Kapahayagan—An Mamuraway na Kulminasyon Kaiyan Harani Na
Kapitulo 2: An Mamuraway na Tema kan Biblia
Pag-interpretar sa Kasuratan An mga misteryong natatago sa libro nin Kapahayagan haloy nang nakaribong sa sinserong mga estudyante sa Biblia. Sa itinalaan na panahon nin Dios, an mga hilom na iyan kaipuhan na ihayag, alagad paano, noarin, asin kiisay? Solamente an espiritu nin Dios an makapagsasabi kan kahulogan mantang nagrarani an itinalaan na panahon. (Kapahayagan 1:3) An banal na mga hilom na iyan ihahayag sa maigot na mga oripon nin Dios digdi sa daga tangani na sinda mapakosog na ibalangibog an saiyang mga paghokom. (Ikomparar an Mateo 13:10, 11.) Dai hinihingako na an mga paliwanag sa librong ini dai puwedeng masala. Arog ni Jose kan suanoy, kami nagsasabi: “Bakong sa Dios an mga pagpalinaw?” (Genesis 40:8) Alagad, kadungan kaiyan, kami marigon na nagtutubod na an mga paliwanag na yaon digdi kaoyon kan Biblia sa kabilogan kaiyan, na ipinaheheling kun gurano kamakangangalas na naotob an banal na hula sa mga pangyayari sa kinaban sa satong kapahapahamak na mga panahon.
1. Ano an mamuraway na katuyohan ni Jehova?
An sarong talinhaga sa Biblia nagsasabi: “Mas marahay an katapusan nin sarong bagay kisa pagpoon kaiyan.” (Eclesiastes 7:8) Sa libro nin Kapahayagan niato mababasa an dramatikong kulminasyon kan mamuraway na katuyohan ni Jehova na pakangbanalon an saiyang ngaran sa atubangan nin gabos na linalang. Arog kan paorootrong sinabi nin Dios paagi sa saro kan saiyang mas naenot na mga propeta: “Makaaaram sinda na ako si Jehova.”—Ezequiel 25:17; 38:23.
2. Anong nakakokontentong kaaraman an tinatabangan kitang kamtan kan Kapahayagan, kaiba an mas naenot pang mga libro kan Biblia?
2 Kun paanong isinasaysay kan Kapahayagan an mapangganang katapusan nin mga bagay, an kapinonan kaiyan isinasaysay para sa sato sa naeenot na mga libro kan Biblia. Paagi sa pagsiyasat sa rekord na ini, nasasabotan niato an mga isyung napapalabot asin nagkakaigwa kita nin pankagabsan na pagmansay sa mga katuyohan nin Dios. Ini nakakokontento nanggad! Dugang pa, iyan maninigong magpahiro sa sato, tangani na kita makapakikabtang sa makangangalas na ngapit na naghahalat sa katawohan. (Salmo 145:16, 20) Sa puntong ini, garo baga angay na pag-olayan an kasaysayan sa likod asin an tema kan bilog na Biblia, tangani na ikabugtak niato sa isip an pangenot na isyu na napaaatubang ngonyan sa gabos na tawo, saka an malinaw na katuyohan nin Dios na resolberan an isyung iyan.
3. Anong hula sa libro nin Genesis an nagtatao kan tema kan bilog na Biblia, kaiba an Kapahayagan?
3 An enot na libro kan Biblia, an Genesis, nagsasaysay manongod sa “kapinonan” asin ilinaladawan an mga paglalang nin Dios, kaiba an nangongorog na linalang nia sa daga, an tawo. An Genesis nagsasabi man kan enot na banal na hula, na isinabi mismo nin Dios sa tatamnan nin Eden mga 6,000 na taon na an nakaagi. Bago pa sanang gamiton an sarong halas sa pagdaya sa enot na babae, si Eva; kinombensir man kan babae an agom nia, si Adan, na umiba sa saiya sa paglapas sa pagboot ni Jehova paagi sa pagkakan sa “kahoy nin pakamidbid kan marahay asin maraot.” Sa paghokom sa makasalan na mag-agom, an Dios nagsabi sa halas: “Pag-iiwalon ko ika asin an babae asin an saimong banhi asin an saiyang banhi. Lulugadon ka nia sa payo asin lulugadon mo sia sa bool.” (Genesis 1:1; 2:17; 3:1-6, 14, 15) An hulang iyan nagsasabi kan tema kan bilog na Biblia, pati an Kapahayagan.
