Korona—An Literal Asin Piguratibong Gamit Kaiyan
IYAN sarong klase nin takop sa payo, simple o madekorasyon, na isinusulot nin nobleng mga tawo, siring kan mga hade, reyna, ibang namamahala, padi, asin indibiduwal tanganing tawan nin espesyal na onra o balos. Pakatapos kan Baha, an mga korona ginamit na simbolo nin autoridad, dignidad, kapangyarihan, onra, asin balos.
An mga korona kaidto minalataw na diadema (sa Hebreo, neʹzer), na sarong simpleng turbante na posibleng enot na ginamit na pan-ipit sa halabang buhok kan nagsusulot. Minsan siring, iyan inadaptar bilang makahadeng sulot sa payo minsan kan mga tawo na halipot an buhok. An siring na mga banda sa payo ipinaheheling sa mga eskultura sa Egipto, Ninive, asin Persepolis. Ginibo an mga pagkakalaen para sa kagalanggalang na mga tawo kan huring mga panahon paagi sa paggamit nin mga diadema na laen-laen an kolor asin klase nin paghabol o disenyo. An nagkapira sa mga turbanteng ini mga limang sentimetro an lakbang asin de ilo, seda, asin pirak patin bulawan pa ngani. Kun minsan an diadema isinusulot sa ibabaw nin sarong kupya. Igwa man nin de-rayos na mga diadema (na igwa nin mga panas sa palibot kan turbante na garo mga rayos), asin igwa nin mga may tampok.
An terminong Hebreo na neʹzer, dugang pa sa kahulogan na “diadema” (2 Cronica 23:11), puedeng mangahulogan nin sarong bagay na isinuhay, ibinulag, o idinusay, siring sa kaso kan poon na saserdote na nasa saiya an “tanda nin pagdusay, an lanang panlahid kan saiyang Dios.” (Levitico 21:10-12; ikomparar an Deuteronomio 33:16, nota sa ibaba.) Huli sa pundamental na kahulogan na ini, an New World Translation tamang tinatradusir an neʹzer kun beses bilang “tanda nin pagdusay,” sa pagsambit sa plakang bulawan na isinusulot kan halangkaw na saserdote sa Israel sa ibabaw kan saiyang turbante. Sa bulawan na plakang ini nakaukit an mga tataramon na “An kabanalan ki Jehova.”—Exodo 29:6; 39:30, nota sa ibaba; Levitico 8:9.
An mga diadema bilang simbolo nin makahadeng posisyon isinusulot kan Hebreong mga hade, siring ki Saul. (2 Samuel 1:10) Minsan siring, an ʽata·rahʹ, hale sa ʽa·tarʹ, na an kahulogan “palibotan” iyo an mayor na Hebreong terminong nangangahulogan korona sa ordinaryong sentido asin sa pankagabsan tinatradusir na “korona.” (Ikomparar an Salmo 5:12.) Iyan dai man pirmeng nangangahulogan na diadema. An korona (ʽata·rahʹ) na kinua ni David bilang premyo sa ralaban tumang sa mga Amonita sa Raba dati nakakorona sa idolong si Malcam. An porma kan koronang ini dai sinasabi, alagad iyan “nagtitimbang nin sarong talentong bulawan [mga 34 kilos], asin igwa iyan nin mahahalagang gapo.” “Ibinugtak iyan sa payo ni David,” na posibleng ikinaag nia an magabat na koronang ini sa saiyang payo nin madali sana, na tibaad tanganing ipakahulogan an saiyang kapangganahan tumang sa falsong dios.—1 Cronica 20:2.
May mga korona na gibo sa dinalisay na bulawan (Salmo 21:3); an iba tinampokan pa nin mahahalagang gapo. (2 Samuel 12:30) Kun beses, pinagsasaro an nagkapirang turbante, o diadema, asin minalataw na ini an parateng klase nin “grandeng korona.” (Job 31:36) An pananaram na “grandeng korona” sa Zacarias 6:14, sa literal, “mga korona” sa Hebreo, alagad iyan may kaibang berbo na singular. Huli kaini, minalataw na iyan nasa plural na pagkaekselente o kadakulaan.
Kan an Iraya asin Ilawod na Egipto sakop pa kaidto nin sarong monarka, an makahadeng sulot sa payo sa Egipto nagin pinagsarong korona. An korona sa Ilawod na Egipto (sarong lapnad na pulang kupya na halangkaw an likod asin may nag-uuldot na tikong poro paatubangan) ibinabaw sa korona kan Irayang Egipto (sarong bilog, halangkaw, puting kupya na pasadit sa nag-uuldot na poro). Sa parate an uraeus (an sagradong halas kan mga Egipcio) maheheling sa atubangan kan korona. An makahadeng sulot sa payo kan hade sa Asiria, na ilinadawan na halangkaw na mitra, sa parate nasasamnohan nin mga ladawan na siring kan burak asin nabubudboran nin ilo asin seda. Iyan sarong klase nin konikong kupya na kaagid nin fez sa presenteng panahon, pero mas halangkaw. An mga korona nin mga Griego asin Romano mas simple; kun beses iyan mga de-rayos na mga diadema o an mga iyan nasa pormang sinalapid na mga dahon.
Si Jehova nagtaram manongod sa mga lalaki na nagbubugtak nin mga pulseras sa kamot ni Ohola asin Oholiba asin “magagayon na korona” sa saindang payo. (Ezequiel 23:36, 42) Sa dai pa sana nahahaloy na mga siglo, an noble asin mayaman na Arabeng mga babae nagsulot (sa ibabaw nin korteng kupola na mga kupya) nin mga korona na may bulawan na mga tampok. An kaagid na klase nin sulot sa payo tibaad isinulot nin nagkapirang babae kan suanoy na panahon.
