasusupgan asin kasakitan.+

16 Kun itaas ko an sakuyang payo, hahantingon mo ako kapareho kan paghanting nin sarong leon+

Asin gagamiton mo giraray an saimong kapangyarihan laban sa sako.

17 Nagdadara ka nin bagong mga testigo laban sako

Asin dinadagdagan mo an kaanggutan mo sako,

Mantang an kasakitan sunod-sunod na nag-aabot sako.

19 Kun arog kaiyan, garo man lang dai ako nag-eksister;

Hali sa tulak idiniretso na kuta ako sa lubungan.’

20 Bakong kakadikit na lang an mga aldaw ko?+ Bayaan na lang niya ako;

Dai na lang niya ako paghilingon, tanganing makaguruginhawa* man lamang ako+

21 Bago ako maghali—asin dai na ako mabalik+—

Pasiring sa daga nin grabeng kadikluman,*+

22 Pasiring sa daga nin matinding kaduluman,

Sarong daga nin mahibog na kadikluman asin pagkadis-areglado,*

Kun sain maski an liwanag kapareho kan kadikluman.”

 2 “Mayo daw nin masimbag sa gabos na sinabi mong ini,

O magigin tama daw an saro dahil sa kadakulan kan saiyang itinataram?*

 4 Huli ta sinasabi mo, ‘Tama an sakong itinutukdo,+

Asin malinig ako sa paghiling mo.’+

 5 Pero kun mataram lang an Diyos,

Asin kun ibubuka niya lang an saiyang mga ngabil sa saimo!+

 6 Ihahayag niya saimo an mga sekreto kun paano magin madunong,*

Huli ta bakong simpleng bagay an* praktikal na kadunungan.

 7 Kaya mo daw aramon an harararom na bagay nin Diyos

O aramon an gabos manungod sa* Makakamhan sa Gabos?

 9 Mas halaba iyan kisa sa daga

Saka mas mahiwas kisa sa dagat.

10 Kun sa pag-agi niya igwa siyang dakupon asin darahon sa korte,

Siisay an makakapugol sa saiya?

12 Alagad an tawong daing isip makakasabot sana

Pag an layas na asno mangaki na nin tawo.*

13 Kun iaandam mo lang an saimong puso

Asin iuunat an saimong mga kamot sa saiya.

14 Kun an kamot mo naggigibo nin sala, ibugtak mo iyan sa harayo,

Asin dai mo pagtugutan na mag-istar an karatan sa saimong mga tolda.

15 Huli ta pag ginibo mo iyan, maitataas mo an saimong payo* na daing ikinakasupog;

Makakatindog ka nin pusog na daing ikinakatakot.

16 Malilingawan mo an saimong mga kasakitan;

Arog nin tubig na buminulos, dai mo na iyan magigirumduman.

17 An saimong buhay magigin mas maliwanag kisa sa kaudtuhan;

Maski an madiklom na mga panahon kaiyan magigin garo aga.

18 Makakapagtiwala ka ta igwa nin paglaom,

Asin mangangalag-kalag ka sa palibot asin mahigda nin tiwasay.

19 Mahigda ka na mayo nin siisay man na mantatakot sa saimo,

Asin dakul an maghihinguwang kamtan an saimong pabor.

20 Pero maruluya an mga mata kan mga maraot;

Asin mayo sindang makukuang lugar na madudulagan,

Asin an saindang solamenteng paglaom iyo an kagadanan.”*+

 2 “Sige, kamo an mga tawong nakakasabot,*

Asin pag nagadan kamo, mayo na nin madunong!

 4 Pigngingirisihan ako kan sakong mga kairiba,+

Ako na nag-aapod sa Diyos asin naghahalat nin simbag.+

 5 An tawong mayong pinaghahaditan pigbabaliwala an kapahamakan,

Na iniisip na para lang iyan sa mga tawong an mga bitis nagsasayasay.*

 6 Matuninong sa mga tolda kan mga parahabon,*+

Asin matiwasay an mga nagpapaanggot sa Diyos,+

Sinda na an saindang diyos yaon sa saindang mga kamot.

 7 Alagad, haputon mo tabi an mga hayop, asin tutukduan ka ninda;

Pati man an mga gamgam* sa kalangitan, asin sasabihon ninda iyan sa saimo.

 8 O kaya pagmasdan* mo an daga, asin tutukduan ka kaiyan;

Asin ihahayag iyan sa saimo kan mga sira sa dagat.

 9 Siisay sa gabos na ini an dai nakakaaram

Na an kamot ni Jehova an naggibo sa mga ini?

10 Nasa kamot niya an buhay kan lambang bagay na may buhay*

Asin an espiritu* kan lambang tawo.*+

11 Bakong pigtetesting kan talinga an mga tataramon

Kun paanong pignanamitan kan dila* an kakanon?+

12 Bakong yaon an kadunungan sa mga may edad na+

Asin an pakasabot sa mga nabuhay na nin halawig?

13 Yaon saiya an kadunungan asin an kakusugan;+

Igwa siya nin katuyuhan* asin pakasabot.+

14 Pag may ginaba siya, dai na iyan maitutugdok liwat;+

An ano man na isara niya, dai iyan mabubukasan nin siisay man.

15 Pag pinugulan niya an mga katubigan, an gabos naaalang;+

Pag binutasan niya an mga iyan, sa daga nagbabaha.+

16 Yaon sa saiya an kusog asin an praktikal na kadunungan;+

Yaon sa saiya an nalalagalag asin an nanglalagalag;

17 Pinapalakaw niyang nakabitis* an mga parakonseho,

Asin ginigibo niyang garo mangmang an mga hukom.+

18 Hinahalian niya nin awtoridad an mga hadi,+

Asin hinahagkusan niya an saindang habayan* nin paha nin uripon.

19 Pinapalakaw niyang nakabitis an mga saserdote,+

Asin pinapabagsak niya an mga haloy nang nasa kapangyarihan;+

20 Dai niya pinapataram an pinagkakatiwalaan na mga parakonseho,

Asin hinahalian niya nin kadunungan an mga gurang na lalaki;*

21 Ipinapasupog niya nin todo an mga tawong ginagalangan,+

Asin pinapaluya niya an mga makapangyarihan;*

22 Ihinahayag niya an harararom na bagay na nakatago sa kadikluman;+

Asin dinadara niya an mahibog na kadikluman pasiring sa kaliwanagan;

23 Pinapakusog niya an mga nasyon para laglagon sinda;

Pinapadakula niya an mga nasyon, tanganing puwersahan niya sindang madara sa ibang nasyon.*

24 Hinahali niya an pakasabot* kan mga lider kan banwaan,

Asin pinapalagaw-lagaw niya sinda sa kaawagan na mayo nin dalan.+

25 Nagkakapkap sinda sa kadikluman,+ kun sain daing liwanag;

Pinapalagaw-lagaw niya sinda na garo tawong burat.*+

13 “Iyo, nahiling kan sakuyang mata an gabos na ini,

Nadangog iyan kan sakuyang talinga asin nasabutan iyan.

 2 Aram ko man an aram nindo;

Bako akong mas hababa kisa saindo.

 3 Pero para sako, mas gusto ko pang makipag-ulay sa Makakamhan sa Gabos;

Gusto kong idepensa an sakuyang kaso sa atubangan nin Diyos.+

 4 Alagad pigpapakaraot nindo ako paagi sa saindong mga kaputikan;

Kamo gabos mga daing serbing parabulong.+

 5 Kun masilensiyo na lang kuta kamo,

Maipapahiling kaiyan na may kadunungan kamo.+

 6 Dangugon tabi nindo an sakuyang mga argumento,

Asin tawan nindo nin atensiyon an pagdepensa kan mga ngabil ko.

 7 Mataram daw kamo nin mga bagay na bakong makatanusan alang-alang sa Diyos,

Asin mataram daw kamo nin mga pandadaya para sa saiya?

 8 Susurugon daw nindo siya,*

Idedepensa daw nindo an kaso kan tunay na Diyos?

10 Siguradong sasawayon niya kamo

Kun pasekreto kamong mapahiling nin paboritismo.+

11 Dai daw kamo matitikbahan* dahil sa saiyang kamurawayan

Asin matatakot sa saiya?

12 An saindong magagayon* na mga kasabihan garo mga abo;

An saindong mga depensa* kasingtapo nin mga kalasag na dalipay.

14 Taano ta ibinubugtak ko sa peligro an sadiri ko*

Asin isinasapeligro an sakuyang buhay?*

15 Dawa puwede niya akong gadanon, mahalat pa man giraray ako;+

Sa atubangan niya idedepensa ko an sakuyang kaso.*

16 Dangan siya an magigin kaligtasan ko,+

Huli ta dai puwedeng umatubang saiya an tawong mayong Diyos.*+

17 Magdangog kamong marhay sa sasabihon ko;

Tawan nindo nin atensiyon an deklarasyon ko.

18 Hilinga, ihinanda ko na an sakuyang kaso;

Aram kong ako an tama.

20 Igwa lang akong duwang bagay na hahagadon sa saimo, O Diyos,*

Tanganing dai ko na itago an sakong sadiri sa atubangan mo:

21 Irayo mo sako an magabat mong kamot,

Asin dai mo pagtugutan na an pagkatakot saimo makapakubhan sa sako.+

22 Mag-apod ka asin masimbag ako,

O kun dai man, pataramon mo ako asin simbagon mo ako.

24 Taano ta itinatago mo an saimong lalawgon+

Asin ibinibilang mo ako na kaiwal mo?+

25 Tatakuton mo daw an sarong dahon na ipinapalid nin duros

O lalapagon mo daw an alang nang pinaggapasan?

26 Huli ta nagpaparasurat ka nin mga magagabat na akusasyon laban sa sako,

Asin pinapanimbag mo ako sa mga kasalan ko kan hoben pa ako.

27 Ilinalaag mo an sakong mga bitis sa pandog,*

Sinisiyasat mong biyo an gabos kong dalan,

Asin sinususog mo an lambang gira kan sakuyang bitis.

28 Kaya an tawo* nagin garo sarong bagay na nalalapa,

Siring sa bado na kinakakan nin insekto.*

14 “An tawo, na ipinangaki nin babayi,

Halipot an buhay+ asin pano nin kasakitan.*+

 2 Minabukad siya na garo burak asin pagkatapos naluluyos;*+

Nagdudulag siya na garo anino asin nawawara.+

 3 Iyo, itinuruhok mo sa saiya an saimong mata,

Asin iiniba mo siya* sa korte para husgaran.+

 5 Kun napagdesisyunan na an saiyang mga aldaw,

Nasa kamot mo na an bilang kan saiyang mga bulan;

Binugtakan mo siya nin limitasyon tanganing dai siya lumampas diyan.+

 6 Ipundo mo an pagparahiling saiya tanganing makapahingalo siya,

Sagkod na matapos niya an saiyang aldaw kapareho nin sarong tangdanan na trabahador.+

Kun paludon iyan, masupang giraray iyan,

Asin an mga sadit na sanga kaiyan padagos na matubo.

 8 Kun maggurang na an gamot kaiyan sa daga

Asin maalang an pungo kaiyan,

 9 Sa parong nin tubig masupang iyan;

Asin magkakaigwa iyan nin mga sanga kapareho nin bagong tanom.

10 Pero an tawo nagagadan asin nawawara an gabos niyang kusog;

Pag nagadan an tawo, hain na siya?+

11 Nawawara an tubig sa dagat,

Asin nauubusan nin tubig an salog tapos namamara.

12 Siring man, an tawo minahigda asin dai na minabangon.+

Sagkod na dai nawawara an langit, dai sinda mamata,

13 Itago mo tabi ako sa Lubungan,*+

Itago mo ako sagkod na maglihis an saimong kaanggutan,

Magtalaan ka nin panahon para sa sako asin girumdumon mo ako!+

Mahalat ako sa gabos na aldaw kan sakuyang puwersahan na pagtrabaho

Sagkod na umabot an kaginhawahan ko.+

16 Alagad ngunyan, pigpaparabilang mo an kada lakad ko;

An pigpaparabantayan mo iyo an kasalan ko.

17 An sakuyang paglapas nakalaag sa sarong lalagan na selyado,

Asin sinasarahan mo nin pulot an pagkakasala ko.

18 Kun paanong nagrarasay asin natutumpag an sarong bukid

Asin nahahali an sarong gapo sa namumugtakan kaiyan,

19 Kun paanong napupudpod kan tubig an mga gapo

Asin inaanod kan sulog kaiyan an daga,

Arog mo kaiyan hinahali an paglaom nin tawong mortal.

20 Padagos mo siyang dinadaog sagkod na siya mapara;+

Binabago mo an saiyang itsura, asin isinusubol mo siya.

