Nagtao Sinda nin Halimbawa Para Samo

ISINAYSAY NI CRAIG ZANKER

Sa laog na nin walong taon an sakong agom, si Gayle, asin ako mga payunir, pambilog na panahon na mga ministro kan mga Saksi ni Jehova. Sa nakaaging anom na taon, naglilingkod kami sa tahaw kan Orihinal na mga Australiano sa puwerang mga lugar nin Australia. Sinusunod mi sana an marahay na halimbawa na itinao para samo kan sakong mga magurang asin apoon.

TOGOTI nindo akong isaysay saindo espesyalmente an manongod sa sakong mga apoon. Permi mi sindang may kapadangatan na inaapod na Opa asin Oma, an katimbang sa Danes kan lolo asin lola. An sakong lolo, si Charles Harris, maigot pang naglilingkod sa Melbourne, kun saen sia nag-istar sa laog na nin haros 50 taon.

Pakanood kan mga Katotoohan sa Biblia

Si Opa namundag sa sarong sadit na banwaan sa Tasmania, islang estado nin Australia. Kan 1924, kan sia 14 anyos na, an saiyang ama buminakal sa subasta nin sarong baul nin marinero. Iyan nagin tunay na baul nin kayamanan, sa espirituwal na pagtaram, huli ta igwa iyan nin sarong grupo nin mga libro na isinurat kan enot na presidente kan Watch Tower Bible and Tract Society, si Charles Taze Russell.

An ama ni Opa garo baga daing gayo interesado sa mga libro, pero si Opa nagpoon na basahon an mga iyan asin tolos-tolos na namidbid na iyan igwa kan mahalagang mga katotoohan sa Biblia. Kaya pinonan niang hanapon an Internasyonal na mga Estudyante sa Biblia, an mga representante kan mga kagpublikar kan libro na ngonyan midbid na mga Saksi ni Jehova. Gusto niang makipag-olay sainda tanganing mag-ako sia nin dugang pang mga paliwanag sa mga katotoohan sa Biblia na saiyang nanonodan.

Pakatapos nin dakol na pakihumapot nanompongan nia an tolong gurang na babae na aktibo sa pagtokdo sa iba. Nagkaigwa sinda nin dakulaon na epekto sa hoben na si Charles. Sa katapustapusi, kan 1930, nagdusay sia ki Jehova Dios asin binautismohan sa tubig. Nagretiro sia sa saiyang trabaho bilang sarong parabono asin nagbiyahe sa norte pasiring sa Sydney, kun saen naresibi nia an asignasyon bilang sarong pambilog na panahon na ebanghelisador.

Pagpapayunir sa Australia

Sa laog nin suminunod na pirang taon, an mga teritoryong hinuhulitan ni Charles kabale an Bondi na nasa gilid nin dagat sa luwas nin Sydney siring man an mga baryo sa estado nin New South Wales. Dangan idinestino sia sa Perth, Solnopan na Australia, rinibong milya an rayo sa ibong na kampi kan kontinente. Sa laog nin anom na bulan nagpatotoo sia sa komersial na teritoryo sa Perth, dangan, kaiba an duwa pang payunir, idinestino sia sa mahiwas asin dikit an populasyon na mga lugar sa norteng solnopan na Australia.

An destino sa paghuhulit kan tolong magkairibang ini​—si Arthur Willis, George Rollsten, asin Charles—​apat na doble an hiwas kisa Italia! Dikit an populasyon, daing nabubuhay na pananom sa kahiwasan, asin mainiton. Kun beses kinakaipuhan na magbiyahe nin labing 500 kilometros sa pag-oltanan nin mga rantso, na inaapod na mga bakahan. An ginamit nindang sakayan rapak na, dawa sono sa pamantayan kaidtong 1930, pero igwa sinda nin makosog na pagtubod asin dakulang determinasyon.

An piot, lubak-lubak na mga tinampo pano nin pabalikbalik na gira nin kamelyo, asin sa laen-laen na lugar an pinong alpog (na inaapod bulldust) itinatago an peligrosong mga pongo nin kahoy. Bakong makangangalas na an mga ehe kan sasakyan parateng nararaot. An ehe sa likod naputol sa duwang okasyon, asin an mga ruweda nalabot nin dakol na beses. An mga payunir parateng minatabas hale sa lumang mga ruweda asin itinotornilyo iyan nin mga tornilyong pan-atop sa laog kan ginagamit na mga ruweda tanganing makapadagos sa saindang pagbiyahe.

