Kapahayagan—An Mamuraway na Kulminasyon Kaiyan Harani Na
Kapitulo 34: An Makangingirhat na Misteryo Ikinapaliwanag
1. (a) Ano an reaksion ni Juan kan maheling an dakulang patotot asin an makatatakot na nakakabayuan kaiyan, asin taano? (b) Ano an reaksion kan grupong Juan ngonyan mantang nabubukasan an mga pangyayari bilang kaotoban kan makahulang bisyon?
Ano an reaksion ni Juan kan maheling an dakulang patotot asin an makatatakot na nakakabayuan kaiyan? Sia mismo nagsimbag: “Bueno, kan sia maheling ko nagngalas ako na may makuring pagngalas.” (Kapahayagan 17:6b) An imahinasyon sana nin tawo dai kayang mabilog an siring na eksena. Pero, yaon iyan—sa sarong kaawagan—an sarong maraot na patotot na nagkakabayo sa sarong makatatakot, mapulang mabangis na hayop! (Kapahayagan 17:3) An grupong Juan ngonyan nagngangalas man na may dakulang pagngalas mantang nabubukasan an mga pangyayari bilang kaotoban kan makahulang bisyon. Kun iyan maheheling kan mga tawo sa kinaban, sinda makagsing, ‘Pambihira!’ asin an mga namomoon sa kinaban mag-aaningal, ‘Imposible!’ Pero an bisyon nagigin nakakukubhan na katunayan sa ika-20 siglo. An banwaan nin Dios nagkaigwa na nin pambihirang kabtang sa kaotoban kan bisyon, asin ini garantiya sa sainda na an hula magpapadagos sagkod sa nakabibiglang kulminasyon kaiyan.
2. (a) Bilang simbag sa pagngalas ni Juan, ano an sinabi saiya kan anghel? (b) Ano an ipinahayag sa grupong Juan, asin paano ini ginibo?
2 Narisa kan anghel an pagngalas ni Juan. “Kaya,” an pagpapadagos ni Juan, “an anghel nagsabi sa sako: ‘Taano ta nagngalas ka? Isasabi ko saimo an misteryo kan babae asin kan mabangis na hayop na nagdadara sa saiya asin may pitong payo asin sampulong sungay.’ ” (Kapahayagan 17:7) A, ipaliliwanag na ngonyan kan anghel an misteryo! Ipinaliwanag nia sa napapangalas na si Juan an laen-laen na kabtang kan bisyon asin an dramatikong mga pangyayari na madali nang maotob. Siring man, mantang iyan naglilingkod sa paggiya nin mga anghel ngonyan, an mapagbantay na grupong Juan pinahayagan kan pakasabot sa hula. “Bakong sa Dios an mga pagpalinaw?” Arog kan maimbod na si Jose, kita nagtutubod na iyo. (Genesis 40:8; ikomparar an Daniel 2:29, 30.) An banwaan nin Dios garo baga nasa entablado mantang linilinaw sainda ni Jehova an kahulogan kan bisyon asin an epekto kaiyan sa saindang buhay. (Salmo 25:14) Tamang-tama sa panahon, binukasan nia sa saindang pakasabot an misteryo kan babae asin kan mabangis na hayop.—Salmo 32:8.
3, 4. (a) Anong pahayag-publiko an itinao kan presidente kan Sosyedad kaidtong 1942, asin paano ipinamidbid kaiyan an mapulang mabangis na hayop? (b) Anong mga tataramon na isinabi kan anghel ki Juan an ipinaliwanag ni Presidente Knorr?