21 Tinatawan nin onra an saiyang mga aki, pero dai niya iyan naaaraman;

Nagigin hamak sinda, pero dai niya iyan nahihiling.+

22 Namamatian niya sana an kulog kan hawak* niya

Asin nagmumundo sana siya* mantang buhay pa siya.”

 2 “Daing saysay na mga argumento daw an isisimbag kan sarong tawong madunong,

O papanuon niya daw an saiyang puso* nin salang mga kaisipan?*

 3 Daing serbi an pagsaway paagi sa mga tataramon sana,

Asin daing pakinabang an puro urulay sana.

 4 Huli ta pinapaluya mo an pagkatakot sa Diyos,

Asin hinahali mo an ano man na interes sa Diyos.

 5 Arog ka kaiyan magtaram huli sa saimong mga sala,*

Asin mapandayang mga tataramon an pinipili mo.

 6 An mismong nguso mo an nagkokondenar sa saimo, bako ako;

An mismong mga ngabil mo an nagtetestigo laban sa saimo.+

 7 Ika daw an pinakainot na tawong namundag,

O namundag ka na daw bago pa magkaigwa nin mga bulod?

 8 Nagdadangog ka daw pag nagsasabi an Diyos nin kumpidensiyal na mga bagay,

O ika lang daw an igwa nin kadunungan?

10 Ubanon na kami asin mga gurang na,+

Mga lalaking mas matua pa sa saimong ama.

11 Kulang pa daw saimo an mga pagranga nin Diyos

O an mga tataramon na mabuot na sinasabi saimo?

12 Ano ta nagpapadara ka sa saimong puso,

Asin ano ta naglalaad sa kaanggutan an saimong mga mata?

13 Huli ta naaanggot ka* sa Diyos,

Asin pinapabayaan mong lumuwas sa saimong nguso an arog kaiyan na mga tataramon.

14 Paano magigin dalisay an sarong tawong mortal,

O paano magigin matanos an siisay man na ipinangaki nin sarong babayi?+

15 Uya! Dai siyang tiwala* sa saiyang mga banal,

Asin maski an kalangitan bakong malinig sa saiyang paghiling.+

16 Kaya paano pa daw kun an sarong tawo makababaldi asin maraot,+

Sarong tawong paha sa paggibo nin karatan!

Iiistorya ko an nahiling ko,

18 An inistorya kan mga madunong na lalaki hali sa saindang mga ama,+

Mga bagay na dai ninda itinago.

19 Sa sainda sana itinao an kadagaan,

Asin mayong estranghero an nag-agi sa sainda.

20 An maraot na tawo nagsasakit sa gabos na aldaw kan saiyang buhay,

Nagsasakit siya sa gabos na taon kan saiyang buhay arog kan mapang-aping tawo.

21 Nadadangog niya sa saiyang mga talinga an makatatakot na mga tanog;+

Sa panahon nin katuninungan, sinasalakay siya nin mga parasamsam.

22 Dai siya nagtutubod na makakadulag siya sa kadikluman;+

Nakatagama siyang gadanon paagi sa espada.

24 Pirmi siyang nagtatakig sa takot huli sa kasakitan asin kapurisawan;

Dinadaog siya kan mga iyan siring sa hadi na handa nang sumalakay.

25 Huli ta ibinibingat niya an saiyang kamot tumang sa Diyos

Asin kinakalaban niya* an Makakamhan sa Gabos;

26 Dai siya mapugulan sa pagdaguso sa Saiya,

Dara an saiyang mahibog, masarig na kalasag;

27 Mataba an saiyang lalawgon,

Asin dakula an saiyang piad dahil sa taba;

28 Nag-iistar siya sa mga siyudad na lalaglagon,

Sa mga harong na dai na iistaran nin siisay man,

Na magigin mga tambak nin gapo.

29 Dai siya magigin mayaman, asin dai madakul an saiyang mga rugaring,

Ni malakop man sa daga an saiyang mga pagsadiri.

30 Dai siya makakadulag sa kadikluman;

Sarong laad nin kalayo an mapaalang sa saiyang sadit na sanga,*

Asin magagadan siya dahil sa pagbuga kan nguso nin Diyos.*+

31 Dai siya dapat magpaloko asin magtiwala sa mga bagay na daing kamanungdanan,

Huli ta dai man nin kamanungdanan an makukua niyang karibay kaiyan;

32 Mangyayari iyan sa saiya sa dai na nanggad mahahaloy,

Asin an saiyang mga sanga dai lamang marambong.+

33 Magigin arog siya sa puon nin ubas na nagkakatarakdag an mga hilaw na bunga,

Asin arog sa puon nin olibo na nagkakararakdag an mga burak.

34 Huli ta dai magkakaigwa nin bunga* an katiripunan nin mga mayong Diyos,*+

Asin tutumtumon nin kalayo an mga tolda kan mga imbuwelto sa panunuhol.

35 Nangingidam sinda nin kasakitan asin nangangaki nin karatan,

Asin pandadaya an laog kan saindang mga tulak.”

Kun kamo an nasa kamugtakan ko,*

Kaya ko man magsabi nin nakakakumbinsir na mga tataramon laban sa saindo

Asin magpiling-piling sa saindo.+

 5 Pero dai, imbes papakusugon ko kamo kan mga tataramon kan sakuyang nguso,

Asin an mga pagranga kan sakuyang mga ngabil mapaginhawa sa saindo.+

 6 Pag nagtataram ako, dai nababawasan an kulog na namamati ko,+

Asin pag dai man ako nagtataram, dai man nawawara an kulog.

 7 Alagad ngunyan pinagal niya akong marhay;+

Linaglag niya an bilog na pamilya ko.*

 8 Pinugol mo man ako, asin nahiling ini nin ibang tawo,

Kaya an kaniwangan kong ini nagin garo sarong testigo laban sa sako.

10 Ibinuka nindang marhay an saindang nguso laban sa sako,+

Asin mapagtuya nindang sinampaling an mga pisngi ko;

Dakulon sindang nagtitiripon laban sa sako.+

11 Itinatao ako nin Diyos sa mga aking lalaki,

Asin ibinabaribad niya ako pasiring sa mga kamot kan mga maraot.+

12 Trangkilo ako kaidto, alagad rinaot niya an buhay ko;+

Kinaputan niya ako sa may luong asin rinunot ako;

Dangan ako an ginibo niyang puntirya.

13 Pinapalibutan ako kan saiyang mga parapana;+

Pinapana niya an sakong mga bato,+ asin dai siya nahihirak sako;

Ibinububo niya sa daga an sakong apdo.

14 Garo ako lanob na pauruutro niyang linalabot;*

Minadaguso siya sa sako na garo parapakilaban.

15 Nagtahi ako nin telang sako tanganing tahuban an sakong kublit,+

Asin itinalbong ko sa alpog an sakong dignidad.*+

16 Mapula an lalawgon ko sa kakahibi,+

Asin nangingitom an* pagirilid kan sakong mga mata,

17 Maski ngani mayo man nin kinulgan an sakong mga kamot

Asin sinsero* an sakong pamibi.

19 Dawa ngunyan, an sakuyang testigo nasa kalangitan;

An saro na makakapatotoo para sako nasa kaitaasan.

20 Pigtutuya-tuya ako kan sakong mga kairiba+

Mantang an sakong mata nagtuturo nin luha sa atubangan nin* Diyos.+

21 Magkaigwa lugod nin tagapangultanan sa tawo asin sa Diyos,

Kun paanong igwa nin tagapangultanan sa tawo saka sa saiyang kapwa.+

22 Huli ta dikit na sana an mga taon na maabot,

Asin mapasiring na ako sa dalan na mayo nang balikan.+

17 “Ubos na an kusog* ko, tapos na an mga aldaw ko;

Hinahalat na ako kan lubungan.+

 2 Pinapalibutan ako kan mga paratuya-tuya,+

Asin pirming namamasdan kan sakong mata an* pagrebelde ninda.

 4 Huli ta dai mo tinawan nin pakasabot an saindang puso;+

Iyan an dahilan kaya dai mo sinda ilinalangkaw.

 5 May itinatangro siya sa saiyang mga amigo,

Mantang an mga mata kan mga aki niya nagluluya dahil sa gutom.

 6 Pinangyari niyang pagtuya-tuyaon* ako kan mga banwaan,+

Kaya nakaiba ako sa mga linulutaban ninda sa lalawgon.+

 7 Nagluluya an sakong mga mata dahil sa grabeng kasakitan,+

Asin garo na sana anino an gabos kong kalamias.

 8 Napapaburarat digdi an matanos na mga tawo,

Asin napupurisaw an daing sála dahil sa tawong mayong Diyos.*

 9 An matanos padagos na naggigibo nin katanusan,+

Asin an saro na daing sála mas minakusog.+

10 Alagad, madya kamo gabos asin ipadagos nindo an saindong argumento,

Huli ta mayo akong nahihiling na madunong sa saindo.+

11 Tapos na an sakuyang mga aldaw;+

Raot na an mga plano ko, an mga minamawot kan sakong puso.+

12 Pigpaparagibo nindang aldaw an banggi,

Na sinasabi, ‘Madali nang magliwanag ta madiklom na.’

13 Dikit na halat-halat na sana, magigin harong ko na an Lubungan;*+

Ibibiklad ko na an sakong higdaan sa kadikluman.+

16 Mababa iyan* pasiring sa nababaratan na mga trangkahan kan Lubungan*

Pag pareho na kaming magbalik sa alpog.”+

 3 Ano ta mga hayop an hiling nindo samo,+

Asin ano ta ibinibilang nindo kaming mga mangmang?*

 4 Maski pa gutay-gutayon mo an saimong sadiri* dahil sa kaanggutan,

Babayaan daw an daga

O hahalion daw an dakulang gapo sa kinamumugtakan kaiyan alang-alang saimo?

 5 Iyo, mapapalsok an ilaw kan mga maraot,

Asin an laad kan saiyang kalayo dai magliliwanag.+

 6 Magigin madiklom nanggad an ilaw sa saiyang tolda,

Asin an lamparang nakabitay sa saiyang tolda mapapalsok.

 7 An haralakwat niyang lakad magigin haralipot,

Asin mabagsak siya dahil sa sadiri niya mismong plano.*+

 8 Huli ta dadarahon siya kan saiyang mga bitis pasiring sa sarong hikot,

Asin matutungtungan niya iyan.

 9 Malilitag siya sa buol;

Dai siya makakadulag sa sarong siod.+

10 Sarong pisi an nakatago sa daga para siudon siya,

Asin sarong litag an nakatáon* sa aagihan niya.

11 Tinatakot siya kan gabos na bagay na nasa palibot niya,+

Asin linalapag siya kaiyan nin haranihan.

12 Nauubos an kusog niya,

Asin masayasay* siya dahil sa kapahamakan.+

13 Nalalapa an saiyang kublit;

Inuubos kan pinakanakakagadan na hilang* an saiyang mga kalamias.

14 Hinahali siya sa katiwasayan na itinatao kan saiyang tolda,+

Asin pinapalakaw siya pasiring sa makatatakot na kagadanan.*

15 Mga estranghero* an maistar sa saiyang tolda;

Wawarakan nin asupre an istaran niya.+

16 An saiyang mga gamot maaalang,

Asin an saiyang mga sanga maluluyos.

17 Mawawara siya sa memorya kan mga tawo,

Asin an pangaran niya dai na matatandaan kan mga tawo sa tinampo.*

18 Papalayason siya hali sa kaliwanagan pasiring sa kadikluman

Asin lalapagon parayo sa mabungang daga.

19 Dai siya magkakaigwa nin mga aki asin mga gikan sa tahaw kan saiyang banwaan,

Asin mayo nin matatada sa pamilya niya sa lugar na saiyang pig-iistaran.*

20 Pag nag-abot na an aldaw niya, an mga tawo sa Sulnupan magkakabirigla

Asin an mga tawo sa Sirangan magkakatarakot.

21 Iyan an nangyayari sa mga tolda kan saro na paragibo nin maraot

Asin sa lugar kan saro na dai nakakamidbid sa Diyos.”

 2 “Sagkod nuarin nindo ako uuyamon*+

Asin rurunuton kan saindong mga tataramon?+

 3 Sampulong beses na nindo akong pig-insulto;*

Dai kamo nasusupog sa daing hirak na pagtrato nindo sa sako.+

 4 Asin kun talagang nakagibo ako nin sala,

Ako an maninimbag para diyan.

 5 Kun ipipirit nindo na mas nakakalabi kamo sa sako

Asin maninigo sa sako an kasusupgan na inaagihan ko,

 6 Dapat nindong maaraman na an Diyos an naglagalag sa sako,

Asin dinakop niya ako sa saiyang hikot.

