Ano an Pagheling Nindo sa Kasalan?
“TAANO ta permi niang hinahagad an kapatawadan sa satong mga kasalan sa pamibi?” an reklamo nin sarong misis na nakikipag-adal kan Biblia sa saro sa mga Saksi ni Jehova. “Garo logod ako kriminal.” Kapareho kan babaeng ini, an dakol ngonyan dai naririsa an saindang mga kasalan apuwera sana kun nakaginibo sinda nin sarong krimen.
Ini nangorognang totoo sa Oriente, na an mga tawo sono sa tradisyon dai nin ideya manongod sa minanang kasalan na itinotokdo kan mga relihiyon na Judeo-Kristiano. (Genesis 3:1-5, 16-19; Roma 5:12) Halimbawa, sinasabi nin mga Shintoista na an kasalan ati na madaling pahidon nin sararoan sana kan badas kan padi, na may natatakod na papel o lino sa poro. Sa paaging ini daing hinahagad na pagsolsol sa naginibo. Taano? “Bako sanang an maraot na mga gibo, kundi pati an dai mapogolan na natural na mga kalamidad, inapod na tsumi [kasalan],” an paliwanag kan Kodansha Encyclopedia of Japan. An natural na mga kalamidad, an tsumi na bako man na paninimbagan nin mga tawo, ibinilang na mga kasalan na hinahale nin mga rituwal sa pagdalisay.
Ini an nagdara sa kaisipan na an ano man na kasalan, pati an maraot na mga gibo na tuyong ginibo (apuwera sa kriminal na mga gibo na pinadudusahan kan ley) puwedeng paraon nin mga rituwal sa pagdalisay. Sa temang “Ritual of Political Cleansing in Japan,” nasambitan kan The New York Times an siring na kaisipan asin ipinaliwanag na an mga politiko sa Hapon na napalabot sa mga iskandalo ibinibilang an sadiri na “nadalisay na” kun sinda iboto liwat kan mga botante. Kaya, dai nin tunay na pagtatanos, asin puwedeng maotro an kaparehong mga iskandalo.
An mga Budhista na nagtutubod sa samsara, o pagkamundag liwat, asin sa doktrinang Karma may laen man na punto-de-vista. “Sono sa doktrina nin karman,” an paliwanag kan The New Encyclopædia Britannica, “an marahay na gawe nagtatao nin marahay asin maogmang resulta asin minagibo nin tendensia para sa kaagid na marahay na mga gibo, mantang an maraot na gawe nagtatao nin maraot na resulta asin minagibo nin tendensia para sa paorootrong maraot na mga gibo.” Sa ibang pagtaram, an makasalan na gibo nagbubunga nin maraot. An katokdoan nin Karma konektado sa katokdoan nin pagkamundag liwat, ta an ibang Karma sinasabing nagkakabunga sa mga buhay sa ngapit na dakol na taon na an rayo sa buhay na dian nakomitir an akto.
Ano an epekto kan katokdoan na ini sa mga nagtutubod dian? An sarong babaeng Budhista na odok na nagtutubod sa Karma nagsabi: “An paghona ko bakong makatanosan na magtios huli sa sarong bagay na katambal ko na sa pagkamundag pero dai man akong pakiaram dian. Napiritan akong akoon iyan bilang destino ko. An pagkanta nin mga sutra asin paghihingoa na mamuhay nin marahay dai nakaresolber sa mga problema ko. Nagin akong mainiton an payo asin diskontento, na perming nagrereklamo.” Huli sa katokdoan na Budhista manongod sa mga resulta nin maraot na gawe an nagin pagmate nia dai sia nin halaga.
An Confucianismo, saro pang relihiyon sa Sirangan, may itinokdo man na laen na paagi sa pag-atubang sa karatan nin tawo. Sono ki Hsün-tzu, saro sa tolong dakulang pilosopo nin Confucianismo, an naturalesa nin tawo maraot asin may tendensiang magin paslo. Tanganing mapagdanay an sosyal na areglo sa tahaw nin mga tawong may makasalan na tendensia, idinoon nia an halaga nin li, na nangangahulogan marahay na ugale, kortesiya, asin areglo nin mga bagay. Si Meng-tzu, saro pang pilosopo nin Confucianismo, minsan ngani nagpahayag nin kabaliktaran na opinyon manongod sa naturalesa nin tawo, minidbid an pag-eksister nin mga sosyal na problema asin, sa paniniwala na marahay an naturalesa nin tawo, nagsarig sa pagpakarhay sa sadiri para sa solusyon. Arin man digdi, an mga pilosopo nin Confucianismo nagtokdo kan halaga nin edukasyon asin pagsasanay tanganing mapaglabanan an kasalan sa kinaban. Minsan ngani an saindang mga katokdoan oroyon sa pangangaipo nin li, malibogon an saindang ideya manongod sa kasalan asin karatan.—Ikomparar an Salmo 14:3; 51:5.
Napaparang Ideya nin Kasalan sa Solnopan
Sa Solnopan, an mga opinyon manongod sa kasalan pinagkatodan nang malinaw, asin an kadaklan oyon na an kasalan yaon asin maninigong likayan. Minsan siring, nagliliwat an kaisipan sa Solnopan manongod sa kasalan. An dakol isinisikwal na an gabos na pakamate nin kasalan, na inaapod na “pakamate sana nin pagkakulpable” an tingog nin konsensia, bagay na dapat na likayan. Kaidtong labi nang 40 taon an nakaagi, si Papa Pio XII nag-agrangay: “An kasalan kan siglong ini iyo an pagkawara kan gabos na pakamate nin kasalan.” Sono sa sarong surbey na ipinublikar sa semanal na babasahon na Katoliko na Le Pèlerin, an makangangalas na 90 porsiento kan populasyon sa Pransia, na duman an kadaklan naghihingakong Romano Katoliko, dai na nagtutubod sa kasalan.
An totoo, sa Sirangan asin Solnopan, an kadaklan ngonyan garo baga nabubuhay sa trangkilong pagkaindiperente na dai dinadamat nin pakamate nin kasalan. Pero, iyan daw nangangahulogan na mayo na an kasalan? Iyan daw puwede niatong dai na sana intindihon? Mawawara daw an kasalan?