Kan ako aki pa, hinapot ko si Opa kun ano an nakadagka sainda na makapadagos sa irarom nin siring kadepisil na mga kamugtakan. Ipinaliwanag nia na sa saindang pagsolosolo yaon an pagkadayupot ki Jehova. An kun beses pisikal na kasakitan, sabi nia, nagigin sarong espirituwal na bendisyon.

Mayo man lamang ni kadikit na pagkasuperyor o pagpakangmatanos sa sadiri, si Opa nagngalas na kadakoldakol na tawo an garo baga sobra kahadit sa pagtipon nin materyal na mga rogaring. “An buhay,” ipinagirumdom nia sako, “mas marahay kun kadikit sana an kaolangan. Kun nagin andam si Jesus na magtorog sa luwas kun kinakaipuhan, kun siring maninigo kitang magin maogma na gibohon man iyan kun hinahagad iyan kan satong destino.” (Mateo 8:​19, 20) Asin, tunay nanggad, sia asin an saiyang kairiba ginibo iyan.

Inimbitaran sa Ibang Nasyon

Kan 1935, si Opa nakaresibi nin bagong destino sa paghuhulit​—an magpatotoo sa mga taga-isla kan Pasipiko del Sur. Kaiba an anom pang tripulante, naglayag sia sakay sa 16-metros na barotong Lightbearer kan Watch Tower Society.

Sarong beses, mantang nasa Coral Sea sa norteng Australia, naraot an pan-ayudang makina kan Lightbearer. Mayo man lamang nin doros, kaya dai sinda nakalayag dakol na milya an distansia sa daga. Maski ngani may peligrong mapasadsad sa Great Barrier Reef, naghanga si Opa sa eleganteng katrangkilohan. “An dagat siring sa danaw-danaw,” an surat nia sa saiyang diary. “Nungka kong malilingawan an pagsolnop kan aldaw kada banggi sa kalmadong dagat na iyan. Magayonon an eksena na iyan nakaukit sa sakong memorya sagkod lamang.”

Makaoogma nanggad, bago sinda ikinaanod sa bahora, buminuwelta an doros, asin ligtas sindang naglayag na buka an layag pasiring sa Port Moresby, Papua New Guinea, kun saen ipinahirahay ninda an makina. Hale sa Port Moresby naglayag sinda pasiring sa Thursday Island dangan pasiring sa Java, sarong dakulang isla sa Indonesia. Si Opa tinuboan nin hararom na pagkamoot para sa nasyon na ini na ilinadawan na “kuwintas na mga perlas na namumugtak sa ekwador.” Kan panahon na idto, an Indonesia sarong kolonya kan Holandia, kaya nanodan ni lolo kapwa an Holandes asin Indonesiano. Alagad, an literaturang iinalok nia sa saiyang paghuhulit nasa limang lenguahe: Holandes, Indonesiano, Intsik, Ingles, asin Arabe.

Mapangganang gayo si Opa sa pagpasakamot nin literatura sa Biblia. Sarong beses si Clem Deschamp, na nag-aasikaso kan bodega kan Watch Tower Society sa Batavia (na ngonyan Djakarta), ipinaapod sa atubangan nin sarong opisyal na Holandes na binabantayan na gayo an satong paghuhulit. “Pira an tawo nindo na nagtatrabaho duman sa Sirangan na Java?” an hapot kan opisyal.

“Saro sana,” an simbag ni Tugang na Deschamp.

“Linalaoman mo akong paniwalaan iyan?” an silyak kan opisyal. “Siertong igwa kamo nin dakulang hukbo nin mga trabahador duman, kun hehelingon an bilang kan saindong literaturang idinidistribuwir sa gabos na lugar!”

Para ki Opa saro iyan sa pinakanakakakontentong komplimento sa saiyang buhay. Pero siertong angay idto saiya, huling bakong pambihira para sa saiya na makapasakamot sa pag-oltanan nin 1,500 asin 3,000 na kopya nin literatura kada bulan.

Pag-agom, Pagbabawal, Asin Guerra

Kan Disyembre 1938, pinakasalan ni Opa an daragang taga-Indonesia na an ngaran Wilhelmina, na nagin sakong lola. Si Oma, o lola, maboot, mahoyo, mahigos, asin maluway magtaram. Aram ko, huling kan ako aki pa sia an sakong pinakadayupot na katood.

