Kun Taano ta Makapagtitiwala Kamo sa Hula kan Biblia

SI Hadeng Pirro nin Epirus sa amihanan-solnopan na Grecia haloy kaidtong nakikilaban sa Imperyo nin Roma. Gustong marhay na makakua nin tanda mapadapit sa kaaabtan kaiyan, nakihumapot sia sa templo nin Delphi. Alagad an simbag na inako nia puedeng saboton sa arin man na minasunod na duwang paagi: (1) “Sinasabi ko na ika na aki ni Eco kaya mong kongkistaron an mga Romano. Ika maduman, ika mabalik, ika nungkang magagadan sa ralaban.” (2) “Sinasabi ko na an mga Romano kaya kang kongkistaron, aki ni Eco. Ika maduman, ika nungkang mabalik, ika magagadan sa ralaban.” Pinili nia na saboton an orakulo sa enot na paagi asin kun siring nakilaban tumang sa Roma. Si Pirro biyong nadaog.

Huli sa siring na mga kaso an suanoy na mga orakulo namidbid na marhay sa pagigin malibog asin alanganon. Alagad kumusta an hula kan Biblia? May mga kritiko na marigon na nagsasabi na an mga hula na yaon sa Biblia kapareho man sana kan mga orakulo. An mga kritikong ini naghohona na an mga prediksion sa Biblia madonong sanang pagsabi nin patienot kan mga mangyayari sa ngapit kan madonong na marhay asin malinaw an pagmansay na mga indibiduwal, na sa parate kabilang sa grupo nin mga padi. Soboot, paagi sana sa eksperyensia o paagi sa saindang espesyal na mga kakoneksion, patienot na naaraman kan mga tawong ini an natural na dalagan nin nagkapirang situwasyon. Paagi sa pagkomparar kan laen-laen na karakteristiko kan mga hula sa Biblia sa mga karakteristiko kan mga orakulo, kita mas matatabangan na gumibo nin tamang mga konklusyon.

Mga Pagkakalaen

Midbid an mga orakulo sa saindang pagigin malibog. Halimbawa, sa Delphi an mga simbag dai masabotan an pagkataram. Huli kaini kaipuhan kan mga padi na interpretaron iyan asin gumibo nin mga bersikulo na may posibilidad na mabaliktad an mga pagkainterpretar. Tipikong halimbawa kaini an simbag na itinao ki Croso, na hade sa Lidia. Kan makihumapot sia sa templo, sinabi sa saiya: “Kun bumalyo si Croso sa Halys, lalaglagon nia an sarong makosog na imperyo.” An totoo, an “makosog na imperyo” na nalaglag iyo an saiyang imperyo! Kan bumalyo si Croso sa salog nin Halys tanganing sakopon an Capadocia, dinaog sia ni Ciro na Persiano.

Kabaliktaran na marhay kan paganong mga orakulo, an mga hula sa Biblia midbid sa pagkaeksakto asin pagkaklaro kaiyan. Halimbawa kaini an hula mapadapit sa pagbagsak kan Babilonya, na nasusurat sa libro kan Biblia na Isaias. Mga 200 na taon bago ini nangyari, sa detalyado asin eksaktong paagi nagprediktar si propeta Isaias dapit sa pagpabagsak sa Babilonya paagi kan Medo-Persia. Ihinayag kan hula na an kongkistador may ngaran na Ciro, asin ihinayag kaiyan an mismong estratehiya na pagpahubas sa arog-trintserang salog na pandepensa asin paglaog sa nalalanoban na siudad paagi sa bukas na mga tata. Ini gabos naotob nin eksakto. (Isaias 44:27–45:2) Ihinula man na daing kasalasala na pag-abot nin panahon mayo na nanggad na maistar sa Babilonya.—Isaias 13:17-22.