4. (a) Pakataraman nin Dios kan enot na hula, ano an nangyari sa enot niatong mga magurang? (b) Anong mga hapot an minalataw manongod sa enot na hula, asin taano ta kaipuhan niatong maaraman an mga simbag?
4 Pakataraman tolos kan hula, pinaluwas nin Dios an enot niatong mga magurang sa Eden. Dai na sinda makalalaom sa buhay na daing katapusan sa Paraiso; kaipuhan na tapuson ninda an saindang buhay sa dai inandam na daga sa luwas. Sentensiadong magadan, sinda mangangaki nin makasalan na mga aki. (Genesis 3:23–4:1; Roma 5:12) Alagad, ano an kahulogan kan hula sa Eden? Sairisay an napapalabot? Paano iyan konektado sa Kapahayagan? Ano an mensahe kaiyan para sa sato ngonyan? Tanganing magkamit nin personal na pagkakalda sa mga epekto kan makamomondong pangyayari na nagbunga kan pagtaram ni Jehova kan hulang iyan, napakahalaga nanggad na maaraman niato an mga simbag sa mga hapot na ini.
An Pangenot na mga Tawohan sa Drama
5. Kan dayaon kan halas si Eva, ano an nangyari mapadapit sa soberaniya nin Dios asin sa saiyang ngaran, asin paano huhusayon an kontrobersia?
5 An hula sa Genesis 3:15 itinaram sa halas na nagputik ki Eva, na isinusuherir sa babae na dai sia magagadan huli sa saiyang pagmasumbikal kundi na sia magigin independiente, sarong diosa. Kaya pinaluwas kan halas na si Jehova putikon asin ipinasentido na mapakakarhay nin mga tawo an saindang kamugtakan paagi sa pagsikwal sa Saiyang supremong paghade. (Genesis 3:1-5) Inangat an soberaniya ni Jehova asin minantsahan an saiyang marahay na ngaran. Isinasaysay kan libro nin Kapahayagan kun paano an matanos na Hokom, si Jehova, ginagamit an Kahadean kan saiyang Aki, si Jesu-Cristo, sa pagbindikar sa saiyang soberaniya asin paghale kan gabos na langhad sa saiyang ngaran.—Kapahayagan 12:10; 14:7.
6. Paano ipinamimidbid kan Kapahayagan an saro na nagtaram ki Eva paagi sa halas?
6 Kun manongod sa terminong “halas,” iyan daw minaaplikar sana sa literal na halas? Dai nanggad! Ipinamimidbid sato kan Kapahayagan an labi-labi karaot na espiritung linalang na nagtaram paagi sa halas na idto. An “dakulang dragon, an enot na halas, an inaapod Diablo asin Satanas, na nandadaya sa bilog na ineerokan na daga,” iyo an ‘nandaya ki Eva paagi sa katusohan kaiyan.’—Kapahayagan 12:9; 2 Corinto 11:3.
7. Ano an nagpaparisa na an babae sa Genesis 3:15 kabilang sa lugar nin mga espiritu?
7 An Genesis 3:15 sumunod na nagtataram manongod sa “babae.” Si Eva daw ini? Posible na iyan an paghona nia. (Ikomparar an Genesis 4:1.) Pero an haloyan na pag-iiwal sa pag-oltanan ni Eva asin Satanas nagin imposible kan si Eva magadan kaidtong labi nang 5,000 na taon an nakaagi. Dugang pa, mantang an Halas na tinaraman ni Jehova sarong dai naheheling na espiritu, maninigo niatong laoman na an babae nasa lugar man nin mga espiritu. Pinatutunayan ini kan Kapahayagan 12:1, 2, na ipinaririsa na an piguratibong babaeng ini iyo an langitnon na organisasyon ni Jehova na kompuwesto nin espiritung mga linalang.—Helingon man an Isaias 54:1, 5, 13.
Duwang Banhi na Magkatumang
8. Taano ta maninigo kitang magkainteres na gayo sa sinasabi manongod sa duwang banhi?
8 Duwang banhi an sumunod na naglataw sa Genesis 3:15. Maninigo kitang magin interesadong gayo sa mga ini, ta sinda konektado sa dakulang isyu nin may diretsong soberaniya sa dagang ini. Kalabot digdi an lambang saro sa sato, hoben man o gurang. Arin sa mga banhing ini an pinapaboran nindo?