3 Poon Setyembre 18 sagkod 20, 1942, sa kainitan kan Guerra Mundial II, ginibo kan mga Saksi ni Jehova sa Estados Unidos an saindang Bagong Kinaban na Teokratikong Asamblea. An prinsipal na siudad, an Cleveland, Ohio, ikinonektar paagi sa telepono sa labing 50 pang ibang siudad kan kombension, para sa pinakahalangkaw na kabilangan nin nag-atender na 129,699. Sa mga lugar na itinotogot kan kamugtakan sa panahon kan guerra, an ibang kombension inotro an programa sa bilog na kinaban. Kaidto, an dakol sa banwaan ni Jehova naglaom na an guerra magpapadagos na sa ralaban nin Dios sa Armagedon; kaya an titulo kan pahayag-publiko, “Katoninongan—Makapagdadanay daw Iyan?,” nakapukaw nin dakulang pag-usyoso. Paano an bagong presidente kan Watch Tower Society, si N. H. Knorr, makakapangahas na magpahayag manongod sa katoninongan mantang garo baga an kabaliktaran an naghahalat sa mga nasyon?a An dahelan iyo na an grupong Juan nagtatao nin “orog kisa dating atension” sa makahulang Tataramon nin Dios.—Hebreo 2:1; 2 Pedro 1:19.
4 Anong liwanag an itinao kan pahayag na “Katoninongan—Makapagdadanay daw Iyan?” sa hula? Ipinamimidbid nin malinaw an mapulang mabangis na hayop sa Kapahayagan 17:3 bilang an Liga de Naciones, ipinaliwanag ni Presidente Knorr an maribok na karera kaiyan basado sa minasunod na mga sinabi kan anghel ki Juan: “An mabangis na hayop na naheling mo iyo kaidto, alagad ngonyan bako na, pero madali nang lumuwas sa bungaw, asin iyan mapasiring sa kalaglagan.”—Kapahayagan 17:8a.
5. (a) Paano na “an mabangis na hayop . . . iyo kaidto” dangan “bako na”? (b) Paano sinimbag ni Presidente Knorr an hapot na, “Magdadanay daw sa bungaw an Liga?”
5 “An mabangis na hayop . . . iyo kaidto.” Iyo, iyan nag-eksister bilang Liga de Naciones poon Enero 10, 1920, padagos, na may 63 na nasyon na nagpapartisipar sa laen-laen na panahon. Pero, pag-abot nin panahon, naghale an Hapon, Alemania, asin Italia, asin an Unyon Sobyet hinale sa Liga. Kan Setyembre 1939 ilinansar kan diktador na Nazi sa Alemania an Guerra Mundial II.b Huling nasudya na papagdanayon an katoninongan sa kinaban, an Liga de Naciones garo man sana naholog sa bungaw nin inaktibidad. Pag-abot nin 1942 iyan laos na. Nungka na bago kaini o sa nahuring panahon—kundi sa mismong kritikal na panahon na idto—na lininaw ni Jehova sa saiyang banwaan an bilog na rarom nin kahulogan kan bisyon! Sa Bagong Kinaban na Teokratikong Asamblea, nasabi ni Presidente Knorr, kaoyon sa hula, na “an mabangis na hayop . . . bako na.” Dangan sia naghapot, “Magdadanay daw sa bungaw an Liga?” Sa pagkotar sa Kapahayagan 17:8, sia nagsimbag: “An kasararoan nin kinabanon na mga nasyon malataw liwat.” Iyan man nanggad an nangyari—sa pagbindikar sa makahulang Tataramon ni Jehova!
Paglataw Hale sa Bungaw
6. (a) Kasuarin nagluwas sa bungaw an mapulang mabangis na hayop, asin may anong bagong ngaran? (b) Taano an Naciones Unidas ta sa katunayan pagbuhay liwat sa mapulang mabangis na hayop?