 7 Hilinga! Nagpaparakurahaw ako, ‘Kadahasan!’ pero mayo nin nagsisimbag;+

Nagpaparakurahaw ako para maghagad nin tabang, pero mayo nin hustisya.+

 8 Inulangan niya nin pader na gapo an sakong agihan, asin dai ako nakakaagi;

Tinahuban niya nin kadikluman an sakong mga dalan.+

 9 Hinalian niya ako nin kamurawayan

Asin tinanggal an korona sa sakong payo.

10 Rinaraot niya an buhay ko sagkod na ako mapara;

Ginagabot niya na garo puon nin kahoy an sakuyang paglaom.

11 Naglalaad an saiyang kaanggutan sa sako,

Asin ibinibilang niya ako na saiyang kaiwal.+

12 Nagtitiripon an saiyang mga hukbo saka sinasalikupan ako,

Asin nagkakampo sinda sa palibot kan tolda ko.

13 Pinarayo niya sa sako an sadiri kong mga tugang,

Asin tinalikdan ako kan mga nakakabisto sako.+

14 Mayo na an mga dayupot kong kairiba,*

Asin nalingawan na ako kan sakong mga amigo.+

15 An mga bisita sa sakong harong+ saka an mga uripon kong babayi ibinibilang akong estranghero;

Saro akong dayuhan sa saindang paghiling.

16 Inaapod ko an sakong suruguon pero dai siya nagsisimbag,

Maski pa ngani nakikimahirak na ako sa saiya.

17 An sako mismong hangaw nagin makababaldi sa sakong agom,+

Asin nagin mabata ako sa sadiri kong mga tugang.*

18 Pati an mga saradit na aki hinahamak ako;

Pag nagtitindog ako, pigkakantiyawan ninda ako.

19 Ikinakauyam ako kan gabos kong dayupot na amigo,+

Asin tinalikdan ako kan mga namumutan ko.+

20 Hiling-hiling na an sakong mga tulang,*+

Asin dikit-dikitan na akong magadan.*

21 Mahirak kamo sako, mga kairiba ko, mahirak kamo sako,

Huli ta mismong kamot nin Diyos an naghampak sa sako.+

22 Ano ta padagos nindo akong pinapasakitan arog kan ginigibo nin Diyos,+

Asin dai kamong pundo sa pagsalakay sa sako?*+

23 Kun puwede lang kutang isurat an mga tataramon ko,

Kun puwede lang kutang ilaag an mga iyan sa sarong libro!

24 Maiukit man lugod an mga iyan sagkod lamang sa dakulang gapo,

Gamit an sarong lansang* na pansurat asin timga!

25 Huli ta aram na aram ko na buhay an sakong paratubos;*+

Maabot siya pag-abot nin panahon asin matindog sa ibabaw kan daga.*

26 Pagkatapos na rauton nin hilang an sakong kublit,

Mantang buhay pa ako, mahihiling ko an Diyos,

27 Mahihiling ko mismo siya,

Mahihiling siya kan sadiri kong mga mata, bako kan iba.+

29 Matakot kamo sa espada,+

Huli ta an espada an nagpapadusa sa mga nagkakasala;

Tandaan nindo na igwa nin hukom.”+

 2 “Dai ko mapugulan na dai magsimbag dahil sa mga nakakapurisaw sa sakong isip,

Dahil sa kahaditan na sakong namamati.

 3 Nakadangog ako nin pagsagwi na nakainsulto sako;

Asin pinapahiro ako kan sakuyang* pakasabot na sumimbag.

 4 Siguradong aram mo an bagay na ini,

Huli ta arog na kaini an kamugtakan puon pa kan ibugtak an tawo* sa daga,+

 5 Madali sana an kurahaw nin kaugmahan kan maraot

Asin dai naghahaloy an pag-ugma kan saro na mayong Diyos.*+

 6 Maski pa an saiyang kabantugan makaantos sa langit

Asin an saiyang payo sukdo na sa mga panganuron,

 7 Mawawara siya sagkod lamang kapareho kan sadiri niyang udo;

An mga dating nakakahiling sa saiya masarabi, ‘Hain na siya?’

 8 Malilingawan siya tulos siring sa sarong pangaturugan, asin dai ninda siya manunumpungan;

Mawawara siya siring sa sarong bisyon sa banggi.

 9 Dai na siya mahihiling giraray kan mata na nakahiling kaidto sa saiya,

Asin dai na siya mahihiling giraray sa istaran niya.+

10 Magmamaigot an saiyang mga aki na kamtan an pabor kan mga tios,

Asin ibabalik kan mga kamot niya an saiyang kayamanan.+

11 An kusog kan saiyang mga tulang kapareho kan sa hoben,

Pero mahigda iyan* kaiba niya sa alpog.

12 Kun an karatan garo mahamis na kakanon sa saiyang nguso,

Kun tinutunaw niya iyan sa irarom kan saiyang dila,

13 Kun ninanamnam niya iyan asin dai ilinuluwa

Kundi padagos iyan na inuugom,

14 Pag-abot sa saiyang tulak, magigi iyan maalsom;

Magigin garo iyan hilo* nin kobra sa laog niya.

15 Naghalon siya nin kayamanan, pero isusuka niya iyan;

Papaluwason iyan nin Diyos sa saiyang tulak.

16 An kamandag nin mga kobra susupsupon niya;

An mga tingo* nin rimuranon* an magadan sa saiya.

17 Dai siya nuarin man makakahiling nin tangguli* asin mantikilya,*

Na nagbubulos na garo tubig sa sapa.

18 Ibabalik niya an saiyang mga pagsadiri na dai iyan nagagamit;*

Dai niya mapapakinabangan an kayamanan na naganansiya niya sa saiyang pagnenegosyo.+

19 Huli ta rinunot niya asin pinabayaan an mga tios;

Sinadiri niya an sarong harong na bako man siya an nagtugdok.

20 Alagad dai siya makakamati nin katrangkiluhan;

Dai siya matatabangan kan saiyang kayamanan na makadulag.

21 Mayo nin ano man na matatada sa saiya na puwede niyang sibaon;

Iyan an dahilan kaya an saiyang abundansiya dai magdadanay.

22 Pag sobra-sobra na an saiyang kayamanan, mapapano siya nin kahaditan;

Maabot sa saiya an gabos na remalaso.

23 Mantang nagpapakabasog siya,

Malaad sa saiya an kaanggutan nin Diyos;*

Papauranan siya nin mararaot na bagay na makakaabot sa saiyang mga bituka.

24 Kun makadulag siya sa mga armas na gibo sa lansang,

Mga pana nin busog na tanso an mataradok sa saiya.

25 Huhugkuton niya an pana na nakatadok sa likod niya,

Sarong nagkikinang na pana na luminagbas sa saiyang apdo,

Asin grabeng takot an mamamati niya.+

26 Matinding kadikluman an naghahalat sa saiyang mga kayamanan;

Sarong kalayo na dai tinayupan* an matumtom sa saiya;

Kapahamakan an naghahalat sa siisay man na makakaligtas sa saiyang tolda.

27 Ilalantad kan langit an saiyang sala;

An daga matindog laban saiya.

28 Iaanod nin baha an saiyang harong,

Sarong nagraragasang tubig sa aldaw kan kaanggutan nin Diyos.*

29 Iyan an balos na itatao nin Diyos sa maraot,

An mana na itinagama nin Diyos para sa saiya.”

 2 “Magdangog kamong marhay sa sasabihon ko;

Iyan na sana an itao nindong pagranga sa sako.

 3 Pagpasensiyahan na nguna nindo ako mantang nagtataram ako;

Pagkatapos kong magtaram, puwede na nindo akong tuya-tuyaon.+

 5 Maghiling kamo sako asin mangangalas kamo;

Takupan nindo an saindong nguso kan kamot nindo.

 6 Pag iniisip-isip ko iyan, napupurisaw ako,

Asin an bilog kong hawak nagkukubog-kubog.

 7 Taano ta padagos na nabubuhay an maraot,+

Naggugurang, asin nagyayaman?*+

 8 Pirmi nindang kaibanan an saindang mga aki,

Asin nahihiling pa ninda an saindang mga gikan.

 9 Ligtas sa saindang mga harong, dai sinda nakakamati nin takot,+

Asin dai sinda pinapadusahan nin Diyos gamit an saiyang pamakol.

10 An saindang mga toro matibay na mga paramanada;*

An saindang mga baka nag-uugbon asin dai naghuhûlos.

11 An saindang mga aking lalaki nagdadaralagan sa luwas na garo sarong aripumpon,

Asin an mga aki ninda nagrurulukso-lukso.

12 Nagkakaranta sinda na sinasabayan kan tugtog nin tamburin saka arpa

Asin nag-uurugma sinda sa tugtog nin plawta.*+

13 Maugma sinda sa kada aldaw kan saindang buhay,

Asin trangkilo* sindang minapasiring sa Lubungan.*

18 Nagin na lamang daw sindang siring sa dagami na ipinapalid-palid nin duros

Asin siring sa apa na ipinapadpad nin bagyo?

20 Mahiling man lugod kan sadiri niyang mga mata an saiyang kalaglagan,

Asin siya man lugod an mag-inom kan kaanggutan kan Makakamhan sa Gabos.+

21 Huli ta maiisip niya pa daw kun anong mangyayari sa mga aki niya

Pag an saiyang buhay pinahalipot na?*+

22 May makakapagtukdo daw nin kaaraman* sa Diyos,+

Mantang Siya an naghuhusgar pati sa mga nakakalangkaw?+

23 May tawong nagagadan maski makusugon pa,+

Mantang siya mayong pigpoproblema asin daing kinakahaditan,+

24 Mantang an saiyang mga paa pano nin taba

Asin masarig an saiyang mga tulang.*

25 Pero igwa man nin nagagadan na grabe an pagsakit,*

Na dai lamang nakanamit nin marahay na mga bagay.

26 Magkaibanan sindang mahigda sa alpog,+

Asin pareho sindang uubuson nin mga ulod.+

27 Aram ko nanggad an iniisip nindo

Asin an mga plano nindo para pakarauton ako.*+

28 Huli ta sinasabi nindo, ‘Hain an harong kan prominenteng tawo,

Asin hain an tolda na inistaran kan maraot?’+

Dai daw nindo pinag-aadalan na marhay an saindang mga obserbasyon,*

30 Na an maraot na tawo nakakaligtas sa aldaw nin kapahamakan

Asin isinasalbar sa aldaw nin grabeng kaanggutan?

31 Siisay an prangkang masabi saiya na maraot an saiyang dalan,

Asin siisay an mabalos sa saiya sa mga ginibo niya?

32 Pag dinara na siya sa lubungan,

Igwa nin padagos na magbabantay sa saiyang lulubngan.

33 Makakapahingalo siya nin matuninong sa* daga kan kababan,*+

Asin masurunod sa saiya an bilog na katawuhan*+

Siring kan dai mabilang na nagkairinot sa saiya.

 3 May pakiaram daw* an Makakamhan sa Gabos kun ika matanos,

O may makukua daw siyang ano man sa paglakaw mo na may integridad?+

 4 Papadusahan ka daw niya

Asin dadarahon sa korte dahil sa hararom mong paggalang sa saiya?

 5 Bako daw na dahil iyan sa grabeng karatan mo

Asin sa daing katapusan na paggibo mo nin sala?+

 6 Huli ta minakua ka nin panggarantiya sa mga tugang mo na mayo man nin tamang dahilan,

Asin hinahalian mo nin bado an mga tawo, kaya sinda nagigin huba.*+

 7 Dai mo pinapainom nin tubig an saro na pagal,

Asin pig-uurihan mo nin kakanon an gutom.+

 8 An kadagaan sadiri nin tawong makapangyarihan,+

Asin an prominente an nag-iistar diyan.

 9 Alagad pinahali mo an mga babaying balo na dai lamang nin dara,

Asin rinunot mo an mga takyag kan mga aki na mayo nang ama.*

10 Iyan an dahilan kaya napapalibutan ka nin mga litag,*+

Asin natatakot ka na biglang may mangyaring maraot sa saimo;

11 Iyan an dahilan kaya madiklumon asin mayo kang nahihiling,

14 Nalilipudan siya nin mga panganuron kaya dai siya nakakahiling

Mantang naglalakaw-lakaw siya sa arko nin kalangitan.’

15 Malakaw ka man daw sa suanoy na dalan

Na piglakawan kan mga maraot,

16 Mga tawong amay na nagadan,*

Na an pundasyon inanod nin baha?*+

19 Mahihiling ini kan mga matanos asin mag-uugma sinda,

Asin tutuya-tuyaon sinda kan mga daing sála asin sasabihon ninda:

20 ‘Nalaglag na an mga kalaban ta,

Asin tutumtumon nin kalayo an natada sainda.’