9. Ano an seguradong kaiba sa banhi kan Halas?
9 Enot, yaon an banhi, o aki, kan Halas. Ano ini? Segurado na kaiba dian an ibang espiritung linalang na uminiba ki Satanas sa saiyang pagrebelde asin sa katapustapusi “ihinolog sa kaibanan nia” sa lugar kan daga. (Kapahayagan 12:9) Mantang si Satanas, o Beelzebub, iyo “an poon nin mga demonyo,” malinaw na sinda an minakompuwesto sa saiyang dai naheheling na organisasyon.—Marcos 3:22; Efeso 6:12.
10. Paano ipinamimidbid kan Biblia an iba bilang kabtang kan banhi ni Satanas?
10 Saro pa, sinabihan ni Jesus an Judiong mga namomoon sa relihiyon kan saiyang kaaldawan: “Gikan kamo sa saindong ama na Diablo, asin boot nindo na gibohon an mga horot kan saindong ama.” (Juan 8:44) Sa saindang pagtumang sa Aki nin Dios na si Jesus, ipinaheling kan mga namomoon na ini sa relihiyon na sinda aki man ni Satanas. Kaiba sinda sa banhi ni Satanas, na naglilingkod sa saiya bilang saindang piguratibong ama. An dakol pang ibang tawo sa bilog na kasaysayan nagpamidbid man na siring paagi sa pag-otob sa kabotan ni Satanas, partikularmente sa pagtumang asin paglamag sa mga disipulo ni Jesus. Sa kabilogan, an mga tawong ini masasabi na minakompuwesto sa naheheling na organisasyon ni Satanas digdi sa daga.—Helingon an Juan 15:20; 16:33; 17:15.
Ipinamidbid an Banhi kan Babae
11. Sa mga siglong nag-agi, ano an ihinahayag nin Dios manongod sa banhi kan babae?
11 Sa katapustapusi an hula sa Genesis 3:15 nagtataram manongod sa banhi kan babae. Mantang pinatatalubo ni Satanas an saiyang banhi, inaandam ni Jehova an saiyang “babae,” o garo-agom na langitnon na organisasyon, na magpaluwas nin banhi. Sa laog nin mga 4,000 na taon, progresibong ipinahayag ni Jehova sa makinuyog na matatakton-sa-Dios na mga tawo an mga detalye na konektado sa pagdatong kan banhi. (Isaias 46:9, 10) Sa siring si Abraham, Isaac, Jacob, asin iba pa puwedeng tumubod sa panuga na an banhi maluwas sa saindang linahe. (Genesis 22:15-18; 26:4; 28:14) Si Satanas asin an saiyang mga kampon parateng pinaglalamag an mga lingkod na iyan ni Jehova huli sa saindang marigon na pagtubod.—Hebreo 11:1, 2, 32-38.
12. (a) Kasuarin asin sa anong okasyon nagdatong an pangenot na kabtang kan banhi kan babae? (b) Si Jesus linahidan sa anong katuyohan?
12 Sa katapustapusi, kan taon 29 kan satong Komon na Kapanahonan, iprenesentar kan sangkap na tawong si Jesus an saiyang sadiri sa Salog nin Jordan asin nabautismohan. Duman pinaniaki ni Jehova si Jesus paagi sa banal na espiritu, na sinasabi: “Ini an sakong Aki, an namomotan, na sakong inooyonan.” (Mateo 3:17) Dian ipinamidbid si Jesus bilang isinugo hale sa espirituwal na organisasyon nin Dios sa langit. Linahidan man sia bilang an Piniling Hade kan langitnon na Kahadean na magbabalik kan paghade sa daga sa ngaran ni Jehova, sa siring hinuhusay nin permanente an isyu na may labot sa gobyerno, o soberaniya. (Kapahayagan 11:15) Kun siring, si Jesus an pangenot na Saro sa banhi kan babae, an ihinulang Mesiyas.—Ikomparar an Galacia 3:16; Daniel 9:25.
13, 14. (a) Taano ta dai niato maninigong ipagngalas na maaraman na an banhi kan babae bako sanang sarong prominenteng persona? (b) Pira an pinili nin Dios sa mga tawo na magin an sekondaryong kabtang kan banhi, asin anong klaseng organisasyon an binibilog ninda? (c) Sairisay pa an naglilingkod na kasaro kan banhi?
