Sarong Kinaban na Daing Kasalan—Paano?
AN MGA kagsing sa paghagad nin tabang nakapasa sa katrangkilohan kan amay na mga oras nin sarong agang tiglipot sa sarong matoninong na lugar sa Tokyo. Sa laog nin mga lima sagkod sampulong minuto, mga sarong dosena katawo an nakadangog sa mga kagsing nin sarong babaeng parahatod nin diaryo na linalapag mantang paorootrong sinasaksak. Mayo ni saro na nagmakolog na aramon kun ano an nangyayari. Nagadan sia huli sa sobra kadakol na nawarang dugo. “Kun saro sa mga tawong ini an nagreport kan pangyayari sa pulis kan oras na nadangog ninda an saiyang pagkagsing,” sabi nin sarong imbestigador, “tibaad ikinaligtas an buhay nia.”
Minsan ngani idtong mga nakadangog sa naghihigagdan na babae daing ibang ginibo kundi dai sana sia intindihon, masasabi daw ninda nin tama na sinda daing kasalan? “Rinibok ako kan sakong konsensia kan bilog na Biyernes kan maaraman ko an paggadan,” sabi nin sarong lalaki na nakadangog kan mga kagsing nia. Ini nagpapahorophorop sa sato, Ano man nanggad an kasalan?
Ano an Kasalan?
Sa pagtokdo sa pakamate nin kasalan, si Hideo Odagiri, kritiko literaryo asin retirado nang propesor sa Unibersidad nin Hosei sa Tokyo, Hapon, nagsabi, siring sa kinotar sa peryodikong Asahi Shimbun: “Dai ko mapara an buhay na mga pakagirumdom ko sa pakamate nin mga kasalan, arog kan nakadadanyar na egotismo sa aki, makasosopog na pag-imon, patraydor na pagpasaloib. An pakamateng ini itinatak sa isip ko kan ako nasa elementarya asin sagkod ngonyan nagpapasakit sa sako.” Nakaeksperyensia na daw kamo nin siring na mga pagmate? Igwa daw kamo nin panlaog na tingog na nagkokondenar saindo kun kamo may nagigibo na aram nindong sala? Tibaad daing krimen na naginibo, pero may dai mapamugtak na pagmate na nagdadanay asin nakariribok sa saindong isip. Ini an pagtrabaho kan saindong konsensia, asin iyan sinasabi kan Biblia sa minasunod na mga tataramon: “Kun an mga tawo nin mga nasyon na mayo nin katogonan minagibo sa saindang naturalesa nin mga bagay kan katogonan, an mga tawong ini, minsan ngani mayo nin katogonan, iyo na mismo an katogonan sa saindang sadiri. Sinda mismo an nagpapaheling na an katogonan nasusurat sa saindang puso, mantang an saindang konsensia nagpapatotoo sa kaibanan ninda asin, sa sainda mismong mga pag-isip, sinda inaakusar o ipinahahayag na daing kasalan.” (Roma 2:14, 15) Iyo, sa kanaturalan an kadaklan na tawo nariribok nin mga akto na arog nin pagsambay, paghabon, asin pagputik. An saindang konsensia nagpapatotoo sa kasalan.
Minsan siring, kun paorootrong dai iniintindi an tingog nin konsensia, iyan dai na nagseserbing seguradong giya. Iyan puwedeng magin bagol asin marigsok. (Tito 1:15) Nawawara na an pagkasensitibo sa maraot. An totoo, ngonyan an konsensia nin kadaklan na tawo gadan kun dapit sa kasalan.
Konsensia sana daw an pansokol sa kasalan, o igwa daw nin ibang bagay na magseserbing absolutong pamantayan sa kun ano an kasalan asin kun ano an bako? Kaidtong labi nang 3,000 na taon an nakaagi, tinawan nin Dios nin mga pagboot an saiyang piniling banwaan, asin paagi sa Pagboot na ini, an kasalan “minidbid bilang kasalan.” (Roma 7:13, New International Version) Pati an gawe na dati medyo puwede ngonyan nahayag kun ano—kasalan. An piniling banwaan nin Dios, an mga Israelita, nabuyagyag na mga parakasala asin bilang siring nasa irarom nin pagkondenar.
