An Bayad sa Pag-oswag

“HULI sa makatatakot na mga armas na yaon na sa tawo, an katawohan namemeligrong laomon sa kinaban na ini kan mismong mga tagadigdi na garo aki pag-abot sa moral. An kaaraman niato sa siensia nabayaan na an satong kakayahan na kontrolon iyan. Igwa kita nin kadakol na tawo nin siensia, kakadikit an tawo nin Dios,” sabi ni Heneral Omar N. Bradley kan 1948. Ipinagpadagos nia: “An tawo butang nagrurupaydupay sa sarong espirituwal na kadikloman mantang kinakawatan an delikadong mga sekreto nin buhay asin kagadanan. An kinaban nagkamit nin intelihensia na mayo nin kadonongan, nin kapangyarihan na mayo nin konsensia.”

Ngonyan, pakalihis nin haros 40 taon, mas makahulogan pa an saiyang mga tataramon. Horophoropa ini: Kun an pag-oswag sa ika-20 siglo sosokolon sa dolyar na ginasto sa armas, an 1986 magigin taon na daing kapantay. An kinakarkulong $900 bilyones ginasto kan mga nasyon sa bilog na kinaban sa mga armas militar. Iyan katimbang nin “daing kapantay sa langkaw na $1.7 milyones kada minuto . . . asin nagrerepresentar nin mga 6 porsiento kan kabilogan na nasyonal na produkto kan kinaban,” an bareta kan The Washington Post sa sarong independienteng pagsiyasat na tinipon ni Ruth Leger Sivard. An Worldwatch Institute nagsabi na an paggasto sa armas “ipinaorog an mga badil sa tinapay sa komersio kan kinaban” asin idinugang na an kinakarkulong 500,000 na sientista sa bilog na kinaban na dusay sa pagsiyasat para sa mga armas labi “sa pinag-iribang gastos sa pagdiskobre nin bagong mga teknolohiya sa enerhiya, pagpakarhay sa salud nin tawo, pagpadakol sa produkto nin agrikultura asin pagkontrol sa polusyon.” Interesante nanggad, an paggasto sa militar kan pinakamakapangyarihan na mga nasyon nagpaluwas nin bastanteng armas na gumadan sa saindang mga populasyon nin seguro sampulong beses.

Malinaw na an pagtambak nin mga armas dai nakahale sa kadakol na problema nin tawo, ni irinani man kaiyan an tawo sa katoninongan. Imbes, arog kan ipinaliwanag ni Heneral Bradley dakol nang taon an nakaagi: “Mas dakol an aram niato manongod sa guerra kisa aram niato manongod sa katoninongan, mas dakol an aram niato manongod sa paggadan kisa aram niato manongod sa pagkabuhay. Ini an hinihingakong kabantugan asin pag-oswag kan satong ika-20 siglo.”