13 An banhi daw kan babae saro sanang prominenteng persona? Bueno, kumusta an banhi ni Satanas? Ipinamimidbid kan Biblia na kaiba sa banhi ni Satanas an kadakol na maraot na anghel asin mga tawong naglalanghad sa Dios. Kaya dai niato maninigong ipagngalas na maaraman an katuyohan nin Dios na pumili nin 144,000 na mga maimbod sa integridad hale sa mga tawo na magin makasaserdoteng mga kaibang hade kan Mesiyanikong Banhi, si Jesu-Cristo. Nasasambitan ini kan Kapahayagan sa pagsabi kaiyan na an Diablo, sa pakikiiwal nia sa garo-babaeng organisasyon nin Dios, “nagluwas sa pakilaban sa mga natatada kan saiyang banhi.”—Kapahayagan 12:17; 14:1-4.
14 Sa Biblia, an linahidan na mga Kristiano inaapod na mga tugang ni Jesus, asin bilang saiyang mga tugang, saro sana an saindang Ama asin ina. (Hebreo 2:11) An saindang Ama iyo si Jehova Dios. Kaya, an saindang ina segurado na “an babae,” an garo-agom na langitnon na organisasyon nin Dios. Sinda nagigin sekondaryong kabtang kan banhi, ta an pangenot iyo si Cristo Jesus. An kongregasyon kan pinaniaki-sa-espiritung mga Kristianong ini sa daga minakompuwesto sa naheheling na organisasyon nin Dios na naglilingkod sakop kan saiyang garo-babaeng organisasyon sa kalangitan, na duman sinda makakasaro ni Cristo Jesus pagkabuhay ninda liwat. (Roma 8:14-17; Galacia 3:16, 29) Minsan ngani bakong kabtang kan banhi, an minilyon na ibang karnero hale sa gabos na nasyon pinagsasararo tanganing maglingkod kaiba kan organisasyon nin Dios digdi sa daga. Saro daw kamo sa mga ibang karnerong ini? Kun siring an maogma nindong paglaom buhay na daing katapusan sa sarong paraisong daga.—Juan 10:16; 17:1-3.
Kun Paano Nagtalubo an Pag-iiwal
15. (a) Isaysay an pagkabilog kan tawo asin anghel na banhi ni Satanas. (b) Ano an nangyari sa banhi ni Satanas kaidtong Baha kan aldaw ni Noe?
15 An tawong banhi ni Satanas nagpoon na mahayag sa kapinonan pa sana kan kasaysayan nin tawo. Halimbawa, yaon si Cain, an enot na tawong namundag, “na naggikan sa maraot asin guminadan sa saiyang tugang” na si Abel. (1 Juan 3:12) Paghaloyhaloy, si Enoc nagtaram manongod sa pagdatong ni Jehova “kaibanan an manampulong ribo kan saiyang mga banal, tanganing maghokom sa gabos, asin tanganing silotan an gabos na maraot huli sa gabos nindang maraot na gibo na saindang ginibo sa karatan, asin huli sa gabos na makangingirhat na bagay na itinaram kan maraot na mga parakasala tumang sa saiya.” (Judas 14, 15) Dugang pa, an rebeldeng mga anghel uminiba ki Satanas asin nagin kabtang kan saiyang banhi. An mga ini “nagbaya sa saindang sadiring tamang erokan” sa kalangitan tanganing magmateryalisar nin mga hawak na laman asin agomon an mga aking babae nin mga tawo. Nagpaluwas sinda nin mas makosog sa tawong mestisong mga aki na paradaogdaog. An kinaban na idto napano nin kadahasan asin karatan, kaya linaglag iyan nin Dios sa Baha, na an maimbod na si Noe asin an saiyang pamilya iyo an solamenteng tawo na nakaligtas. An sumbikalan na mga anghel—na ngonyan mga demonyo na na sakop ni Satanas—napiritan na bayaan an saindang mga agom na tawo asin mestisong mga aki na nakatalagang malaglag. Nagdemateryalisar sinda, na nagbuwelta sa lugar nin mga espiritu na duman hinahalat ninda an marikas an pagdangadang na paghokom nin Dios ki Satanas asin sa saiyang banhi.—Judas 6; Genesis 6:4-12; 7:21-23; 2 Pedro 2:4, 5.