Ano an mga kasalan na ini na ipinamamate sato kan satong konsensia asin sinabi saka ilinista kan Pagboot ni Moises? Sa paggamit kan Biblia sa termino, an kasalan nangangahulogan nin dai pakaabot sa pamantayan kun dapit sa Kaglalang. An ano man na bakong oyon sa saiyang personalidad, mga pamantayan, mga dalan, asin kabotan kasalan. Dai nia matatawan nin padagos na buhay an arin man na linalang na nagkukulang sa pamantayan na saiyang ibinugtak. Kaya an sarong espesyalista sa ley kan enot na siglo nagpatanid sa mga Kristianong Hebreo: “Mag-ingat kamo, mga tugang, ta tibaad igwa nin siisay man dian sa saindo na magkaigwa nin maraot na puso na kulang nin pagtubod paagi sa pagbaya sa nabubuhay na Dios.” (Hebreo 3:12) Iyo, an kakulangan nin pagtubod sa Kaglalang dakulang kasalan. Kaya, an hiwas nin kasalan sono sa paliwanag sa Biblia mas dakula kisa ibinibilang na kasalan nin dakol. An Biblia nagsasabi pa ngani: “An gabos nagkasala asin nagkulang sa kamurawayan nin Dios.”—Roma 3:23.
An Ginikanan nin Kasalan
Iyan daw nangangahulogan na an tawo linalang na parakasala? Dai, si Jehova Dios, an Ginikanan kan buhay nin tawo, ginibo an enot na tawo na sangkap na linalang. (Genesis 1:26, 27; Deuteronomio 32:4) Minsan siring, dai nakaabot sa pamantayan an enot na tawong mag-agom kan makisuway sinda sa solamenteng pangangalad nin Dios, kan sinda kumakan sa ipinangangalad na “kahoy nin pakamidbid kan marahay asin maraot.” (Genesis 2:17) Minsan ngani sinda linalang na sangkap, sinda ngonyan dai na nakaabot sa pamantayan nin lubos na pagkuyog sa saindang Ama, nagin mga parakasala, asin kun siring kinondenar na magadan.
Ano an koneksion kan suanoy na kasaysayan na ini sa kasalan ngonyan? An Biblia nagpapaliwanag: “Paagi sa sarong tawo an kasalan naglaog sa kinaban asin an kagadanan huli sa kasalan, asin kaya an kagadanan nakalakop sa gabos na tawo huli ta sinda gabos nagkasala.” (Roma 5:12) Daing napapalaen kita gabos mga parakasala huli sa eredasyon; kaya, kita napairarom sa pagkondenar sa kagadanan.—Eclesiastes 7:20.
Mga Paghihingoa nin Tawo na Paraon an Kasalan
Ipinamana ni Adan an kasalan sa saiyang aki, pero ipinamana man nia an pakultad nin konsensia na itinao nin Dios. An kasalan tibaad gikanan nin dai mapamugtak na pagmate. Arog kan nasabi na, an mga tawo uminisip nin laen-laen na paagi tanganing mainaan an siring na mga pagmate. Alagad iyan daw talagang epektibo?
Sa Sirangan asin Solnopan, hiningoa nin mga tawo na atubangon an epekto nin kasalan paagi sa pagliwat sa saindang mga pamantayan o pagdehar sa mismong pag-eksister nin kasalan. (1 Timoteo 4:1, 2) An makasalan na kamugtakan nin katawohan ikababaing sa sarong pasyenteng may kalintura. An kasalan ikababaing sa virus na causa kan mga sintomas, mantang an nariribok na konsensia nakababaing sa kalinturang nakararaot sa pagmate. An pagpasa sa termometro dai nakaliliwat sa bagay na an pasyente halangkaw an kalintura. An paghale kan mga pamantayan sa moral, siring sa ginibo nin dakol sa Kakristianohan, asin dai pag-intindi sa patotoo kan sadiring konsensia dai nakatatabang na mapara an kasalan mismo.