6 An mapulang mabangis na hayop talagang nagluwas sa bungaw. Kan Hunyo 26, 1945, kaiba an maribok na eksibisyon sa San Francisco, E.U.A., 50 nasyon an nagboto na akoon an Carta kan organisasyon nin Naciones Unidas. An organisasyon na ini sa katuyohan na “papagdanayon an internasyonal na katoninongan asin katiwasayan.” Kadakol kan pagkakaagid kan Liga asin kan NU. An The World Book Encyclopedia nagsasabi: “Sa nagkapirang paagi, an NU nakaaagid sa Liga de Naciones, na inorganisar pakalihis kan Guerra Mundial I . . . An kadaklan sa mga nasyon na kagpundar sa NU kagpundar man sa Liga. Kapareho kan Liga, an NU inestablisar tanganing tumabang na mapagdanay an katoninongan sa pag-oltanan nin mga nasyon. An mayor na mga organisasyon kan NU kaparehong marhay kan sa Liga.” Kun siring, an NU sa katunayan pagbuhay liwat sa mapulang mabangis na hayop. An mga miembro kaiyan na mga 160 nasyon labing marhay sa 63 na miembro kan Liga; mas mahiwas man an mga paninimbagan kaiyan kisa sinalidahan kaiyan.
7. (a) Sa anong paagi na an mga nag-eerok sa daga nagngalas na may paghanga sa nabuhay liwat na mapulang mabangis na hayop? (b) Anong pasohan an nakadudulag sa NU, asin ano an sinabi kan sekretaryo-heneral kaiyan manongod digdi?
7 Kan primero, dakulang mga paglaom an ipinahayag para sa NU. Ini kaotoban kan mga tataramon kan anghel: “Asin kun maheling ninda kun paanong an mabangis na hayop iyo kaidto, alagad ngonyan bako na, pero magigin yaon, an mga nag-eerok sa daga may pagkaarang magngangalas, alagad an saindang ngaran dai isinurat sa balumbon nin buhay poon kan lalangon an kinaban.” (Kapahayagan 17:8b) Hinangaan kan mga nag-eerok sa daga an bagong higanteng ini, na nagpupunsionar hale sa halangkawon na opisina prinsipal kaiyan sa East River nin Nueva York. Alagad ta nakadudulag sa NU an tunay na katoninongan asin katiwasayan. Sa makadiablong edad nuklear na ini, napagdadanay sana an katoninongan sa kinaban paagi sa peligro nin “mutual assured destruction”—MAD, sa pagpalipot—asin an paorumbasan sa armas nagpapadagos na grumabe. Pakalihis nin haros 40 taon na paghihingoa kan Naciones Unidas, an sekretaryo-heneral kaiyan, si Javier Pérez de Cuéllar, nag-agrangay kan 1985: “Nabubuhay kita sa saro na naman na panahon nin mga panatiko, asin dai niato aram kun ano an gigibohon dian.”
8, 9. (a) Taano ta mayo sa NU an mga solusyon sa mga problema kan kinaban, asin ano an madali nang mangyari dian sono sa pagboot nin Dios? (b) Taano an mga kagpundar asin naghahanga sa NU ta dai nasurat an saindang ngaran sa “balumbon nin buhay” nin Dios? (c) Ano an mapangganang gigibohon kan Kahadean ni Jehova?
8 An NU mayo kan mga solusyon. Asin taano? Huli ta an Kagtao nin buhay sa bilog na katawohan bakong iyo an kagtao nin buhay sa NU. Halipot sana an ilalawig kan buhay kaiyan, ta sono sa pagboot nin Dios, “iyan mapasiring sa kalaglagan.” An mga kagpundar asin naghahanga sa NU dai nasusurat an saindang ngaran sa balumbon nin buhay nin Dios. Paano an makasalan, magagadanon na mga tawo, na an kadaklan nagtutuya sa ngaran nin Dios, makagigibo paagi sa NU kan sinabi ni Jehova Dios na madali na niang gibohon, bakong paagi sa tawo, kundi paagi sa Kahadean kan saiyang Cristo?—Daniel 7:27; Kapahayagan 11:15.