Horophoropa man an pagigin malinaw kan patanid na ini na ipinahayag ni propeta Jonas: “Apat na polong aldaw na sana, asin an Ninive magagaba.” (Jonas 3:4) Mayong malibog digdi! An mensahe pambihira asin prangkang marhay kaya an mga taga Ninive tolos-tolos na “nagturubod sa Dios, asin nagbalangibog sinda nin pag-ayuno asin nagsulot nin telang sako.” Bilang resulta kan saindang pagsolsol, dai pinaabotan ni Jehova nin kalamidad an mga taga Ninive kan panahon na idto.—Jonas 3:5-10.

An mga orakulo ginamit bilang paagi nin politikal na impluwensia. An mga namamahala asin lider sa militar parateng nagsitar kan interpretasyon na sono ninda tanganing suportaran an saindang sadiring personal na mga interes asin plano, na sa siring pinaluluwas na iyan “sagin may pagkasa-dios.” Minsan siring, an makahulang mga mensahe nin Dios itinao na dai apektado nin personal na mga kagustohan.

Bilang ilustrasyon: An propeta ni Jehova na si Natan dai nagpogol sa pagsagwe sa nagkasalang si Hadeng David. (2 Samuel 12:1-12) Durante kan paghade ni Jeroboam II sa sampulong tribong kahadean nin Israel, an mga propetang si Oseas asin Amos makosog na krinitika an rebeldeng hade asin an mga nagsusuportar sa saiya huli sa saindang apostasiya asin gawe-gawe na naglalapastangan sa Dios. (Oseas 5:1-7; Amos 2:6-8) Nangorognang malanit an patanid ni Jehova sa hade paagi sa ngoso ni propeta Amos: “Matindog ako tumang sa harong ni Jeroboam na may espada.” (Amos 7:9) Pinoho an harong ni Jeroboam.—1 Hade 15:25-30; 2 Cronica 13:20.

Sa kadaklan na panahon, an mga orakulo may bayad. An mas dakula an ibinayad maako kan orakulo na gusto nia. An mga nakikihumapot sa templo sa Delphi dakulaon an ibinayad sa daing saysay na impormasyon, na sa siring pinapano nin darakulang kayamanan an templo ni Apolo asin an iba pang mga edipisyo. Sa kabaliktaran, an mga hula asin patanid sa Biblia itinao na dai nin bayad asin dai nin ano man na pagpaorog. Totoo iyan ano man an katongdan o kayamanan kan tawo na pinapaabotan kaiyan, huli ta an tunay na propeta dai puedeng sobornohan. An propeta asin hokom na si Samuel sinserong makakapaghapot kaidto: “Sa kamot niisay na ako nag-ako nin soborno tangani na huli kaiyan itago ko an sakong mga mata?”—1 Samuel 12:3.

Huling an mga orakulo makukua sana sa espesipikong mga lugar, darudakulang paghihingoa an kaipuhan nin saro sa pagbiahe pasiring dian tanganing mag-ako kaiyan. Para sa sarong ordinaryong tawo, an kadaklan sa mga lugar na iyan labi-labi kadepisil maabot huli ta iyan yaon sa mga lugar na arog kan Dodona sa Bukid nin Tomarus sa Epirus asin Delphi sa mabukid na Grecia sentral. Sa parate, mayayaman asin makapangyarihan sana an nakakapakihumapot sa mga dios na yaon sa siring na mga templo. Dugang pa, “an kabotan kan mga dios” ihinahayag sa pipira sanang aldaw durante kan taon. Kabaliktaran na marhay, isinugo ni Jehova Dios an saiyang mga mensahero nin hula nin direkta sa mga tawo tanganing ipahayag an mga hula na kaipuhan na madangog ninda. Halimbawa, durante kan pagkadistiero kan mga Judio sa Babilonya, an Dios igwa kisuerra nin tolong propeta na naglingkod sa tahaw kan saiyang banwaan—si Jeremias sa Jerusalem, si Ezequiel sa mga desterrado, asin si Daniel sa kabisera kan Imperyo nin Babilonya.—Jeremias 1:1, 2; Ezequiel 1:1; Daniel 2:48.

