An Hilom na mga Lugad nin Pagmaltrato sa Aki

“Ikinaoongis ko an sakong sadiri. Pigpaparaisip ko na kutana may ginibo ako, may sinabi ako tanganing napondo iyan. An pagmate ko maation ako.”—Ann.

“An pagmate ko nasusuway ako sa mga tawo. Parate akong napapaatubang sa mga pagmate nin kadaihan nin paglaom asin pagkadesesperar. Kun beses gusto ko nang magadan.”—Jill.

“AN SEKSUWAL na pagmaltrato sa aki . . . dai malabanan, nakadadanyar, asin makasosopog na pagsalakay sa isip, kalag, asin hawak kan aki . . . An pagmaltrato sinasalakay an gabos na kabtang kan buhay nin saro.” Iyan an sabi kan The Right to Innocence, ni Beverly Engel.

Bakong gabos na aki parareho an reaksion sa pagmaltrato.a An mga aki may manlaenlaen na personalidad, kakayahan na umatubang sa mga problema, asin mga pagmate na masasandigan kun kaipuhan. Iyan depende man na gayo sa relasyon kan aki sa paramaltrato, kun gurano kagrabe kan pagmaltrato, kun gurano kalawig kan pagmaltrato, sa edad kan aki, asin iba pang bagay. Saro pa, kun mabuyagyag an pagmaltrato asin an aki mag-ako nin mamomoton na tabang nin mga nasa edad na, parateng naiinaan an danyos. Pero, an dakol na biktima nagkakaigwa nin hararom na mga emosyonal na lugad.

Kun Taano Iyan ta Nakararaot nin Makuri

An Biblia nagtatao nin pagmansay sa kun taano ta nangyayari an grabeng danyos. An Eclesiastes 7:7 nagkomento: “An pan-aapi puwedeng makaparungaw sa sarong madonong.” Kun ini totoo para sa nasa edad na, imahinara an epekto nin mabangis na pan-aapi sa sarong sadit na aki—partikularmente kun an paramaltrato pinagkokompiaran na magurang. Girumdomon niato na an naeenot na pirang taon nin buhay kritikal sa emosyonal asin espirituwal na pagtalubo nin aki. (2 Timoteo 3:15) Sa enot na mga taon na iyan na an aki nagpopoon na tuboan nin moral na mga sagkodan asin pakamate nin personal na halaga. Paagi sa pakikidayupot sa saiyang mga magurang, nanonodan man kan aki an kahulogan nin pagkamoot asin pagkompiar.—Salmo 22:9.

“Sa minamaltratong mga aki,” an paliwanag ni Dr. J. Patrick Gannon, “nadidiskaril an pagpatubong ini nin pagkompiar.” Tinatraydor kan paramaltrato an pagkompiar kan aki; hinahale nia sa aki an ano man na pakamate nin katiwasayan, pagkapribado, o paggalang sa sadiri asin ginagamit nia an aki bilang kasangkapan para sa sadiri niang pagpanigo sa sadiri.b Dai nasasabotan nin saradit na aki an kahulogan kan inmoral na akto na ipinipirit sa sainda, pero haros sa pankagabsan namamatean ninda na iyan nakariribok sa boot, makatatakot, makasosopog.

Kaya ngani an pagmaltrato sa aki inapod na “an pinakagrabeng pagtraydor.” Ipinagigirumdom sato kaini an hapot ni Jesus: “Siisay sa saindo na hinahagadan kan saiyang aki nin tinapay—dai nia sia tatawan nin gapo, bako daw?” (Mateo 7:9) Pero an paramaltrato tinatawan an aki, bakong nin pagkamoot asin pagpadangat, kundi kan pinakamaringis na “gapo”—seksuwal na pagsalakay.