Pakapakasal ninda si Opa asin Oma ipinadagos an saindang pagpapayunir na magkaibanan. Kan panahon na idto an ibang miembro kan mga tripulante kan Lightbearer magsalang buminulag na pasiring sa ibang parte kan kinaban o puminuli sa sadiring nasyon. Alagad si Opa ginibo an Indonesia na saiyang istada, asin determinado siang magdanay.

Mantang nagdadangadang an Guerra Mundial II, an gobyernong Holandes na namamahala sa Indonesia, asin naghihiro sa impluwensia kan klero, nagpoon na magbugtak nin mga restriksion sa aktibidad kan mga Saksi ni Jehova, na sa huri ipinagbawal an satong gibohon. Kaya an paghuhulit may kadepisilan na ginibo, na Biblia sana an ginagamit. Sa haros lambang banwaan na sinongko ni Opa asin Oma, dinara sinda sa atubangan nin mga opisyal asin inimbestigar. Trinatar sindang arog sa mga kriminal. Dai nahaloy pag-abot kan pagbabawal, an bayaw ni Oma nabilanggo huli sa saiyang paninindogan sa Kristianong neutralidad. Nagadan sia sa bilanggoan na Holandes.

Si Opa asin Oma nag-istar sa trak na may torogan sa likod. Ginagamit an harong na sasakyan na ini, hinulitan ninda an bilog na Java. Kan 1940, mantang nagdadangadang an militar na pagsalakay nin Hapon, binendisyonan sinda nin sarong aking babae, na nagin sakong ina. Nginaranan ninda an omboy na Victory, gikan sa titulo kan pahayag na itinao duwang taon na an nakaagi kan presidente kaidto kan Watch Tower Bible and Tract Society, si J. F. Rutherford. Padagos sindang nagpayunir sagkod na mamundag an aki.

Amay kan 1942, si Opa, Oma, asin Victory sakay sa Holandes na barkong pankarga pabalik hale sa Borneo kan madangog an makosog na putok nin kanyon hale sa barko de-guerra kan Hapon. Naparong an gabos na ilaw, asin nagkururahaw an mga tawo. Paagi kaini an guerra luminaog sa buhay kan sakong pamilya. Dawa ngani ligtas sindang nakabalik sa puerto, sinakop kan Hapon an Java pipira sanang aldaw pakalihis, asin an sarong opisyal na Holandes ibinuyagyag sa mga soldados na Hapones kun yaon saen si Opa asin Oma.

Kan manompongan sinda kan mga Hapones, kinua sainda an saindang mga rogaring, sagkod an mga kawatan kan sadit na si Victory, asin dinarara sa duwang magkalaen na kampo de konsentrasyon. Si Victory tinogotan na magdanay kaiba ni Oma, asin dai sinda naheling ni Opa sa laog kan sumunod na tolo may kabangang taon.

Buhay sa mga Kampo de Konsentrasyon

Durante kan saiyang pagkabilanggo, ibinalyo si Opa hale sa sarong banwaan pasiring sa sarong banwaan​—hale sa Surabaja pasiring sa Ngawi, pa-Bandung, asin sa kahurihuri sa Tjimahi. An parateng mga pagbalyong ini sa katuyohan na olangon an ano man na pagprobar sa organisadong pagdulag. An mga bilanggo sa kadaklan Holandes, na may kaibang pirang Britano asin mga Australiano. Mantang nasa mga kampo, nanodan ni Opa an trabahong barbero, sarong abilidad na paminsanminsan ginagamit pa nia. An solamenteng relihiyosong libro na tinogotan siang itago iyo an Biblia​—an saiyang King James Version.

Mientras tanto, si Oma asin Victory ibinalyo man hale sa sarong kampo pasiring sa sarong kampo. Sa mga kampong ini inaapod kan komandante kan kampo an mga babae na maglingkod sa luwas para sa “sosyal na mga serbisyo.” Pero, huli sa dai maaraman na dahelan, si Oma nungkang napili. Dai nahaloy naaraman nia na an mga babae dinadara sa luwas tanganing maglingkod bilang mga patotot para sa mga soldados na Hapones.

Huling an mga soldados na Hapones bakong makikatood sa babaeng kaakian, si Oma perming ginugubingan si Victory siring sa sarong aking lalaki asin pinagdanay na halipot an saiyang bohok. An ngaran na Victory nagcausa nin dakulang problema kan boot na maaraman kan komandante kan kampo an kahulogan kan ngaran​—Kapangganahan (Victory) para sa Armi kan Imperyo nin Hapon o Kapangganahan para sa mga Amerikano?