Sa kadaklan an mga orakulo itinatao sa pribado kaya an nag-aako kaiyan puedeng aprobetsaran an interpretasyon kaiyan para sa saiyang sadiring bentaha. Sa kabaliktaran, an mga hula sa Biblia parateng itinatao sa publiko tanganing madangog kan gabos an mensahe asin masabotan an kahulogan kaiyan. Si propeta Jeremias dakol na beses na nagtaram sa publiko duman sa Jerusalem, minsan ngani aram nia na an saiyang mensahe ikinauuyam kan mga namomoon asin nag-eerok sa siudad.—Jeremias 7:1, 2.

Ngonyan, an mga orakulo ibinibilang na kabtang nin suanoy na kasaysayan. Iyan mayo nin praktikal na halaga para sa mga tawo na nabubuhay sa satong delikadong mga panahon. Mayo sa mga orakulo na iyan an may koneksion sa satong kaaldawan o sa satong ngapit. Sa risang marhay na kabaliktaran, an mga hula sa Biblia kabtang kan “tataramon nin Dios [na] buhay asin mapuersa.” (Hebreo 4:12) An naotob nang mga hula kan Biblia nagseserbing halimbawa kan mga pagtratar ni Jehova sa mga tawo asin naghahayag nin mahalagang marhay na mga kabtang kan saiyang mga katuyohan asin personalidad. Saro pa, an mahalagang mga hula sa Biblia nakatalaan na maotob sa harani nang ngapit. Ilinaladawan an mangyayari sa ngapit, si apostol Pedro nagsurat: “Igwa nin bagong kalangitan [an langitnon na Mesiyanikong Kahadean] asin sarong bagong daga [matanos na sosyedad nin tawo] na satong hinahalat oyon sa . . . panuga [nin Dios], asin sa mga ini magdadanay an katanosan.”—2 Pedro 3:13.

An halipot na pagkomparar na ini kan hula sa Biblia asin kan mga orakulo kan falsong relihion puede nanggad na gumiya sa saindo sa sarong konklusyon na kapareho kan ipinahayag sa libro na may titulong The Great Ideas: “Kun mapadapit sa patienot na pakaaram nin mortal na tawo, an mga propetang Hebreo garo baga daing kapareho. Bakong arog nin paganong mga paratoodtood o parahula, . . . dai ninda kaipuhan na gumamit nin mga arte o kasangkapan sa pag-aram sa mga hilom nin Dios. . . . Sa kadaklan na kabtang, an saindang mga pagtaram nin hula, bakong arog kan sa mga orakulo, garo baga bakong malibog. Kisuerra an intension garo baga ihayag, bakong itago, an plano nin Dios dapit sa siring na mga bagay ta gusto Nia Mismo na patienot na maaraman nin mga tawo an paggiya nin Dios.”

Magtitiwala daw Kamo sa Hula kan Biblia?

Makapagtitiwala kamo sa hula kan Biblia. Sa katunayan, puede nindong gibohon na pangenot sa saindong buhay si Jehova asin an kaotoban kan saiyang makahulang tataramon. An hula sa Biblia bakong daing saysay na rekord nin naotob nang mga prediksion. An dakol na hula na yaon sa Kasuratan naootob na ngonyan o nakatalaan na maotob sa harani nang ngapit. Kun huhusgaran basado sa nakaagi, kita lubos na makakokompiar na an mga iyan maootob man. Huling an mga hula na iyan nakatorohok sa satong mga panahon asin may labot sa mismong ngapit niato, marahay na isaboot niato iyan.

Puede kamong magtiwala na may kasegurohan sa hula kan Biblia na yaon sa Isaias 2:2, 3: “Mangyayari sa huring kabtang kan mga aldaw na an bukid kan harong ni Jehova magigin marigon sa ibabaw kan alitoktok kan kabukidan . . . Asin dakol na banwaan an maduruman nanggad asin masarabi: ‘Madia kamo, banwaan, asin tumukad kita sa bukid ni Jehova, . . . asin totokdoan nia kita dapit sa saiyang mga dalan, asin kita maglalakaw sa saiyang mga dana.’” Ngonyan, minilyon na tawo an talagang inaako an halangkaw na pagsamba ki Jehova asin nag-aadal na maglakaw sa saiyang mga dana. Aaprobetsaran daw nindo an oportunidad na makanood nin orog pa manongod sa mga dalan nin Dios asin ilaog sa isip an tamang kaaraman mapadapit sa saiya asin sa saiyang mga katuyohan tanganing makalakaw sa saiyang mga dana?—Juan 17:3.