9 An NU sa katunayan mapaglanghad na palsipikasyon kan Mesiyanikong Kahadean nin Dios paagi sa saiyang Prinsipe nin Katoninongan, si Jesu-Cristo—na an makaprinsipeng pamamahala daing katapusan. (Isaias 9:6, 7) Dawa kun an NU makagibo nin temporaryong katoninongan, dai mahaloy maputok liwat an mga guerra. Ini nasa naturalesa nin makasalan na mga tawo. “An saindang ngaran dai isinurat sa balumbon nin buhay poon kan lalangon an kinaban.” An Kahadean ni Jehova paagi ki Cristo bako sanang mag-eestablisar nin daing sagkod na katoninongan digdi sa daga kundi, basado sa pantubos na atang ni Jesus, bubuhayon liwat an mga gadan, an matanos asin bakong matanos na nasa girumdoman nin Dios. (Juan 5:28, 29; Gibo 24:15) Kaiba digdi an gabos na nagdanay na marigon sa ibong kan mga pagsalakay ni Satanas asin kan saiyang banhi, asin an iba pa na kaipuhan pang patunayan na sinda makinuyog. Malinaw na noarin man dai mamumugtak sa balumbon nin buhay nin Dios an ngaran nin matagas na mga parasuportar sa Dakulang Babilonya o nin siisay man na nagpapadagos na sumamba sa mabangis na hayop.—Exodo 32:33; Salmo 86:8-10; Juan 17:3; Kapahayagan 16:2; 17:5.
Katoninongan Asin Katiwasayan—An Daing Kamanungdanan na Paglaom
10, 11. (a) Ano an iprinoklamar kan NU kan 1986, asin ano an resulta? (b) Pirang “relihiyosong pamilya” an nagtiripon sa Assisi, Italia, tanganing mamibi para sa katoninongan, asin sinisimbag daw nin Dios an siring na mga pamibi? Ipaliwanag.
10 Sa paghingoa na suportaran an mga paglaom kan katawohan, ipinahayag kan Naciones Unidas an 1986 bilang an “Internasyonal na Taon nin Katoninongan,” na may temang “Sa Pag-iingat kan Katoninongan Asin Ngapit kan Katawohan.” An nagraralaban na mga nasyon pinakiolayan na ipondo an labanan, kisuerra sa laog nin sarong taon. Ano an simbag ninda? Sono sa report kan International Peace Research Institute, mga limang milyon katawo an nagadan bilang resulta nin mga ralaban kan 1986 sana! Maski ngani guminibo nin nagkapirang espesyal na sensilyo asin selyo kan selebrasyon, dikit sana an ginibo kan kadaklan na nasyon sa pagpaoswag kan pasohan na katoninongan kan taon na iyan. Alagad, an mga relihiyon sa kinaban—na perming nagmamawot nin marahay na relasyon sa NU—ipinublikar an taon sa manlaenlaen na paagi. Kan Enero 1, 1986, inomaw ni Papa Juan Paulo II an gibohon kan NU asin idinusay an bagong taon sa katoninongan. Asin kan Oktubre 27, tiniripon nia an mga lider nin dakol na relihiyon sa kinaban sa Assisi, Italia, tanganing mamibi para sa katoninongan.
11 Sinisimbag daw nin Dios an siring na mga pamibi para sa katoninongan? Bueno, kiisay na Dios namibi an relihiyosong mga lider na idto? Kun hahapoton nindo sinda, an lambang grupo matao nin laen na simbag. Igwa daw nin koleksion nin minilyon na dios na makadadangog asin masimbag kan mga kahagadan na ginibo sa manlaenlaen na paagi? An dakol sa mga nakikabtang nagsasamba sa Trinidad nin Kakristianohan.c An mga Budista, Hindu, asin iba pa namibi sa kadakoldakol na dios. Sa kabilogan, 12 “relihiyosong pamilya” an nagtiripon, na irinepresentar nin bantog na mga tawo siring kan Anglikanong Arsobispo nin Canterbury, Dalai Lama kan Budismo, sarong obispo kan Rusong Ortodokso, an presidente kan Shinto Shrine Association sa Tokyo, Aprikanong mga animista, asin duwang Amerikanong Indian na nadedekorasyonan nin mga koronang gibo sa mga balukag nin gamgam. Sabihon pa, idto makolor na grupo na angay sa pasale sa TV. Sarong grupo an namibi nin daing ontok sa laog nin 12 oras. (Ikomparar an Lucas 20:45-47.) Alagad igwa daw sa mga pamibing idto na nakalampas sa panganoron na naglilindong sa bilog na pagtiripon? Mayo, huli sa minasunod na mga rason:
12. Huli sa anong mga rason na dai sinimbag nin Dios an mga pamibi para sa katoninongan kan relihiyosong mga lider sa kinaban?