“Kapangganahan kan Kahadean nin Dios sa gabos na daganon na gobyerno!” may pag-orgolyong simbag kan sakong lola.

Bilang padusa huli sa pagsayumang magsabing, “Kapangganahan para sa Armi kan Imperyo nin Hapon,” si Oma asin an saiyang singko anyos na aking babae pinuwersang tumindog nin tanos asin nasa atension sa laog nin walong oras sa sirong nin nag-aarab-adab na tropikong aldaw. Mayong limpoy, mayong tubig, dai makatukaw, dai makaduko. Alagad paagi sa tabang ni Jehova nakatagal sinda sa makatatakot na inagihan na ini.

Sarong taon pakabilanggoa ki Oma, sinabi saiya kan komandante kan kampo na nagadan na an saiyang agom! Mamondo niang ibinugtak an retrato ni Opa sa irarom kan saiyang lumang lalagan nin gubing asin nagpadagos, sa ibong kan saiyang makuring kamondoan.

Masakit an buhay sa kampong bilanggoan. An pan-aroaldaw na rasyon para sa kada tawo kompuwesto nin sarong tasa nin bibingkang kamoteng kahoy para sa pamahaw, 190 gramos na tinapay na ginibo hale sa sago para sa pangodto, asin para sa pamanggihan, sarong tasang maluto sa sabaw nin gulay. Huli sa kadikit na mga rasyon na iyan, lakop an malnutrisyon, asin an mga biktima nin disenteriya nagagadan aroaldaw.

Durante kan pagkabilanggo ni Opa, sia nagkahelang nin pelagra asin bago huli sa nutrisyon (helang huli sa pagkagutom). Si Oma haros magadan man, huling parate niang itinatao ki Victory an saiyang pagkakan tanganing malikayan an pagkagutom kan sadit na aking babae sagkod na magadan. Perming igwa nin karingisan asin pagkagutom. Sinda nakatagal paagi sana sa pagdadanay na dayupot sa saindang Dios, si Jehova.

Nagigirumdoman kong marhay an saro sa paborito ni Opa na mga sarabihon: “An katalingkasan iyo an pagigin kaoyon kan Banal na Saro, si Jehova.” Kun siring, ibinilang ni Opa an saiyang sadiri na talingkas sa tunay na sentido minsan kan nagtatagal nin maringis na pagkabilanggo. An pagkamoot nia asin ni Oma ki Jehova siertong nakatabang sainda na ‘magtios kan gabos na bagay.’ (1 Corinto 13:7) An dayupot na relasyon na iyan sa Dios iyo an pinagmamaigotan niamo ni Gayle na mapagdanay.

Katalingkasan Asin Sarong Pambihirang Pagkasararo Liwat

Sa katapustapusi, an Guerra Mindial II natapos kan 1945. Dai nahaloy pakasuko kan Hapon, si Opa ibiniyahe sa tren. Paghale sa Djakarta pasiring sa Bandung, pinapondo an tren nin mga soldados na taga-Indonesia. Dawa ngani an pakikipaglaban sa mga Hapones nag-ontok na, an mga taga-Indonesia nakikipaglaban tanganing makua an independensia hale sa mga Holandes. Nagngalas na marhay si Opa kan bigla na sana siang palusadon sa tren kaya nalingawan niang magtaram nin Ingles asin imbes nagpoon magtaram nin Holandes. Sa mga taga-Indonesia, an Holandes lenguahe kan kaiwal, asin an kaiwal dapat na gadanon.

Marahay ta, mantang rinirikesa si Opa kan mga soldados, naheling ninda an saiyang lisensia sa pagmaneho sa Australia, na nalingawan na nia. Makaoogma, an mga taga-Indonesia bakong kaiwal kan Australia. Sagkod sa aldaw na ini, minimidbid ni Opa na tabang hale sa Dios an pagkaheling kan lisensia na nagpatunay kan saiyang pagkasiudadano sa Australia, huli ta sa mismong pondohan na idto mga pira sanang oras pakalihis, an iyo man sanang mga tropa ginadan an 12 Holandes na minaagi sakay sa tren.

Dai nahaloy pakalihis kan pangyayaring ini, si Oma asin Victory naghahalat nin masasakayan hale sa naggeguerrang mga rehiyon. Mantang nakatukaw sinda sa gilid kan tinampo, nag-aragi an daing katapusan na linya nin mga trak na sakay an mga soldados asin sibilyan. Bigla na sana, huli sa bakong malinaw na dahelan, an linya puminondo. Napaheling si Oma sa nakabukas na likod kan pinakaharaning trak, asin duman, sa saiyang pagkabigla, nakatukaw an sarong maniwang na lalaki na saiyang namidbid tolos-tolos. Idto an saiyang agom! Mayong tataramon na kayang iladawan an emosyon nin saindang pagkasararo liwat.