An termino sa Griego na steʹpha·nos tinatradusir na “korona.” An Romanong mga soldados, sa pag-olog-olog sa makahadeng posisyon ni Cristo asin posible man na tanganing dugangan an saiyang labi-labing kasakitan, nagsalapid nin koronang gibo sa mga tonok asin ibinugtak iyan sa payo ni Jesus. (Mateo 27:29; Marcos 15:17; Juan 19:2) Nagkaigwa nin manlaenlaen na suhestion dapit sa tinanom na ginamit. Minsan siring, an mga kagsurat kan Ebanghelyo dai nginaranan an tinanom.
An mga korona na sinalapid na mga dahon o kuintas na burak ginamit manongod sa mga kawat. (2 Timoteo 2:5) An mga ganador sa mga pakawat sa Grecia tinatawan nin mga korona o sinalapid na sa parate gibo sa mga dahon nin mga kahoy asin sinamnohan nin mga burak. Halimbawa, sa mga Pakawat sa Pitia an mga ganador nakareresibi nin sarong korona na gibo sa laurel; an mga nanggana sa mga Pakawat sa Olimpiada nag-aako nin mga korona na gibo sa mga dahon nin kadlaganon na olibo; asin an mga ganador sa mga Pakawat sa Istmus (na ginibo harani sa Corinto) tinatawan nin mga korona na gibo sa pino.
An Ingles na terminong “crown” (sa Bicol, korona) aplikado man, kabilang sa iba pang bagay, sa alitoktok kan payo. Ginagamit man an kahulogan na iyan sa Kasuratan.—Genesis 49:26; Deuteronomio 28:35; Salmo 68:21.
Piguratibong Gamit
An may kakayahan na agom na babae ibinibilang na “korona sa saiyang kagsadiri,” huli ta an saiyang marahay na gawe-gawe nagtatao nin onra sa saiyang agom na lalaki, na ilinalangkaw sia sa pagheling kan iba. (Talinhaga 12:4) An simbolikong babae na Sion magigin “sarong korona nin kagayonan” sa kamot ni Jehova, na posibleng nangangahulogan na sia produkto kan saiyang gibo na garo man sana nakakapotan sa kamot, tanganing maheling sia kan iba na may paghanga.—Isaias 62:1-3.
An ministeryo ni Pablo asin kan saiyang kairiba sa pagbiahe nagresulta sa pagkabilog nin sarong Kristianong kongregasyon sa Tesalonica, na ipinaggayagaya ni Pablo bilang sarong “korona nin kaogmahan,” mantang iyan saro kan pinakanangongorog na mga dahelan kan saiyang kagayagayahan.—1 Tesalonica 2:19, 20; ikomparar an Filipos 4:1.
An pagkaubanon siring sa sarong mamuraway na “korona nin kagayonan kun iyan nakukua sa dalan nin katanosan,” sarong pamumuhay na may takot ki Jehova mantang magayon sa saiyang punto de vista asin angay na mag-ako kan paggalang kan gabos na tawo bilang marahay na halimbawa. (Talinhaga 16:31; helingon an Levitico 19:32.) An kadonongan, siring sa sarong korona, nagpapamuraway asin nagdadara nin paggalang sa kagsadiri kaiyan. (Talinhaga 4:7-9) Si Jesu-Cristo, na ginibong “hababa nin kadikit kisa mga anghel,” “kinoronahan nin kamurawayan asin onra [bilang sarong langitnon na espiritung linalang na ilinangkaw na marhay kisa sa mga anghel] huli sa pagtios nin kagadanan.” (Hebreo 2:5-9; Filipos 2:5-11) Sa langit, an linahidan na mga parasunod ni Jesus nag-aako bilang balos sa pagigin fiel nin “dai napaparang korona nin kamurawayan,” na “bakong matutunawon.” (1 Pedro 5:4; 1 Corinto 9:24-27; 2 Timoteo 4:7, 8; Kapahayagan 2:10) Alagad an pagigin bakong fiel na nagbubunga kan pagkawara nin saro kan intereses kan Kahadean digdi sa daga nangangahulogan man nin pagkawara kan saiyang langitnon na korona. Huli kaini, an pinamuraway na si Jesu-Cristo nagsadol: “Padagos mong pangaptan an nasa saimo na, tanganing mayo nin makakua kan saimong korona.”—Kapahayagan 3:11.
Sa Kristianong Griegong Kasuratan, an termino sa Griego na di·aʹde·ma tinatradusir na “diadema” kan modernong mga traduksion. Iyan pirmeng ginagamit bilang simbolo nin makahadeng dignidad, baga man tunay o hinihingako sana. An “dakulang mapulang dragon” (si Satanas na Diablo) igwa nin diadema sa kada saro kan pitong payo kaiyan. (Kapahayagan 12:3, 9) Naaadornohan nin sarong diadema an kada saro kan sampulong sungay kan simbolikong “mabangis na hayop” na may pitong payo na minatunga sa “dagat.” (Kapahayagan 13:1) An saro na inaapod na Fiel asin Totoo, na iyo na ngani si Jesu-Cristo, igwa nin “dakol na diadema” sa saiyang payo, an saiyang pagigin hale ki Jehova, an may diretsong Gikanan nin autoridad asin kapangyarihan. (Kapahayagan 19:11-13; 12:5, 10) Siring man sa Kapahayagan 6:2 asin 14:14, si Jesu-Cristo ilinadawan na nagsusulot nin sarong korona (steʹpha·nos).