21 Midbidon mo Siya, asin magigin matuninong ka;

Dangan maarabot sa saimo an marahay na mga bagay.

22 Akuon mo an katugunan hali sa saiyang nguso,

Asin an saiyang mga tataramon ingatan mo sa saimong puso.+

23 Kun mabalik ka sa Makakamhan sa Gabos, ibabalik ka sa dati mong kamugtakan;+

Kun hahalion mo an karatan sa saimong tolda,

24 Kun an saimong bulawan* iaapon mo sa alpog

Asin an bulawan nin Ofir+ sa magapong mga ampas,*

25 An Makakamhan sa Gabos an magigin saimong bulawan,*

Asin siya an magigin saimong pinakamarahay na klaseng plata.

26 Dangan an Makakamhan sa Gabos an magigin saimong dakulang kaugmahan,

Asin itatangad mo an saimong lalawgon sa Diyos.

27 Makikimahirak ka saiya, asin dadangugon ka niya;

Asin uutubon mo an saimong mga promesa.

28 Magigin mapanggana an ano man na gusto mong gibuhon,

Asin masirang an liwanag sa saimong dalan.

29 Huli ta mapapasupog ka pag nagi kang mapalangkaw,

Pero ililigtas niya an mapakumbaba.*

30 Isasalbar niya an mga daing sála;

Kaya kun malinig an mga kamot mo, siguradong masasalbar ka.”

 2 “Sagkod ngunyan padagos akong mareklamo;*+

Ubos na an sakong kusog dahil sa pag-agrangay ko.

 4 Iaatubang ko sa saiya an sakuyang kaso,

Asin sasabihon ko an gabos kong argumento;

 5 Dadangugon ko an isisimbag niya sako

Asin tatandaan an mga sasabihon niya sako.

 7 Duman sa atubangan niya, an kaso kan saro na matanos puwedeng husayon,

Asin ako ipapahayag nang daing sála kan sakuyang Hukom.

 8 Pero kan magpasiring ako sa sirangan, mayo siya duman;

Kan magbalik ako, dai ko man siya manumpungan.

 9 Pag nagtatrabaho siya sa wala, dai ako makahiling sa saiya;

Dangan pag nagbibirik siya sa tuo, dai ko man giraray siya nahihiling.

11 Maingat na sinundan kan sakong mga bitis an saiyang mga lakad;

Padagos kong sinunod an saiyang dalan, asin dai ako nagsuway diyan.+

14 Huli ta lubos niyang isasagibo an intensiyon niyang gibuhon sako,

Asin kadakul an nasa isip niyang arog kaiyan.

15 Kaya napupurisaw ako dahil sa saiya;

Mas lalo akong natatakot pag iniisip ko siya.

16 Pinaluya nin Diyos an buot ko,

Asin tinakot ako kan Makakamhan sa Gabos.

17 Pero dai pa man giraray ako napasilensiyo kan kadikluman,

Dawa ngani tuminahob iyan sa lalawgon ko.

 2 Hinihiro kan mga tawo an mga muhon;+

Naghahabon sinda nin mga karnero para darahon sa saindang sadiring pasabsaban.

 3 Inaalaw ninda an asno kan mga aki na mayo nang ama

Asin kinukua an torong baka kan babaying balo bilang panggarantiya* sa utang.+

 4 Dai ninda pinapaagi sa tinampo an mga pobre;

An mga tawo na daing kalaban-laban kaipuhan na magtago sa sainda.+

 5 An mga pobre naghahanap nin kakanon siring sa mga layas na asno+ sa kaawagan;

Naghahanap sinda nin kakanon sa disyerto para sa saindang mga aki.

 6 Kaipuhan nindang makiani sa uma nin iba*

Asin mangua nin tada-tada sa ubasan kan mga maraot.

 7 Nagpapalihis sinda nin banggi na huba, mayo nin bado;+

Mayo sinda nin maitamong pag malipot.

 8 Narurupit sinda nin uran sa bukid;

Nagpapahipli sinda sa darakulang gapo ta mayo sindang masirungan.

 9 An aki na mayo nang ama inaagaw sa suso kan saiyang ina;+

Asin an mga bado kan mga pobre kinukua bilang panggarantiya sa utang,+

10 Kaya napipiritan sindang maglakaw na huba, mayo nin bado,

Asin gutom, mantang nagdadara sinda nin mga binugkos na uhoy nin tipasi.

11 Sa kainitan kan aldaw, nagtatrabaho sinda* sa mga tanuman na nasa tangga-tanggang bakilid na may riprap;

Nagtitimak-timak sinda nin ubas sa mga pugaan kaiyan, pero napapaha sinda.+

12 Nag-aagrangay sa siyudad an mga naghihingagdan;

Naghahagad nin tabang an mga nalugadan nin grabe,*+

Pero an Diyos mayong nahihiling diyan na sala.*

13 Igwa nin mga nagrerebelde tumang sa liwanag;+

Dai ninda minimidbid an mga dalan kaiyan,

Asin dai sinda naglalakaw diyan.

14 An paragadan amay na minabangon;

Ginagadan niya an mga daing kalaban-laban asin an mga pobre,+

Asin sa banggi naghahabon siya.

15 An mata kan parasambay naghahalat na magdiklom,+

Asin nagsasabi, ‘Mayong makakahiling sako!’+

16 Pag banggi linalaog ninda an* mga harong;

Pag aldaw dai sinda nagluluwas.

17 Huli ta para sa sainda, an aga kapareho nin mahibog na kadikluman;

Aram ninda kun ano an mga kinakatakutan sa kadikluman.

19 Kun paanong kinukua kan tigmara asin init an natunaw na niyebe,

Kinukua man kan Lubungan* an mga nagkasala!+

21 Binibiktima niya an babaying baog

Asin minamaltrato an babaying balo.

22 Gagamiton nin Diyos* an saiyang kusog para laglagon an mga makapangyarihan;

Maski pa magi sindang asensado, an saindang buhay mayong kasiguraduhan.

23 Pinapabayaan nin Diyos* na magi sindang kampante asin matiwasay,+

Alagad an saiyang mga mata nagmamasid sa gabos na ginigibo ninda.*+

Garo sinda mga uhoy na puputulon+ asin titipunon;

Ibababa sinda asin magagadan kapareho kan gabos na iba pa.

25 Ngunyan siisay an makakapagpatunay na ako putikon

O makakasabi na sala ako?”

 2 “Saiya an pamamahala asin an makangingirhat na kusog;

Ineestablisar niya an katuninungan sa kalangitan.*

 4 Kaya paano magigin matanos sa atubangan nin Diyos an tawong mortal,+

O paano magigin daing sála* an ipinangaki nin sarong babayi?+

 5 Sa saiyang paghiling, maski an bulan bakong maliwanag

Asin an mga bituon bakong dalisay,

 6 Kaya paano pa daw an tawong mortal, na saro sanang ulod,

Asin an aki nin tawo, na saro sanang alulunti!”*

 4 Kiisay ka nakikipag-ulay,

Asin siisay an nagpasabong sa saimo para sabihon an arog kaiyan na mga bagay?*

 5 An mga gadan, na dai nang magigibo pa, nagkukubog-kubog;

Mas hababa pa sinda kisa sa katubigan asin sa mga nakaistar diyan.

 6 An Lubungan* huba sa atubangan nin Diyos,*+

Asin an lugar nin kalapaan* mayo nin tahob.

 7 Iinuunat niya an norteng kalangitan* sa daing laog na kahiwasan*+

Asin ibinibitin an daga sa mayo;

 8 Pinapatos niya an tubig sa saiyang mga panganuron,+

Kaya dai nabubusi an mga panganuron sa gabat kaiyan;

 9 Linilipudan niya an saiyang trono,

Na ibinibiklad an saiyang panganuron para tahuban iyan.+

10 Pigkukuritan niya an puro kan daga* sa ibabaw kan katubigan;+

Nagbubugtak siya nin linderos* sa pag-ultanan kan liwanag asin kadikluman.

11 An mismong mga harigi kan langit nagyuyugo-yugo;

Nabibigla sinda dahil sa saiyang pagsaway.

12 Binubukag* niya an dagat gamit an saiyang kapangyarihan,+

Asin paagi kan saiyang pakasabot rinurunot niya an higanteng hayop sa dagat.*+

13 Paagi sa saiyang hinangos* pinapaliwanag niya an kalangitan;

Pigtutusok kan saiyang kamot an maulyas* na halas.

14 Uya! Mga gilid pa sana ini kan saiyang mga dalan;+

Maluyang hinghing pa sana an nadangog manungod sa saiya!

 2 “Isinusumpa ko sa ngaran kan buhay na Diyos, na dai nagtao sako nin hustisya,+

Sa ngaran kan Makakamhan sa Gabos, na nagpasakit na marhay sa buhay ko,*+

 3 Sagkod na naghahangos pa ako

Asin an espiritu na hali sa Diyos yaon pa sa dungo ko,+

 4 An sakuyang mga ngabil dai mataram nin karatan;

Asin an sakuyang dila dai mahinghing nin pandadaya!

 6 Pangangaptan ko an sakuyang katanusan, asin dai ko lamang iyan bubutasan;+

Dai ako kokondenaron* kan sakong puso sagkod na nabubuhay ako.*

 7 Magin man lugod kapareho kan maraot an kaiwal ko

Asin kapareho kan bakong matanos an mga nag-aatake sa sako.

 8 Huli ta ano an paglaom kan mayong Diyos* pag siya linaglag na,+

Pag tinapos na nin Diyos an buhay* niya?

 9 Dadangugon daw nin Diyos an pag-agrangay niya

Sa panahon na siya nagsasakit na?+

11 Tutukduan ko kamo manungod sa kapangyarihan* nin Diyos;

Mayo akong itatago manungod sa Makakamhan sa Gabos.

12 Kun gabos kamo nakahiling nin mga bisyon,

Taano ta an mga sinasabi nindo mayo lamang nin saysay?

13 Ini an balos na itinatao nin Diyos sa maraot,+

An mana na inaako kan mga mapang-api hali sa Makakamhan sa Gabos.

14 Kun magkaigwa man siya nin dakul na aki, magagadan sinda paagi sa espada,+

Asin kukulangon nin kakanon an mga naggikan sa saiya.

15 An mga mababayaan niya magagadan dahil sa damat,

Asin dai sinda hihibian kan saindang mga agom na nabalo.

16 Maski pa magtipon siya nin plata na garo sana nagtitipon nin alpog

Asin magtipon nin magagayon na bado na garo sana nagtitipon nin dalipay,

17 Dawa pa makatipon siya kaiyan,

An matanos na tawo an masulot kan mga iyan,+

Asin pagbabanga-bangaan kan mga daing sála an saiyang plata.

18 An harong na itinutugdok niya kasingluya nin kokon nin insekto,*

Garo iyan payag-payag+ na ginibo nin sarong bantay.

19 Mayaman siyang maturog, pero mayo siyang maaani;

Sa pagmuklat niya, mayo nang matatada sa saiya.

20 Minaabot sa saiya an nakakatakot na mga bagay na garo sarong baha;

Sa banggi ipinapadpad siya nin bagyo.+

21 Ilulupad siya nin duros na hali sa sirangan, asin mawawara na siya;

Dadarahon siya kaiyan parayo sa saiyang iniistaran.+

22 Daing hirak siyang rarapaduhon kaiyan+

Mantang grabe an pagmamaigot niyang makadulag sa puwersa kaiyan.+

23 Pigpapalakpakan siya kaiyan para tuya-tuyaon

Asin tinataghuyan+ siya hali sa lugar kaiyan.*

28 “May lugar na pigmiminahan nin plata

Asin lugar na pigdadalisayan ninda nin bulawan;+

 2 Kinukua an lansang sa daga,

Asin tinutunaw* an tanso hali sa mga gapo.+

 3 Sinasakop kan tawo an kadikluman;

Minapasiring siya sagkod sa pinakamadiklom na lugar

Para maghanap nin mga gapo na may metal.*

 4 Nagkakalot siya nin pababang tunnel sa lugar na harayo sa pig-iistaran kan mga tawo,

Sa mga lugar na nalingawan na, harayo sa piglalakawan kan mga tawo;

An iba itinutunton asin nagrururulabyog.

 5 Nagtutubo an kakanon sa ibabaw kan daga;

Pero sa irarom, nagkakaburukag na garo baga inagihan nin kalayo.*

 6 May makukuang sapiro sa mga gapo duman,

Asin an alpog igwa nin bulawan.

 7 Mayo nin gamgam na nananaklot an nakakaaram kan agihan pasiring duman;

Dai pa iyan nahihiling kan mata kan itom na kulago.*

 8 Dai pa nakakalakaw diyan an mga mabangis na hayop;

Dai pa nakakadiyan an makusog na leon.