An kaotoban nin saro pang hula sa Biblia naghahagad nin alistong paghiro niato. Mapadapit sa harani nang ngapit, an salmista makahulang nag-awit: “An mga paragibo nin maraot mismo popohoon . . . Dai na mahahaloy, asin ta an maraot mawawara na.” (Salmo 37:9, 10) Ano sa paghona nindo an kaipuhan tanganing makalikay sa nagdadangadang na pagkalaglag kan mga maraot, kabale an mga nagtutuya sa mga hula kan Biblia? An iyo man sanang salmista minasimbag: “Idtong mga naglalaom ki Jehova iyo an mga makasasadiri kan daga.” (Salmo 37:9) An paglaom ki Jehova nangangahulogan nin lubos na pagtiwala sa saiyang mga panuga asin pagkomporme kan satong buhay sa saiyang mga pamantayan.—Talinhaga 2:21, 22.

Paano an magigin buhay kun an daga sadirihon na kan mga naglalaom ki Jehova? Sa giraray, ihinahayag kan mga hula sa Biblia na may natatagamang mamuraway na ngapit para sa makinuyog na katawohan. Si propeta Isaias nagsurat: “Sa panahon na iyan an mga mata kan mga buta magkakaburuklat, asin an mismong mga talinga kan mga bongog magkakaburukasan. Sa panahon na iyan an pilay matukad na garo lalaking usa, asin an dila kan pula makurahaw sa kaogmahan. Huli ta an katubigan maburakbusak sa kaawagan, asin an kasalogan sa desierto.” (Isaias 35:5, 6) Isinurat ni apostol Juan an nakapakokosog liwat sa boot na mga tataramon na ini: “Papahidon nia [ni Jehova] an gabos na luha sa saindang mga mata, asin an kagadanan mawawara na, dai na sagkod magkakaigwa nin pagmondo ni pagtangis ni kolog. An enot na mga bagay nakalihis na. Asin an Saro na nagtutukaw sa trono nagsabi: . . . ‘Isurat mo, huli ta an mga tataramon na ini fiel asin totoo.’”—Kapahayagan 21:4, 5.

Aram kan Mga Saksi ni Jehova na an Biblia libro na may masasarigan na hula. Asin sinda lubos na minaoyon sa sadol ni apostol Pedro: “An makahulang tataramon orog pa niamong nasierto; asin marahay an saindong ginigibo sa pagtao nin atension dian na siring sa sarong ilawan na nagliliwanag sa madiklom na lugar, sagkod na mamanaag an aldaw asin an bitoon nin makaaaga sumirang na, sa saindong puso.” (2 Pedro 1:19) Kami sinserong naglalaom na mapakokosog an saindong boot kan marahayon na mga paglaom na iinaatubang kan hula sa Biblia para sa ngapit!

[Kahon/Mga retrato sa pahina 6]

AN TEMPLO SA DELPHI iyo an pinakabantog sa suanoy na Grecia.

An nakabuburat na alisngaw nagresulta sa labi-labing kaogmahan kan saserdotesa

[Mga retrato]

An saserdotesa nagtukaw sa tolo an bitis na patongan asin nagtaram kan saiyang mga orakulo

Pinaghona na an pagngawangawa nia igwa nin mga kapahayagan hale sa dios na si Apolo

[Pasasalamat para sa pinagkuanan]

Tolo an bitis na patongan: Hale sa librong Dictionary of Greek and Roman Antiquities; Si Apolo: The Complete Encyclopedia of Illustrations/J. G. Heck

[Retrato sa pahina 7]

An mga prediksion na itinao sa templo nin Delphi biyong dai masasarigan

[Pasasalamat para sa pinagkuanan]

Delphi, Grecia

[Mga retrato sa pahina 8]

Lubos kamong makakokompiar sa hula kan Biblia mapadapit sa bagong kinaban