Pagmamasid sa Kinaban

MARAOT NA TAON PARA SA RELIHIYON

Sono sa sarong bareta sa Los Angeles Times, an mga taga-Estados Unidos nawawaran na nin paggalang sa organisadong relihiyon. An mga pagsurbey nin Gallup kan 1988 nagpaheling na, kun ikokomparar sa 1986, mas dakol na Amerikano an nawaran na nin kompiansa sa mga prinsipyo kan klero asin naghohona na an relihiyon nawaran na nin impluwensia sa sosyedad. Sinabi kan bareta na an pagkadisganar pinakarisa sa mga minoriya asin Evangelical, o “namundag liwat,” na mga Kristiano, na sinisitar bilang hayag na mga causa an mga iskandalo may labot sa mga predikador sa telebisyon na arog ni Jimmy Swaggart asin Jim Bakker.

MABATANG AIRE

Sono sa The Star kan Johannesburg, mas dakol na asupre an nag-ooran hale sa langit na nasa itaas kan sirangan na Transvaal nin South Africa kisa saen pa man sa Solnopan. An oran na asupre sa kadaklan hale sa mga istasyon nin koryente na pinaaandar nin karbon asin posibleng sagkod sa 57.5 tonelada kada sarong kilometro kuwadrado kada taon. Iyan walong dobleng mas grabe kisa West Germany, na duman an nakaaagid na oran nakagibo na nin “dai mareresolberan na danyos sa mga kadlagan, pananom asin mga edipisyo.” An asupre mayor na ingrediente sa oran na asido. An sarong pagsiyasat nadiskobre na an oran sa sirangan na Transvaal arog kaalsom nin suka. Mantang an mga siklo nin panahon sa South Africa may tendensia na laomon an polusyon harani sa daga, dakol an nahahadit manongod sa napapalabot na mga peligro sa salud. An mga magurang natatakot para sa saindang mga aki. An Saturday Star nagsasabi na an aso dahelan kan “saro sa pinakahalangkaw na bilang nin reklamo sa talinga, dongo asin halunan sa kinaban.”

PANGONGOLOG SA ATAMAN NA HAYOP ASIN PANGONGOLOG SA AKI

An bago pa sanang pagsiyasat nagpaheling na an pangongolog sa mga hayop sa sarong harong tibaad tanda na may nangyayaring pangongolog sa aki sa iyo man sanang harong, an bareta kan magasin sa E.U. na Parents. Sa 57 pamilya na may problemang pangongolog sa aki, an mga 88 porsiento kinokologan man an saindang mga ataman na hayop. Parate na an magurang an nangongolog sa ataman na hayop, pero an kinokologan na aki puwede man na birikan asin iluwas an saindang kaanggotan sa mga hayop. An organisasyon na nagsiyasat sinadol an mga magurang, maestro, asin iba pa na asikasohon an mga aki kun sinda nag-estorya manongod sa pangongolog sa hayop sa saindang harong. An suhestion kan artikulo: “Itokdo sa mga aki na an ano man na klaseng pangongolog sala.”

“BINAYADAN TANGANING DAI MAGGIRONG”

An surbey kan AMA (Australian Medical Association) sa mga magasin na pambabae, na ipinublikar sa laog nin promedyong limang taon, nagpahayag na an mga magasin na may mga anunsio sa sigarilyo minalataw na sinisensura an mga artikulo na nagbubuyagyag kan nakararaot na mga epekto sa salud nin pagsisigarilyo. Sa mga magasin na sinurbey, sampulong dobleng mas dakol an mga artikulo manongod sa pagpagian nin pesada asin pagdieta kisa manongod sa pagsisigarilyo. An sekretaryo-heneral kan AMA pinagsahotan an mga magasin nin tuyong dai pag-intindi sa mga peligro nin pagsisigarilyo asin inotro an pag-apod na ipagbawal an mga anunsio sa tabako. “An mga magasin binabayadan tanganing dai maggirong asin dai man nanggad sinda naggigirong,” sabi nia. “Iyan iresponsable nanggad.”

DAKULANG PANLABOT PARA SA MGA SOBYET

An sarong higanteng makina sa paglabot nin tunel ginibo sa Richmond, Canada, para sa sarong hydroelectric project sa Unyon Sobyet, an bareta kan The Vancouver Sun. An dakulang panlabot 660 toneladas an gabat asin 28 metros an laba. An 59 aserong disk cutter kaiyan, na nasa 8.5 metros an diametrong cutterhead, puwedeng laboton an matagas na gapo sagkod sa 10 sentimetros kada minuto. An sampulong elektrikal na motor kan mekanikal na panlabot nagkakaigwa nin total na 2,800 na horsepower. Iyan gagamiton sa paggibo nin duwang 5.5 kilometros na tunel para sa Irganaisk hydroelectric project sa Caucasus Mountains. An anom na kaparehong makinang panlabot sa presente naggigibo man nin tunel sa irarom kan English Channel.—Helingon an Awake! kan Abril 22, 1989.