 9 Tinutumpag kan tawo an matagason na gapo;

Ibinabalintong niya an mga bukid sa pundasyon kan mga iyan.

10 Nagtitibag siya nin mga paagihan nin tubig+ sa dakulang gapo;

Nahihiling kan saiyang mga mata an gabos na mahahalagang bagay.

11 Sinasagop niya an mga burabod nin mga salog

Asin dinadara sa liwanag an nakatagong mga bagay.

12 Alagad an kadunungan—sain iyan makukua,+

Asin hain an burabod nin pakasabot?+

13 Mayo nin nakakahiling kan halaga kaiyan,+

Asin dai iyan makukua sa daga kan mga buhay.

15 Dai iyan mababakal nin purong bulawan;

Asin dai man mairiribay diyan an ano man na timbang nin plata.+

16 Dai iyan mababakal kan bulawan nin Ofir+

Ni kan pambihirang onyx asin sapiro.

17 Dai diyan maikukumparar an bulawan asin salming;

Asin dai man mairiribay diyan an lalagan na purong* bulawan.+

18 An korales asin an kristal dai lamang makakapantay diyan,+

Huling an sarong bag na pano nin kadunungan mas mahalaga kisa sa sarong bag na pano nin perlas.

19 An topasyo+ nin Cus dai maikukumparar diyan;

Dai iyan mababakal maski nin purong bulawan.

20 Alagad sain hali an kadunungan,

Asin hain an burabod nin pakasabot?+

21 Itinago iyan sa mga mata kan lambang bagay na may buhay+

Asin dai ipinahiling sa mga gamgam kan kalangitan.

22 An kalaglagan asin kagadanan nagsasabi,

‘Uruistorya lang manungod diyan an nadangog mi.’

23 An Diyos an nakakaaram kun paano iyan makukua;

Siya sana an nakakaaram kun hain iyan,+

24 Huli ta naghihiling siya sagkod sa kapuro-puruhi kan daga,

Asin nahihiling niya an gabos na nasa sirong kan langit.+

25 Kan tawan niya nin puwersa* an duros+

Asin sukulon an katubigan,+

26 Kan maggibo siya nin regulasyon para sa uran+

Asin nin agihan para sa maitom na panganuron na nagdadaguldol,+

27 Nahiling niya an kadunungan asin ipinaliwanag iyan;

Inestablisar niya iyan asin pinurbaran.

‘Uya! An pagkatakot ki Jehova—iyan an kadunungan,+

Asin an pagrayo sa karatan iyo an pakasabot.’”+

 2 “Kun maibabalik ko lang an mga bulan na nag-agi,

An mga aldaw na binabantayan pa ako nin Diyos,

 3 Kan pinapalaad niya an saiyang lampara sa ibabaw kan sakuyang payo,

Kan an saiyang ilaw an nagtataong liwanag sa paglakaw ko sa diklom,+

 4 Kan ako nasa* kakusugan pa,

Kan an pakikiamigo nin Diyos namamati ko pa sa sakuyang tolda,+

 5 Kan nasa kaibanan ko pa an Makakamhan sa Gabos,

Kan an sakuyang mga aki* nasa palibot ko gabos,

 6 Kan an sakuyang piglalakawan pano nin mantikilya,*

Asin an darakulang gapo nagbubulos nin lana para sa sako.+

 7 Pag nagpapasiring ako kaidto sa trangkahan kan siyudad+

Asin nagtutukaw sa plasa,+

 8 Nahihiling ako kan mga hoben na lalaki asin minagilid* sinda,

Asin maski an mga gurang nang lalaki minabuhat asin nagdadanay na nakatindog.+

 9 An mga prinsipe dai nagtataram;

Tinatakupan ninda kan saindang kamot an saindang nguso.

10 Nagsisilensiyo an mga prominenteng lalaki;

An saindang dila duminukot sa ngaragngag ninda.

11 An siisay man na nakakadangog sako marahay an sinasabi manungod sako,

Asin an mga nakakahiling sako nagpapatotoo para sa sako.

12 Huli ta iliniligtas ko an mga pobreng naghahagad nin tabang,+

Pati man an aki na mayo nang ama asin an siisay man na mayo nin paratabang.+

13 Binebendisyunan ako kan saro na madali nang magadan,+

Asin pinapaugma ko an puso kan babaying balo.+

14 Isinusulot ko an katanusan na garo sakuyang bado;

An sakong hustisya garo sarong halabang bado* asin turbante.

15 Nagi akong mga mata kan buta

Asin mga bitis kan pilay.

16 Nagi akong ama sa mga pobre;+

Nagtatabang ako sa kaso kan mga dai ko bisto.+

17 Pinapasa ko an mga panga kan paragibo nin maraot+

Asin iliniligtas ko an saiyang biktima na kagat-kagat niya.

18 Sinasabi ko kaidto, ‘Magagadan ako sa sadiri kong harong,*+

Asin an sakuyang mga aldaw magigin kasingdakul kan mga baybay.

19 Malakop an sakong mga gamot pasiring sa katubigan,

Asin an ambon* magdamlag na magdadanay sa sakong mga sanga.

20 An kamurawayan ko dai lamang nawawara,

Asin an busog na nasa kamot ko padagos na mapana.’

21 Interesadong nagdadangog an mga tawo,

Na tuninong na naghahalat sa isasadol ko.+

22 Pagkatapos kong magtaram, mayo na sindang nasasabi;

An sakuyang mga tataramon kawili-wili* sa saindang mga talinga.

23 Naghahalat sinda sako kapareho kan paghalat ninda sa uran;

Ibinubuka nindang marhay an saindang nguso na garo naghahalat kan uran sa panahon nin tigsuli.*+

24 Pag nagngingirit ako sa sainda, dai sinda makatubod;

Pag nahihiling ninda an maugma kong* lalawgon, napapakusog liwat an saindang buot.*

25 Ginigiyahan ko sinda bilang saindang payo,

Asin garo ako hadi na nagbubuot sa mga hukbo niya,+

Siring sa sarong tawo na nagraranga sa mga nagmumundo.+

30 “Ngunyan pigngingisihan ninda ako+

—Mga lalaki na mas hoben sako,

Na an mga ama dai ko lamang tutugutan

Na magtabang sa mga ayam na nagbabantay sa aripumpon ko.

 3 Maluluya sinda dahil sa katikapuhan asin gutom;

Nginangatngat ninda an nakukua ninda sa daing tubig na lugar,

Na gaba asin tiwangwang na.

 4 Nangungua sinda nin mga dahon kan maasgad na tanom sa kapalungpungan;

An gamot kan puon nin retama* an saindang pagkakan.

 5 Pinapalayas sinda sa komunidad;+

Kinukurahawan sinda kan mga tawo na garo baga sinda mga parahabon.

 6 Nakaistar sinda sa mga bakilid kan mga ampas,*

Sa mga labot sa daga asin sa darakulang gapo.

 7 Nag-aagrangay sinda hali sa kapalungpungan

Asin nagsusurusuan sa mga matunok na awot.*

 8 Huli ta mga aki sinda kan mga daing isip saka kan mga daing kuwenta,*

Pinapalayas sinda* sa kadagaan.

 9 Pero ngunyan pigtutuya-tuya ninda ako maski sa mga kanta ninda;+

Grabe an panglalait ninda sakuya.*+

10 Nauuyam sindang marhay sa sako, asin rinarayuan ninda ako;+

Dai sinda nag-aalangan na lutaban an lalawgon ko.+

11 Huli ta hinalian ako nin armas* nin Diyos asin pinakumbaba ako,

Dai na lamang sinda nagpupugol* sa atubangan ko.

12 Magkasururog sindang minasalakay sa sakuyang tuo;

Pinapadulag ninda ako,

Asin naglalaag sinda nin mga ulang sa aagihan ko para ipahamak ako.

13 Rinaraot ninda an sakuyang mga agihan

Saka pinapagrabe an sakuyang kapahamakan,+

Asin mayo nin nagpupugol* sa sainda.

14 Minaabot sinda na garo nangangagi sa sarong dakulang labot sa pader;

Minadaguso sinda sa tahaw nin kagabaan.

15 Pinapangibabawan ako nin grabeng takot;

An sakuyang onra ipinapadpad na garo duros,

Asin an sakuyang kaligtasan nawawara na garo panganuron.

16 Ngunyan an buhay* ko luway-luway na napapara;+

Dai ako binubutasan kan mga aldaw nin pagsakit.+

17 Minalagbas sa mga tulang ko an kulog* pag banggi;+

Dai nahahali an kulog na namamati ko.+

18 Nagkapiriripit an bado ko dahil sa makusugon na puwersa;*

Kapareho kan kuwelyo kan sakuyang bado, tinitilok ako kaiyan.

19 Iinapon ako nin Diyos sa laboy;

Nagin garo na sana ako alpog asin abo.

20 Naghahagad ako saimo nin tabang, pero dai ka nagsisimbag;+

Nagtitindog ako sa atubangan mo, pero pighihiling mo sana ako.

21 Nagin maringis ka sako;+

Gamit an bilog na puwersa kan kamot mo, inaatake mo ako.

22 Inaalsa mo ako asin ipinapapadpad sa duros;

Dangan ibinabaribad mo ako sa bagyo.*

23 Huli ta aram kong dadarahon mo ako sa kagadanan,

Sa harong na dudumanan kan gabos na nabubuhay.

24 Alagad mayo nin mahampak sa saro na daing kalaban-laban*+

Mantang naghahagad siya nin tabang sa panahon kan saiyang kasakitan.

26 Maski ngani karahayan an linalauman ko, karatan an nag-abot;

Liwanag an inaasahan ko, pero kadikluman an nag-abot.

27 Dai nagpupundo an kapurisawan kan puso ko;

Mga aldaw nin kasakitan an nag-abot sa sako.

29 Nagin tugang ako kan mga layas na ayam na jakal

Asin kaiba-iba kan* mga ostrits.+

30 Nag-itom an sakuyang kublit asin nagbarakbak;+

Nag-iirinit an sakuyang mga tulang dahil sa sakong hilang.*

31 An arpa ko ginagamit na sana para sa pagmundo,

Asin an plawta* ko ginagamit na sana para sabayan an tanog kan pagtangis.

 2 Kun gigibuhon ko iyan, ano an magigin kahirasan ko hali sa Diyos sa itaas,

Ano an magigin mana ko hali sa Makakamhan sa Gabos na nasa kaitaasan?

 3 Bako daw na kapahamakan an naghahalat sa mga paragibo nin maraot

Asin trahedya sa mga naggigibo nin nakakakulog?+

 4 Dai niya daw nahihiling an sakong mga dalan+

Asin binibilang an gabos kong lakad?

 6 Timbangon man lugod ako nin Diyos sa tamang timbangan;+

Paagi kaiyan, mahihiling niya an sakuyang integridad.+

 7 Kun an sakuyang mga lakad nagsuway sa dalan+

O an sakuyang puso nagsunod sa sakong mga mata+

O an sakuyang mga kamot nadigtaan,

 8 Kakanon man lugod nin ibang tawo an isasabwag ko,+

Asin garabuton man lugod an itinanom ko.*

 9 Kun an puso ko naakit sa ibang babayi+

Asin nag-abang ako+ sa may pintuan kan sakong kapwa,

10 An sakuyang agom maggiling lugod nin tipasi para sa ibang lalaki,

Asin durugan lugod siya nin ibang mga lalaki.*+

11 Huli ta makasusupog na paggawi iyan,

Sarong pagkakasala na maninigo sa pagpadusa kan mga hukom.+

12 Garo iyan kalayo na mantutumtom asin manglalaglag,*+

Asin uubuson kaiyan pati an mga gamot kan* gabos kong ani.

13 Kun dai ko pinahilingan nin hustisya an sakuyang mga suruguon na lalaki asin babayi

Kan igwa sinda nin reklamo* laban sa sako,

14 Anong magigibo ko kun kumprontaron ako nin* Diyos?

16 Kun ipinanguri ko sa mga pobre an minamawot ninda+

O pinamundo* an mga mata kan babaying balo;+

17 Kun solo kong kinakan an sakuyang kakanon

18 (Huli ta puon sa pagkahoben ko, kaiba-iba ko na an ilo* asin nagdakula siya na garo ako an saiyang ama,

Asin puon sa pagkaaki* ko, tinatabangan ko na an babaying balo.*)

19 Kun may nahiling akong daing bado asin magagadan na sa lipot

O sarong pobre na mayo nin maitamong;+

20 Kun dai ko siya tinawan nin telang lana* kan sakong karnero

Para makapaimbong siya asin magpasalamat siya* sako;+

21 Kun hinumaan ko kan sakong nakagugom na kamot an ilo+

Kan kaipuhan niya an tabang ko sa trangkahan kan siyudad;*+

22 Kun siring, matangkas lugod sa sakuyang abaga an takyag ko,

Asin an sakong takyag mabari lugod sa may siko.*

23 Huli ta grabe an takot ko sa kapahamakan na hali sa Diyos,

Asin dai ako makatindog sa atubangan kan saiyang kamurawayan.