An saro tibaad gumamit nin bolsa de yelo tanganing makaginhawa sa saiyang kalintura. Iyan kapareho kan pagprobar na makaginhawa sa mga pagkolog nin konsensia paagi sa mayo sa boot na pag-otob kan mga rituwal nin Shinto sa pagdalisay. An bolsa de yelo puwedeng temporaryong magpapresko sa may kalintura, pero dai kaiyan hinahale an causa kan kalintura. An mga saserdote asin propeta kan aldaw ni Jeremias prinobaran an kaagid na pagpaomay sa mga Israelita kan panahon na idto. Saindang pinaomayan nin “paramas sana” an espirituwal asin moral na mga lugad kan banwaan, na sinasabi, “Marahay an gabos, marahay an gabos.” (Jeremias 6:14; 8:11, An American Translation) An mayo sa boot na pag-otob sa relihiyon asin pagkanta nin kapareho sa “marahay an gabos” dai nakaomay sa pagraot sa moral kan banwaan nin Dios, asin dai man naliliwat nin mga rituwal sa pagdalisay an moralidad nin mga tawo ngonyan.
Paagi sa pagtumar nin pampababa sa kalintura tibaad mapababa nin sarong kalinturado an saiyang kalintura, pero yaon pa man giraray sa hawak nia an virus. Iyo man sa Confucianong paagi nin pag-atubang sa karatan paagi sa edukasyon. Sa ibabaw iyan tibaad makatabang sa mga tawo na lumikay sa karatan, pero an paggibo nin li nakapopogol sana sa makasalan na gawe asin dai hinahale sa tawo an saiyang dati nang makasalan na hilig, an pan-irarom na causa nin maraot na gawe.—Genesis 8:21.
Kumusta man an katokdoan na Budhista na paglaog sa Nirvana tanganing mahale sa saro an makasalan na mga hilig? An kamugtakan nin Nirvana, na sinasabing nangangahulogan nin “pagparong,” dai daa ikaladawan, an pagparong kan laad nin gabos na horot asin mawot. Sinasabi nin iba na iyan an pagpondo nin indibiduwal na pag-eksister. Bako daw na iyan garo pagsabi sa sarong kalinturado na magadan tangani siang makaginhawa? Saro pa, an pakaabot sa kamugtakan nin Nirvana ibinibilang na masakit na marhay, imposible pa ngani. Garo daw nakatatabang an katokdoan na ini sa sarong nariribok an konsensia?
Katalingkasan sa Kasalan
Malinaw na an mga pilosopiya nin tawo dapit sa buhay asin makasalan na mga tendensia, sa pinakamarahay na mga kamugtakan, makapatotoninong sana sa konsensia nin saro. Dai kaiyan hinahale an makasalan na kamugtakan. (1 Timoteo 6:20) Igwa daw nin paaging magibo ini? Sa Biblia, sarong suanoy na libro na isinurat sa Haraning Sirangan, manonompongan niato an liyabe sa katalingkasan sa kasalan. “Minsan an saindong mga kasalan magin garo eskarlata, iyan papupution na garo an niyebe . . . Kun kamo mapaheling nin boluntad na boot asin tunay na maghihinanyog, an karahayan kan daga an saindong kakakanon.” (Isaias 1:18, 19) Kaolay digdi ni Jehova an mga Israelita, na, minsan ngani iyo an pinili niang banwaan, dai nakaabot sa pamantayan nin integridad sa saiya. Pero aplikado man an prinsipyong iyan sa katawohan sa kabilogan. An pagigin andam na maghinanyog sa mga tataramon kan Kaglalang iyo an liyabe na malinig, o garo mahugasan, an mga kasalan nin saro.