SOCCER VOODOO

Anong sekretong “armas” an ginagamit kan Bahia Sports Club, nanggana kan 1988 Union Cup nin Brazil para sa soccer, tanganing maseguro an kapangganahan? “Mistisismo,” an bareta kan magasin nin Brazil na Veja. Bago an kada karawat, an masahista asin parabolos kan grupo nag-aandam nin pankarigos na may tagok nin lavender asin nin saro pa na may bawang para sa mga parakawat. “Kun malingawan kong andamon an pankarigos na ini, hinahagad iyan kan mga parakawat,” sabi nia. Siring man, bago lumuwas sa lugar na pagkakawatan an mga parakawat, binubugtakan nia nin sarong ngipon nin bawang an kada medyas. “Totoo, an voodoo bakong iyo an nagtatao nin kapangganahan,” an pag-admitir kan masahista. “Pero iyan may makosog na sikolohikong epekto asin nagseserbi man na panakot sa kalaban na mga parakawat.”

INTERESANTENG HATOL SA INA

Kan an sarong ina na Katolika Romana sumurat sa paghagad nin hatol sa sarong pading Katoliko na editor nin sarong regular na artikulo sa peryodiko nin Australia na Sunday Telegraph, nag-ako sia nin simbag na seguro dai linalaoman. An surat nia nagpahayag nin kamondoan ta an pinakamatua niang aking babae na may agom, minsan ngani pinadakula bilang Katoliko, nagin saro sa mga Saksi ni Jehova. An simbag kan klerigo may interesanteng hatol. Sa sarong kabtang sia nagsurat: “Dapat na sia libre . . . sa paglakaw nia nin sadiri sa buhay. Maranga ka kan bagay na sia may inootob na relihiyon. Mas marahay na magin nag-ootob na Saksi ni Jehova kisa dai nag-ootob na Katoliko.”

LUGAR NA HADE AN BISIKLETA

Sa saro sanang taon, an Tsina guminibo nin mga 41 milyones na bisikleta, an bareta kan magasin na Asiaweek. Iyan nangangahulogan na 3,400 na bisikleta an ginibo para sa kada sarong kotse. Kabaliktaran, an Estados Unidos guminibo sana nin 82 na bisikleta para sa kada 100 na kotseng ginibo kaiyan. Asin an mga bisikletang iyan “sa kadaklan mapagpasikat na mga makinang ten-speed na ginibo tanganing magtagal nin saro o duwang taon na kaogmahan nin sarong barobata,” an komento kan magasin. Para sa mga Intsik an bisikleta praktikal nanggad. “An pagbisikleta nagkakaipo nin un-tersio sa kosog na kaipuhan sa paglakaw. An sadit na kotse nakauubos nin 50 doble sa enerhiya na ginagamit nin sarong tawo sa pagbisikleta,” sono sa Asiaweek.

MGA PAOROOTRONG NABIBILANGGO

An haros 63 porsiento kan gabos na bilanggo na pinaluwas sa mga bilanggoan na pan-estado sa Estados Unidos naarestar giraray huli sa sarong seryosong krimen sa laog nin tolong taon, sono sa sarong bago pa sanang report kan Justice Department. An pinaluwas na mga bilanggo na mayo pang 25 anyos na naarestar nin 11 o labi pang beses igwa kan pinakahalangkaw na bilang nin mga nagbalik sa dati—94 porsiento sa sainda an inarestar liwat.

KAOGMAHAN—SOLO O MAY AGOM?

Kan nakaagi, an mga pagsiyasat sa Estados Unidos nagpaheling na an mga may agom, sa kabilogan, nagbareta nin mas halangkaw na grado nin personal na kaogmahan kisa mga daing agom. Ini tibaad nagliliwat. An mas bagong impormasyon na tinipon hale sa 13 nasyonal na surbey na ginibo poon 1972 sagkod 1986 kan National Opinion Research Center nagsusuherir na nagbaba an relasyon nin pagigin may agom asin nin kaogmahan. Mantang kan 1972, 38 porsiento sa mga may agom an nagsabi na sinda “maogmahon” sa saindang buhay, kan 1986 an bilang buminaba sa 31 porsiento. Pero, sa mga daing agom, an bilang nin mga nagsabi na sinda “maogmahon” luminangkaw magpoon sa 15 porsiento kan 1972 sagkod sa 27 porsiento kan 1986.