24 Kun sa bulawan ako nagtiwala,

O sinabi ko sa purong bulawan, ‘Ika an sakuyang mapapanarigan!’+

25 Kun an kaugmahan ko nasa sakuyang kadakul na kayamanan+

Dahil nagkaigwa ako nin dakul na pagsadiri;+

26 Kun kan mahiling ko an aldaw* na nagkikinang

O an bulan na naghihiro sa saiyang kagayunan;+

27 Asin an puso ko pasekretong naakit,

Asin hinadukan kan sakong nguso an sakong kamot bilang pagsamba sa sainda;+

28 Kun siring, pagkakasala iyan na maninigo sa pagpadusa kan mga hukom,

Huli ta pagtalikod iyan sa tunay na Diyos sa kaitaasan.

29 Naggaya-gaya na lamang daw ako sa pagkalaglag kan sakong kaiwal+

O nag-ugma dahil igwang maraot na nangyari saiya?

30 Dai ko lamang tinugutan na magkasala an nguso ko

Paagi sa pagsumpa na magadan na siya.*+

31 Bakong sinabi kan mga lalaki na nasa tolda ko,

‘Siisay an makakahanap nin tawo na dai nabasog kan saiyang kakanon?’*+

32 Mayo nin estranghero* na kinaipuhan na magpalihis nin banggi sa luwas;+

Binukasan ko an sakuyang pinto sa mga parabaklay.

33 Tinahuban ko lamang daw an mga paglapas ko, arog kan ginigibo kan ibang mga tawo,+

Paagi sa pagtago kan pagkakasala ko sa bulsa kan sakong bado?

34 Natatakot daw ako sa reaksiyon kan mga tawo,

O natatakot daw ako na hamakon kan ibang mga pamilya,

Na dahil kaiyan nagsisilensiyo na sana ako asin natatakot na magluwas?

36 Papasanon ko iyan,

Asin ibubugkos ko iyan sa palibot kan sakong payo na garo korona.

37 Ipapahiling ko sa saiya an lambang lakad ko;

Kampante akong madulok sa saiya kapareho nin sarong prinsipe.

38 Kun nag-agrangay laban sa sako an sadiri kong daga

Asin iribang naghibi an mga kali-kali kaiyan;

39 Kun kinakan ko an bunga kaiyan na daing bayad,+

O kun nawaran nin paglaom an mga kagsadiri* kaiyan dahil sa sako;+

40 Mga matunok na tanom man lugod an magtubo para sa sako imbes na trigo

Asin mabatang mga duot imbes na sebada.”

“Hoben pa ako*

Asin kamo may edad na.+

Kaya dai tulos ako nagtaram bilang paggalang saindo,+

Asin dai ako nangahas na sabihon an aram ko.

 7 Naisip ko kaya, ‘An mga may edad na* an dapat magtaram,

Asin an mga nabuhay na nin dakul na taon an dapat magpahayag nin kadunungan.’

 8 Pero an espiritu na itinatao nin Diyos sa mga tawo,

An hinangos kan Makakamhan sa Gabos, iyo an nagtatao sa sainda nin pakasabot.+

 9 Dai igo an edad* sana para magin madunong an saro,

Asin bako lang an mga gurang an nakakasabot kan tama.+

10 Kaya sinasabi ko, ‘Danguga ako,

Asin sasabihon ko man an naaaraman ko.’

11 Hinalat ko an mga tataramon nindo;

Nagparadangog ako sa saindong pangangatanusan+

Mantang nag-iisip kamo nin mga sasabihon.+

12 Nagdangog akong marhay sa saindo,

Pero mayo sa saindo an makapagpatunay na sala si* Job

O makasimbag sa saiyang mga argumento.

13 Kaya dai nindo pagsabihon, ‘Nanumpungan mi an kadunungan;

Diyos an nagtatanos sa saiya, bakong tawo.’

14 Bakong laban sako an mga sinabi ni Job,

Kaya dai ako masimbag sa saiya gamit an mga argumento nindo.

15 Nagkamurungnan sinda, dai na sindang maisimbag;

Mayo na sindang masabi.

16 Naghalat ako, pero dai na sinda nagpadagos sa pagtaram;

Nagtindog na sana sinda duman asin mayo nin maisimbag.

17 Kaya masimbag man ako;

Sasabihon ko man an naaaraman ko,

18 Huli ta dakul akong sasabihon;

Pinapahiro ako kan espiritu sa laog ko.

19 Garo ako arak na nasa lalagan na mayong pasangawan,

Siring sa bagong lalagan na anit na madali nang mabusi.+

21 Dai ko ipapaurog an siisay man;+

Dai man ako mambubuladas nin tawo,*

22 Huli ta dai ako tataong mambuladas;

Kun gigibuhon ko iyan, tatapuson tulos ako kan sakuyang Kaggibo.

33 “Pero ngunyan, dangugon mo tabi ako Job;

Magdangog ka sa gabos na sasabihon ko.

 2 Ibubuka ko talaga an nguso ko;

Mataram talaga an dila ko.*

 3 Ipinapahayag kan sakong mga tataramon na matanos an puso ko,+

Asin sinserong sinasabi kan sakong mga ngabil an naaaraman ko.

 4 Ginibo ako kan mismong espiritu nin Diyos,+

Asin an mismong hinangos kan Makakamhan sa Gabos an nagtao nin buhay sako.+

 5 Magsimbag ka sako kun may maisisimbag ka;

Iatubang mo sako an saimong mga argumento; maghanda ka sa pagdepensa.

 6 Hilinga! Pareho lang kita sa paghiling kan tunay na Diyos;

Pinorma man ako hali sa dalipay.+

 7 Kaya dai ka dapat matakot sako,

Asin dai ka dapat pangluyahan dahil sa mga sasabihon ko.

 8 Pero nadangog kong sinabi mo,

Iyo, pauruutro kong nadangog an mga tataramon na ini,

 9 ‘Dalisay ako asin mayo nin paglapas;+

Malinig ako asin mayo nin pagkakasala.+

10 Pero naghahanap an Diyos nin dahilan na kalabanon ako;

Ibinibilang niya ako na saiyang kaiwal.+

11 Ilinalaag niya an sakong mga bitis sa pandog;

Sinisiyasat niyang biyo an gabos kong dalan.’+

14 Huli ta bako lang sarong beses nagtataram an Diyos, kundi inuutro niya iyan,

Pero mayo nin nagtataong atensiyon.

15 Ginigibo niya iyan paagi sa sarong pangaturugan, sarong bisyon sa banggi,+

Pag nagtuturog nin nanok an mga tawo

Mantang nagtuturog sinda sa saindang higdaan.

16 Binubukasan niya an saindang mga talinga+

Saka itinatadom* an saiyang instruksiyon sa isip ninda,

17 Tanganing irayo an sarong tawo sa paggibo nin maraot+

Asin protektaran sa pagigin orgulyoso.+

18 Iliniligtas nin Diyos an saiyang kalag* sa lubungan,*+

An saiyang buhay sa pagkagadan sa espada.*

19 Naitatanos man an sarong tawo kan kulog na namamati niya sa saiyang higdaan

Asin kan dai nahahaling kamatian sa saiyang mga tulang,

20 Kaya ikinakauyam niya* an tinapay,

Asin hinahabuan niya* maski an masiram na kakanon.+

21 Nagniniwang siyang marhay,

Asin hiling-hiling* na an saiyang mga tulang.

22 Nagrarani an saiyang kalag* pasiring sa lubungan;*

An saiyang buhay pasiring sa mga nagdadara nin kagadanan.

23 Kun igwa nin mensahero* para sa saiya,

Sarong parasuportar hali sa sangribong mensahero,

Tanganing sabihon sa saiya kun ano an matanos,

24 An Diyos mapahiling sa saiya nin pabor asin masabi,

‘Dai siya pagtugutan na mapaduman sa lubungan!*+

25 Magigin mas aki an saiyang kublit* kisa kan sa kahobenan niya;+

Mabalik an saiyang kusog arog kaidtong hoben pa siya.’+

26 Makikimahirak siya sa Diyos,+ na iyo an maako saiya,

Tapos mahihiling niya an Saiyang lalawgon asin makurahaw siya na may pag-ugma,

Asin ibibilang Niya giraray na matanos an tawong mortal.

27 Sasabihon* kan sarong iyan sa mga tawo,

‘Nagkasala ako+ asin biniribid ko an katanusan,

Pero dai ko sinapar an maninigo sa sako.*

28 Tinubos niya an sakuyang kalag* kaya dai iyan napaduman sa lubungan,*+

Asin mahihiling kan buhay ko an liwanag.’

29 Iyo, ginibo nin Diyos an gabos na iyan,

Ginibo niya iyan nin duwang beses, o tulong beses pa ngani, alang-alang sa sarong tawo,

30 Para iligtas siya* hali sa lubungan,*

Tanganing maliwanagan siya kan liwanag nin buhay.+

33 Kun mayo kang sasabihon, dapat kang magdangog sako;

Dai ka maggirong, asin tutukduan taka nin kadunungan.”

 2 “Magdangog kamo sa mga sasabihon ko, kamo na mga madunong;

Dangugon nindo ako, kamo na dakul an naaaraman.

 3 Huli ta pigtetesting kan talinga an mga tataramon

Kun paanong pignanamitan kan dila* an kakanon.

 4 Kita an magturutimbang kun ano an tama;

Kita an magdesisyon kun ano an marahay.

 5 Huli ta sinabi ni Job, ‘Ako an tama,+

Pero dai sako itinao nin Diyos an hustisya.+

 7 Siisay na iba pa an arog ni Job,

Na nag-iinom nin pagtuya-tuya na garo lang tubig?

 8 Pag-iriba niya an mga paragibo nin maraot,

Asin nakikiiba siya sa mga maraot na tawo.+

 9 Huli ta sinabi niya, ‘Daing pakinabang an tawo

Sa pagmamaigot na paugmahon an Diyos.’+

Imposible nanggad na gumibo nin maraot an tunay na Diyos,+

Na gumibo nin sala an Makakamhan sa Gabos!+

11 Huli ta babalusan niya an sarong tawo kauyon kan ginigibo kaini,+

Asin ipapasapar niya digdi an mga konsekwensiya kan mga gibo kaini.

12 Sigurado nanggad na dai naggigibo nin maraot an Diyos;+

Dai binibiribid kan Makakamhan sa Gabos an hustisya.+

13 Siisay an nagbugtak sa saiya na magin paraataman kan daga,

Asin siisay an nagtalaga sa saiya na magin tagapamahala kan bilog na kinaban?*

14 Kun ituturuhok niya sa sainda an saiyang atensiyon,*

Kun babawion niya an saindang espiritu asin hinangos,+

15 Magagadan an gabos na tawo,*

Asin mabalik an katawuhan sa alpog.*+

16 Kaya kun igwa kang pakasabot, magtao kang atensiyon digdi;

Magdangog kang marhay sa sakong sinasabi.

17 Puwede daw na mamahala an saro na nauungis sa hustisya,

O kokondenaron mo daw an saro na makapangyarihan asin matanos?

19 Igwa nin Saro na dai nagpapahiling nin pagpaurog sa mga halangkaw na opisyal*

Asin dai ipinapaurog an mayaman kisa sa pobre,*+

Huli ta gabos sinda gibo kan saiyang mga kamot.+

20 Puwede sindang magadan nin biglaan,+ sa kamatangaan nin banggi;+

Nagtatakig sindang biyo asin nauutsan;

Hinahali maski an mga makapangyarihan, pero bakong paagi sa mga kamot nin tawo.+

21 Huli ta an mga mata nin Diyos nakahiling sa mga dalan kan tawo,+

Asin nahihiling Niya an gabos niyang lakad.

22 Mayo nin kadikluman o kaduluman

Kun sain makakatago an mga paragibo nin maraot.+

23 Huli ta mayong itinalaan na panahon an Diyos sa siisay man na tawo

Para umatubang sa saiya tanganing mahusgaran.

24 An mga makapangyarihan rinurunot niya na dai na kinakaipuhan na mag-imbestigar,

Asin isinasalida niya an iba sa puwesto ninda.+

25 Huli ta aram niya an ginigibo ninda;+

Pinapabagsak niya sinda sa banggi, asin narurunot sinda.+

26 Hinahampak niya sinda dahil sa karatan ninda,

Sa lugar na hiling kan gabos,+

27 Huling tinalikdan ninda siya+

Asin dai sindang pakiaram sa saiyang mga dalan;+

28 Nag-aagrangay sa saiya an mga pobre dahil sa sainda,

Kaya dinadangog niya an paghagad nin tabang kan mga daing kalaban-laban.+

Gibuhon niya man iyan sa sarong nasyon o sa sarong tawo, pareho sana an resulta,

30 Tanganing dai makapamahala an sarong tawong mayong Diyos*+

O makapagtáon* nin siod para sa mga tawo.