12 Kabaliktaran kan mga “naglalakaw sa ngaran ni Jehova,” mayo ni saro sa mga relihiyonistang idto na namibi ki Jehova, an nabubuhay na Dios, na an ngaran minalataw nin mga 7,000 na beses sa orihinal na teksto kan Biblia. (Miqueas 4:5; Isaias 42:8, 12)d Bilang sarong grupo, dai sinda nagdolok sa Dios sa ngaran ni Jesus, ta an mayoriya ngani sainda dai nagtutubod ki Jesu-Cristo. (Juan 14:13; 15:16) Mayo sainda na naggigibo kan kabotan nin Dios para sa panahon niato, na iyo an pagbalangibog sa bilog na kinaban kan madatong na Kahadean nin Dios—bakong an NU—bilang an tunay na paglaom nin katawohan. (Mateo 7:21-23; 24:14; Marcos 13:10) Sa kadaklan, an saindang relihiyosong mga organisasyon napalabot sa madugong mga ralaban sa kasaysayan, kabilang an duwang guerra mundial sa siglong ini. Sa sainda, sinasabi nin Dios: “Minsan pa mamibi kamo nin dakol, dai ako maghihinanyog; pano nin dugo an saindong mga kamot.”—Isaias 1:15; 59:1-3.
13. (a) Taano ta makahulogan na an relihiyosong mga lider sa kinaban nakisumaro sa NU sa pag-arang para sa katoninongan? (b) An mga kurahaw para sa katoninongan matatapos sa anong kulminasyon na ihinula nin Dios?
13 Saro pa, makahulogan na gayo na an relihiyosong mga lider sa kinaban nakikisumaro sa Naciones Unidas sa pag-arang nin katoninongan sa panahon na ini. Mawot nindang impluwensiahan an NU para sa sainda mismong bentaha, nangorogna sa modernong panahon na ini na an kadakol nindang sakop nagbabaya na sa relihiyon. Siring kan bakong maimbod na mga lider sa suanoy na Israel, nagkukurahaw sinda: “ ‘Igwa nin katoninongan! Igwa nin katoninongan!’ mantang mayo man nin katoninongan.” (Jeremias 6:14) Siertong an saindang kurahaw para sa katoninongan magpapadagos, na magkokosog bilang patunay sa kulminasyon na manongod kaiyan si apostol Pablo naghula: “An aldaw ni Jehova madatong na kabaing na gayo nin parahabon kun banggi. Sa panahon na sinda nagsasarabi: ‘Katoninongan asin katiwasayan!’ dangan an biglang pagkalaglag madaling maabot sainda siring sa kolog kan bados na babae; asin dai sinda makaliligtas minsan sa anong paagi.”—1 Tesalonica 5:2, 3.
14. Ano an magigin porma kan kurahaw na “Katoninongan asin katiwasayan!,” asin paano an saro makalilikay na madaya kaiyan?
14 Ano an magigin porma kaining mahalagang pagkurahaw nin “Katoninongan asin katiwasayan!”? Sinasambit digdi na iyan pambihira bago an biglang pagkalaglag kan nagkukururahaw na iyan. Kaya, iyan dapat na mas makosog kisa kan nakaaging mga deklarasyon kan mga lider sa kinaban. Siertong iyan pambilog na kinaban. Alagad iyan pan-ibabaw sana. Sa irarom, mayo nin talagang nabago. An kapasloan, pagkaongis, krimen, pagbagsak nin pamilya, inmoralidad, helang, kamondoan, asin an kagadanan anion pa man giraray. Iyan an dahelan na an maabot na pagkurahaw makadadaya sa mga bakong puka sa hula kan Biblia. Alagad dai iyan dapat na makadaya saindo, kun kamo nagin puka sa kahulogan kan mga pangyayari sa kinaban asin nagkukuyog sa makahulang mga patanid sa Tataramon nin Dios.—Marcos 13:32-37; Lucas 21:34-36.