Ano an sinasabi sato kan Tataramon nin Dios kun dapit sa paghugas sa mga kasalan nin mga tawo? Kun paanong paagi sa kasalan nin sarong tawo an gabos na tawo nagin parakasala, paagi man sa sangkap na pagkuyog sa Dios nin saro pang tawo, an makinuyog na katawohan makakalda sa saindang kasakitan, sabi kan Biblia. (Roma 5:18, 19) Paano? “Ipinamimidbid nin Dios an saiyang pagkamoot sa sato sa paagi na, mantang kita mga parakasala pa, si Cristo nagadan para sa sato.” (Roma 5:8) Si Jesu-Cristo, na namundag bilang tawong sangkap asin daing kasalan, an katimbang kan orihinal na Adan bago ini nagkasala, nasa kamugtakan na haleon an mga kasalan nin katawohan. (Isaias 53:12; Juan 1:14; 1 Pedro 2:24) Paagi sa paggadan sa saiya sa hariging pasakitan na garo kriminal, kinalda ni Jesus an katawohan sa kaoripnan sa kasalan asin kagadanan. “Huli ta, sa katotoohan,” an paliwanag ni Pablo sa mga Kristiano sa Roma, “si Cristo, mantang kita mga maluya pa, nagadan para sa maraot na mga tawo sa itinalaan na panahon. . . . Kun paanong an kasalan nagsakop bilang hade kaibanan kan kagadanan, siring man an dai na kutana maninigong pagkaherak magsasakop bilang hade paagi sa katanosan na may hinahalat na buhay na daing sagkod paagi ki Jesu-Cristo na satong Kagurangnan.”—Roma 5:6, 21.
An pagkagadan ni Cristo para sa bilog na katawohan asin pagbalanse sa timbangan na tinuwal ni Adan inaapod na areglo nin “pantubos.” (Mateo 20:28) Iyan ikababaing sa bolong na kinokontra an virus na causa kan kalintura. Paagi sa pag-aplikar kan halaga kan pantubos ni Jesus sa katawohan, an helang nin katawohan na gikan sa kasalan—pati an mismong kagadanan—maoomayan. An pagpaomay na ini ilinadawan sa piguratibong paagi sa huring libro kan Biblia: “Sa man-ibong-ibong na pangpang kan salog igwa nin mga kahoy nin buhay na nagbubunga nin kagduwang gusi nin bunga, na nagbubunga bulan-bulan. Asin an mga dahon kan mga kahoy para sa pagpaomay sa mga nasyon.” (Kapahayagan 22:2) Imahinara iyan! May piguratibong salog nin tubig nin buhay na nagbobolos sa pag-oltanan nin mga kahoy nin buhay na may mga dahon, gabos para sa pagpaomay sa katawohan. An mga simbolong ini na ipinasabong nin Dios nagrirepresentar sa probisyon nin Dios para sa pagbalik kan katawohan sa pagkasangkap basado sa pantubos na atang ni Jesus.
Madali nang magin katunayan an makahulang mga bisyon sa librong Kapahayagan. (Kapahayagan 22:6, 7) Dangan, paagi sa lubos na pag-aplikar kan halaga kan pantubos na atang ni Jesus sa katawohan, an gabos na may matanos na puso magigin sangkap asin “bubutasan man hale sa kaoripnan nin kalapaan asin magkakaigwa kan mamuraway na katalingkasan kan mga aki nin Dios.” (Roma 8:21) Ipinaririsa kan kaotoban nin mga hula sa Biblia na harani na an mamuraway na katalingkasan na ini. (Kapahayagan 6:1-8) Sa dai na mahahaloy hahaleon nin Dios an karatan sa daga, asin an mga tawo magkakamit nin buhay na daing sagkod sa sarong paraisong daga. (Juan 3:16) Iyan magigin nanggad sarong kinaban na daing kasalan!
An pantubos na atang ni Jesus magpapangyari sa mga pamilyang arog kaini na magkamit nin daing sagkod na kaogmahan