31 Huli ta may makakapagsabi daw sa Diyos,

‘Pinadusahan ako, maski ngani mayo man akong ginibong sala;+

32 Itukdo mo sako kun ano an dai ko nahiling;

34 Sasabihon sako kan mga tawong may pakasabot*

—An siisay man na madunong na tawo na nakakadangog sako—

35 ‘Dai aram ni Job an sinasabi niya,+

Asin mahihiling sa mga tataramon niya na dai siyang pakasabot.’

36 Lugod na mabalo* nin biyo si Job

Huli ta an saiyang mga simbag kapareho kan sa mga maraot!

37 Dinadagdagan niya nin pagrebelde an kasalan niya;+

Ipinapalakpak niya an saiyang mga kamot para mantuya-tuya,

Asin dakulon siyang sinasabi tumang sa tunay na Diyos!”+

 2 “Kumbinsido kang marhay na tama ka kaya sinasabi mo,

‘Mas matanos ako kisa sa Diyos’?+

 4 Masimbag ako saimo

Asin sa mga kairiba mo.+

 5 Magtangad ka sa langit asin hilingon mo,

Pagmasdan mo an mga panganuron,+ na mas halangkaw kisa saimo.

 7 Kun matanos ka, ano an naitatao mo saiya;

Ano an naaako niya hali saimo?+

 8 An karatan mo may epekto lang sa tawong kapareho mo,

Asin an pagigin matanos mo may epekto lang sa aki nin tawo.

 9 Nag-aagrangay an mga tawo pag inaapi;

Naghahagad sinda nin tabang dahil sa pang-aabuso* kan mga makapangyarihan.+

10 Pero mayong nagsasabi, ‘Hain an Diyos, an sakuyang Pinakanangungurog na Kaggibo,+

An saro na nagpapangyari sa mga tawo na magkanta nin mga pag-umaw sa banggi?’+

11 Mas tinutukduan niya kita+ kisa sa mga hayop kan daga,+

Asin mas pinapadunong niya kita kisa sa mga gamgam kan kalangitan.

12 Naghahagad nin tabang an mga tawo, pero dai siya nagsisimbag,+

Dahil sa kapalangkawan kan mga maraot.+

13 Siguradong dai dinadangog nin Diyos an sagin-sagin na paghibi;*+

Dai diyan nagtataong atensiyon an Makakamhan sa Gabos.

15 Huli ta dai siya naanggot saimo, asin dai ka man niya pinadusahan;

Asin dawa ngani nagpabigla-bigla kang marhay sa pagtaram, dai niya man iyan pig-intindi.+

16 Daing saysay an pagbuka ni Job kan saiyang nguso;

Dakulon siyang pigtataram pero dai niya aram an saiyang mga sinasabi.”+

 2 “Pagpasensiyahan mo ako nin dikit pang panahon mantang nagpapaliwanag ako,

Huli ta may sasabihon pa ako alang-alang sa Diyos.

 3 Sasabihon ko nin detalyado an naaaraman ko,

Asin ihahayag ko an katanusan kan sakuyang Kaggibo.+

 4 Bako nanggad kaputikan an mga sasabihon ko;

An Saro na perpekto sa kaaraman+ nasa atubangan mo.

 5 Iyo, makapangyarihan an Diyos+ asin mayo siyang isinisikwal;

Hararumon an saiyang pakasabot.*

 6 Dai niya iingatan an buhay kan mga maraot,+

Pero tinatawan niya nin hustisya an mga nagsasakit.+

 7 Dai niya hinahali an saiyang paghiling sa mga matanos;+

Pinapatukaw niya sinda sa trono bilang mga hadi,*+ asin ilinalangkaw sinda sagkod lamang.

 8 Alagad kun nakakadenahan sinda

Asin nadakop sinda kan mga lubid nin kasakitan,

 9 Ipinapaaram niya sainda kun ano an nagibo ninda,

An saindang mga paglapas na resulta kan saindang kapalangkawan.

10 Binubukasan niya an saindang mga talinga para sa pagtatanos

Asin sinasabihan sinda na rumayo sa paggibo nin maraot.+

11 Kun magsunod sinda asin maglingkod sa saiya,

Magigin mauswag sinda sagkod na sinda nabubuhay,

Asin magigin maugma sinda sa mga taon kan saindang buhay.+

12 Pero kun dai sinda magsunod, magagadan sinda sa espada*+

Asin mapapara na mayo nin kaaraman.

14 Amay sindang nagagadan,*+

Na ginagamit* an saindang buhay kaiba-iba kan mga lalaking patutot* sa templo.+

15 Pero an mga nagsasakit iliniligtas nin Diyos* sa panahon kan saindang kasakitan;

Binubukasan niya an saindang mga talinga pag sinda inaapi.

16 Irinarayo ka niya sa kasakitan+

Saka dinadara sa sarong mahiwas na lugar, kun sain magigin talingkas ka,+

Na igwa nin pinakamarahay na mga kakanon sa lamesa mo para ika rangahon.+

17 Dangan makokontento ka sa paghukom na sasaparon kan maraot,+

Pag naitao na an sentensiya asin nangibabaw na an hustisya.

18 Pero mag-ingat ka tanganing dai ka makakulog* dahil sa grabeng kaanggutan,+

Asin dai mo pagtugutan na mailagalag ka nin dakulang suhol.

19 An saimo daw na paghagad nin tabang

O an sobra mong pagmamaigot makakaparayo saimo sa kasakitan?+

20 Dai mo pagmawuton an banggi,

Kun nuarin nawawara an mga tawo sa saindang kinamumugtakan.

21 Dai mo pagpilion an paggibo nin maraot

Tangani sanang makalikay sa pagsakit.+

22 Uya! Pinapamuraway an Diyos dahil sa saiyang kapangyarihan;

Siisay an paratukdo na kapareho niya?

23 Siisay an naggigiya sa saiyang dalan*+

O nagsasabi saiya, ‘Sala an ginibo mo’?+

24 Dai mo paglingawan na ibantog an saiyang mga gibo,+

Na kinakanta kan mga tawo.+

25 Nahiling iyan kan bilog na katawuhan;

Hali sa harayo, namamasdan iyan kan tawong mortal.

26 Iyo, nakakalabing marhay an Diyos kisa sa kaya tang maaraman;+

An bilang kan saiyang mga taon dai ta kayang sabuton.*+

27 Binabaton niya an mga tagdo nin tubig;+

Natitipon an mga alupuop asin nagigin uranon;

28 Dangan ibinabagsak iyan kan mga panganuron;+

Iinuuran iyan sa katawuhan.

29 May makakasabot daw kan paglakop kan mga panganuron

Asin kan pagdaguldol hali sa saiyang tolda?*+

30 Hilinga kun paano siya nagpapakikilat*+ sa ibabaw kaiyan

Asin kun paano niya tinatahuban an kairaruman* kan dagat.

31 Paagi kaiyan, sinususteniran niya an* mga banwaan;

Tinatawan niya sinda nin abundang kakanon.+

32 Linalaom niya an kikilat sa saiyang mga kamot,

Asin pinapatama niya iyan sa puntirya kaiyan.+

33 Ipinapaisi kan saiyang daguldol an pag-abot niya,

Sinasabi maski kan mga hayop kun siisay* an maabot.

37 “Kaya nagkukurab-kutab an sakong puso

Asin nagkukuba-kuba an daghan ko.

 2 Magdangog kamong marhay sa urog-udog kan saiyang boses

Asin sa daguldol na minaluwas sa saiyang nguso.

 3 Binubutasan niya iyan sa sirong kan enterong kalangitan

Asin isinusubol an saiyang kikilat+ sagkod sa mga puro kan daga.

 4 Pagkatapos kaiyan, madadangog an nagraragubrob na tanog;

Nagpapadaguldol siya paagi sa saiyang kahanga-hangang boses,+

Asin padagos an pagkikilat mantang nadadangog an saiyang boses.

 5 An Diyos nagpapadaguldol kan saiyang boses+ sa makangangalas na paagi;

Naggigibo siya nin pambihirang mga bagay na dai ta kayang sabuton.+

 7 Pinapapundo nin Diyos an gabos na aktibidad kan tawo*

Tanganing maaraman kan lambang tawong mortal an Saiyang gibo.

 8 An mga layas na hayop naglalaog sa saindang mga lungib

Asin nagdadanay diyan.

 9 An makusog na alipuros minahuyop hali sa kuwarto kaiyan,+

Asin nagdadara nin lipot an duros hali sa norte.+

10 Paagi sa hinangos nin Diyos, nagkakaigwa nin yelo,+

Asin an mahiwas na katubigan nagigin matagas na yelo.+

11 Iyo, pinapagabat niya an mga panganuron paagi sa mga tagdo nin tubig;

Iwinawarak niya sa mga panganuron an saiyang mga kikilat;+

12 Nagpapaitok-itok an mga iyan sain man niya iyan padumanon;

Ginigibo kan mga iyan an ano man na isugo niya+ sa ibabaw kan iniistaran na daga.*

13 Iyan man para magpadusa*+ o para sa ikakarahay kan daga

O para magpahiling nin maimbod na pagkamuot, pinapangyari niya iyan.+

14 Magdangog ka digdi, Job;

Magpundo ka nguna asin pag-isipan mong marhay an makangangalas na mga gibo nin Diyos.+

15 Aram mo kun paano kinokontrol* nin Diyos an mga panganuron

Asin kun paano niya pinapasilyab an kikilat hali sa saiyang panganuron?

17 Taano ta nagigin mainit an sulot mo

Pag kalmado an daga dahil sa duros hali sa timog?+

18 Kaya mo daw ibiklad* an kalangitan+

Na magin kasingtagas nin salming na metal arog kan ginigibo niya?

19 Sabihon mo samo kun ano an dapat ming sabihon saiya;

Dai kami makakasimbag dahil nasa diklom kami.

21 Dai ngani ninda nahihiling an liwanag,*

Maski maliwanag an langit,

Apuwera na sana kun magduros asin ipadpad an mga panganuron.

22 Hali sa norte mahihiling an bulawan na liwanag;

An kamurawayan nin Diyos+ kahanga-hanga.

23 Dai ta kayang sabuton nin lubos an Makakamhan sa Gabos;+

Makusugon an saiyang kapangyarihan,+

Asin dai niya nuarin man binibiribid an saiyang hustisya+ asin an saiyang abundang katanusan.+

 2 “Siisay ining nagkukuwestiyon* sa sakuyang kabutan*

Asin nagtataram na mayong kaaraman?+

 3 Ihanda mo tabi an sadiri mo siring sa sarong lalaki;

Hahaputon taka, asin simbagon mo ako.

 5 Siisay an nagtalaga kan mga sukol kaiyan, kun talagang igwa kang aram,

O siisay an nagsukol kaiyan gamit an pansukol na lubid?

 6 Sain pinatalbong an mga patungtungan kaiyan,

O siisay an nagbugtak kan gapong panganto kaiyan,+

 7 Kan an maagahon na mga bituon+ iribang nagkururahaw na may kaugmahan,

Asin an gabos na aki nin Diyos*+ nagkururahaw nin pag-umaw?

 8 Asin siisay an nagsangga sa dagat paagi sa mga pinto+

Kan iyan bumulwak hali sa pinaghalian kaiyan,*

 9 Kan baduan ko iyan nin mga panganuron

Asin patuson iyan nin mahibog na kadikluman,

10 Kan establisaron ko an sagkudan kaiyan

Asin ibinugtak an mga balagbag na pambarat asin mga pinto kaiyan,+

11 Asin kan sinabi ko, ‘Sagkod ka lang digdi; dai ka na maglampas;

Digdi mapundo an saimong orgulyosong mga alon’?+

12 Napagbutan mo na lamang daw an aga

O nasabihan an mag-aagahon kun sain iyan dapat magtunga,+

13 Tanganing kaputan an mga puro kan daga

Asin pagpagon diyan an mga maraot?+

14 Nagbabago an itsura kaiyan siring sa dalipay na tinatakan,

Asin nagigin risa an disenyo kaiyan kapareho kan sa bado.

15 Pero an liwanag kan mga maraot hinahali sa sainda,

Asin an nakataas nindang takyag nababari.