Kun Taano ta Dai Nahahale an mga Lugad

An Talinhaga 22:6 nagsasabi: “Patoodon mo an aki oyon sa dalan para sa saiya; minsan kun sia maggurang dai sia masiko dian.” Malinaw na puwedeng magin parasiyempre an impluwensia nin magurang. Alagad ano kun an aki tinokdoan na maniwala na sia daing magigibo na olangon an seksuwal na pagsalakay? Tinokdoan na gumibo nin mga salang paggamit sa sekso karibay nin “pagkamoot” daa? Tinokdoan na ibilang an sadiri na daing halaga asin maati? Dai daw iyan magbubunga nin parasiyempreng mapanlaglag na gawe-gawe? Dai boot sabihon na an pagmaltrato kun aki pa nagtatao nin katanosan sa bakong maninigong gawe kun nasa edad na, pero iyan nakatatabang na ipaliwanag kun taano an mga biktima nin pagmaltrato ta puwedeng may tendensia na humiro o makamate sa sarong paagi.

An dakol na biktima nin pagmaltrato kadakol na sintomas na namamatean, kaiba na an depresyon. An iba man riniribok nin dai nahahale asin kun beses dai matios na mga pakamate nin pagkakasala, kasopganan, asin kaanggotan. An ibang biktima tibaad magkaigwa nin emosyonal na pagkagadan, an kadaihan nin kakayahan na magpahayag o makamate man lamang nin emosyon. Dakol man an hababa an pagheling sa sadiri asin nakamamate nin pagigin daing maginibo. Si Sally, na minaltrato kan saiyang amaon, nakakagirumdom: “Kada paglupig nia sa sako an pagmate ko ako daing maginibo asin matagas, namamagol, tuog, ribaraw. Taano daw ta nangyayari ini?” An sikologong si Cynthia Tower nagbabareta: “Ipinaheheling nin mga pagsiyasat na an mga minaltrato kan aki pa perming hehelingon an saindang sadiri na biktima sa bilog nindang buhay.” Tibaad sinda paagom sa lalaking paramaltrato, ipinaheheling sa gawe-gawe na sinda madaling mabiktima, o nakamamate na dai ninda kayang depensahan an sadiri kun nasa peligro.

Sa normal, an mga aki may mga 12 taon tanganing mag-andam para sa mga emosyon na napupukaw kun nagdadaraga na. Pero kun ipinipirit sa aki an malaswang mga akto, tibaad dai nia makaya an mga pagmateng napupukaw. Arog kan ipinaheheling nin sarong pagsiyasat, tibaad ini makaolang sa huri sa kakayahan nia na maogma sa relasyon nin mag-agom. An pagtutuga nin sarong biktima na an ngaran Linda: “Para sa sako an seksuwal na lado nin pag-agom an pinakadepisil sa sakong buhay. Nagkaigwa ako kan makatatakot na pagmate na an ama ko an yaon, asin natatakot ako.” An ibang biktima tibaad kabaliktaran an magin reaksion asin tuboan nin dai mapogolan na inmoral na mga horot. “Nagin inmoral ako asin nakikidorog ako sa mga dai ko midbid,” an inadmitir ni Jill.

An mga biktima nin pagmaltrato tibaad madepisilan man na mapagdanay an marahay na relasyon. An iba talagang dai kayang makiiba sa mga lalaki o sa mga tawong may autoridad. An iba linalaglag an pagkakatood asin pag-iba-iba nin mag-agom huli sa pangongolog o pagigin dominante. An iba man biyong linilikayan an dayupot na relasyon.

Igwa pa ngani nin mga biktima na sa saindang sadiri pinatatama an saindang mapanlaglag na mga saboot. “Ikinaongis ko an sakong hawak ta iyan napukaw kan pagmaltrato,” an inadmitir ni Reba. Makamomondo, an mga problema sa pagkakan,c dai mapogolan na pagparatrabaho, pag-abuso sa alkohol asin droga, uso sa mga biktima nin pagmaltrato—desperadong mga paghihingoa na tahoban an saindang mga saboot. An iba man tibaad ipahayag an saindang pagkaongis sa sadiri sa mas direktang mga paagi. “Ginurot ko an sakong sadiri, itinadom an sakong mga kuko sa sakong takyag, pinaso ko an sakong sadiri,” an sabi pa ni Reba. “Sa pagmate ko maninigo akong maltratohon.”