16. (a) Siisay na maisog na poon an naglataw pakalihis kan Baha, asin paano nia ipinarisa na sia kabtang kan banhi ni Satanas? (b) Paano inolang nin Dios an mga gustong magtogdok kan torre sa Babilonya?
16 Dai nahaloy pakalihis kan Baha, naglataw sa daga an sarong maisog na poon na an ngaran Nimrod. Ilinaladawan sia kan Biblia bilang “makosog na paraayam tumang ki Jehova”—talagang kaiba kan banhi kan Halas. Kapareho ni Satanas, sia nagpaheling nin espiritu nin pagrebelde asin itinogdok an siudad nin Babel, o Babilonya, bilang pagtumang sa katuyohan ni Jehova na an katawohan lakopan an daga. An sentro kutana kan Babilonya sarong halangkawon na torre “na an alitoktok sukdo sa kalangitan.” Inolang nin Dios an mga gustong magtogdok kan torreng idto. Rinibaraw nia an saindang tataramon asin “iwinarak sinda . . . hale duman pasiring sa ibabaw kan bilog na daga” pero tinogotan nia na magdanay an mismong Babilonya.—Genesis 9:1; 10:8-12; 11:1-9.
Naglataw an Politikal na mga Kapangyarihan
17. Sa pagdakol nin mga tawo, anong maraot na kabtang kan sosyedad nin tawo an nagin lataw, asin bilang resulta, anong darakulang imperyo an naglataw?
17 Sa Babilonya naglataw an mga kabtang nin sosyedad nin tawo na nagtalubo tumang sa soberaniya ni Jehova. An saro digdi politikal. Sa pagdakol nin katawohan, an ibang ambisyosong tawo nag-arog ki Nimrod sa pag-agaw nin kapangyarihan. Pinonan nin tawo na sakopon an tawo sa saiyang ikapahahamak. (Eclesiastes 8:9) Halimbawa, kaidtong kaaldawan ni Abraham, an Sodoma, Gomorra, asin pagraraning siudad nasakop nin mga hade na taga-Sinar asin iba pang hararayong kadagaan. (Genesis 14:1-4) Sa huri, an madodonong sa militar asin sa organisasyon guminibo nin mahiwas na mga imperyo para sa sadiri nindang pagpapayaman asin kamurawayan. Nasasambitan kan Biblia an nagkapira sa mga ini, kaiba an Egipto, Asiria, Babilonya, Medo-Persia, Grecia, asin Roma.
18. (a) Ano an kaisipan kan banwaan nin Dios manongod sa politikal na mga namomoon? (b) Paano an politikal na mga autoridad may beses na nakatatabang sa intereses nin Dios? (c) Paano ipinaheling nin dakol na namomoon na sinda kabtang kan banhi kan Halas?
18 Itinogot ni Jehova an pag-eksister kan politikal na mga kapangyarihan na idto, asin an saiyang banwaan nagtao nin limitadong pagkuyog sa sainda kun sinda nag-iistar sa mga daga na sakop ninda. (Roma 13:1, 2) Kun beses, an politikal na mga autoridad nakatabang pa ngani na maotob an mga katuyohan nin Dios o nagserbing proteksion para sa saiyang banwaan. (Esdras 1:1-4; 7:12-26; Gibo 25:11, 12; Kapahayagan 12:15, 16) Minsan siring, an dakol na politikal na namomoon maringis na nagtumang sa tunay na pagsamba, na ipinaririsa na sinda kaiba kan banhi kan Halas.—1 Juan 5:19.
19. Paano ilinaladawan an mga kapangyarihan pankinaban sa libro nin Kapahayagan?
19 Sa kadaklan, an paghade nin tawo nasudya nin makuri sa pagtao nin kaogmahan sa sato na mga tawo o sa pagresolber sa satong mga problema. Tinogotan ni Jehova an katawohan na mag-eksperimento sa gabos na klase nin gobyerno, pero dai nia inooyonan an karatan o an salang pagsakop nin mga gobyerno sa mga tawo. (Talinhaga 22:22, 23) Ilinaladawan kan Kapahayagan an mapan-aping mga kapangyarihan sa kinaban bilang minakompuwesto sa sarong maabhaw asin makatatakot na mabangis na hayop.—Kapahayagan 13:1, 2.
