Pagtogdok sa Paganong mga Pundasyon

KABILANG sa dakol na nakagugulat na monumento na pinapasyaran nin mga turista sa Roma, Italia, an Panteon. An obra maestrang ini kan arkitekturang Romano saro sa pira sanang edipisyo duman na yaon pa na haros dai naliwat an dating itsura kaiyan kan suanoy na mga panahon. Pinonan ni Agripa kaidtong mga 27 B.C.E., iyan itinogdok liwat ni Adriano kaidtong mga 120 C.E. An sarong pambihirang kabtang kan estrukturang ini iyo an dakulaon na kupola kaiyan na 43 metros an diametro, na nalabihan sa lakbang sa presenteng mga panahon na sana. An Panteon sarong templo nin pagano kan enot, sarong “lugar para sa gabos na dios,” na iyo an kahulogan kan orihinal na termino sa Griego. Ngonyan, iyan ibinibilang pang simbahan nin Katoliko Romano. Paano nangyari an siring kamakangangalas na pagkaliwat?

Kaidtong 609 C.E., idinusay liwat ni Papa Bonifacio IV an haloy na dai ginamit na templong ini bilang “Kristianong” simbahan. Kan panahon na idto, iyan inapod na Simbahan kan Santa Maria Rotunda. Segun sa sarong artikulo na ipinublikar kan 1900 sa magasin na Jesuita sa Italia na La Civiltà Cattolica, an partikular na katuyohan kaiyan na nasa isip ni Bonifacio iyo na tanganing “pamurawayon nin iriba an gabos na martir na sakop kan impluwensia kan Kristiano, o mas sayod pa, an gabos na santo, alagad enot asin pinakaimportante sa gabos an Birhen na Ina nin Dios.” An mga apod ngonyan sa Panteon kan Iglesia Katolika Romana—an Santa Maria ad Martyres o, an saro pa, Santa Maria Rotunda—nagpapabanaag kan bakong sono sa Kasuratan na intension na iyan.—Ikomparar an Gibo 14:8-15.

Tanganing iangay an Panteon sa bagong katuyohan kaiyan, “kadikiton sana an kaipuhan na gibohon,” an sabi pa kan iyo man sanang artikulo. “Sinunod ni Bonifacio an simple asin may marahay na boot na mga regulasyon na inestablisar na ni San Gregorio na Dakula [Papa Gregorio I], an sinundan nia, na sarong eksperto asin arogan sa pagliwat kan mga templo nin pagano tanganing magamit sa Kristianong pagsamba.” Ano an mga regulasyon na idto?

Sa sarong surat sa sarong misyonero na pasiring sa paganong Britania kaidtong 601 C.E., itinao ni Gregorio an instruksion na ini: “An mga templo kan mga idolo sa nasabing nasyon dai kaipuhan na gabaon; kundi an mga idolo sana na tibaad yaon dian . . . Kun an nasabing mga templo marahay pa an kamugtakan, kaipuhan na liwaton iyan hale sa pagsamba sa mga diablo pasiring sa paglilingkod sa tunay na Dios.” An ideya ni Gregorio iyo na kun maheling kan mga tawong pagano an saindang dating mga templo na dai rinaot, tibaad mas magugusto sinda na magpadagos na balikbalikan an mga iyan. Mantang an mga pagano kaidto “nagbubuno nin dakol na bakang kapon bilang atang sa mga diablo,” an isinurat kan papa, linalaoman na ngonyan na “sinda dai na maatang nin mga hayop sa diablo kundi bubunoon an mga iyan sa kainggustohan ninda sa kaomawan nin Dios.”

“Kinontra” man kan Katolisismo Romano an paganong pagsamba paagi sa pag-establisar, na harani sa dating mga templo, nin mga simbahan na idinusay sa “Kristianong” mga patron. An suanoy na mga selebrasyon inarog asin tinawan nin “Kristianong” kahulogan. An pagkapahayag kaiyan kan La Civiltà Cattolica: “Aram kan gabos na intelektuwal ngonyan na mga aldaw na an nagkapirang kostumbre asin relihiosong selebrasyon kan enot na mga Kristiano konektadong marhay sa nagkapirang paganong kaugalean asin pamamaagi. Iyan mga kaugalean na mahal na marhay kan mga tawo, mga kostumbre na hararomon an pagkagamot asin koneksion sa pampubliko asin pribadong buhay kan suanoy na kinaban. An inang iglesia, na maboot asin madonong, dai naniwala na kaipuhan niang haleon an mga iyan; imbes, paagi sa pagliwat kan mga iyan sa Kristianong sentido, na ilinalangkaw an mga iyan sa bagong nobleng kamugtakan asin bagong buhay, sia nangibabaw sa sainda sa mapuersa pero suabeng paagi, tangani na madara nia sa saiya na daing kariribokan an kalag kapwa kan masa asin kan mga edukado.”

An sarong midbid na marhay na halimbawa kan pag-aprobar sa sarong paganong kaorogmahan, siempre, iyo an Navidad. An Disyembre 25, sa katunayan, petsa na dian sinelebrar kan mga Romano kan suanoy an dies natalis Solis Invicti, an boot sabihon, “an kumpleanyo kan daing kadaogan na saldang.”

Huli sa saiyang kamawotan na makua an boot kan mga pagano, an iglesia kun siring dai nagdanay sa katotoohan. Tinawan nia nin katanosan an sinkretismo, an pag-ako sa mga paniniwala asin kaugalean na pagano na “mahal kan masa.” An nagin resulta sarong hibrido, apostatang iglesia, na laen na marhay sa mga katokdoan kan tunay na Kristianismo. Kun hinohorophorop ini, tibaad bakong gayong makangangalas na an sarong dating templo nin mga Romano para sa “gabos na dios”—an Panteon—magin simbahan nin Katoliko Romano na idinusay ki Maria asin sa gabos na “santo.”

Minsan siring, dapat na magin risang-risa na an pagsalida kan pagdusay nin sarong templo o kan ngaran nin sarong selebrasyon bakong supisyente tanganing liwaton an ‘pagsamba sa mga diablo na magin paglilingkod sa tunay na Dios.’ “Anong pakikioyon igwa an templo nin Dios sa mga idolo?” an hapot nin apostol Pablo. “‘Humale kamo sa tanga ninda, asin sumuhay kamo,’ an sabi ni Jehova, ‘asin dai na kamo dumotdot sa maating bagay’; ‘asin aakoon ko kamo.’ ‘Asin ako manini saindong ama, asin kamo manini sakong mga aking lalaki asin aking babae,’ sabi ni Jehova na Makakamhan sa gabos.”—2 Corinto 6:16-18.