Pero dai nindo isipon tolos na an siisay man na nakamamate o minagawe sa siring na mga paagi minaltrato sa seksuwal. Tibaad kalabot an ibang pisikal o emosyonal na bagay. Halimbawa, sinasabi nin mga eksperto na uso man an siring na mga sintomas sa mga nasa edad na na pinadakula sa abnormal na mga pamilya—na dian an saindang mga magurang kinologan sinda, pinagmenus asin sinopog sinda, dai inintindi an saindang pisikal na mga pangangaipo, o an mga magurang mga adikto sa droga o alkohol.

Espirituwal na Danyos

An pinakahilom na epekto nin pagmaltrato sa aki iyo an potensial na espirituwal na danyos. An panlulupig “ramog nin laman asin espiritu.” (2 Corinto 7:1) Sa salang paggamit sa sekso na ginigibo sa sarong aki, sa paglapas sa saiyang pisikal asin moral na limitasyon, sa pagtraydor sa saiyang pagkompiar, inaatian nin paramaltrato an espiritu o nangongorog na tendensia sa isip nin aki. Ini sa huri puwedeng makaolang sa moral asin espirituwal na pagtalubo kan biktima.

An librong Facing Codependence, ni Pia Mellody, nagsasabi pa: “An ano man na seryosong pagmaltrato . . . espirituwal man na pagmaltrato, ta minamantsahan kaiyan an pagkompiar nin aki sa Mas Halangkaw na Kapangyarihan.” Halimbawa, an sarong Kristiana na an ngaran Ellen naghahapot: “Paano ko maiisip si Jehova bilang Ama mantang an nasa isip ko maringis, maisog na lalaki bilang sakong daganon na ama?” Sabi nin saro pang biktima, na an ngaran Terry: “Nungka na inisip ko si Jehova bilang Ama. Bilang Dios, Kagurangnan, Soberano, Kaglalang, iyo! Pero bilang Ama, dai!”

An siring na mga indibiduwal bako man na maluya sa espirituwal o kulang nin pagtubod. Al kontraryo, an saindang daing ontok na paghihingoa na kuyogon an mga prinsipyo sa Biblia nagtatao nin ebidensia nin espirituwal na kosog! Alagad imahinara kun ano an magigin saboot nin iba kun nababasa ninda an sarong teksto sa Biblia na arog kan Salmo 103:13, na nagsasabi: “Kun paano an ama nagpapaheling nin pagkaherak sa saiyang aki, si Jehova nagpapaheling man nin pagkaherak sa mga natatakot sa saiya.” An iba tibaad masabotan ini sa isip. Pero huling mayo nin tamang ideya sa kun ano an ama, tibaad masakitan sinda na mapahiro an boot kan tekstong ini!

An iba man tibaad madepisilan na magin “arog sa sarong sadit na aki” sa atubangan nin Dios—inosente, mapakumbaba, may pagkompiar. Tibaad dai ninda ipahayag sa Dios an tunay nindang mga saboot kun namimibi. (Marcos 10:15) Tibaad mag-alangan sindang iaplikar sa saindang sadiri an mga tataramon ni David sa Salmo 62:7, 8: “Nasa Dios an sakuyang kaligtasan asin an sakuyang kamurawayan. An sakuyang marigon na gapo, an sakuyang pailihan nasa Dios. Manarig kamo sa saiya sa gabos na panahon, O banwaan. Sa atubangan nia pabulosa an laog kan saindong puso. An Dios sarong pailihan para sa satuya.” An mga pagmate nin kasalan asin pagigin daing halaga tibaad makapaluya pa ngani sa saindang pagtubod. An sarong biktima nagsabi: “Nagtutubod nanggad ako sa Kahadean ni Jehova. Pero, dai ako nakamamate na ako bagay na makaabot duman.”

Siyempre, bakong parareho an epekto sa gabos na biktima. An iba naparani ki Jehova bilang mamomoton na Ama asin dai nakamamate nin olang sa pakikidayupot sa saiya. Ano man an kamugtakan, kun kamo biktima nin seksuwal na pagmaltrato kan aki pa, tibaad marisa nindo na may dakulang halaga na mamansayan kun paano iyan nakaapektar sa saindong buhay. An iba tibaad kontento nang pabayaan an mga bagay. Pero kun sa paghona nindo dakula an danyos, magmapuso kamo. Puwedeng mabolong an saindong mga lugad.

[Mga Nota sa Ibaba]