Paslong mga Negosyante
20, 21. Anong ikaduwang grupo an dapat na iiba sa “mga kapitan” asin “mga makosog na tawo” bilang kabtang kan maraot na banhi ni Satanas, asin taano?
20 Dayupot na kaalyado nin politikal na mga namomoon, naglataw an madayang mga negosyante nin materyal na mga bagay. An mga rekord na nakotkot sa mga kagabaan nin suanoy na Babilonya nagpapaheling na an mga transaksion sa negosyo na nag-aaprobetsar sa masakit na mga kamugtakan nin mga kapwa ninda tawo usong-uso kaidto. An mga negosyante sa kinaban padagos na nagtatrabaho para sa paslong pakinabang sagkod sa presente, na sa dakol na kadagaan an pipira nagin labi-labi kayaman mantang an mayoriya sa populasyon nanluluya huli sa pagtios. Sa industriyal na panahon na ini sa ika-20 siglo, an mga negosyante asin paramanupaktura nagkamit nin darakulang ganansia paagi sa pagsuplay sa politikal na mga kapangyarihan nin tambak na mga armas militar sa panlaglag, kaiba na an nuklear na mga arsenal na ngonyan nag-uumang paraon an katawohan. An paslong mga negosyanteng iyan asin an iba pang kapareho ninda kaipuhan na ibilang sa “mga kapitan” asin “mga makosog na tawo” na kaiba sa maraot na banhi ni Satanas. Sinda gabos kabtang kan daganon na organisasyon na hinokoman nin Dios asin ni Cristo na maninigong laglagon.—Kapahayagan 19:18.
21 Kaipuhan na idugang sa maraot na politika asin paslong komersialismo an ikatolong elemento sa sosyedad nin tawo na maninigong hokoman nin Dios. Ano iyan? Tibaad mapangalas kamo sa sinasabi kan Kapahayagan manongod sa bantog na estrukturang ini na lakop sa kinaban.
Dakulang Babilonya
22. Anong klaseng relihiyon an tuminalubo sa suanoy na Babilonya?
22 An pagtogdok sa orihinal na Babilonya bako sanang politikal na proyekto. Mantang an siudad na idto tinindog bilang pagtumang sa soberaniya ni Jehova, kalabot an relihiyon. An totoo, an suanoy na Babilonya nagin burabod nin relihiyosong idolatriya. An mga padi duman nagtokdo nin mga doktrinang naglalanghad sa Dios, arog baga kan pagdadanay na buhay kan kalag nin tawo pagkagadan asin na an dinudumanan pagkagadan lugar nin daing sagkod na takot asin pasakit na pinamamahalaan nin mga demonyo. Pinalakop ninda an pagsamba sa mga linalang asin sa kadakol na dios asin diosa. Nag-imbento sinda nin mga estorya tanganing ipaliwanag an ginikanan nin daga asin nin tawo na yaon dian patin naggibo nin marigsok na mga rituwal asin pag-atang, na para daa sa pagigin mainaki asin maprodukto sa pananom, asin sa kapangganahan sa guerra.
23. (a) Sa paglakop hale sa Babilonya, ano an dinara kan mga tawo, asin ano an resulta? (b) Ano an apod kan Kapahayagan sa lakop sa kinaban na imperyo nin falsong relihiyon? (c) An falsong relihiyon magpoon pa kaidto nakikipaglaban tumang sa ano?
23 Sa paglakop sa daga kan laen-laen na grupo nin tataramon hale sa Babilonya, dinara ninda an Babilonikong relihiyon. Sa siring, an mga rituwal asin paniniwala na nakaaagid kan sa suanoy na Babilonya naglakop sa orihinal na mga nag-iistar sa Europa, Aprika, Amerika, Harayong Sirangan, asin sa South Seas; asin an dakol sa mga paniniwalang ini nagdadanay sagkod ngonyan. Kaya, angay nanggad, an Kapahayagan nagtataram manongod sa lakop sa kinaban na imperyo nin falsong relihiyon bilang sarong siudad na an ngaran Dakulang Babilonya. (Kapahayagan, kapitulo 17, 18) Saen man iyan nasabwag, an falsong relihiyon nagpatubo nin mapan-aping mga padi, superstisyon, ignoransia, asin inmoralidad. Iyan nagin makapangyarihan na kasangkapan sa kamot ni Satanas. An Dakulang Babilonya poon pa kaidto perming maigot na nakikilaban tumang sa tunay na pagsamba sa Soberanong Kagurangnan na Jehova.