[Mga Nota sa Ibaba]
a Si J. F. Rutherford nagadan kan Enero 8, 1942, asin si N. H. Knorr suminalida saiya bilang presidente.
b Kan Nobyembre 20, 1940, an Alemania, Italia, Hapon, asin Hungaria nagpirma para sa “bagong Liga de Naciones,” na sinundan pakalihis nin apat na aldaw kan pagbrodkast kan Batikano nin Misa asin pamibi para sa relihiyosong katoninongan asin para sa bagong areglo nin mga bagay. An “bagong Liga” na iyan noarin man dai nangyari.
c An ideya nin Trinidad hale sa suanoy na Babilonya, kun saen an dios nin aldaw na si Samas, an dios nin bulan na si Sin, asin an dios nin bitoon na si Istar sinamba bilang trinidad. Sinunod kan Egipto an arogan na ini, sa pagsamba ki Osiris, Isis, asin Horus. An pangenot na dios nin Asiria, si Assur, ilinaladawan na may tolong payo. Sa pagsunod sa iyo man sanang arogan, manonompongan an mga imahen sa mga simbahan na Katoliko na ipinaheheling an Dios na may tolong payo.
d An Webster’s Third New International Dictionary kan 1981 tinatawan nin kahulogan an Jehova Dios bilang “an kaharohalangkaweng dios na minimidbid asin an solamenteng dios na sinasamba kan mga Saksi ni Jehova.”
[Kahon sa pahina 28]
An Masakit Paniwalaan na “Katoninongan”
Minsan ngani an 1986 iprinoklamar kan NU bilang an Internasyonal na Taon nin Katoninongan, nag-orog an siring sa paghugot na paorumbasan sa armas. An World Military and Social Expenditures 1986 nagtatao kaining nakapagpapapensar na mga detalye:
Kan 1986 an panglobong gastos sa militar nakaabot sa $900 na ribong milyon.
An sarong oras na panglobong gastos sa militar igo na tanganing tawan nin imunisasyon an 3.5 milyones na nagagadan taon-taon huli sa malilikayan kutanang nakaiimpeksion na helang.
Sa bilog na kinaban, saro sa lima katawo an nabubuhay sa grabeng kadaihon. Ini gabos na nagugutom na tawo mapakakakan sa laog nin sarong taon kan halaga na ginagastos kan kinaban sa armas sa duwang aldaw.
An eksplosibong enerhiya sa nakatambak na mga armas nuklear sa kinaban 160,000,000 na doble an puwersa kisa sa putok sa Chernobyl.
Ngonyan an sarong bomba nuklear puwedeng pabagsakon na may puwersa sa pagputok na labing 500 na doble sa bombang ihinolog sa Hiroshima kan 1945.
An mga armas nuklear ngonyan may katimbang na labing sarong milyon na Hiroshima. Nagrerepresentar iyan sa 2,700 na doble kan nagputok na enerhiya kan Guerra Mundial II, kaidtong 38 milyones katawo an nagadan.
An mga guerra nagin mas parate asin mas nakagagadan. An bilog na kabilangan kan mga nagadan sa guerra 4.4 milyones kan ika-18 siglo, 8.3 milyones kan ika-19 siglo, 98.8 milyones sa 86 na taon kan ika-20 siglo. Magpoon kan ika-18 siglo, an mga nagadan sa guerra nagdakol nin labing anom na doble an rikas kisa sa populasyon kan kinaban. Sampulong doble an nagagadan kada guerra sa ika-20 siglo kisa kan ika-19 siglo.