16 Nakaduman ka na daw sa mga burabod kan dagat,

O nalibot mo na daw an hararom na katubigan?+

17 Ipinahiling na daw saimo an mga trangkahan nin kagadanan,+

O nahiling mo na daw an mga trangkahan kan mahibog na kadikluman?*+

Asin hain an lugar nin kadikluman?

20 Madadara mo daw iyan sa teritoryo kaiyan,

Asin aram mo daw an agihan pasiring sa iniistaran kaiyan?

21 Naipangaki ka na daw kaidto

Asin nabuhay na nin dakulon na taon* kaya aram mo ini?

22 Nakalaog ka na daw sa mga bodega kan niyebe,+

O nahiling mo na daw an mga bodega kan yelo,*+

23 Na itinagama ko para sa panahon nin kasakitan,

Para sa aldaw nin ralaban asin giyera?+

24 Hali sain na direksiyon minawarak an liwanag,*

Asin sain na lugar nagpupuon na maghuyop sa daga an duros hali sa sirangan?+

25 Siisay an naggibo nin agihan para sa baha

Asin para sa maitom na panganuron na nagdadaguldol,+

26 Tanganing magpauran sa lugar na mayo nin nag-iistar,

Sa kaawagan kun sain mayong tawo,+

27 Tanganing mabaribian an tiwangwang na kadagaan

Asin magtubo an mga duot?+

28 Igwa daw nin ama an uran,+

O siisay an ama kan mga ambon?+

29 Kiisay na tulak luminuwas an yelo,

Asin siisay an nangaki sa nagyeyelong ambon hali sa langit+

30 Kan an katubigan natatahuban nin garo gapo,

Asin an ibabaw kan hararom na katubigan nagtagas asin nagin yelo?+

31 Kaya mo daw igakod an mga lubid kan konstelasyon na Kima*

O hubadon an mga pisi kan konstelasyon na Kesil?*+

32 Mapapaluwas mo daw an sarong konstelasyon* sa itinalaan na panahon kaiyan,

O magigiyahan mo daw an konstelasyon na Ash* kaiba an mga aki kaiyan?

33 Aram mo daw an mga ley na nagkokontrol sa kalangitan,+

O kaya mo daw na ipautob digdi sa daga an awtoridad kan mga iyan?*

34 Kaya mo daw kurahawan an mga panganuron

Na magpabagsak saimo nin makusog na uran?+

36 Siisay an naglaag nin kadunungan sa mga panganuron*+

O nagtao nin pakasabot sa makangangalas na mga bagay sa kalangitan?*+

37 Siisay an may igong kadunungan na makakabilang sa mga panganuron,

O siisay an makakatikwang kan mga dulay nin tubig sa langit+

38 Para magin laboy an alpog

Asin magdurukutan an mga kumol nin daga?

39 Kaya mo daw magdakop nin hayop para magin pagkakan nin leon,

O kaya mo daw basugon an mga durudakula nang leon+

40 Pag nakalukob sinda sa saindang mga lungib

O nag-aabang para mantambang?

41 Siisay an naghahanda nin kakanon para sa uwak+

Pag an mga siwo kaiyan naghahagad nin tabang sa Diyos

Asin naglalagaw-lagaw ta mayo sindang makakan?

 3 Minaluko sinda pag sinda nag-uugbon,

Asin nawawara an namamatian nindang kulog.

 4 Nagigin makusog an saindang mga ugbon asin nagdadakula sa kalangtadan;

Minahali an mga ini asin dai na minabalik sa sainda.

 5 Siisay an nagbuhi sa layas na asno,+

Asin siisay an naghubad kan mga pisi kan layas na asno?

 6 Ginibo kong istaran kaiyan an disyertong kapatagan

Asin an maasin na daga.

 7 Pigngingisihan kaiyan an kariribukan sa siyudad;

Dai kaiyan nadadangog an kurahaw kan nagpapatrabaho sa mga hayop.

 8 Linilibot kaiyan an kabubuldan asin naghahanap nin sabsaban;

Hinahanap kaiyan an lambang berdeng tinanom.

10 Gagakudan mo daw nin pisi an layas na toro para magamit mo sa pag-arado,*

O masunod daw iyan saimo para magsurod* sa kababan?

11 Magtitiwala ka daw sa pambihirang kusog kaiyan

Asin ipapagibo an magabat mong trabaho?

12 Iaasa mo daw diyan an pagdara kan saimong ani,*

Asin titipunon daw kaiyan sa ginikan mo an saimong ani?

13 Maugmang ikinukupad-kupad kan ostrits an saiyang mga pakpak,

Pero maikukumparar daw an mga pakpak kaiyan sa mga pakpak kan sigwenya?*+

14 Huli ta binabayaan niya sa daga an mga sugok* niya,

Asin pinapagdanay niyang maimbong an mga iyan sa alpog.

15 Dai niya naiisip na puwede iyan matungtungan nin tawo asin marunot

O matimakan nin layas na hayop.

16 Maringis an pagtrato niya sa saiyang mga siwo, na garo baga bako iyan saiya;+

Dai siya natatakot na masayang an pagpapagal niya.

17 Huli ta dai siya tinawan nin Diyos nin* kadunungan

Asin dai siya hinirasan nin pakasabot.

18 Pero pag nagtindog siya asin ikinupad-kupad an mga pakpak para magdalagan,

Pigngingisihan niya an kabayo asin an nakasakay diyan.

21 Nagsisikad iyan sa daga sa kababan asin nagdadamba;+

Nagdadaguso iyan sa ralaban.*+

23 An suksukan nin pana nagkakarantog pag nagtatama sa gilid kan kabayo,

Asin nagsusurusilyab an garod* saka an diyabelin pag natatamaan nin liwanag.

24 Ganadong-ganado iyan, kaya minadaguso iyan;*

Dai iyan mapauntok* sa tanog kan hamudyong.

Napaparong kaiyan an ralaban hali sa harayo

Asin nadadangog an kurahaw kan mga komandante asin an kurahaw para sa pakikipaglaban.+

26 Dahil daw sa pakasabot mo kaya nakakalayog nin halangkaw an palkon,

Na ibinubuka an mga pakpak para maglayog pasiring sa timog?

27 O dahil daw sa pagbuot mo kaya minalayog paitaas an agila+

Asin minagibo nin salagan* sa halangkaw na lugar,+

28 Na nagpapalihis nin banggi sa ampas

29 Hali diyan naghahanap iyan nin kakanon;+

Naghihiling an mga mata kaiyan sa harayo.

30 An mga siwo kaiyan nagsusupsop nin dugo;

Asin kun hain an bangkay, yaon iyan duman.”+

 5 Nagsimbag akong sarong beses, o duwang beses pa ngani, pero dai na ako masimbag giraray;

Mayo na akong idadagdag pa.”

 7 “Ihanda mo tabi an sadiri mo siring sa sarong lalaki;

Hahaputon taka, asin simbagon mo ako.+

 9 Igwa ka daw nin takyag na kasingkusog kan sa tunay na Diyos,+

O mapapadaguldol mo daw an boses mo arog kan sa saiya?+

10 Samnuhan mo tabi an sadiri mo nin kamurawayan asin kamahalan;

Sulutan mo an sadiri mo nin onra asin kagayunan.

11 Iluwas mo an grabe mong kaanggutan;

Hilingon mo an lambang tawong mapalangkaw, asin ibaba mo siya.

12 Hilingon mo an lambang tawong mapalangkaw, asin pakumbabaon mo siya,

Asin tungtungan mo an mga maraot sa tinitindugan ninda.

13 Italbong mo sinda gabos sa alpog;

Gapuson mo sinda* sa tagong lugar,

14 Dangan, maski ako, ipapahayag ko saimo*

Na maililigtas ka kan tuong kamot mo.

16 Hilinga kun gurano kakusog an piad kaiyan

Asin an mga kalamnan kaiyan sa tulak!

17 Pinapatagas kaiyan an ikog siring sa sedro;

Garo sinalapid an mga litid kaiyan sa paa.

18 An mga tulang kaiyan garo mga tubong tanso;

An mga bitis kaiyan garo mga baston na gibo sa pinanday na lansang.

19 Iyan an panginot sa* mga gibo nin Diyos;

An Kaggibo sana kaiyan an solamenteng makakarani diyan dara an saiyang espada.

20 Huli ta an kabukidan, kun sain nagkakawat an gabos na layas na hayop,

An nagtataong kakanon diyan.

21 Naghihigda iyan sa sirong kan mga puon nin lotus

Asin nagpapahipli sa mga tambo kan matubig na lugar.

22 Linilimpuyan iyan kan mga puon nin lotus

Asin pinapalibutan kan mga puon nin alamo* sa kababan.*

24 May makakadakop daw diyan mantang nakahiling iyan,

O may makakalaag daw nin kawit* sa dungo kaiyan?

41 “Madadakop mo daw an Leviatan*+ gamit an banwit,

O mapupugulan mo daw an dila kaiyan gamit an pisi?

 2 Masusurukan mo daw nin pisi an dungo kaiyan

O matutusukan nin kawit* an mga panga kaiyan?

 3 Makikimahirak daw iyan sa saimo

O mabuot na makikipag-ulay sa saimo?

 4 Makikipagtipan daw iyan sa saimo,

Tanganing magin uripon mo iyan sagkod lamang?

 5 Makikikawat ka daw diyan na garo sana nakikikawat sa gamgam,

O gagakudan mo daw iyan para sa saradit mong aking babayi?

 7 Papauranan mo daw nin mga sarapang* an anit kaiyan+

O nin garod na pansira an payo kaiyan?

 8 Purbaran mong kaputan iyan;

Dai mo malilingawan an pakikilaban mo diyan, asin dai mo na iyan uutruhon pa!

12 Mataram pa ako manungod sa mga bitis kaiyan,

Manungod sa kusog kaiyan asin sa magayon na pagkaporma kan hawak kaiyan.

15 An likod kaiyan igwa nin mga nakaraya-rayang kiskis*

Na taraid-taid na marhay.

16 Nakalapat na marhay an pagkataraid-taid kan mga kiskis,

Kaya maski duros dai nakakalaog sa pag-ultanan kan mga iyan.

17 Magkadurukutan an mga iyan;

Nakatakod an mga iyan sa lambang saro asin dai napapagsuway.

18 Pag minahatsing iyan, may minasilyab na liwanag,

Asin an mga mata kaiyan garo mga sinag nin mag-aagahon.

19 May minaluwas na silyab nin kikilat sa nguso kaiyan;

May minatalsik na silyab nin kalayo.

20 May nagluluwas na aso sa dungo kaiyan,

Siring sa sarong hurno na ginagatungan nin mga duot.

21 An hinangos kaiyan nakakapaarab-adab nin mga baga,

Asin may kalayo na nagluluwas sa nguso kaiyan.

22 Makusugon an liog kaiyan,

Asin nakakamati nin grabeng takot an mga nakakaatubang kaiyan.

23 Pusog na marhay an pagkasuon-suon kan anit* kaiyan;

Masarig iyan, na garo minoldeng metal na dai nahihiro.

24 An puso kaiyan kasingtagas nin gapo,

Iyo, kasingtagas nin pang-irarom na gapo nin gilingan.

25 Pag minabangon iyan, maski an mga makusog natatakot;

Natataranta an mga tawo pag nagkakawag-kawag iyan.

26 Dai saiya nagtatalab an espada;

Ni an garod, an pana, o an iba pang armas.+

27 Garo lang saiya dagami an lansang

Saka lapang kahoy an tanso.

28 Dai iyan napapadulag kan pana;

An mga gapong panglagpitaw garo lang saiya pinaggapasan.

29 An sarong pambadol garo lang saiya pinaggapasan,

Asin pigngingisihan kaiyan an sagitsit nin diyabelin.

30 An tulak kaiyan garo igwang mga matarom na pidaso nin pasang kuron;

Garo inagihan nin pamaba na pangginik an gira kaiyan sa kalalabuyan.+

31 Pinapakalakaga kaiyan an kararuman na garo tubig sa sarong lutuan;

Binubukag kaiyan an dagat na garo nagsasabo-sabong lutuan nin panglahid.

33 Mayo iyan nin kapareho sa daga,

Sarong linalang na daing kinakatakutan.

 2 “Aram ko na ngunyan na kaya mong gibuhon an gabos na bagay

Asin na mayo nin bagay na naiisip mong gibuhon an imposible sa saimo.+

Iyo, dawa dai ko nasasabutan, nagtaram ako

Manungod sa mga bagay na makangangalas na marhay para sa sako, mga bagay na dai ko aram.+

 5 Nadangog kan mga talinga ko an manungod saimo,

Pero ngunyan nahihiling taka kan sakong mga mata.

 6 Iyan an dahilan kaya binabawi ko na an sinabi ko,+

Asin matukaw ako sa alpog asin abo para ipahiling an pagsulsol ko.”+