24. (a) Paano nalugadan kan Halas an Banhi kan babae “sa bool”? (b) Taano an paglugad sa banhi kan babae ta sinasabi sanang lugad sa bool?
24 Bilang an may pinakamagabat na kasalan na kabtang kan banhi kan Halas, an mga eskribas asin Fariseo sa Judaismo kan enot na siglo nangenot sa paglamag asin sa katapustapusi paggadan sa pangenot na representante kan banhi kan babae. Kaya, nahimo kan Halas na ‘lugadon sia [an “banhi”] sa bool.’ (Genesis 3:15; Juan 8:39-44; Gibo 3:12, 15) Taano ta inaapod ining lugad sana sa bool? Huli ta an paglugad na ini nakaapektar sa saiya sa halipot sanang panahon digdi sa daga. Idto bakong permanente ta binuhay liwat ni Jehova si Jesus kan ikatolong aldaw asin ilinangkaw sia sa espiritung buhay.—Gibo 2:32, 33; 1 Pedro 3:18.
25. (a) Paano an pinamuraway na si Jesus naghiro na tumang ki Satanas asin sa saiyang mga anghel? (b) Noarin hahaleon an daganon na banhi ni Satanas? (c) Ano an magigin kahulogan kun lugadon na kan Banhi kan babae nin Dios si Satanas, an Halas, “sa payo”?
25 An pinamuraway na si Jesu-Cristo naglilingkod ngonyan sa too nin Dios, na naghohokom sa mga kaiwal ni Jehova. Sia naghiro na tumang ki Satanas asin sa saiyang mga anghel, na iinapon sinda asin linimitaran an saindang aktibidad digdi sa daga—na dahelan kan pagdakol nin mga kasakitan sa ika-20 siglong ini. (Kapahayagan 12:9, 12) Alagad ta magkakaigwa kan ihinulang paghale sa daganon na banhi ni Satanas kun hokoman na nin Dios an Dakulang Babilonya asin an gabos na iba pang kabtang kan organisasyon ni Satanas digdi sa daga. Ultimo, an Banhi kan babae nin Dios, si Jesu-Cristo, lulugadon si Satanas, an tusong gurang na Halas, “sa payo,” asin iyan mangangahulogan kan lubos niang pagkapara asin kan biyong paghale sa saiya sa pakikilabot sa mga gibo-gibo nin tawo.—Roma 16:20.
26. Taano ta napakahalaga na siyasaton niato an hula sa Kapahayagan?
26 Paano mangyayari an gabos na ini? Iyan an ihinahayag para sa sato sa libro kan Biblia na Kapahayagan. Iyan ihinahayag sa sato sa serye nin mga bisyon, na tinatampokan nin pambihirang mga tanda asin simbolo. Siyasaton niato na may pagkagalaga an mapuwersang hulang ini. Maogma nanggad kita kun dadangogon niato asin ootobon an mga tataramon kan Kapahayagan! Sa paggibo kaiyan, kita makikinabang sa pagtao nin onra sa ngaran kan Soberanong Kagurangnan na Jehova asin magmamana kan saiyang daing sagkod na mga bendisyon. Ipagpadagos tabi nindo an pagbasa asin madonong na iaplikar an saindong nanodan. Iyan puwedeng mangahulogan kan saindong kaligtasan sa panahon na ini nin kulminasyon sa kasaysayan nin katawohan.
[Mga Hapot Para sa Pag-adal]
[Kahon sa pahina 29]
Suanoy na mga rekord sa cuneiform nin mga transaksion sa negosyo
An librong Ancient Near Eastern Texts, na renebisar ni James B. Pritchard, may ilinistang haros 300 na ley na tinipon ni Hammurabi kan mga panahon nin Babilonya. Ipinaheheling kaini na kinaipuhan na ipagbawal an hayag na pandadaya na risang lakop sa komersial na kinaban kan mga aldaw na idto. Uya an sarong halimbawa: “Kun an sarong kagurangnan buminakal o inako tanganing ingatan an pirak o bulawan o oripon na lalaki o oripon na babae o baka o karnero o asno o ano pa man na bagay sa kamot nin aki nin sarong kagurangnan o nin oripon nin sarong kagurangnan na mayo nin mga testigo asin kontrata, mantang an kagurangnan na iyan sarong parahabon, sia gagadanon.”