Pagbalik sa Australia

Kan si lolo bumalik sa Australia kaiba an saiyang pamilya kan 1946, pakaistar sa Indonesia sa laog nin 11 taon, bakong pasil an buhay para sa sainda. Nagbalik sinda bilang mga dulag sa guerra​—nagtitios, may malnutrisyon, asin pinagsususpetsahan kan dakol sa lokal. Si Oma asin Victory kinaipuhan na biyong tagalan an pagpalaenlaen sa rasa tumang sa buminalyong mga taga-Asia. Si Opa kinaipuhan na magtrabaho nin maigot asin sa dakol na oras tanganing maasikaso an saiyang pamilya asin matawan sinda nin sarong harong. Sa ibong kan mga kasakitan na ini, sinda nakatagal asin nabuhay na nasa marahay an saindang espirituwalidad.

Ngonyan, pakalihis nin labi nang 48 taon, si Opa nag-iistar sa Melbourne, kun saen nakikikabtang pa sia sa pagmiministeryo sa harong-harong. Naheling nia si Victory asin an mga aki kaini na inako an katotoohan, idinusay an saindang buhay ki Jehova, asin an kada saro sunod-sunod na naglaog sa pambilog na panahon na paglilingkod bilang payunir.

Si Des Zanker, na nagin sakong ama, asin si Victory binautismohan kan amay na mga taon nin 1950, asin si Des nagin miembro kan pamilyang Bethel sa Australia kan 1958. Kan pakasalan nia si Victory, na naglilingkod bilang espesyal payunir, nagpayunir sinda sa halipot na panahon dangan inimbitaran sa nagbibiyaheng ministeryo. Dangan namundag ako, asin kinaipuhan sindang pumondo sa gibohon na pagbibiyahe tanganing padakulaon ako. Minsan siring, pakalihis nin 27 taon, si Tatay napapayunir pa.

Amay kan 1990, si Oma matoninong na nagadan sa harong, sa iyo man sanang harong na an sakong ina pinadakula. Ako man pinadakula sa harong man sanang ini sa Melbourne, asin siring man an sakong ngohod na tugang na lalaki asin babae. Idto nagin tunay na bendisyon para sa samong pamilya na mag-iriba sa sarong harong. Kun beses surusoan dian, pero dai ko nagigirumdoman na naghadit kasuarin man dapit kaiyan. Dawa durante kan enot na apat na taon nin samong pag-agoman, an sakong agom, si Gayle, nagkaigo man duman asin namotan iyan. Kan sa kahurihurihi humale kami para sa samong bagong destino, naghibi ako. Inako ko an kadakol na pagsuportar asin pagkamoot sa harong na iyan.

Pero, ngonyan, kami ni Gayle igwa nin dahelan sa abundang kagayagayahan, huli ta nakaya niamong gibohon an ginibo kan sakong mga magurang asin kan saindang mga magurang bago sainda. Kan kami humale sa harong, naranga kami kan samong dahelan sa paghale, na iyo an paggibo kan kabotan ni Jehova sa pambilog na panahon na paglilingkod. Nagmamaigot kaming gayo na sunodon an marahay na halimbawa kan samong maimbod na mga apoon, na nakanompong nin kaparehong karangahan kan naghuhulit sa masakit na mga destino, kan nasa makuring kadukhaan, asin pati kan nabibilanggo sa laog nin dakol na taon sa mga kampo de konsentrasyon kan Hapon.​—2 Corinto 1:​3, 4.

Si Opa perming nararanga kan ipinasabong na mga tataramon ni Hadeng David ki Jehova: “An saimong mamomoton na kabootan orog karahay kisa buhay.” (Salmo 63:3) Nagin perming makosog na pagmawot kan sakong lolo na kamtan nin daing katapusan an mamomoton na kabootan na iyan. Pagmawot kan saiyang bilog na pamilya na makaiba nia dian.

[Ritrato sa pahina 21]

Si Oma asin Opa Harris

[Ritrato sa pahina 23]

Si Craig Zanker (sa likod), kaiba an saiyang agom, mga magurang, asin ngohod na tugang na lalaki asin babae